жылдың 29 ақпанында аяқталған «Мұрат үшін майдан» атты

200

қайраткері,  Мемлекеттік  сыйлықтың  лауреаты,  Чехов  атындағы 

(Ресей Федерациясы) медальдің иегері, белгілі режиссер Тəпенов 

Ерсайын  Қадержанұлы  жəне  танымал  жазушы,  сыншы-аударма-

шы,  əмбе  драматург  Өтен  Ахмет  сынды  өнер  майталмандары  өз 

келісімдерін берді. 

Сондай-ақ, «Алаш əнұранын», «Алаш маршын» сөздеріне қоса, 

нотасын  да  іздестіріп,  кітапқа  енгізбек  ойымыз  бар.  Болашақта 

Алашорданың осы əнұрандарын насихаттайтын орындаушыларды 

тауып, оларды Қазақ радиосының Алтын қорына жазып алу үшін, 

«Қазақстан»  телерадиокорпорациясының,  Қазақ  радиосының 

басшылықтарына  тиісті  деңгейдегі  ұсыныспен  шығуды  көздеп 

отырмыз. 

Биылғы  дəстүрге  айналған  Алаш  тақырыбына  арналған 

Жалпыұлттық  Байқаудың  шарттарының  ішінде  Алаш  қозғалысы 

тарихындағы  белгісіз  оқиғалар  мен  жаңа  есімдер  деген  жаңа 

номинация бар. Жалпы біз Алаш сапында болған, бірақ аты-жөні 

белгісіз  азаматтар  туралы  білуге  міндеттіміз.  Мəселен,  маған 

Алашорданың əскер құрылымы жүйелі түрде зерттелмей жатқан 

сияқты көрінеді. Соларда қызмет еткен абзал азаматтардың есім-

дерін де елге оралтуға əрекеттер жасалса, қандай ғанибет.

Айта берсек, Алашқа қатысты атқарылатын шаруалар өте көп. 

Айналыссақ, қайсымызға болса да жеткілікті. Ендеше, көп болып 

жұмылайық. Алаштың тəуелсіздік мұраттарына құрылған өміршең 

идеяларын жаңа заманның талаптарына сай зерделеп, көпшілікке, 

əсіресе, жас ұрпаққа тарата берейік. Конференцияның жұмысына 

сəттілік, еңбектеріңізге жеміс тілеймін! 

201

«Əлихан Бөкейхан: 

Марксизмнен ұлттық Алаш 

идеясына дейінгі эволюциялық жол» 

атты республикалық конференцияда 

жасалған баяндамалар

202

Байдалы Сəбит Жүнісбекұлы

«Ақ жол» ҚДП Орталық

Кеңесінің идеологиялық жұмыс

жөніндегі хатшысы 

 

 

ƏЛИХАН БӨКЕЙХАН ЖƏНЕ МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ

Əлихан  Бөкейхан  айтқан «...қазақтардың  жуық  арадағы 

мұқтажы – «...ана тілін қолданудағы еркіндікке» қол жеткізе 

алдық па? 

«Мемлекеттігі  жоқ  халық – жетім  халық»  деп  санаған  Алаш 

қозғалысының көсемі Əлихан Бөкейханның Алашорда үкіметінің 

құрылып, қазақ даласында автономиялық биліктің болуына жəне 

оны басқару жүйесіндегі мемлекеттік құрылыстың тиімді жұмыс 

істеуіне ерен күш жұмсағаны жеткілікті дəрежеде айтылып жатыр. 

Ал мемлекеттік құрылыстың ең өзекті мəселелерінің бірі – мемле-

кеттік  тіл  саясаты.  Мен  Əлихан  Бөкейханның,  Əлекең  баулыған 

Алаш  зиялыларының  ұстанған  ұстанымдарының  бүгінгі  қазақ 

қоғамына тағылымын сөз етпекшімін.

Алаш қайраткерлерінің қайсысы болсын ұлтқа қызмет етуді ба-

сты мұрат еткен. Ал өз ұлтыңды сүю – өзіңнің тіліңе құрметтен баста-

лады. Мəселен, жеті жұрттың тілін меңгерген Халел Досмұхамедов 

елдіктің бірінші шартын «Өз тілін өзі білмеген ел ел болмайды. Тілі-

нен айырылған жұрт – жойылған жұрт» деп анық атаған.

Алаш арыстарының ана тіліне деген жауапкершілігі мен оның 

беделін  көтеруге  жұмсаған  күш-жігері,  жанкештілігі  ғаламат  бо-

203

латын. Сонау 1905 жылы Əлихан Бөкейханның Мəскеуде земство 

жəне  қала  қайраткерлері  съезінде  сөз  сөйлеп,  сол  кездегі 5 мил-

лион  қазақ  халқының  тең  құқығын  үзілді-кесілді  талап  еткенін 

ұмытуға болмайды. Ол өз сөзінде əлеуметтік мəселелермен қатар 

тіл,  сайлау  еркіндігі  проблемасын  да  көтерген: «...қазақтардың 

жуық  арадағы  мұқтажы,  əсіресе  алдағы  сайлау  үгітіне  байла-

нысты  қажет  болатын  ана  тілін  қолданудағы  еркіндік  болып  та-

былады  жəне  мен  съезде  жергілікті  тілдер  құқықтарына  орай 

барлық шектеулерді дереу жоюды жақтап пікір айтылуын өтінген 

жолдастардың ұсыныстарына қосыламын».

Алаштың  саяси  көсемінің  осыдан 110 жылға  жуық  уақыт 

бұрын  айтқан  «қазақтардың  жуық  арадағы  мұқтажына» - ана 

тілінің  еркіндігіне  əлі  күнге  дейін  толықтай  қол  жеткізе  алмай 

келе жатқанымыз шындық. Тіпті кеңестік биліктің Қазақ үкіметін 

басқарған  Сəкен  Сейфуллин  Партияның  қарсылығына  қарамай, 

төтенше  сессия  шақырып,  Декрет  қабылдауға  ұйытқы  болған. 

Сонда  «Қазақ  тілі  мемлекеттік  тіл  болсын,  іс  қағаз  қазақ  тілінде 

жүргізілсін, ол қазақ аудандары мен болыстарында 1924 жылдың 

1-інші қаңтарынан шілдеге дейін жүзеге ассын. Ал 1-інші шілде-

ден əрі қарай қазақ пен орыс аралас отырған жердің барлығында 

да  іс  қағазы  қазақ  тілінде  жүргізілсін»  деп  жазылған.  Бұл  сол 

кезеңнің  тұрғысынан  алғанда,  басты  оққа  байлаған  көзсіз  ерлік. 

Сəкен  Сейфуллиннің  орнына  келген  Нығмет  Нұрмақов  əділет 

комиссариатының алқа мəжілісіне қатысып, «аралас аймақтағы сот 

қазылары  мен  тергеушілері  орысша  да  сауатты  болсын.  Мұндай 

аймақтардағы  қазақ  тілін  білмейтін,  қызметке  жарамсыз  барлық 

іс  жүргізушілер  жұмыстан  босатылып,  қазақша  жетік  білетін-

дермен  алмастырылсын», - деп  талап  қойған.  Сол  кездегі  үкімет 

құрамында  үш-ақ  қазақ  болыпты.  Ақыры  кеңестік  империяның 

жендеттері олардың түбіне жетіп тынды. 

Ал енді Тəуелсіздігімізді алғаннан кейінгі қазақ елінің үкіметі 

Əлихан Бөкейхан бастаған қазақ зиялыларының тіл мəселесіндегі 

үлгі-өнегесіне орай қимыл – қарекеттерге бара алып жүр ме? Бұл 

сұраққа жауапты қазіргі тірлігімізден мысалдар келтіре отырып із-

дейік. «Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясы Қазақстан 

Республикасының азаматтығын қазақ тілін, Конституцияны жəне 

Қазақстан  тарихын  білуі  жөнінен  емтихан  тапсырғаннан  кейін 

204

беруді  заңнамалық  тұрғыдан  бекітуге  күш  салып,  Парламенттің 

қарауына  заң  жобасын  ұсынды.  Шет  елдердің  заңнамасын  тал-

дау мұндай заңнамалық талаптардың көптеген елдерде бар екенін 

көрсетті. Біздің алған бағытымыздың дұрыстығын заң ғылымының 

елге танымал ғалымдарының қатысуымен жасалған ресми ғылыми 

жəне құқықтық сараптамалардың нəтижелерінің оң болуы да ра-

стады.  Алайда,  аталған  заң  жобасы  бойынша  Үкіметтің  теріс 

қорытындысы шығарылды. Оны ала салысымен Партия төрағасы 

Азат Перуашев «Партия мемлекеттік тілді өзінің тиісті тұғырына 

қондыру үшін елімізге, халқымызға аса қажет патриоттық бастама-

сынан бас тартпайды. Мəселе күн тəртібінен əзірше ғана алып та-

сталынды» деп мəлімдеді. Мұны айтып отырған себебім: Кеңестің 

қылышынан  қаны  тамып  тұрған  кезеңіндегі  қазақ  үкіметтерінің 

қимылы  мен  біздің  тəуелсіздігімізге  қол  жеткізген  кезіміздегі 

Қазақ үкіметінің тіл мəселесіндегі қимылын салыстыру. Елбасы-

мыз барша қазақстандықтар мемлекеттік тіл аясында бірігуі керек 

дейді. Ал Мəсімов басқарған үкімет мемлекеттік тілдің мəртебесін 

көтеруге бағытталған заң жобасына қарсы шығады. Одан кейінгі 

Ахметов  басқарған  үкімет  өзінің  отырыстарының  бірін  қазақша 

өткізгенде, енді осылай жалғасады деп қуанғанымыз естен кетпей-

ді. Біле білсек, Қазақ үкіметі қазақша сөйледі деп қуануымыздың 

өзі сорлылық. Ол баяғыдан мемлекеттік тілде сөйлеуі тиіс еді ғой. 

Оның  үстіне  Ахметов  мырзаның  шамасы  бір-екі  ғана  отырысқа 

жетіп, сосын көрші елдің тіліне көшті. Жарықтық, Əлихан Бөкейхан 

қалай тауып айтқан десеңізші: «Ұлтына, жұртына қызмет ету – 

білімнен емес, мінезден» деп. Мінезсіз үкіметтің қазақша айтатын 

амандығы  мен  аз  ғана  қазақша  кіріспесі  көңіл  жұбатып,  жұртты 

алдарқату. Тіл бейқамдық пен салғырттықты көтермейтін феномен 

екенін  Қазақ  үкіметінің  түсінетін  кезі  жетті.Осы  мысалдар  Кон-

ституцияда  мемлекеттік  мəртебе  берілген  ана  тілімізді  өз  жерін-

де өгейдің кебін кигізіп отырған кім екенін көрсетіп беріп отыр. 

Ол біздің орыс тілді, яғни шет тілді үкімет. Алашорда үкіметінің 

төрағасы Əлихан Бөкейханның тағы бір қанатты сөзін келтірейін: 

«Үкімет  адамдары  қай  уақытта  көзі  байлаулы,  адасып  жүреді». 

Сондықтан  азаматтық  қоғам  мемлекеттік  тілдің  мəселесінің 

биліктегілердің пенделік, өткінші мүдделерінің тасасында қалып 

қоймауын  қадағалап,  Үкіметтен,  Парламенттен  мемлекеттік  тіл-

205

ді  республика  аумағына  толық  енгізу  ісін  мықтап  қолға  алуын 

талап етуі керек. Осы аса маңызды мемлекеттік ұлттық саясатты 

жүзеге асыруды Үкімет пен Парламент Қазақ елінің заңдарын 

дайындап,  ұсыну,  талқылау,  қабылдау  тетіктерінің  бəрін 

мемлекеттік  тілге  көшіруден  бастауы  қажет.  Парламент  пен 

Үкімет  барлық  мəжілістерін  мемлекеттік  тілде  жүргізуі  тиіс. 

22  жыл  бойы  мемлекеттік  тіліміздің  өзінің  заңды  тұғырына 

қонбауы - Конституцияны  құрметтемеуден,  заңдарымызды 

сыйламаудан, заңды орындамаудан шығады. Конституцияның, 

Заңдардың  талаптарын  орындау  салтанат  құратын  елде  өмір 

сүруге  барлығымыз  мүдделі  болуға  тиіспіз.  Орыс  тілінен  ауда-

рып,  іс-қағаздарын  мемлекеттік  тілде  жүргізіп  жатырмыз 

деген  кешегі  «жетістігіміз»,  бүгінгі  біздің  басты  кедергіміз. 

Бұл өзімізді-өзіміз алдау. Бұл - көзбояушылық. Барлық құжаттар 

мемлекеттік  тілде  дайындалып,  сосын  қажет  болып  жатса  ғана 

басқа тілге аударылуы тиіс. Үкімет барлық салалық министрлік-

терге  жəне  республиканың  барлық  облыстарының  əкімдеріне  іс-

қағаздарын мемлекеттік тілде шын мəнінде жүргізілуін ұзаққа со-

збай қамтамасыз етулерін міндеттеулері керек. Сонда ғана Елба-

сымыз айтқан «Ана тіліміз Мəңгілік Елімізбен бірге Мəңгілік тіл 

болады» деген сөзінің іске асуына нақты қадам жасаймыз. 

ХХ ғасырдың басында Əлихан Бөкейханов бастаған Алаш зи-

ялылары көтерген тіл мəселесі бүгінгі ХХІ ғасырда да өзекжарды 

мəселе болып отыр. Бұл – бір адамның, тіпті бір ғана Парламенттің 

мəселесі  емес,  бұл  бүкіл  ұлттың  абыройы,  мəртебесі.  Ұлт,  Мем-

лекет  жəне  Тіл:  біртұтас  ұғымдар,  оның  ішінде  Тіл - ұлттың 

күретамыры.  Бұл  үш  ұғым:  егемендігін  алған  қай  елдің  болма-

сын  саяси-философиялық  іргетасы. «Алаш»  қозғалысының  мем-

лекеттік  тілге,  мемлекеттілікке,  жалпы  ұлттық  құндылықтарға 

көзқарастары біз үшін теориялық қана мəселе емес, бұл ең алды-

мен, ұлт игілігіне қызмет етуі тиіс практикалық мəселе. Сондықтан 

Ақжолдықтар Алаш аманатына адалдық танытып, оның мұрасын 

көпшілікке  таратып,  Алаш  рухын  жас  ұрпақ  бойына  сіңіру 

бағытындағы жұмыстарын жалғастыра береді. 

Бүгінгі  конференцияның  қорытындысымен  қабылданатын 

қарарды  толықтыру  үшін  енгізетін  ұсыныстарым 2013 жылдың 

басындағы  «Ақ  жол»  парламенттік  фракциясының  Қазақстан 

206

Республикасының  Үкіметіне  жолдаған  депутаттық  сауалымен 

үндес болып келеді. Ол мыналар:

1.  Əлихан  Бөкейханның 150 жəне  Алаш  қозғалысының 

100  жылдығы  мерейтойларын  мемлекеттік  жəне  жалпыұлттық 

дəрежеде  атап  өту  үшін  Мемлекеттік  комиссия  құру,  сондай-ақ 

оған  жалпымемлекеттік  жəне  аймақтық  кешенді  бағдарламалар 

даярлау ісін жүктеу.

2.  Жас  ұрпақты  Алаш  идеясымен  кең  ауқымда  жəне  жүйелі 

түрде таныстырып, оны отаншылдық рухта тəрбиелеу мақсатында 

Алаш  қозғалысына  қатысты  архив  құжаттарын,  бірінші  кезек-

те 1928-1932 жылдарға тиесілі ғасыр құжаты аталған «Алаш ісі» 

сот процестері материалдарын көп томдық түрінде жариялау ісін 

қолға алу. 

3. Осы «Алаш ісі» сот процесімен тікелей байланысы бар ке-

лесі  мəселе  ол  ХХ  ғасырдың 20-50-ші  жылдарында  жүргізілген 

саяси  репрессия  материалдарын,  Қазақстандағы  репрессия  тари-

хын,  ресейлік  ғалымдарды  араластырмай-ақ,  отандық  тарихшы-

ғалымдардың  күшімен  қорытып,  көп  томдық  түрінде  жариялау 

ісін қолға алу. 

Сондай-ақ,  жалпы  тұтастай  алғанда  мазмұнды  жасалған 

қарардың жекелеген тармақтары нақтыланып, келесі өзгерістер ен-

гізілсін. Мəселен, 3 тармақта «Астана, Алматы, Семей, Қарқаралы, 

Қарағанды, Атырау, Ақтөбе жəне Түркістан қалаларының орталық 

көшелерінің  біріне  Ə.Н.  Бөкейханның  есімі  беріліп,  салтанатты 

түрде  ескерткіш  немесе  тақта  орнатылсын»  делінген.  Менімше, 

барлық  облыстардың  орталықтары,  Жезқазған,  Арқалық  секіл-

ді  қалалар  да  қамтылуы  тиіс.  Өйткені,  ол  барша  қазаққа  ортақ 

Ұлт  мақтанышы,  қазақ  халқының  ХХ  ғасырдағы  көсемі.  Оның 

есімі  уақыт  өткен  сайын  қазақ  елінің  көгінде  жарық  жұлдыздай 

жарқырай бермек. 

«Ə.Н.Бөкейханның 16 томдық  толық  шығармалар  жинағын 

құрастырып  басып  шығарылсын»  деген  тармақта  «жинағын» 

сөзінен кейін қазақ, орыс жəне ағылшын тілдерінде деген сөздер 

қосылсын.  Өйткені  Əлихан  Бөкейхан – халықаралық  деңгейдегі 

ұлы тұлға. Оның атын жəне еңбектерін ел аумағынан тыс жерлерге 

де таныстыру керек. 

207

Жүсіп Сұлтанхан Аққұлы

директор Общественного фонда  

«Алашорда»,

кандидат филологических наук, 

PhD

АЛИХАН БУКЕЙХАН: ДАЙТЕ ЖИТЬ НАРОДАМ 

НЕ ПО МАРКСУ, А ТАК, КАК ОНИ ЗАХОТЯТ!

Или о эволюции лидера казахов от марксизма до национальной 

идеи «Алаш»

Қазақ үні газеті, № 10 (619), 11 наурыз, 2014 жыл.

«Потомки ханов имеют непреходящий 

долг перед казахами и я, пока жив, 

не перестану служить казахам»

А.Н.Букейхан.

5 марта 2014 года Алихану Букейхану, лидеру казахского на-

ционального движения «Алаш» начала ХХ века, отцу-основателю 

и главе государства Алаш, исполняется 148 лет. Он, 150-летнему 

юбилею которого остается ровно 2 года, пришел к национальной 

идее «Алаш» - вершине своего политического мировоззрения – че-

рез увлечение марксизмом.

208

«Я СОВЕТСКУЮ ВЛАСТЬ НЕ ЛЮБИЛ, НО ПРИЗНАЛ!»

 

«Лидер буржуазно-националистического движения казахов» 

– это одно из основных обвинений, предъявленных Военной Кол-

легией  Верховного  суда  СССР 27 сентября 1937 года  бывшему 

премьер-министру Автономии Алаш-Орда или государства Алаш 

Алихану  Букейхану,  которое  дало  Советской  власти  основание 

приговорить его к высшей мере наказания через расстрел. Приго-

вор был исполнен в тот же день – 27 сентября 1937 года [фото № 

1].  Место  исполнения  наказания – одиночная  камера  Бутырской 

тюрьмы в Москве.

Был ли Алихан Букейхан буржуазным националистом? Архив-

ные материалы, а еще лучше его собственное богатейшее публици-

стическое наследие не оставляют сомнений в том, что он, да, был 

националистом, причем убежденным, и остался им до последнего 

вздоха в одиночной камере Бутырки. Об этом свидетельствуют его 

краткая речь, высказанная перед вынесением смертного вердикта 

после  предоставления  ему  последнего  слова,  в  которой  не  было 

даже намека на раскаяние: «Я не любил Советскую власть, но 

признал!».  А  клеймо  апологета  «национальной  буржуазии»  во-

209

жди Советской власти приклеили ему лишь из-за его пребывания 

в  рядах  Конституционно-демократической  партии  (партии  «На-

родной свободы» или кадетов) и членом ее Центрального комите-

та с 1912 года в период самодержавной России и первые месяцы 

после Февральской революции. Если российская, точнее сказать, 

русская кадетская партия являлась «буржуазной» в устах больше-

вистких вождей до и после вероломного захвата власти в России 

в  октябре 1917 года,  то  их  обвинение  казахской  интеллигенции 

«Алаш» во главе с Алиханом Букейханом в «буржуазном нацио-

нализме» было не более чем плодом их безпредельной фантазии. 

Казахская буржуазия в начале ХХ века – это нечто из области на-

учной фантастики.

Между тем А.Н.Букейхан являлся не просто убежденным ка-

захским  националистом  и  остался  им  навсегда  в  отечественной 

истории,  а  был  отцом-основателем,  ярким  идеологом  и  лидером 

одноименных национального движения, партии и идеи - идеи на-

ционального единства и возрождения казахского народа, извест-

ной  под  названием  «Алаш».  Но  к  этой  идее – к  вершине  своего 

политического  мировоззрения - он  подошел  пройдя  тернистый 

путь эволюции. Этот путь начался с увлечения экономическим ма-

териализмом марксизмом в студенческие годы. 

«СОЦИАЛИСТ И ЧЛЕН АНТИРУССКОЙ ГРУППЫ 

«ЗАРЗАМАН»

В 1890-1894 годах Алихан учился в С.-Петербургском Лесном 

институте. И его пребывание в С.-Петербурге совпало с периодом, 

когда поднималась новая, более организованная и потому мощная 

волна революционного движения и когда над умами прогрессив-

ной российской интеллигенции и студенческой молодежи властво-

вала идея коренного преобразования колониальной империи. При-

бывший из далекой Азиатской колонии России казахский джигит, 

которому тогда было 24 года от роду, судя по архивным докумен-

там,  не  был  безучастным  свидетелем  происходящих  вокруг  бур-

ных событий. Например, исследователи Общества изучения Сред-

ней Азии Оксфордского университета утверждают, что «в юности 

210

А.Букейханов  был  радикальным  революционером,  социали-

стом и членом антирусской литературной группы «Зарзаман» 

[«Трагическая эпоха»]. Для подобного утверждения имеются все 

основания, поскольку в 90-х годах ХІХ века в ведущих ВУЗах од-

ного лишь С.-Петербурга обучались чуть ли не десятки казахских 

юношей, представлявших разные регионы Казахстана. К примеру, 

в год поступления в Лесной институт, в 1890 году, Алихан в С.-

Петербурге встретил Бахытжана Каратайулы [Каратаев; - фото № 

3]  из  Уральска,  Габидоллу  Темирулы  [Темиров]  из  Актюбинска 

и Барлыбека Сырттанулы [Сыртанов; - фото № 4] из Верного Се-

миреченской области. Бахытжан и Габидолла уже закончили юри-

дический  факультет  С.-Петербургского  университета  и  остались 

жить в столице,

[Каратаев; - фото № 3]

Барлыбек только что закончил факультет востоковедения того 

же ВУЗа по специальности филолога арабско-парсидского и тюр-

211

ко–татарского  языков.  В 1892 году  ряды  казахских  студентов  в 

С.-Петербурге  пополнился  еще  одним  сородичем  из  Букеевской 

Орды Батырхаиром Ниязулы [Ниязов]. 

 [Сыртанов; - фото № 4]

212

В 1892-1896 годах он тоже учился на юридическом факульте-

те столичного университета. Между тем в 1890-1894 годах среди 

студентов Лесного института Алихан был тоже не единственным 

казахом.  Вместе  с  ним  все 4 года  в  одной  группе  учился  Жагы-

пар Айманулы [Айманов], родной дядя будущего известного ка-

захского киноактера и кинорежиссера Шакена Айманова, имя ко-

торого  сейчас  носит  национальная  кинокомпания  «Қазақфильм» 

[фото №№ 4, 5]. 

213

Мало того в 90-х годах ХІХ века в столице метрополии учи-

лись  по  крайней  мере  еще  два  казаха,  имена  которых  вскольз 

214

упоминается  в  письме  Бахытжана  Каратайулы,  написанного  им 

30 сентября 1910 года в Уральске. Отмечу, что оно было адресо-

вано Алихану Букейхану, отбывающему политическую ссылку в 

Самаре.  Это  письмо  также  явно  свидетельствует,  что  казахская 

молодежь в С.-Петербурге нередко, если нерегулярно, собиралась 

на квартире у одного из них, арендуемой в период учебы, где, оче-

видно, проходили если не тайные, но уж явно негласные заседа-

ния  антирусской  группы  или  землячества,  вполне  может  быть  и 

марксисткого  (социалистического)  толка,  сопровождавшиеся  го-

рячими дебатами по актуальным политическим вопросам текуще-

го момента. «Я тебя уважал, когда ты был студентом, за твои 

убеждения, – напоминает адресату своего письма Б.Каратайулы, 

- Мне отчасти известны некоторые эпизоды из твоей студенче-

ской жизни. Так, например, однажды в г. Питере на квартире 

у меня были ты и Базар Саматов (ныне покойник). Я был кан-

дидатом в канцелярию 2-го департамента правительствующе-

го Сената. Возник спор о таком предмете, о котором обсужда-

ли и говорили «Новое время» и «Новости». Саматов стоял за 

«Новое время», а ты за «Новости». Ты сказал Саматову: «Ты 

глуп,  как  сивый  мерин».  Я  от  души  хохотал.  Только  я  ныне 

позабыл, о чем была речь. Несомненно лишь то, что я был на 

жүктеу/скачать 5,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: