УКД   EFFECTIVE WAYS OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES

Вестник Казахского государственного женского педагогического университета. №5(6) 2011. 
 
56 
As  far  as  the  result  of  teaching  students  in  foreign  language  is  the  formation  of  their 
skills  of  using  language  as  means  of  intercourse,  the  leading  principle  is  the  principle  of  a 
communicative orientation. 
Its main function is in creation of all conditions of communications: motives, purposes 
and  problems  of  intercourse.  The  communicative  orientation  defines  selection  and  the 
organization  of  the  language  material,  its  situational  conditionality,  communicative  value  of 
the both speech and training exercises, communicative formulation of educational problems, 
organization and structure of the lesson. This principle assumes the creation of conditions for 
speaking and intellectual activity of students during each moment of teaching [1]. 
As far as  students  have  still insignificant  experience of collective intercourse and they 
are  taught  not  only  to  associate  in  English,  but  also  to  associate  in  general,  teacher  should 
provide the support on pupils' realizing the models of intercourse in native language, realizing 
the  communicative  function  of  this  or  that  language  unit.  Realization  of  this  principle  is 
carried out through system of cognitive problems, solving which students "open" laws of the 
native language. 
It  is  established,  that  for  each  kind  of  speaking  activity  "set"  of  actions  and  even  the 
lexical  and grammatical  registration.  It  has  allowed to  formulate methodical  principle of the 
differentiated approach in teaching a foreign language. 
Thus the differentiation is carried out as though at different levels of generalization is to 
precise differentiation conducted in teaching: 
• oral and written speech; 
• speaking and listening; 
• reading aloud and reading silently; 
• script and spelling. 
The  process  of  integration  is  realized,  it  shows,  first  of  all,  that  mastering  of  various 
aspects of language, its phonetics, grammar, lexicon occurs not separately as certain discrete 
components  of  language,  but  is  also  integrated  in  teaching  English  language.  Students  seize 
and acquire them during carrying out of speech actions which realization can demand the use 
of a word, word forms, a word-combination, superphrase unity and at last the text caused by 
situations of intercourse. 
Considering the given specific principle of teaching the English language it is possible 
to  formulate rules,  their  observance will help  the teacher to  realize this  principle. There is  a 
principle of differentiation and integration: 
• Rule 1. The account of specificity of each kind of speaking activity. 
• Rule 2. Use of teacher‘s speech and sound recording for listening. 
• Rule 3. Teaching monologic speech, proceeding from features of each form. 
• Rule 4. Teaching reading aloud and silently in view of features of each form. 
• Rule 5. Mastering of aspects of language in speech units. 
• Rule 6. Use semi-typed font in teaching writing. 
 There  are  general  didactic  principles  in  a  basis  of  teaching  any  subject,  including 
foreign  language.  Such  principles  are:  scientific  character,  availability,  presentation  in 
teaching, an individual approach in conditions of collective work and others. 
Specific  and  general  didactic  principles  express  typical,  main,  essential,  that  should 
characterize teaching a foreign language and first of all at the beginning stage where bases of 
mastering  are  pawned  by  this  subject.  The  understanding  of  action  of  principles  of  teaching 
and direct use of rules will allow the teacher to carry out teaching effectively. 
The learning is  the active process  which is  carried out  through involving students  in  a 
various activities, thus making its active participant in reception of education. In this bilateral 
process  it is  possible to  allocate the basic functions which are carried out  by each the parts. 
The  teacher  carries  out  organizational,  teaching  and  supervising  functions.  Functions  of  the 
students include the acquaintance with a teaching material, the training which is necessary for 

57 
 Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 5(41), 2012 
 
formation of language skills and speaking skills, and application of investigated language in 
the solving of communicative problems. 
We distinguish three basic functions which are carried out by the student and the teacher 
is  to  organize  and  direct  the  doctrine  of  the  pupil.  Then  it  is  necessary  to  attribute 
acquaintance, training and application to the basic methods.  
Due  to  training  memory  of  the  student  is  enriched  with  new  units  of  language  and 
automatism in their use is developed. At application of new vocabulary organizing function of 
the  teacher  is  shown  most  precisely.  He  should  create  favorable  conditions,  benevolent 
atmosphere  for  normal  course  of  the  speech  act.  He  should  make  such  conditions  in  which 
each  student  would  like  to  participate  in  work  of  group  in  which  students  aspired  to 
understand the contents and sense of the text, they have read or listened to and were not afraid 
to make a mistake. At application of new vocabulary it is supervised formulation of speaking 
skills, it is established, how the student can use each of them in the practical purposes. 
The considered methods reflect essence of pedagogical process in which the teacher and 
students  cooperate.  These  methods  are  used  in  teaching  a  foreign  language  at  school,  open 
specificity  of  a  subject  and  are  directed  on  achievement  of  the  practical,  educational  and 
developing purposes. 
Each of the considered methods is realized in system of the models used by the teacher 
in the organization of teaching students, carried out by the latter through the decision of set of 
the  specific  targets  which  are  bound  up  with  cogitative  operations  and  perception  by  sense 
organs.  Modes  as  well  as  methods  are  structural-functional  components  of  mutual  action  of 
teacher and pupil. But if the method names the basic, dominating activity mode is bound up 
with the concrete action making essence of formed speech activity. 
It is very important, that modes which are applied by the teacher, let students solve tasks 
and  not  just  demand  simple  storing.  And  also  it  is  necessary,  that  the  student  does  not  only 
reproduce speech unit, but  also  creates his  own «speech product  ", i.e. he can construct  the 
statement  in  connection  with  a  communicative  problem  facing  to  him  using  the  units  of 
language.  I  want  also  to  mention    about  the    ―communicative  approach  to  the  teaching  of 
foreign  languages‖    also  known  as  Communicative  Language  Teaching  (CLT)  or  the 
―communicative approach‖ emphasizes learning a language through genuine communication. 
Learning  a  new  language  is  easier  and  more  enjoyable  when  it  is  truly  meaningful. 
Communicative  teaching  is  based  on  the  work  of  sociolinguists  who  theorized  that  an 
effective  knowledge  of  a  language  is  more  than  merely  knowing  vocabulary  and  rules  of 
grammar and pronunciation. Learners need to be able to use the language appropriately in any 
business  or  social  context.  The  communicative  approach  is  concerned  with  the  unique 
individual needs of each learner. By making the language relevant to the world rather than the 
classroom, learners can acquire the desired skills rapidly and agreeably. 
Using  project  methods  in  teaching  a  foreign  language  is  also  named  as  an  effective 
ways.  The  project  is  specially  organized  by  the  teacher  and  independently  carried  out  by 
students  complex  of  the  actions,  finished  with  creation  of  a  creative  product.  A  method  of 
projects, thus, is the set of educational and cognitive modes which allow to solve this or that 
problem as a result of independent actions of children with obligatory presentation of results. 
The work with the projects teacher can realize in groups and individually. It is necessary 
to note, that the method of projects helps students to seize such competences as: to be ready to 
work  in  collective,  to  accept  the  responsibility  for  a  choice,  to  share  the  responsibility  with 
members of the team, to analyze the results of activity. 
It is impossible not to mention the advantages of using games when we talk about the 
effective  ways  of  teaching  foreign  languages.  Many  experienced  textbook  and  methodology 
manuals‘  writers  have  argued  that  games  are  not  just  time-filling  activities  but  also  have  a 
great  educational  value.  They  are  highly  motivating  and  entertaining  and  they  can  give  shy 
students more opportunity to express their opinions and feelings. They also enable learners to 

Вестник Казахского государственного женского педагогического университета. №5(6) 2011. 
 
58 
acquire  new  experiences  within  a  foreign  language  which  are  not  always  possible  during  a 
typical lesson[2].  
There  are  many  factors  to  consider  while  discussing  games,  one  of  which  is 
appropriacy.  Teachers  should  be  very  careful  about  choosing  games  if  they  want  to  make 
them  profitable  for  the  learning  process.  If  games  are  to  bring  desired  results,  they  must 
correspond  to  either  the  student's  level  or  age  or  to  the  material  that  is  to  be  introduced  or 
practiced. Not all games are appropriate for all students irrespective of their age. Different age 
groups  require  various  topics,  materials  and  modes  of  games.  For  example,  children  benefit 
most  from  games  which  require  moving  around,  imitating  a  model,  competing  between 
groups  and  the  like.  Furthermore,  structural  games  that  practice  or  reinforce  a  certain 
grammatical  aspect  of  language  have  to  relate  to  students'  abilities  and  prior  knowledge. 
Games  become  difficult  when  the  task  or  the  topic  is  unsuitable  or  outside  the  student‘s 
experience[3]. 
From all above stated we can conclude that, it is very important to find out and use the 
most  effective  ways  of  teaching  foreign  languages.  A  lot  of  our  and  foreign  authors  have 
considered this problem. 
In formation of interest to a subject the huge role is played by the teacher. Therefore a 
pledge  of  successful  mastering  a  foreign  language  by  the  students  is  professionalism  of  the 
teacher  which  should  in  the  work  not  only  take  into  account  the  methodical  principles 
underlying  teaching,  but  also  to  be  in  constant  search  of  new  receptions  and  means  of 
teaching which will recover a lesson, will make it fascinating, cognitive and remembered. 
The most useful for this purpose are the following receptions and methods: methods of 
constructivism, communicative methods, methods of projects and discussions, games and role 
games, etc. 
I tried to analyze all the methods and the receptions raising quality of training to foreign 
language on the basis of studying of various techniques of teaching. Many of receptions can 
be applied with success at teaching students of younger and more advanced age. The resulted 
techniques  are  interesting  from  many  points  of  view,  simple  in  application  and  can  add 
essentially existing operating time of teachers of foreign (including English) language. 
While some of the methods are let be omitted by the teacher (like silent way, synthetic 
or  analytic  (every  teacher  chooses  his  own  way  to  work  with  students)  all  of  these  must  be 
included  in  the  learning  process.  They  act  like  general  concepts  giving  you  a  full  length  of 
techniques to apply within one method. They don‘t give strict directions of how to apply them 
but a wide space for creative work. 
 
LITERATURE: 
1.Jonassen, D. H. Constructing learning environments on the web: Engaging students in 
meaningful learning. EdTech 99: Educational Technology Conference and Exhibition 1999: 
Thinking Schools, Learning Nation. – 1999 – p. 45-46 
2.Rodrieguez, R. J. & White, R. N. (2003) From role play to the real world. Rowley, MA: 
Newbury House Publishers, Inc. 
3.Berer, Marge and Frank, Christine and Rinvolucri, Mario. Challenge to think. Oxford 
University Press, 2002 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Бұл мақалада қазіргі таңдағы шетел тілдерін оқытудың заманауи ҽдіс – тҽсілдерін 
топтастырып, оларды сабақта тиімді пайдалану жолдары қарастырылған.  
 
РЕЗЮМЕ 
В статье рассматриваются пути эффективного использования методов обучения 
иностранным языкам. 

59 
 Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 5(41), 2012 
 
УДК 
ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА СТУДЕНТТЕРДІҢ ТІЛДІК МӘДЕНИ-ҚАРЫМ-
ҚАТЫНАС ІСКЕРЛІКТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ 
НЕГІЗДЕРІ 
 
Сатимбекова С.Ҽ.- оқытушы (Алматы қ., ҚазмемқызПУ) 
 
Республикамыздағы  саяси  жҽне  экономикалық  ҿркендеудің  мҽнділігі, 
нарықтық қатынастар жолы, ұлттық – мҽдени тұрғыдан даму білім беру жүйесіне  де 
ерекше  талаптар  жүктеуде.  Білім  беру  –  қоғам  мүшелерінің  адамгершілік,  мҽдени 
жҽне  дене  дамуы  мен  кҽсіби  біліктілігінің  жоғары  деңгейіне  қол  жеткізуді  мақсат 
ететін  үздіксіз  тҽрбие  мен  оқыту  үдерісі.  Білім  беру  ісі  шеберлікке,  дағдыға 
баулудың  ҿсіп,  ҿрбіп,  белгілі  бір  кҽсіпке,  мамандыққа  үйретумен  тиянақталады. 
Жүзеге  асырылатын  білім  беру  бағдарламаларының  сипатына  қарай  білім  беру 
деңгейлері ажыратылатыны белгілі [1]. 
Қазіргі  уақытта  ұрпақтан-ұрпаққа  ҿмір  тҽжірибесін  беруді  жүйелі  жүргізетін  - 
мұғалім.  Ал    жастарды  ҿмірге  дайындау,  қоғам  талап  етіп  отырған  деңгейде 
мұғалімдерді  дайындаудың  қажеттілігі  ұдайы  ҿзгерісте  болады.  Осыған  байланысты 
А.Байтұрсыновтың  мектепке  керектісі  білімді,  ҽрі  педагогика  мен  ҽдістемеден 
хабардар,  оқыта  білетін  мұғалім  екендігі  жҿніндегі  айтқан  пікірі  бүгінгі  күнде  де  ҿз 
мҽнін жойған жоқ [2]. 
Психологиялық-педагогикалық зерттеу мҽліметтеріне қарағанда (Ф.Н.Гоноболин, 
Н.В.Кузьмина,  И.В.Страхов,  В.А.Сластенин,  А.И.Щербаков  т.б.)  педагогикалық 
қабілеттің  бірнеше  түрі  кездеседі.  Олар:  дидактикалық,  академиялық,  перцептивті, 
сҿйлеу 
(экспрессивті), 
ұйымдастырушылық, 
коммуникативті, 
конструктивті, 
қолданбалы қабілеттер [3].  
Оқытушылар студенттердің білімі мен іскерліктерін қалыптастыруда бірқатар іс-
шаралар  жүзеге  асырады.  Олар:  гностикалық,  практикалық  (пҽн  ерекшелігіне 
байланысты іскерліктер), зерттеушілік. 
Болашақ  мұғалімдерді  даярлаудағы  зерттеу  жұмыстары  үшін  кҿптеген 
ғалымдардың  еңбектері  құнды  болып  табылады.  Зерттеудің  тҿмендегідей  бағыттары 
зерделенген:  педагогикалық  қабілет  (Н.Ф.Гоноболин),  педагогикалық  іс-ҽрекеттің 
құрылымы (Н.В.Кузьмина), мұғалімнің жеке тұлғасы (В.А.Сластенин, А.И.Щербаков), 
педагогтарды  кҽсіби  іріктеу  (Р.М.Хмелюк),  педагогикалық  еңбекті  ғылыми 
ұйымдастыру (И.П.Раченко), педагогикалық шеберлік (Ю.П.Азаров), педагогикалық іс-
ҽрекет  шығармашылық  үдеріс  ретінде  (В.А.Кан-Калик),  мұғалімнің  политехникалық 
даярлығы (Ю.К.Васильев), т.б. Жекелеген оқу пҽні мұғалімдерін даярлау қазіргі таңда 
да кең кҿлемде жүргізілуде. 
Педагогикалық 
іс-ҽрекет 
саласына 
―технология‖ 
деген 
сҿзді 
енгізу 
―индустриялдық‖  технология  (Ф.Б.Гильбрейт,  Ф.У.Тейлор  жҽне  т.б.)  деген  идеяға 
негізделген жҽне ол оқытуда техникалық жабдықтарды қолданумен байланысты. Білім 
беру  саласындағы  педагогикалық  технологияның  басқа  бағыттары  оқу  материалын 
талдау  техникасын,  мұғалім  мен  оқушылардың  оқу  іс-ҽрекетін  (Т.А.Ильина) 
ұйымдастыруға, сонымен қатар педагогикалық технология ұстаздар мен оқушылардың 
аз ғана күш жұмсап ең жақсы нҽтижелерге жетудің тиімді ұстанымдары мен ҽдістерін 
анықтауға бағытталған.     
Сондай-ақ жаңа педагогикалық технологиялар оқу-тҽрбие үдерісінің нҽтижесінде 
оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.  
―Жаңа  педагогикалық  технология‖  сҿз  тіркесін  пайдалану  үшін  оның  мҽнін 
анықтап алу керектігі туындайды. Ол үшін алдымен ―технология‖ ұғымының мазмұны 
жҿнінде немесе ұғымының шығу мен қолдану аясын білу керек. 

Вестник Казахского государственного женского педагогического университета. №5(6) 2011. 
 
60 
Педагогикалық,  психологиялық  сҿздікте  ―Педагогикалық  технология  – 
педагогикалық үдеріс пен оған қатысушылар іс-ҽрекетін құраушы кезені, жҽй - күйлері 
арасындағы  ҿзара  байланысты  бірізділік  пен  үздіксіздік  жұмысы.  Ақпараттық 
технология  да  педагогикалық  технологияның  құрамдас  бҿлігі‖  болып  табылады  деп 
мазмұндалған. 
  Оқыту технологиясы  – белгіленген мақсатқа нҽтижелі  қол жеткізуді қамтамасыз 
етуде  оқытудың  формасы,  ҽдістері  мен  құралдарын  ашып  кҿрсетіп,  оқу 
бағдарламасында  белгіленген  оқытудың  мазмұны  оның  құрылымын:  оқытудың 
мақсаты;  білім  берудің  мазмұны;  педагогикалық  ҿзара  ҽрекеттестіктің  құралы  (оқыту 
жҽне  мотивация),  оқыту  үдерісін  ұйымдастыру;  оқушы,  оқытушы;  ҽрекеттің  нҽтижесі 
(сонымен бірге кҽсіптік даярлықтың деңгейі) кҿрсетеді. 
Сондай-ақ 
Қазақстандық 
ғалымдардың 
Ж.Қараевтың, 
Ҽ.Жүнісбектің, 
Қ.Жанпейісованың жҽне т.б. ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде білім 
беру жүйесінде қолданылуда. Бұл технологиялардың ҿздеріне тҽн ерекшеліктері бар. 
Студенттерге  шетел  тілін  оқытуда  тҿмендегідей  негізгі  құзыреттіліктерді  игеруі  тиіс: 
лингвистикалық; 
коммуникативтік; 
лингвоелтану; 
кҽсіби-бейімді 
(кҽсіби-
педагогикалық мақсат аясында), т.б. 
Қазіргі  уақытта  болашақ  шетел  тілі  мұғалімінің  І  курстан  бастап  даярлығын 
қамтамасыз  ететін  негізгі  тақырыптар  тҿмендегілер  болып  табылады:  курстың  сҿздік 
тақырыптары  (қазіргі  қоғамдағы  отбасы;  қазіргі  заманғы  үй-тұрмыс;  еліміздегі  жҽне 
шетелдердегі  студенттердің  оқуы  мен  ҿмірі;  оқып-үйренетін  тілдің  елдері  мен 
Қазақстандағы  интернационалдық  жҽне  ұлттық  мерекелер;  адам  ҿміріндегі  табиғат, 
жыл  мезгілдері,  оқып-үйренетін  елдің  жҽне  Қазақстанның  климаты;  қазіргі  заманғы 
адамның киімдері, дүкендегі сатып алу, қазіргі заманғы мода); сҿздік іс-ҽрекет түрлері 
бойынша  жұмыс  мазмұны  мен  қорытынды  талаптар  (ҽңгімелесу,  диалогтық  сҿйлесу, 
монологтық сҿз (аудирование, оқу), жазу жҽне жазбаша сҿз), т.б. [4] 
Орта мектепте шетел тілін  оқытудың мазмұны тҿмендегі  элементтерден тұрады: 
тақырыптар  (денсаулық,  білім,  жағрафия  жҽне  қыдыру,  жол  жүру,  т.б.);  тілдік 
материалдар (лексика, грамматика), т.б. 
 Жоғары  оқу  орындарындағы  пҽн  бағдарламаларының  мазмұны  мектеп 
қабырғасындағы  оқытылатын  шетел  тілі  пҽнімен  байланысын,  сабақтастығын  жҽне 
мектеп қабырғасындағы тақырыптарға сҽйкес оқу тақырыптарын (оқу материалдарын) 
бір пҽн толық қамти бермейтінін кҿруге болады. 
2002-2006  оқу  жылдары  аралығында  жоғары  оқу  орындарында  шетел  тілі 
(ағылшын  тілі)  пҽні  мұғалімдерін  даярлайтын  оқу  жоспарларының  түрлеріне  сҽйкес 
жұмыстар талданды. 
Зерттеуде байқағанымыз аз пайыз студенттер ғана шетел тілін оқытуға дайынмын 
деген  ойын  білдірді.  Оның  себептерін  кейбіреулері  оқыту  ҽдіс-тҽсілдерін  білмейтінін 
жазса,  кейбірі  ағылшын  тілінде  еркін  сҿйлеудің  толық  мҽнді  игермеуін  айтады, 
кейбіреулері  мектептің  оқу  пҽні  бағдарламаларымен,  оқулықтарымен  жұмыс 
жасамағандығын мазмұндайды. Ал, шамамен 29% студент ҿзіне шетел тілін оқытатын 
оқытушылардың оқыту ҽдістемесіне қанағаттанарлық ойда еместігін білдірді. 
Студенттермен  жүргізілген  зерттеу  жұмыстарын    талдау  шет  тілі  мұғалімдерін 
кҽсіби  даярлау  бойынша    жоғары  оқу  орындарында  шешілмей  жатқан  бірқатар 
мҽселелердің барын аңғартады. Олардың ішінде, бағдарламаның бағыттары, бҿлімдері 
бойынша  хрестоматиялардың,  оқу-ҽдістемелік  құралдардың,  не  қосымша  еңбектердің, 
арнайы  жабдықталған  кабинеттердің,  т.б.  жетіспеуі  -  шетел  тілін  жоғары  оқу 
орындарында  жүйелі  оқытуда  қайшылықтар  тудырып  отыр.  Олар:  тек  теориялық 
мағлұматтардағы оқу материалдарын толық кҿлемде беруі, практикалық іс-ҽрекеттерге 
(тілдік қарым-қатынасқа байланысты) қатысты іскерліктерді игермеуі, т.б. 
 Ғылыми – педагогикалық ҽдебиеттерде іс жүзінде анықталып белгіленген оқыту 
үдерісінің  нҽтижесін  кҿрсететін  ҽдіс-тҽсілдерді,  формаларды  кҿбінше  жаңашыл, 

61 
 Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 5(41), 2012 
 
инновациялық  деп  атайды.  Кейбір  зерттеушілер  оны  ―ҿзгеріс―  деген  терминмен 
анықтайды.    Соның  бірі  И.П.Подласый  ХХ  ғ.  80-жылдары  кҽсіби  түрде,  алдымен 
журналшылар,  содан  кейінгі  кездерде  педагогтар  ―инновация‖  сҿзін  пайдалана 
бастағанын  жазады.  Сондай-ақ  инновация  (ағылшынның  іnnovatіon  -  нововведение, 
новация) – бұл ескі жүйенің ҿзгерісі деп қарастырады. Біздің ойымызша, бұл түсініктер 
кең мағынадағы терминдермен білім беру жүйесіндегі кез келген ҿзгерісті сипаттайды 
[5].  
Инновация  білім  берудегі  (мектептегі)  құбылысқа  тың  жаңалық:  жаңа 
бағдарламаны,  оқу  жоспарын,  ҽдіс-тҽсілдерді  оқу  жҽне  тҽрбие  жұмыстарына  енгізу 
болып табылады. Инновация – жаңалық, жаңашылдық, ҿзгеріс деген ұғымды білдіреді. 
Инновация  құрал  жҽне  үдеріс  ретінде  ҽлдебір  жаңалықты  ендіру  деген  сҿз. 
Педагогикалық  үдерісте  инновация  оқыту  мен  тҽрбиенің  тҽсілдері,  түрлері,  мақсаты 
мен  мазмұнына,  мұғалім  мен  оқушының  бірлескен  қызметін  ұйымдастыруға 
жаңалықты енгізуді білдіреді. 
 Н.Ф.Талызина  жҽне  т.б.  инновация  ҿзінің  дамуы  барысында  белгілі  бір  ҿмірлік 
сатыдан тұрады: жаңа идеяның пайда болуы; мақсат қоюшылық: тарату жҽне жойылу – 
деп  айта  келе,  инновациялық  технологияға  жататындар:  компьютерлік  технология, 
ойын технологиясы, жоба ҽдісі-деп топтастырып кҿрсетеді.  
Келтірілген талдаулардан ұғатынымыз ―жаңа педагогикалық технология дегеніміз 
оқу  жҽне  тҽрбие  үдерісін  мақсатқа  сҽйкес  жоғары  нҽтижеге  қол  жеткізу  барысында 
жҽне  оқыту  мазмұнын,  сапалық  қасиеттерді  ҽдіс-тҽсілдер  мен  құралдар  жүйесін 
үйлесімді  пайдаланатын  педагог  іс-ҽрекетінің  ҿзгерісті  (жаңалықты)  алгоритмі‖  –  деп 
білеміз.  Жаңа  педагогикалық  технологиямен  болашақ  мұғалімдерді  даярлау  жүйелік 
тҽсіл негізінде жүзеге асырылуы тиіс. 
Болашақ  шетел  тілі  пҽні  мұғалімдерін  даярлаудың  білім  беруші-теориялық, 
практикалық  жҽне  тҽрбиелеушілік  аспектісі  бар  екендігін  кҿруге  болады.  Дегенмен, 
зерттеуге  сҽйкес  мұғалімнің  барлық  даярлық  аспектілерін  қарастыру  мүмкін  емес, 
сондықтан  шартты  түрде  жұмыста  мұғалімнің  академиялық,  конструктивтік  қабілетін 
түзетін  пҽндер  жҽне  аталмыш  пҽндерді  оқыту  ҽдістемесі  бойынша  даярлығын 
құраушылар  қарастырылады.  Бұл  даярлық  құраушылары  мұғалім  мамандығының 
профессиограммасында  міндетті  кҿрініс  табады.  Сондықтанда  болашақ  маманды 
даярлау  оның  профессиограммасы  тұрғысынан  зерттелуі  тиіс.  Профессиограмма 
маманның кҽсіптік іс-ҽрекетіне сҽйкес ―паспорт‖ ретінде сипатталады. 
Тілдік    мәдени  қарым-қатынас  іскерліктерін  қалыптастыру  тұрғысынан 
оқытудың  әдістері.  Мұндағы  оқытудың  ұстанымдары  оны  жүзеге  асыруға 
кҿмектесетін оқыту ҽдістерімен сабақтасады.       
Тілдік  мҽдени қарым-қатынас іскерліктерін қалыптастыру тұрғысынан     оқытуда   
интеграциялық, 
сыни-талдамалық, 
ақпаратты-рецептивті, 
проблемалық, 
зерттеушілік,  салыстыру  жҽне    қатысымдық,    танымдық    ҽдістерді   қолдану  тиімді 
болды.  
Интеграциялық  ҽдіс  қазіргі  ғылымдардың  тоғысуы  жағдайында    студентті 
синтаксистік  бірліктерді  ҽр  қырынан  зерделеуге,  оның  басқалармен  байланысын 
анықтауға,    түрлі  саладан  алған  білімдерін  бір  арнаға  тоғыстырып  пайдалануға 
жетелейді.  Пҽнаралық  интеграциялық  ҽдіс  синтаксистің  салаларын  ҿзара 
сабақтастықта,  бірлікте  меңгертуде  қолданылды.  Салааралық  интеграциялық  ҽдіс 
синтаксисті  фонетика,  лексика,  морфология,  стилистика,  т.б.  пҽндермен  байланыста 
оқытуды  кҿздеген  тапсырмалар  арқылы  жүзеге  асты.  Мысалы,  синтаксис  пен 
фонетиканың  ,синтаксис  пен  лексиканың,  синтаксис  пен  морфологияның  байланысын 
Венн диаграммасы арқылы кҿрсету. Сонымен бірге синтаксисті тіл білімі салаларымен 
тоғыстыра  игертуде    (когнитивті  лингвистика,  этнолингвистика,  лингвомҽдениеттану, 
психолингвистика т.б.) аталған ҽдіс тиімді болады.  

Вестник Казахского государственного женского педагогического университета. №5(6) 2011. 
 
62 
Сыни-талдамалық ҽдіс  сҿз тіркесі, сҿйлем жҽне мҽтінді талдауда ұтымды болып 
табылады.  Бұл  ҽдіс  кҿбінесе  СҾЖ  жҽне  СОҾЖ  орындау  кезінде  қолданылады. 
Мҽселен,  студенттер  бір-бірінің  орындаған  тапсырмаларын  мұқият  тыңдай  отырып, 
жіберген  қателерін  ҿздері  түзетіп  отырады.  Бұл  тек  қатені  ғана  анықтауға  емес, 
сонымен бірге олардың сҿйлеу мҽдениетін де жетілдіруге игі ықпал етеді.        
Ақпаратты-рецептивті  ҽдіс  оқу  материалын  түсіндіру  мен  жеткізуде  пайдалы 
болады. Ҽдіс  оқытушының ҽр түрлі құралдар арқылы дайын материалды түсіндіруіне 
негізделеді.  Ҽдіскерлер  бұл  ҽдіске  түсіндіру,  ҽңгіме,  дҽріс,  кітаппен  жұмыс, 
демонстрация  тҽрізді  тҽсілдерді  жатқызады.  Бұл  студенттерге  оқу  материалын  
жеткізуде  уақытты  үнемдеуге  кҿмектеседі.  Тақырыпты  меңгертуде  қолданылған 
кҿрнекі  құралдар,  тірек  сызбалар,  кестелер  студенттердің  материалды  қабылдауын 
жеңілдетеді.  
Репродуктивті  ҽдіс  студенттердің  қабілеті  мен  дағдысын  қалыптастыруға 
бағытталып, ҽр түрлі жаттығулар мен тапсырмалар арқылы іске асады.         
 Проблемалық  ҽдіс негізгі  түйінді  мҽселені  студенттің ҿзі  анықтап, оны шешудің 
жолдарын табуда жҽне олардың танымдық дербестігі мен шығармашылық қабілеттерін 
дамытуда  ұтымды  болады.  Проблемалық  мҽселелер  студенттің  сыни  тұрғыдан  ойлау 
қабілетін  жетілдіреді,  ҿздігінен  ізденуіне  жол  ашады,  синтаксистік  заңдылықтарды 
игеруге  жетелейді.  Проблемалық  мҽселелерді  шешу  материалды  талдауға,  ғылыми 
зерттеу арқылы білім алуға дағдыландырады.  Студент пікірін тілдік фактілерге сүйене 
отырып жеткізуге үйренеді.        
Зерттеушілік    ҽдіс  ҿздік  жұмыстарды  орындауда  ұтымды  болып  табылады. 
Ғалымдардың  тұжырымдарын  ҿзара  салыстыру,  реферат,  конпект,  баяндама,  жоба 
жұмыстарын  т.б.  дайындау  жҽне  оны  қорғау  тҽрізді  тапсырмалар  студенттің 
ізденушілік  қабілетін  дамытады.  Оны  ҿз  бетімен  жұмыс  істеуге,  ҿзіне  ҿзі  сын  кҿзбен 
қарауға  дағдыландырады.  Қазақ  тіл  білімінде  жарық  кҿрген  жаңа  жұмыстармен 
танысып, олардың ішінен ҿздеріне қажетті ақпаратты сұрыптап ала білуге үйретеді.  
Салыстыру  ҽдісі    –  сабақ  үрдісінде  ең  жиі  қолданылған  тиімді    ҽдістердің  бірі. 
Синтаксистегі  ұқсас  құбылыстары  салыстыру,  олардың  айырмашылығын  тіл 
фактілеріне  сүйене  отырып  дҽлелдеу  (сҿз  тіркесін  күрделі  сҿзбен,  атаулық  тіркеспен, 
тұрақты  тіркеспен,  сҿздердің  салалас  қатарларымен  салыстыру  немесе  толымды  жҽне 
толымсыз сҿйлемді салыстыру т.б.)  студенттің білім қорын іс жүзінде қолдана білуіне, 
білімінің тиянақты болуына, ҿз бетімен шығармашылық ізденіс жасауына  ықпал етеді. 
Қатысымдық  ҽдіс  сҿйлесім  ҽрекетінің  барлық  түрін  жүзеге  асыруға  мүмкіндік 
тудырады.  Қатысымдық  ҽдіске  негізделген  тапсырмалар  жұптық,  топтық,  ұжымдық 
формада іске асырылады. Қатысымдық жаттығулар мен тілдік жағдаяттар студенттерді  
тілдік қатынаста ҿз ойын нақты, дҽлелді, жүйелі, еркін түрде жеткізуді үйретуге жҽне 
ой-ҿрісі мен тілдік қабілетін дамытуға бағытталады.  
Танымдық ҽдіс  синтаксистік  бірліктерді  табу, анықтау, жасалу жолын түсіндіру, 
мҽтінге  прагмматикалық  талдау  жасау,  дисскурс  т.б.  тапсырмалар  аясында  іске 
асырылады.  
Сонымен  аталған  ҽдістер  тілдік    мҽдени  қарым-қатынас  іскерліктерін 
қалыптастыру  тұрғысынан  оқытуда  түпкі  нҽтижеге  жетуге  кҿмектесіп,  студент 
құзыреттілігін қалыптастыруда  тиімді болды.  
Шет  тілі  сабақтарында  филолог  студенттердің  тілдік  мҽдени-қарым-қатынас 
іскерліктерін қалыптастыруда сонымен қатар, аталмыш үдерістің психологиялық жҽне 
педагогикалық алғышарттарын анықтаған жҿн.  
 
 ҼДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:   
 
1.Қазақстан 
Республикасында  2015  жылға  дейінгі  білім  беруді  дамыту 
тұжырымдамасы. – Алматы, 2004. – 5 б. 

63 
 Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 5(41), 2012 
 
2.Ахмет Байтұрсынов. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 21-142 бб. 
3.Ананьев Б.Г.Психология и проблемы человекознания. – Москва : МОДЭК, 2005. 
4.Оразалиева Э. Когнитивтік лингвистика: қалыптасуы мен дамуы. – Алматы: Ан Арыс, 
2006. – 201-264 бб. 
5.Психолого-педагогический  словарь  по  одаренности  /Составители:  Кирабаева  Ш.А., 
Акимжанова Г.М., Бакиева Т.А. – Астана: «Дарын», 2006.  - 152 с. 
 
РЕЗЮМЕ 
В  статье  рассматривается  обучение  студентов-филологов  культуре  речевого 
общения. 
SUMMARY 
Thе article deals with teaching students to the culture of communication. 
 
 
 

жүктеу/скачать 1,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: