705
ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ
ляется частью национальной культуры, причем её системообра-
зующей частью. Не случайно, в отличие от министров, ректоры
крупнейших университетов относятся к Болонскому процессу
очень осторожно и настаивают на сохранении национальных
приоритетов собственных образовательных систем. В Европе
приходится решать проблему огромных миграционных потоков,
которые её захлестнули. Образование всегда было фактором от-
тягивания молодежи с улицы. Однако дифференциация молоде-
жи оказалась таковой, что она не смогла бы вписаться в класси-
ческие университетские системы образования. Следовательно,
встала необходимость реального понижения его уровня, то есть
превращения в массовое. Массовое образование не может фи-
нансироваться в той же степени. Поэтому ищут пути понижения
средств, выделяемых на образование, то есть перевод его на туже
самоокупаемость. Это было чётко прочувствовано студентами и
преподавателями, которые часто вместе протестуют против утра-
ты фундаментального характера образования и трансформации
его в платное, где будет царствовать работодатель.
На уровне деклараций с болонскими принципами трудно спо-
рить. Декларируется расширение доступа к европейскому обра-
зованию, повышение мобильности студентов и преподавателей.
Все это должно способствовать формированию европейской
идентичности. Но всегда ли идентичность хороша? Ведь един-
ство не должно означать тождества, а, напротив, предполагать
сложную и гибкую модель, включающую различные подсисте-
мы. Любая система более эффективна и в большей степени под-
вержена развитию, если ее элементы дополняют друг друга, а не
отрицаются путем подчинения. Существует прекрасная француз-
ская система образования, существует очень сильная немецкая
модель. Существует, наконец, российская система образования,
которая не уступает по многим параметрам другим системам.
Так зачем же отказываться от наших преимуществ? Не лучше ли
попытаться их синтезировать?
Еще одна из модных тенденций развития образования в на-
шей стране связана с тем, что при общем, как было показано,
сокращении средств, выделяемых на образование, усиливается
контроль над образовательными учреждениями со стороны госу-
I Қазақстандық философиялық Конгресс
706
ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ
дарства. Логика подобного подхода внешне кажется достаточно
прозрачной и убедительной. Деньги на образование, особенно из
бюджетной сферы, выделяет государство, следовательно, дела-
ется вывод, что контроль над расходами также должен осущест-
вляться государством. В связи с этим университеты теряют свою
автономность, которая всегда была присуща университетскому
образованию. Классическая модель университета была основана
на серьезном доверии, которое оказывала власть ученым и пре-
подавателям исходя из понимания того, что лишь свобода науч-
ного творчества может обеспечить эффективность научных ис-
следований и развитие на их основе фундаментального образо-
вания. Фактически государство выделяло финансы, рассчитывая
(и в определенной степени «рискуя»), что данные средства могут
быть потрачены неэффективно.
Классические университеты никогда не рассматривались с
чисто прагматической, а уж тем более с коммерческой позиции, а
базовым принципом их функционирования являлось предостав-
ление фундаментального профессионального образования. Кро-
ме того, университет выполнял функцию «социального лифта» и
выполнял культурно-воспитательную функцию, от которой так
легко отказались в начале реформ, интерпретируя ее как идеоло-
гическую.
В современной трактовке университеты, утрачивая свою ав-
тономию, превращаются в своеобразные государственные ин-
ституты, которые должны обеспечивать решение не задач чи-
стой науки, а реализовывать непосредственные задачи, стоящие
перед производством и страной. Профессор в большей степени
превращается в чиновника, сфера деятельности которого доста-
точно жестко регламентирована, причем настолько, что просто
не оставляет времени для научной работы и для самосовершен-
ствования как преподавателя. Соответственно, научные иссле-
дования и работа профессоров становятся частью общей бюро-
кратической вертикали, работающей по принципу командного
контроля.
Таким образом, подводя некоторые итоги, можно сделать сле-
дующие выводы. Реформа образования в нашей стране не была
подготовлена теоретически, не прошла экспертную апробацию
I Казахстанский философский Конгресс
707
ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ
научного и преподавательского сообщества. Она проводилась
непоследовательно, скорее, разрушая то положительное в нашем
образовании, что в нем всегда присутствовало. Возможно, в даль-
нейшем в рамках упомянутой специфики российского реформи-
рования как процесса постоянного колебания между реформой
и контрреформой будет происходить смягчение ее проведения.
Литература
1См.: Пантин В.И., Лапкин В.В. Волны политической модерниза-
ции в истории России // http: //ss.xsp.ru/st/003
2 Миронов В. Московский университет консервативен в академи-
ческом смысле // http://www.russ.ru/Mirovaya-povestka/Moskovskij-
universitet-konservativen-v-akademicheskom-smysle
I Қазақстандық философиялық Конгресс
708
ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ
ХХІ ҒАСЫР ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫ
ЖӘНЕ ФИЛОСОФИЯ БІЛІМІ
Қалас ЖАМАЛОВ
(Алматы)
ХХ ғасырдың соңғы ширегі мен ХХІ ғасырдың басында әр
түрлі деңгейдегі қақтығыстар орын алды. Әлемнің әр бөлігінде
орын тепкен кішігірім мемлекеттерге дамыған елдердің ықпалы
да, сонымен қоса, көрсеткен зорлығы да жедел өсіп, жаһандас-
тыру үдерісінің өзгерістерге ұшыратар екпінінің қарқыны артқан
уақыт болды. Саяси құрылымдар әрқашан «әлемдік қауымдас-
тықта» өмір сүреді. У. Бек пікірінше «...ешбір ел, ешбір
әлеуметтік топ бір-бірінен оқшаулана алмайды. Осылайша,
әр түрлі экономикалық, мәдениеттік, саяси түрлердің түйісуі»
жүзеге асады. П. Бергер мәдени жаһандастыру үдерісінің мына-
дай түрлерін ерекшелейді: әлемнің жетекші іскер топтарының
халықаралық ұстанымдары; ғаламдық бұқаралық мәдениет;
батыс зиялыларының жаһандасуын білдіретін, халықаралық
интеллектуалдық орта және бұқаралық жаңа діни қозғалыстар [1.
с. 59.]. Демек, ақиқат өмірдің түйткілді мәселелерін ой елегінен
өткізіп, оны шешу жолдарын қарастырудағы философияның
орнын, оның жеткіншек ұрпаққа берер білімінің мазмұнын
қарастыру өте маңызды.
Жалпы жұртшылық нарық қатынастары қалыптаса баста-
ғалы, өздерін ешқандай кепілдіксіз, ешбір сүйенішсіз, бәрі тұрақ-
сыз, жетімсіз әлеуметтік ортада өмір сүретіндей көреді. Саяси
билік қоғамда тәртіп пен үндестік, жүйелілікті қалыптастыра
алмады, қоғам өмірінің барлық салаларында – экономика, сая-
сат, мәдениетте т. б. тұрақсыздық сезімі пайда болды. Ешбір
құндылықтар иерархиясы мойындалмайтын жаппай, бәрін
қамтыған плюралистік (плюрализм-көптік) дәуір басталды.
Өмірде көптеген әлеуметтік күштер мен олардың мақсат-мүдде-
лерінің бәсекелестігі орын алатынын білдіретін плюрализм
қоғамдық құрылымның басты идеясына айналды. Құндылықтар
плюрализмі адам мен қоғам өмірінің негізіне айналды. Бәрі
I Казахстанский философский Конгресс
709
ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ
бір-біріне теңескен заманда экономикалық, мемлекеттік, сая-
си, адамгершілік басымдықтар жойылды. Құндылықтары
жұтаған қоғам азғындады. Осыдан «...біздің қоғам және қазіргі
заманғы ғылым алдында пайда болған жаңа мәселелер өзінің
шығармашылық деңгейден қайта қаралуын, қалыптасқан ескі
түсініктерді жеңуді, практикалық мәселелердің шешімдері
көшірмелерінен бас тартуды және ой жүйесін қайта құруды та-
лап етеді. ...әлеуметтік қызмет бағасына байланысты сұрақтар
күннен-күнге өткір қойылуы керек. Өйткені тарихи мақсаттар
ауқымының өсуі өлшеміне байланысты жауапкершілікті, саналы
әрбір адамның қоғам ісіне белсенді араласуы арта түседі» [2].
Бүгінгі қоғам өмірінің салмақты бөлігі болатын білім беру,
ғылым салалары да әр түрлі әсерлерге, жедел өзгерістерге душар
болды. Міне, осы өзіндік даму үдерісі қайта құруларды талап
еткен білім саласына пайда тұрғысынан қарайтын көзқарастар
бар. Мысалы, бүгін, ғылым және білім беру жүйесі экономикаға
жедел көмекке келетін және тек практикалық сұраныстарға
ғана жауап беретін сапалық тұрғыдан қарастырылады. Ал бұл,
қазіргі заманғы білім беру саласының және алдыңғы қатарлы
техниканың дамуына, бәсекеге қабілетті елдердің қатарына
қосылудың маңызды жағы, басымдығы (приоритеті) болып
отыр. Білімді тек оқу, білім берумен ғана шектемей, кең көлемді
қарастыру, шығармашылық ойдың ұшқырлығын білдіреді.
Әлеуметтік қызметтің қабілетін, өмірдің барлық салаларындағы
белсенділікті көрсетеді.
Әлемдік әлеуметтік орталар, саяси жүйелер, мемлекеттер
тек тауар өндіру және қызметтер көрсетумен ғана шектелмей,
қоғамдық жүйе құндылықтарымен және білім беру салаларымен
де бәсекеге түсуде.
Уақыттың қойған талабы, адам парасатының жемісі, миллион-
дардың санасынан білім беру жүйесі арқылы көрінісін табады.
Адам әрқашан алдына қойған мақсатын анық сезінсе, мәселенің
объективті мәнін, оның қайшылықты себептерін ұғынса, қандай
сұрақтың болса да шешімін ой елегінен өткізе алады, қоғамда
орын алған келеңсіздікке қарсы тұрады, білімімен ақиқат сыры-
на көз жеткізеді. Мұнан ХХІ ғасыр ғылымына қойылар талап
– тұлғаларды қалыптастыру, құлықтылық пен құндылықтарға
I Қазақстандық философиялық Конгресс
710
ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ
тәрбиелеу, мамандардың таным көкжиегін кеңіту мақсатының
өзектілігі анық байқалады. Өзіндік объект-субъект қатынасына
құрылған, яғни оқытушылары мен оқушылары бар білім сапа-
сын әкімшілік жолмен көтермелеуге келмейді. Кеңес дәуірінде
қалыптасқан, білім жетістіктерін басшылыққа алмай, оны бас-
қаруға жасалған ұмтылыстың әлі де орын алатыны өкінішті.
Білім беру сапасының төмендеуі тәрізді олқылықтардың орын
алуына қалыптасқан білім беру жүйесінің, соның ішінде, оқыту-
шылардың да қосқан үлесі бар. Білім беру жүйесін басқару керек,
дегенмен бар назарды, мүмкіндікті оқытушыларға, оқытушылар
назарын оқушыларға аудару өзекті мәселе .
Мемлекетті қайта жаңғырту кілті қолына тиетін болашақ
маманның қалыптасуына жоғарғы оқу орнының тигізетін
әсері, жауапкершілігі үлкен. Рухани, интеллектуалды, құлықты,
ұлтымыздың табиғи жаңғыруының алғы шарттарын туында-
ту міндетін жүзеге асыру үшін, жаңа құндылықтар жүйесінде
тәрбиеленген ұрпақтар қалыптасуы керек. Әрине, бұл оңайға
түспейді, оны жетпіс жыл бойы жаңа адамды тәрбилеуді
мақсат тұтқан, сол үшін бар мүмкіндіктерін пайдаланған кеңес
үкіметінің тарихы көрсетті. Бірақ, нарық адамын, еркін бәсеке
талаптарына сай қабілетті, жетістікке жетуге ұмтылатын, жақсы
жалақы мен қызметінің көтерілгенін қалайтын, сол арқылы жал-
пы әлеуметтік мәселелерге әсерін тигізетін тұлғалардың өмірге
келуі күрделі де басты мәселе.
Қай қоғамда да, рухани мәдениет тұтқасын ұстаған, оны
алға сүйреуші, шыңдаушы зиялы қауым болған. Қазіргі, нарық
қатынастары орныққан қоғамда зиялылардың да қоғамға тигі-
зер әсерінің әлсірегенін, олардың да жұмыс берушілер жетегінде
кеткенін көреміз. Парасатты өмірдің қайнар көзі болатын
жоғарғы оқу орындары өзінің әлеуметтік функциясын жоғарғы
деңгейінде орындай ала ма, деген сұрақ астарында үлкен
түйткілді мәселелер жатқаны сөзсіз.
Тұтынушы сұраныстарын қамтамасыз ететін басымдықты,
өмірдің өзекті мәселелерінің шешімдерін қарастырған жоғарғы
оқу орны, өзінің алдына нақты міндттер қойып, соған жетуге тал-
пынады. Материалдық-техникалық базасы мықты жоғарғы оқу
орны, студенттердің қабілеттерін дамыту үшін үйлесімді, жақсы
I Казахстанский философский Конгресс
711
ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ
жағдайлар жасап, өз мамандығын жетік меңгерген тұлғаларды
да осы мақсатқа жұмылдырады. Бүгін, атап айтқанда жоғарғы
мектептің қол жеткізер табыстарын тек білікті мамандардың
қамтамасыз ететіні түсінікті.
Мәдениет тарихы ұғымы кең көлемді түсінігінде барлық
қоғамдық қатынастарды қамтиды. Сондықтан ғылыми құнды
жаңалықтардың философия, мәдениет тарихынан алатын өзіндік
мәні болады. Мысалы, «әлемнің күнорталық (Коперник, Бруно,
Галилей) түсінігі таза жаңалық түрінде емес, белгілі бір қоғамдық
қатынастар, соған орай көрінісін тапқан құндылық жүйесінің
негізіне қарсы бағытталғаны, оны бұзғаны үшін әлеуметтік-
мәдени мәнге ие болады» [3]. Осыдан дүниетанымдық көзқарас,
түсінікті қалыптастырушы философияның үлкен мәдени мәні
бар, оның адамзат тарихындағы алатын орны үлкен. Өйткені ол,
әрқашан адамның әлемге әмбебап қатынасын анықтауға талпы-
ныс жасайды.
Мәдениет тарихында философияның ерекшелігі, әрқашан
адамның әлемге әмбебап қатынасын анықтауға талпыныс жасауы-
нан көрінеді. Философияның өзін табуға ұмтылысы үдерісінде,
оның білім субъектісі, адам жайлы ғылым ретіндегі функциясы
анықталады. Адам болмысының, мәдениеттің негіздік құнды-
лықтарға қатысы, әрқашан философиялық түйткілді мәселе
ретінде түсініледі. Демек, қандай болса да, дүниетанымдық-
гуманистік міндетін жүзеге асыратын көзқарастар жүйесінің
ғана мәдениет тарихына қатысы болады.
Бүгін қоғамға қатысты білім салалары мамандары, заманның
қойған сұрақтарына, түйткілді мәселелер мен мәңгілік рух
сұраныстарына мәнді пайымдаулар айта алмайды. Адам-
зат ойы көп жағдайларда осы шақты қамтуда, өткенді кемел
бағалауда, қалай да болашаққа көз жіберуде жіберетін, азды-
көпті оның анық сипатын беретін сенімді әлеуметтік теориялар,
мәдениеттанымдық тұжырымдамалар да жоқ.
Парасаттың шаршағанға сүйеніш бола алмайтынын білген,
құндылықтар күйзелісін көрген ХХІ ғасыр адамы көңілге ор-
ныққан қорқыныш сезімінен арылуға талпынады. Осыған орай
жаңа ғасыр, адамға өте байсалды бола бермеу талабын қояды,
өйткені қалай дұрыс өмір сүруге болатынын анықтау күрделі
I Қазақстандық философиялық Конгресс
712
ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ
проблема. Өмірдің қандай екенін түсіндіріп, соған мәжбүр
етуге ешкімнің құқы жоқ. Бұл өмірде мәңгілік ешнәрсенің
жоқтығын көрсетеді. Өмір сүру керек, бірақ өмірде сүйеніштің,
сенім артар құндылықтардың да жоқ екенін пайымдай білген
парыз.
Әрине өмірлік түйткілді мәселелер бар, дегенмен олардың
бояуын қоюлата беру де орынсыз болар. Осыған орай Нобель
сыйлығының иегері Альберт Камю, біздің қадағалаушылары өте
көп, ескекті қайық жүргізетін еріксіздер тәрізді екенімізді, тіпті
басқа жаққа жүзіп бара жатуымыз да мүмкін екендігін жазады.
Иә, біз өзіндік проблемалары асқынған қауіпті, қатері үлкен
заманда өмір сүреміз, бірақ жігерсіздікке беріліп, ескекті әлі
де болса қолдан түсірмеу керек екенін де түсінеміз. Жоғарыда
келтірілген А. Қасымжанов пікіріндей, әлем дамуының белгілі
бір қоғамдық қатынастарының, соған орай, көрініс тапқан
құндылықтар жүйесінің өзгеретін шағына жеткені түсінікті. Бұл
бүгінгі адамнан рухани ұшқынды, бейнелеудің жаңа сатысына
көтерілуді, жаңа өмір деңгейіне жетуді талап етеді. Әрине ол
бүгінгі ғылым жетістіктерінсіз мүмкін емес.
Зымыраған заманда әлемнің жаңаша ой елегінен өткізілетін
уақытына жеткеніміз айғақ. ХХІ ғасырдың ғаламдық, қоғамдық
жаңа келбетін ашып отырған жаңашылдықтар мазмұнын пайым-
дау, түсінігін анықтау міндеті тұр. Әлемнің жаңа түсінігі Уақыт-
қа, Ғаламға, Әлемге басқаша қарауға, соған сәйкес шешімдер
қабылдауға итермелейді. Әлеуметтанушылар, саясаттанушы-
лар, билік иелері мен қатардағы азаматтар алдында парасатты
таңдау, болашаққа барар жолды анықтау қажеттігі тұр. Мұнда
болашақта пайда болуы мүмкін қақтығыстар, қайшылықтар,
кедергілер де жоққа шығарылмайды. Ел өмірінде бұлардың ал-
дын алатын көрегендік, барлық елдердің, әр түрлі әлеуметтік
күштердің ынтымақтастығы маңызды.
Бүгін Қазақстанға келген ғалымдардың ортақ шешімімен,
адамзат қауымдастығының болашағын анықтайтын, соған ба-
рар жолды көрсетуге мүмкіндіктер беретін соны ойлар мен
пікірлердің айтылатынына сенім білдіруге болар. ХХІ ғасыр
өркениетінің болмысы қандай, ол қалай қалыптасып, өмірге не
енеді? Сұрақ жауабының өмірге жолдама алған жастар үлесінде,
I Казахстанский философский Конгресс
713
ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ
ХХІ ғасырға әлеуметтік қызметі сай келетін бүгінгі студенттер
қолында болатыны түсінікті.
Адамның жалпы мәдениетінің маңызды құрамдас бөлігі –
философиялық мәдениет. Мұны қалыптастыру бүгінгі күннің
маңызды сұранысы. Қоғам өмірінде терең өзгерістер жүріп
жатқан кезде тек ойлауда ғана емес, сонымен бірге практикалық
қызметте де ескіге еліктеулер, қатып қалған догмалар мен ой
үлгілерінен бас тартуда конструктивті-сыни тұрғыдан әрекет
жасау, шығармашылықпен, жасампаздықпен, диалектикалық
ойлай білу керек. Мұндай өнерді игеру, өз бетінше жүргізілетін,
бүтіндей әлемдік философияның бар байлығын, оның маңызды
әдістемелерін игеруді талап ететін үлкен жұмыс.
Әдебиеттер
1 Многоликая глобализация. Культурное разнообразие в современ-
ном мире / Под ред.П.Л. Бергера и С.П. Хантингтона. – М.: Аспект
Прес, 2004. – 379 с.
2 Қасабек А. Әлеуметтік қызмет және әлеуметтік таным // Қазақ хал-
қының философиялық мұрасы. – Алматы: Аударма, 2006. – 54–88 бб.
3 Касымжанов А.Х. Пространство и время великих традиций. – Ал-
маты: Қазақ университеті, 2001.
I Қазақстандық философиялық Конгресс
714
ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ
ЕДИНСТВО ЦЕННОСТНЫХ УСТАНОВОК
В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ
Гульнара АБРАХМАТОВА
(Алматы)
В сегодняшнем мире особое значение приобретает проблема
развития, сохранения и реализации интеллектуального, духовно-
го и культурного потенциала общества. Это связано во многом
с тем, что концептуализация и практическое развитие образова-
тельной парадигмы подвергаются социальным трансформаци-
ям и современный мир, характеризующийся нестабильностью,
изменчивостью, быстрой сменой информации, заставляет по-
новому взглянуть на проблему образования.
Необходимость переосмысления статуса образования в жиз-
ни общества связана, прежде всего, с антропологической ката-
строфой, деградацией культуры, преобладанием экономических
(материальных) ценностей. В этой ситуации образование может
содействовать формированию новой парадигмы, основанной на
приоритете ценностей духовных.
Актуальность социально-философского анализа образования
связана и с тем, что в мире возникают новые очаги конфликтов,
усиливаются межнациональные и межкультурные противоречия,
могущие стать источником новых, все более опасных коллизий.
И в решение этих вопросов образование тоже может внести свой
вклад, если образовательные системы станут опережающими,
подготовят поколение людей, понимающих сложность, противо-
речивость и открытость будущего, способных принимать не-
стандартные решения.
Нарастание кризисных явлений в образовании обозначило про-
блему поиска путей его дальнейшего развития, а именно: движе-
ние к новой парадигме образования в постиндустриальном обще-
стве связано с изменением роли и статуса человека. Это влечет за
собой необходимость кардинального обновления сознания и дея-
тельности людей в образовании как главной, всеобщей деятель-
ности по передаче знаний, усвоению и формированию культуры.
I Казахстанский философский Конгресс
715
ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ
Систему образования постоянно лихорадит. Предлагаются и
вводятся самые разнообразные формы обучения, типы учебных
заведений, способы обучения. Однако самый главный вопрос – о
мировоззренческих импликациях, о первостепенных целях об-
разования человека как существа, которое должно целостно от-
носиться к миру – даже не ставился.
Образование как технология соци ально контролируемого
производства интеллекта делает бессмыслен ной самостоятель-
ную мыслительную практику. Фундаментальное подчинение
су ществу техники осуществляет опасный поворот от личност-
ной процедуры порождения смыслов к способу производства
смыс лов на сериальной основе. Поэтому сегодня жизненно
необ ходимой становится разработка новой мировоззренческой
парадигмы обра зования, позволяющей от процесса наполнения
учащегося определенным минимумом знаний, освоения образо-
вательного стандарта перейти к новой социально-культурной ор-
ганизации про цесса образования – урокам бытия в живой школе.
В этом контексте знаменательно то обстоятельство, что, по
наблюдениям аналитиков, наиболее посещаемыми в Интернете
являются именно те сайты, форумы и блоги в социальных сетях,
где обсуждаются проблемы мировоззрения: философии, рели-
гии, экзистенциальные вопросы. Причем наиболее активными
посетителями и участниками указанных сайтов, форумов и бло-
гов являются школьники старших классов, учащиеся колледжей,
студенты вузов и т. д. Говоря иначе, люди молодые, у которых да-
леко не всегда имеется уже сформировавшееся мировоззрение,
но которые, как видно из приведенного обстоятельства, испыты-
вают в нем явную потребность.
Любое общество имеет в своей основе то или иное мировоз-
зрение (в явной или скрытой форме, в виде идеологии, системы
установок, традиций, ритуалов и т. д.). Иными словами, от ха-
рактера мировоззрения зависит, в конечном счете, стабильность
социальной системы как целого. И, следовательно, в условиях
радикальной плюрализации мировоззрений становится особен-
но острым вопрос о том, каким образом возможно объединение
или, по крайней мере, гармонизация этих мировоззрений и тех
социальных групп, которые их придерживаются.
I Қазақстандық философиялық Конгресс
Достарыңызбен бөлісу: |