11-сурет.
Мойыңцағы симпати-
калық жүйкесі кесілген
(2) қоян құлағыньщ
тамырындаіы
өзгерістер.
1 - сау құлақ.
тарылтатын нервтер (вазо-
констриктерлер) негізінен
си м п ати к ал ы қ нервтерге
жатады (11-сурет).
Қан тамырлары арнасын
кеңейтетін нервтер (вазоди-
лятаторлар) негізінен пара-
симпашкалық нервтерге жа
тады. Дененің парасимпатикалық нервтер бармайтын бөліктерінде
(мысалы, қаң қа еттерінде) қан тамырлары ұпггарында ацетилхолин
бөлінетін нерв талшықтарының өсерімен кеңиді. Осымен байланыс-
ты қан тамырлары арнасын реттейтін нервтерді адренэриялық жөне
холинэриялық деп бөледі.
Тамыр арнасы тек вазоконстриктердің тонусына байланысты
өзгереді деген болжам бар. Қазіргі кезде тамырларда ос жөне (3 адре-
норецепторлар болатыны анықталды. Адреналин мен норадреналин ос
рецепторларға эсер етсе, тамыр арнасы тарылады, ал (З-рецепторларга
эсер етсе - кеңиді.
Тамыр тарылтатьш нервтерді қиып тастаса, тамырлар арнасы кеңиді,
ал тамыр кеңейткіш нервтер қиылғаннан соң тамырлар тарылып кет-
пейді. Демек, тамыр тарылтқыш нервтер тұрақты тонус жагдайын-
да (ширыгуда) болады, ал тамыр кеңейткіш нервтер тонусы тұрақты
болмайды, олар тек қажет болған жағдайда ғана іске қосылады.
Қ ан тамырларының арнасын қан құрамындағы түрлі химиялық
затгар да ретгейді. Тамырларға өсеріне қарай олар тамыр тарылтатын
жөне тамыр кеңейтетін заттар болып бөлінеді.
Достарыңызбен бөлісу: