С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
12 
Смена  приоритетов  не  будет  произведена  до  тех  пор,  пока  не  будет  изменено  сознание 
педагогического сообщества, не повысится уровень их инновативности, а в учебном процессе, наряду 
с традиционными дидактическими принципами, не будут использованы принципы гуманистической 
и  валеологической  направленности  целостного  педагогического  процесса,  принцип  природосооб-
разности, принцип учета возрастных особенностей, принцип развития мотивационно-потребностной 
сферы  учащихся  старших  классов,  принцип  технологизации,  как  принципов,  направленных  на 
здоровьесбережение  учащихся  в  процессе  обучения.  Смена  приоритетов  обязывает  учителей  к 
всестороннему  изучению,  вышеуказанных  принципов  и  необходимости  следования  им  в  своей 
практической  деятельности.  Учет  в  процессе  обучения  принципов  здоровьесбережения,  наряду  с 
традиционными  дидактическими,  делает  образование  личностно-ориентированным,  а  всю  систему 
школы здоровьесберегающей [22]. 
Сушествует  аксиома:  только  здоровый  человек,  ведущий  здоровый  образ  жизни  способен 
полностью  использовать  энергетические  ресурсы  своего  организма,  проявить  свои  способ-
ности, творчество, волю и талант не только во благо себе, но и во благо всего общества. 
По нашему глубокому убеждению, основной причиной такого положения в общеобразовательных 
школах является, сложившаяся порочная практика подготовки будущих учителей в системе высшего 
педагогического  образования  Республики  Казахстана,  где    усиленная  предметная  подготовка,  в 
ущерб  психолого-педагогической  не  позволяет  готовить  учителя  востребованного  в  современных 
школах. 
Все  вышесказанное  свидетельствует  об  отсутствии  необходимого  учета  в  Казахстане  запросов 
общеобразовательной школы при формировании содержания высшего педагогического образования,  
что свидетельствует в целом о ее  не фундаментальности и дегуманизации  в целом. 
 
1  Дзиов  А.Р.  Содержание  высшего  профессионального  образования  в  условиях  перехода  к  инновационному 
развитию // Современные проблемы науки и образования. – 2011. – № 3]. 
2  Розов  Н.Х.,  декан  факультета  педагогического  образования  МГУ  им.  М.В.  Ломоносова    //Материалы 
Всероссийского  семинаре-совещания  ректоров  педагогических  высших  учебных  заведений  России  (Москва.  25 
февраля 2010 год 
3  Выготский Л.С. Собрание сочинений в 6-ти томах. - М.,  1984. - Т. 6. 
4  Н.Д.Хмель  Н.Д.  Научное  обеспечение  функционирования  12-летнего  среднего  образования//Материалы 
Международной  научно-практической  конференции.  В  2-х  ч.  Алматы:КазНПУ  им.Абая  и  РНПЦ  проблем  12-
летнего образования, 2007 – Ч.1. – С.55-59. 
5 Журавлев Д.И. Психическое здоровье во многом определяет физическое// Народное образование, 2004. - № 
8. – С. 147-155.  
6  Зайцев  Г.К.  Валеолого  -  педагогические  основы  обеспечения  здоровья  человека  в  системе  образования. 
Автореф. Дисс… докт. пед. наук. – СПб., 1998. – 48с.  
7  Иванова Н.К. Организационно-педагогические условия формирования здорового образа. Дисс… канд. пед. 
наук. 13.00.01. – Самара, 2000.- 221с. 
8  Сазонов В.П. Организация воспитательной работы в классе./ М.: Центр «Педагогический поиск», 2000. 
9 Подласый И.П. Педагогические инновации. В кн: Педагогика.Новый курс:Учебник для студ.пед. вузов: В 2 
кн.- М.:Гуманит.изд.центр Владос, 1999. – Кн. 1: Общие основы. Процесс обучения. – 576.:ил. 
10 Бирюкова Ю.Н. Формирование здорового образа жизни учащихся общеобразовательной школы на основе 
здоровьесберегающих технологий. Дисс... канд. пенд. наук. -13.00.01. - Краснодар, 2004. – 152 с. 
11 Республиканская программа развития образования до 2020 года 
12  Аканова  А.А.,  Есова  Г.К.  Турдалиева  Б.С.  Использование  технологий  маркетинговых  коммуникаций  в 
работе по пропаганде здорового образа жизни (методическое пособие. – Алматы, 2002. – 20с. 
13  Аканов  А.А.,  Айтжанова  Г.Б.  Формирование  здорового  образа  жизни;  первые  результаты  (по  итогам 
второго национального исследования) – Алматы, 2001. – 14с. 
14  Методическое  руководство  для  координаторов  проекта  «Здоровые  университеты  в  Республике 
Казахстан» - Аканов А.А., Аимбетова Г.Е., Калматаева Ж.А.. – Алматы, 2003. – 66с. 
15 Бекмухаметова Р.К. Тулебаевой К. А. и др. Интеграция физического и духовного воспитания студентов 
педвуза //Педагогика, № 9, 2004. 
16  Доскалиев  Ж.А.,  Аканов  А.А,  Мажибаев  К.А.,  Тулебаев  К.А.,  Слажнева  Т.Н.  др.  Структура  заболевае-
мости  школьников  республики  Казахстана  в  возрасте  от  12  до  18  лет.  В  сб.  научн.  трудов:  Проблемы  и 
перспективы. – 2002.- С. 26-29. 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
13 
17  Колокина  Р.С.,  Аимбетова  Г.  Е.  Роль  семьи  и  школы  в  сохранении  здоровья  школьников-подростков  в 
Республике  Казахстан  /  Республиканский  учебно-методический  журнал    «Внешкольник  Казахстана»,  №4, 
2005г. 
18 Казахстан – лидер по детским суицидам  /qazaquni.kz/?p=37439   
19.Подростковая беременность как обыденная трагедия /kazreligiya.kz/?p=422
 
  
20 Усин К.А.Повышение эффективности физического воспитания учащихся сельских общеобразовательных 
школ  с  использованием  национальной    борьбы  «қазақ  күресі».-13.00.04,  автореф.  дисс.  к.п.н.,  Алматы,  2010. 
30с. 
21 Доклад о положении детей в  Республике Казахстан. 2011 г.- 91с. 
22 Игисинов Т.К. Инновационная деятельность школы по формированию здорового образа жизни учащихся 
старших классов.- Дисс… канд. пед. наук. 13.00.01– Алматы, 2008.- 171с. 
 
Түйіндеме 
Мақалада  Қазақстан  Республикасындағы  педагогикалық  білімнің  өзекті  м`селелері  қарастырылады.  Осы 
орайда  жоғары  педагогикалық  білім  мазмұнын  қалыптастыру  барысында  жалпы  білім  беретін  мектептердің 
сұранысы тиісті д`режеде есепке алынбайтындығы маңызды м`селе ретінде атап көрсетіледі. Болашақ мұғалім-
дердің  к`сіптік  дайындығындағы  прагматикалық,  технократиялық  (п`ндік)  бағдар  психологиялық-педагогика-
лық  бағыт-бағдарға  кедергі  келтіре  отырып,  қазіргі  мектептерге  аса  қажет  мұғалімдерді  даярлауға  мүмкіндік 
бермейтіндігіне  баса  назар  аударылады.  Мектептегі  оқу-т`рбие  үдерісінің  дегуманизацияға  ұшырауы,  оның 
қоғамның  `леуметтік  тапсырысын  орындауға  –  жан-жақты  `рі  үйлесімді  дамыған  білім  алушы  тұлғасын 
т`рбиелеуге қабілетсіздігі осындай дайындықтың салдары болып табылады. 
Түйін  сөздер:  педагогикалық  білім,  педагогикалық  білімді  жаңғырту,  болашақ  мұғалімнің  к`сіптік  дайын-
дығы, гуманизация, дегуманизация, іргелілік, денсаулық, білім алушылардың салауатты өмір салты. 
 
Sammary 
In the article the topical issues of pedagogical education of Republic of Kazakhstan are discussed, and as main issue 
the  lack  of  necessary  account  of  demands  of  secondary  schools  while  composing  the  content  of  higher  pedagogical 
education  is  revealed.  The  accent  made  on  that  the  pragmatic,  technocratic  (subjective)  orientations  of  professional 
training  of  future  teachers,  to  the  detriment  of  psychological  and  pedagogical  doesn’t  allow  training  the  teachers 
demanded in modern schools. And as a result of such training, dehumanization of whole educational process in school, 
its  disability  to  realize  the  social  order  of  community  –  to  up  bring  the  all-round  and  harmonically  developed 
personality of pupil. 
Key words: pedagogical education, modernization of pedagogical education, professional training of future teacher, 
humanization, dehumanization, solidity, health, healthy way of pupils’ life. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
14 
,ОЖ: 911:004 
 
ГЕОГРАФИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДЕ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ (ГАЖ) 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ 
 
,.С. Бейсенова – г.ғ.д., профессор, академик. Абай атындағы ҚазҰПУ «География ж`не экология 
ғылыми-`дістемелік орталығының жетекшісі» 
Д.Т. Алиаскаров – Абай атындағы ҚазҰПУ «6D011600 – география» мамандығының  
2-курс PhD докторанты, duman_06@mail.ru 
М.Д. Алиев – география магистрі, Абай атындағы ҚазҰПУ «География ж`не экология ғылыми-
`дістемелік орталығының инженері», muratbek_tegenbolat@mail.ru 
 
  
Бұл  мақалада  географиялық  білім  беруде  геоақпараттық  технологияларды  тиімді  пайдалану  м`селелері 
қарастырылады. Сонымен қатар, жұмыста геоақпараттық жүйенің (ГАЖ) ерекшеліктері айқындалды. Авторлар 
геоақпараттық  жүйелерді  географиялық  білім  беру  үрдісінде  пайдалану  т`лімгерлер  үшін  күнделікті  өмірде 
географиялық  білімдер  мен  ақыл-ой  қабілеттілігін  қалыптастырады  ж`не  `ртүрлі  типтегі  өмірлік  іс-`рекеттер 
аясында қолдануға мүмкіндік береді деген қорытындыға келеді.  
Түйін  сөздер:  геоақпараттық  жүйелер  (ГАЖ),  м`ліметтер  базасы,  атрибуттар  кестесі,  картографиялық 
ақпарат, қашықтан зондылау, оқу үрдісі. 
 
Ақпараттық  кезеңге  аяқ  басқан  қазіргі  қоғамда  ақпарат  ең  басты  ресурсқа  айналып  келеді.  Сол 
себепті  неғұрлым  мол  ақпарат  қорына  ие  болған  адамдар  тобы  неғұрлым  дұрыс,  негізделген  ж`не 
тиімді шешімдер қабылдай алады. Дегенмен, ақпаратты жинақтау ғана емес, оны толығымен пайда-
лануға мүмкіндік беретін құралға ие болу аса маңызды болып табылады. Осындай `мбебап құралдың 
қызметін қазіргі заманғы ГАЖ-технологиялар атқарады.  
Жер туралы ғылымдарда ақпараттық технологиялар геоақпараттануды ж`не географиялық ақпа-
раттық  жүйелерді  (ГАЖ)  қалыптастырды.  Бұл  атаулардағы  «географиялық»  дегеннің  өзі  кеңістік-
тік  деген  мағына  берумен  қатар,  зерттеу  ұстанымының  кешенділігі  мен  жүйелілігіне  де  қатысты 
қолданылған. dлемдегі ең алғашқы ГАЖ ХХ ғасырдың 60-жылдарында Канада мен АҚШ-та жасал-
ған болатын [1, c. 2]. Қазіргі кезде алуан түрлі салаларда мыңдаған ГАЖ қолданылады. ГАЖ барлық 
кеңістіктік  деңгейлерді  (ғаламдық,  аймақтық,  ұлттық,  жергілікті)  қамтып,  қоршаған  орта  мен  қоғам 
туралы барлық дерлік ақпаратты (картографиялық, статистикалық, қашықтан зондылау, меторология-
лық ж`не т.б.) жүйелейді.  
Бүгінде  ГАЖ  жасауға  ғылыми  ж`не  білім  беру  мекемелері  ғана  емес,  халықаралық  ұйымдар 
(Біріккен  Ұлттар  Ұйымы,  ЮНИСЕФ,  ЮНЕСКО,  ЮНКТАД  ж`не  т.б.),  мемлекеттік  мекемелер, 
министрліктер мен статистикалық басқармалар, геологиялық, картографиялық ж`не жер қатынастары 
жөніндегі мекемелер де қатынасады. Көптеген дамыған елдерде ГАЖ жасауға ед`уір қаржы жұмса-
лып,  жетілген  геоақпараттық  инфрақұрылым  мен  автоматтандырылған  картографияны  дамыту, 
геоақпараттану  саласындағы  мемлекеттік  саясатты  қалыптастыру,  ақпаратты  ұлттық  жоспарлау, 
жинақтау ж`не тарату секілді қызметтерді дамытуда.  
XXI  ғасырдағы  ғылым  мен  технологияның  дамуы  барлық  зерттеу  ақпараттарын,  `дістерін  ж`не 
олардың  н`тижелерін  өңдеуді  сандық  түрге  көшіруді  талап  етіп  отыр.  Бұл  бағыт  картография  сала-
сындағы  ГАЖ  технологиясын  пайдаланып,  сандық  түрге  көшіруді  қажет  етуде.  Мұндай  `дістер 
д`стүрлі  картографиялық  зерттеу  `дістеріне  қарағанда,  кез  келген  зерттеу  нысаны  туралы  ақпарат-
тарды жүйелеуге мүмкіндік береді. Бұлар тұтынушыға Жер шарының кез келген нысандарын көзбен 
көріп,  ол  туралы  қосымша  м`ліметтер  (координатасы,  биіктігі,  тереңдігі,  ауданы,  арақашықтығы 
ж`не т.б.) алуға, компьютерлік өңдеуге жағдай жасайды. ГАЖ құру үшін қолданылатын бағдарлама-
лардың негізін – ArcGIS, MapInfo, ArcInfo, ERDAS Imaging, ENVI ж`не т.б. бағдарламалар құрайды 
[2, 33-34 б.б.].  
ГАЖ-өнімдерін  алдыңғы  қатарлы  `лем  университеттері  өздерінің  зерттеу  жұмыстары  мен  білім 
беру  процесінде  кеңінен  қолданады.  Мысалы,  АҚШ-тағы  500-ден  астам  университетте  ғылыми 
зерттеулерде  ж`не  студенттерді  оқыту  барысында  1996  жылы  Қоршаған  орта  жүйелерін  зерттеу 
институты  (ESRI)  жасаған  ARC/INFO  бағдарламалық  өнімдері  пайдаланылады.  Бұл  өнімдер  ең 
алдымен  кестелердегі,  м`тіндік,  картографиялық  ж`не  басқа  ақпаратты  қамтитын  компьютерлік 
деректер  базасын  жасау  мақсатында  жасалған.  ARC/INFO  бағдарламалық  өнімдері  АҚШ  бойынша 
40-қа жуық департаментте қолданысқа енгізілген. dсіресе бұл өнімдерді география, геология, с`улет 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
15 
өнері,  қалалық  ж`не  аймақтық  жоспарлау,  орман  шаруашылығы,  қоршаған  ортаның  жай-күйін 
зерттейтін ұйымдарында аса маңызды орын алады. АҚШ-та жүргізілген сауалнама деректері бойын-
ша,  ГАЖ-технологияларын  оқып-үйренетін  оқу  орындарының  жартысына  жуығында    ARC/INFO 
бағдарламалық өнімдері орнатылған. Жыл сайын бұл елде аталған бағдарламалық өнімдермен жұмыс 
істеуді үйрететін арнайы курстарды 20 мыңнан астам студент оқып шығады.  
АҚШ-тағы білім беру мекемелері мен ғылыми орталықтарда ГАЖ-технологиялардың қол жетімді 
болуына  барлық  жағдай  жасалған.  Мысалы,  Джорджия  университеті  құрамына  енетін  Карл  Винсон 
үкіметтік  институтында  ARC/INFO  1200-ден  астам  лицензиялық  орында  орнатылған,  соның  арқа-
сында  ғылыми  қызметкерлер,  оқытушылар  мен  студенттер  қалашығының  кез  келген  тұрғыны  бұл 
өнімдерді  пайдалана  алады.  Кейбір  мекемелерде  ГАЖ-технологияларды  ұжымдық  деңгейде  пайда-
лану үшін арнайы құрылымдар жұмыс істейді. Мысалы, Оңтүстік Каролина университетінде компью-
терлік лаборатория базасында арнайы үйлестіруші кеңес құрылған, ол ГАЖ бойынша кеңес берумен, 
оқытумен, осы технологияларды енгізу, қолдаумен айналысады [3].  
Болашақта өркениетті дамыған елдер қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Өйткені, 
т`уелсіз  Қазақстанның  дамыған  б`секеге  қабілетті  30  елдің  қатарында  терезесін  тең  ететін  –  білім. 
Сондықтан  қазіргі  даму  кезеңі  білім  беру  жүйесінің  алдына  оқыту  үрдісін  технологияландыру 
м`селесін қойып отыр. Қазіргі географиялық білім берудегі ақпараттық технологиялардың бірегейі – 
ГАЖ технологиялар. ГАЖ бағдарламаларын жүйелі білім беруде тиімді пайдалану  – бұл жаңашыл-
дықтың  белгісі.  Сондықтан  да  ГАЖ  бағдарламаларын  білім  беруде  тиімді  пайдалану  м`селелері 
бойынша ғылыми `дебиеттерге шолу жасалды. Дамыған шет елдер т`жірибесіне талдау жасау арқы-
лы  салыстырмалы-географиялық,  ақпараттарды  жүйелеу,  географиялық  болжау  ж`не  картография-
лау `дістері қолданылды.  
Ғылым мен білім беру саласы ГАЖ-өнімдерді қолдану ауқымы жөнінен басқа салалардың барлы-
ғынан  алда  тұр.  Өйткені  кез  келген  елде  мұрағаттық  ж`не  тағы  басқа  ақпарат  қорына  жылдам  қол 
жеткізу  мүмкіндігінің  болуы  елдегі  ақпараттық  тордың  даму  деңгейін  ж`не  жалпы  алғанда  елдің 
еркін, демократиялық сипатын көрсетеді. Мұндай ақпарат ғылыми қызметкерлерге, білім алушыларға 
ғана  емес,  кез  келген  азаматқа  қол  жетімді  болуы  қажет.  Ақпарат  массиві  арасында  `сіресе  тарих, 
табиғат  жағдайлары,  экономикалық  ж`не  `леуметтік  жағдайды  сипаттайтын  көрсеткіштерді  қамти-
тын деректер базасының орны ерекше [4, с.76-80]. 
Қазіргі таңда география ғылымының дамуында зор маңызға ие болған ГАЖ құру, оны география-
лық  білім  беруде  ж`не  зерттеулерде,  картографиялық  зерттеу  `дістерінде  тиімді пайдалану,  ғылым-
ның  `ртүрлі  салаларында  қолданыс  тапты.  Жүйеленген  ақпараттарды  арнайы  құралдар  көмегімен 
көрсетіп, оны түсіндіру `дістері бүгінгі педагогика ғылымының ақпараттық-инновациялық дамуында 
аса зор м`нге ие болуда. Соның мысалы ретінде, Қазақстан аумағында кеңінен таралған ESRI компа-
ниясының өнімі болып табылатын ArcGIS 9.3 (10) версиясындағы идентификатор ж`не гиперсілтеме 
құралдары  арқылы  кез-келген  форматтағы  ақпараттарды  білім  алушыларға  көрсетіп,  түсіндіру, 
алынған  н`тижені  жариялау,  географиялық  зерттеу  жұмыстарының  жүйелілігін  көрсетеді.  Мысалы, 
Қазақстанның  физикалық  географиясы  курсы  бойынша  Қазақстанның  табиғи  зоналары  мен  геомор-
фологиясына арнап құрылған ГАЖ-дан мысал келтіруге болады. Көп жағдайда ГАЖ сандық ақпарат-
тың өте мол банктері мен деректер базасы негізінде жасалады. Сонымен қатар, географиялық обьект 
туралы қосымша деректер кесте негізіндегі атрибуттық деректер базасына жүйеленеді. Бұл дереккөз-
дер  арасында  статистикалық  материалдар,  жергілікті  жердегі  көп  жылдық  байқаулардың  материал-
дары, қашықтан зондылау деректері мен картографиялық материалдар бар (1-сурет).  
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
16 
 
 
Сурет 1 - Картография ж.не ГАЖ-дың өзара байланыс кеңістігі 
 
Географиялық  білім  беруде  картаны  басты  құрал  ретінде  танысақ,  жекелеген  тақырыптарға 
құрылған  ГАЖ  –  бұл  картография  мен  жүйеленген  ақпараттардың  өзара  байланысқан  базасы  деп 
қарастыруға  болады  (2-сурет).  Яғни,  тақырыптық  ГАЖ  –  бұл  біріншіден  п`наралық  байланыстың 
жүйелі көрінісі ретінде сипатталса, екіншіден жүйелі білім берудегі озық технологиялық жетістік деп 
санауға болады.  
 
 
 
Сурет 2 - Жамбыл облысының экологиялық жағдайына құрылған ГАЖ 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
17 
Білім беру ж`не мамандарды қайта даярлықтан өткізу саласында географиялық ақпараттық жүйе-
лерді пайдалану аса маңызды. ГАЖ объектілер мен құбылыстар туралы кез келген деректерді олар-
дың кеңістік орналасуына қатысты негізде жинақтау, сақтау, талдау ж`не картаға түсіруге мүмкіндік 
береді.  Бұл  қазіргі  заманғы  компьютерлік  технология  деректер  базалары  мен  оларға  қатысты 
операцияларды  (деректерді  көрсету,  талдамалық  есептеулер  жасау,  көрнекі  түрде  карталар  жасау 
ж`не  т.б.)  біріктіруді  қамтамасыз  етеді.  ГАЖ  үшін  қоршаған  ортадағы  кез  келген  объектілер  мен 
құбылыстар  зерттеу  п`ні  бола  алады,  сонымен  қатар  `ртүрлі  ғылым  салаларындағы  байқаулар  мен 
өлшеулердің н`тижесінде алынған деректер де оның зерттеу аясына енеді [5, с. 4].  
Қазіргі кезде географиялық зерттеулер мен қолданбалы карталарды жасауда геоақпараттық карто-
графия д`стүрлі карта жасау ж`не карталарды басып шығару `дістерін алмастырып болды.  
Жер  туралы  ғылымдар  қазіргі  кезде  толығымен  дерлік  геоақпараттық  картографиялауға  көшті 
деуге  болады.  Қазақстанда  жасалған,  3  томнан  тұратын,  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдеріндегі  тұңғыш 
Ұлттық Атластың карталары да осы `діспен құрастырылған. Қазіргі кезде осы `діспен Қазақстанның 
тақырыптық  карталары,  1:100  000,  1:500  000,  1:1  000  000  масштабындағы  топографиялық  негіздегі 
карталар  жасалуда.  Бұл  Қазақстанда  осы  саланың  даму  үстінде  екендігін  д`лелдейді.  Жекелеген 
аумақтарға  атластар,  тақырыптық  карталар  жасау,  ГАЖ  құру  –  бұл  географиялық  білімнің  жүйе-
лілігін  көрсетеді.  Сондықтан  да,  білім  беруде  ж`не  ғылыми  зерттеулерде  ГАЖ-технологияларын 
тиімді пайдалану – біздің д`уіріміздегі ақпараттық қоғамның жетістігі ретінде бағаланады.    
Зерттеу барысында алынған н`тижелерді, ГАЖ-дың функциялық қызметін жалпы түрде былайша 
жүйелеуге  болады:  «ГАЖ  –  қоршаған  орта  мен  қоғамның  аумақтық  ұйымдасуын  талдау,  үлгілеу, 
болжам  жасау  ж`не  басқаруға  қатысты  ғылыми  ж`не  қолданбалы  міндеттерді  тиімді  шешу  мақса-
тында кеңістіктік деректерді жинақтау, өңдеу, бейнелеу ж`не тарату, деректерді ж`не аумақ туралы 
білім  қорын  жүйелеуді  қамтамасыз  ететін  аппараттық-бағдарламалық  кешен».  Бұл  анықтама  ГАЖ 
қасиеттері мен функцияларын неғұрлым толық қамтиды.  
Осы  аталғандар  негізінде  географиялық  ақпараттық  жүйелерді  бір  жағынан  ақпараттық  білім-
дердің  жүйесі  ретінде,  екінші  жағынан  ғылыми  зерттеудің  құралы  түрінде,  үшіншіден  ГАЖ-индус-
трияның технологиясы мен өнімі ретінде қарастыруға болады. Қорыта келгенде, ғылыми-техникалық 
ілгерілеу жағдайында ГАЖ ғылым мен өндірістің кірігуінің өнімі болып табылады.   
 
 
1  Пролеткин И.В.  От ГИС-технологий к ГИС-мировоззрению //ГИС обозрение. –  № 3-4 – 2000. – С. 2-4. 
2  Шокпарова  Д.К.  Ландшафтық  қарталарды  құрастырудағы  ГАЖ  технологиясын  іс  жүзінде  қолдану. 
ҚазҰУ хабаршысы. География сериясы. №1 (36) 2013. 33-40 б.б.  
3 ГИС в науке и образовании. URL: loi.sscc.ru/gis/razlgis/ecomm/Education/educ.htm 
4 Капралов Е.Г., Кошкарев А.В., Тикунов В.С.и др. Основы геоинформатики: В 2 кн. Кн. 2: Учеб. пособие для 
студ. вузов /Под ред. В.С.Тикунова. - М.: Издательский центр «Академия», 2004. – 480 с. 
5  Гармиз  И.В.,  Кошкарев  А.В.,  Тикунов  В.С.,  Трофимов  А.М.  Теоретические  и  методологические  аспекты 
развития географических информационных систем // География и природ. ресурсы. – 1991. – № 1. С.3-7. 
 
 
Резюме 
Эффективное использование геоинформационных технологий (ГИС) в географическом образований 
Бейсенова А.С. – д.г.н., профессор, академик. Руководитель научно-методического Центра по географии и 
экологии при КазНПУ им. Абая 
Алиаскаров Д.Т. – 2-курс PhD докторантура по специальности «6D011600 - география» КазНПУ им. Абая 
duman_06@mail.ru 
Алиев М.Д. – магистр географии КазНПУ им. Абая muratbek_tegenbolat@mail.ru 
В данной статье рассматривается проблемы эффективных использований гоинформационных технологий в 
процессе  изучения  географии.  Также  в  работе  раскрыты  особенности  геоинформационных  систем  (ГИС). 
Авторы приходят к выводу о том, что использование геоинформационных систем в процессе обучения геогра-
фии  формирует  способность  и  готовность  учащихся  к  использованию  географических  знаний  и  умений  в 
повседневной  жизни,  позволяет  их  подготовить  к  работе  с  информацией  во  всех  формах  в  различных  сферах 
жизнедеятельности. 
Ключевые слова: геоинформационные системы, база данных, таблица атрибутов, картографическая инфор-
мация, учебный процесс. 
 
 
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
18 

жүктеу/скачать 13,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: