Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия



Pdf көрінісі
бет107/206
Дата16.01.2023
өлшемі4,63 Mb.
#61433
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   206
ҚАТПАРЛЫҚ — жер қабығының әрбір бӛлігіндегі  қатпарлар  
жиынтығы. Қатпарлық деп қатпар құрылу процесін де атайды. 
Формалары жағынан оны сызықты, үзілмелі және аралық деп үш 
типке бӛледі. Сызықты қатпарлық түгелімен геосинклиналды 
аймақтарға тән болып келеді де, тұтасып жатады; үзілмелі 
қатпардың платформалы аудандарға тән де, күмбез тәріздес болып 
шашыранды түрінде кездеседі; ал аралық қатпарлық қырқа тәрізді 
болады. Әрбір геологиялық дәуірлердегі қатпарлар жасына қарай 
кембрийге дейінгі,каледондық, герциндік, яньшандық, альпылық 
қатпарлық болып бӛлінеді. Бірақ сыртқы күштердің әсерінен 
қатпарлар бұзылып және тегістеліп кетеді де, алғашқы формасы тек 
кейбір қатты жыныстардан тұратын бӛліктерінде ғана сақталып 
қалады. Қазіргі таулардың, оның ішінде қатпарлы және 
қатпарлыжақпарлы таулардың пішіндері қатпар құрылудан емес
кейінгі уақыттағы алапты кӛтерілу мен жақпарлы кӛтерілуден 
пайда болды. 
ҚАТТЫ ЫСТЫҚ – қоршаған ауаның орташа плюстік
температурасының  бірнеше күн бойы 10 және одан да астам 
градусқа артық болуын айтады. Мұның қауіптілігі адамның 
шамадан тыс ыстықтауы яғни оның денесінің температурасы 
37,1°С жоғары болуы немесе дене қызуы бұзылып, 38,8°С жетеді. 
Ұзақ уақыт және қатты ыстық болуы ыстық ӛтуіне немесе жүрек 
қызметінің бұзылуына әкеліп соғады. Ыстық ӛтудің белгілері: 
терінің қызаруы, таңдайдың кебуі, қатты шӛлдеу. Бұдан ары қарай 
адам есінен танып, жүрегі немесе тыныс алуы тоқтауы ықтимал. 
ҚИҒАШ 
ПРОЕКЦИЯ (Косая 
проекция
— 
бұйымның 
 жазықтыққа  түзулер конгруэнциясының  кӛмегімен салынған 
кескіні. Конгруэнция (лат. congruentia — сӛйкестілік) деп 


сызықтардың екі параметрлік жиынын айтады. Қиғаш проекцияны 
кӛбінесе екі айқас түзуді пайдаланып тұрғызады. Берілген нүктенің 
қиғаш проекциясы осы нүкте арқылы ӛтетін жене конгруэнцияны 
анықтайтын айқас екі түзумен қиылысатын жалғыз түзудің 
проекциялар жазықтығымен қиылысу нүктесі болады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   206




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет