П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет73/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ДЫБЫСТАРЫ
51
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
жымдаса тоғы сады (2-1), жасалу орнына қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі мол тербеледі (5-2), желбезек қатысына 
қарай тербелімді; ерін жазылып (езу тартып) 
барып жасалады (1-3), ерін қатысына қарай езулік 
дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
бос то ғы с ад ы , то ғы с ы м күш ін е қарай бос 
тоғысыңқы; ауыз куысы кішірейіп, көмей қуысы 
үлкейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стіл ім і: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
тоғы сы м ы бос л еп п ен аяқталады , тоғы сы м
б ітім ін е қ а р а й бос л е п т і; д а у ы с сы з ы ңы л 
дыбысталады, үн қаты сы на қарай үнді; әуез 
қатысына қарай жіңішке және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Н 1 жіңіш ке езулік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: 
тіл ұшы, тоғы сы ң қы 
ілгерінді, тербелімді (үнді), езулік дауыссы з 
дыбыс.
Айтылым белгілері: 
бос тоғы сы ңқы , ауыз 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
бос лепті, үнді (ыңыл), 
жіңіш ке, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұшы, тоғы сы ңқы , 
үнді, ілгерінді (жіңішке) езулік дауыссыз дыбыс.
Жуан еріндіктүрі: НОҚТА, Н Ұ Рт.б. 
(17-3-
сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
жымдаса тоғы сады (2-1), жасалу орны на қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады 
(8), тілдің ж аты сы н а қарай кей ін ді; дауы с 
желбезегі мол тербеледі (5-2), желбезек қатысына 
қарай тербелімді; ерін доңгеленіп (сүйірленіп) 
барып жасалады (1-2), ерін қаты сы на қарай 
еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек озара 
бос то ғы с ад ы , то ғы с ы м күш ін е қарай бос 
тоғы сы ңқы ; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай комей 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: 
тіл ұш ы м ен қы зы л и е к т ің
тоғы сы м ы бос леп п ен аяқталады , тоғы сы м
б ітім ін е қ ар ай бос л е п ті; д ау ы ссы з ы ңы л 
дыбысталады, үн қаты сы на қарай үнді; әуез 
қатысына қарай жуан және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Н° жуан еріндік түрінің айырым белгілері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет