Жеңіл атлетика қозғалысы техникасының жіктелуі

39 
Адамның әрекеті қозғалыста орындауы мҥмкін, олар әртҥрлі 
адамдарда бірдей емес. Ешкім дәл адамның сол бір қозғалысын 
кӛшіріп жасай алмайды, тіпті жеке адамның ӛзінде де. 
Бҧл ӛз кезегінде буынның қозғалысына бҧлшықеттер және 
бҧлшықет топтарының орналасуының орталық жҥйке жҥйесінің және 
басқа да кӛптеген факторлардың белсенділігіне байланысты.
Баланың дҥниеге келуімен біздер ол қашан еңбектейді, жҥреді,
жҥгіреді деп кҥтеміз. Баланы еңбектеуге біз ҥйретпейміз, біз оны 
қалай жасайтындығын қараймыз, сонымен бірге бірінші қадам 
жасауын ҥйретпейміз, себебі бҧл туа бітетін қозғалыс, ал жҥгіру егер 
тіпті оған біз ҥйретпесек те онда бала ӛз уақытына ӛзі жҥгіреді. 
Осылай қозғалыс техникасы туа бітілетін және жаттықтырудан 
болады.
Қозғалыс фазалары қҧрылымы, кҥштері.
 
Қозғалыс техникасы
терминінің ең қарапайым анықтамасы – бҧл қозғалмалы мақсатқа 
бағытталатын міндетті шешетін белгілі-бір қозғалыстар жҥйесі. 
Барлық қозғалыстар белгілі бір жҥйеге тәуелденген: қарапайым 
қозғалыстардан тҧрады, мысалы, шынтақ буынында қолды бҥгу; 
бірақ негізгіде қиын қозғалыстарда әртҥрлі қозғалыстарда қатарынан 
әрекеттер қалыптасады, ол қозғалыс техникасының қҧрамын 
анықтайды.
Қалыпты функционалдық тҧрғыдан дені сау адамның барлық 
қозғалыстар мақсатқа бағытталуымен ерекшеленеді, олар қажет емес 
қозғалыстарды қатарын орындайды ( мысалы, жаяу жҥріс кезінде) 
Қозғалыс техникасы табиғи және спорттық болуы мҥмкін. Адам 
жҧмысқа барарда таңғы жҥгіруді жасады, бҧл табиғи қозғалыс 
техникасы. Бірақта жарыста қарсыласын жеңу ҥшін 5 см. жолды 
пайдаланады. 
Қозғалысы бойынша оң жағында орналасқан сызықтық екі жол 
еніне енеді. Жол ені 5-10 см. қысқарту (кедергіден жҥгіруден басқа) 
рҧқсат етіледі. Жҥгіру жолының және алаңдарының беткейі бір 
деңгейде болуы қажет және тегіс емес ендерге ие болмайды. Жҥгіру 
жолының ҧзындығын ӛлшеуді мәре сызығынан кері жағына жҥреді; 
бірінші соқпағын 30 см. каналдың жиегін сақтап қалушы шартты 
сызық бойынша ӛлшейді. Ӛлшеу қателігі аспауы қажет: 0,003/Д 
(мҧнда Д – қашықтық ҧзындығы). Жҥгіру жолын шектейтін сызықтан 
басқа жҥгіру жолында барлық қашықтықтар ҥшін мәре сызығы; бӛлек 
жолдар бойынша сӛре сызығы; жалпы жол бойынша жҥгіру сӛре 
сызығы, жалпыға бӛлек жолдан жҥгірушілер ауысу сызығы, 
эстафеталық жҥгіруден беріліс аймағының шекаралары, жалпы жол
бойынша жҥгіруде сӛре алдындағы қҧрылыс сызығы, мәре сызы-

40 
ғының алдындағы соңғы 5 метр белгі қоятын сызықтар ( 1 метр 
арқылы). Бҧл сызықтар ережеге сәйкес әртҥрлі тҥстермен енгізіледі. 
Мәре сызығы қашықтыққа тікелей кіретінін есте сақтау қажет. 
Бӛлек жолдар бойынша барлық қашықтықтарды мәрелік белгілеу 
30 см. кем емес қашықтықта мәре сызығынан соңғы жол ішкі жиегі 
және оң жақ сызығынан екі жағы бойынша мәре жазықтығы 1,4 м.
биіктікте мәрелік бағандар орнатылады. Мәрелік қақпадан екі жағы 
бойынша 5 метрден кем емес қашықтықта тӛрешілер – хрономет-
ристер мен мәрелік бригада ҥшін тӛрешілік мҧнара жабдықталуы 
қажет.
Кедергілермен жҥгіру ҥшін оның биіктігін ӛзгертуге болатын 
кедергілер пайдаланылады. Кедергілер ағаштан қҧралады, ал оның 
қалған бӛліктері әртҥрлі материалдардан болуы мҥмкін (негізінен 
металдан). Қашықтықтар бойынша кедергілердің биіктігі мен 
орналастыру жарыстың ережелерінде кӛрсетілген. Кӛршілес жҥгіру 
жолдарында тҧратын кедергілер бір-бірімен жанаспауы қажет, 
кедергілер мәре жағына қҧлау қажет (1 сурет).
1 сурет. Стационарлық кедергі (ӛлшемдері см-мен бейнеленген) 
Тосқауылдардан жҥгіруді жҥргізу ҥшін 80 -100 кг. салмақта 
тҧрақты жағдайдағы стационарлық кедергілер пайдаланылады. 
Кедергілер қҧрылысы ӛз бетімен болуы мҥмкін, бірақ оның кӛлемі 
ережеге сәйкес болуы қажет. Сумен шҧңқыр жолдың сыртқы немесе 
ішкі жағынан мәреге қарама-қарсы орналасқан айналыста орналасу 
қажет. 

41 
2 сурет. Ерлерге және әйелдерге арналған тосқауыл ӛлшемдері 
Тосқауылдар арасындағы қашықтықтың осы алаңда шеңбердің 
шын мәніндегі ҧзындығының 1/5 тең болуы қажет. Қашықтықтарда 
тосқауылдардың жалпы саны: 1500 метрде -15; 2000 метрде – 23; 3000 
метрде -35, олардың ішінде сумен шҧңқыр соған сәйкесті 3; 5 және 7 
рет жеңу (3 сурет). 
3 сурет. Ерлерге және әйелдерге арналған сумен шҧңқырлы тосқауыл 
ӛлшемдері 
Егер спортшы тосқауылардан жҥгіру кезінде аяғын немесе 
табанын тосқауылдан тыс жерге басса, жарыс ережесін бҧзған болып 
есептеледі, жарыстан шығарылады

жүктеу/скачать 4,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: