Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу



Pdf көрінісі
бет40/56
Дата21.12.2022
өлшемі3,67 Mb.
#58600
түріСабақ
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   56
Метаболизм немесе зат алмасу - бұл тірі организмнің әр 
жасушасында болатын күрделі химиялық реакциялар жиынтығы. Зат алмасу 
мен энергияның негізгі қасиеті - тіршілікті және ұлпалар мен ағзалардың 
қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін сыртқы ортаның организммен 
әрекеттесуін қамтамасыз ету.
Метаболизм өзара тығыз байланысты, қарама-қарсы екі процесті 
қамтиды: 
 
Катаболизм немесе диссимиляция; 
Катаболизм немесе энергия алмасуы - күрделі заттардың (қант, май) 
қарапайым заттарға ыдырауы. Нәтижесінде энергия әмбебап энергия көзі 
болып табылатын АТФ молекуласы түрінде пайда болады (аденозин 
трифосфаты немесе аденозин трифосфаты). Түзілген АТФ молекулаларының 
бір бөлігі әртүрлі заттардың синтезіне қатысады, ал бөлігі жылу түрінде 
таралады. 


Ақуыз биосинтезі АТФ формуласы 
 
Катаболизмнің мысалдары: 
 
этанолды бөлу; 
 
гликолиз - глюкозаны қышқылға, содан кейін суға және 
көмірқышқыл газына айналдыру; 
 
жасуша-ішілік тыныс алу (тотығу). 
 
Анаболизм немесе ассимиляция. 
Анаболизм немесе пластикалық метаболизм күрделі химиялық 
реакцияларды қамтиды, нәтижесінде дененің құрылысы мен жаңаруы үшін 
қажетті жоғары молекулалық заттар пайда болады (ақуыздар, майлар, 
көмірсулар).
 
Анаболизмді келесідей байқауға болады: 

шаш пен тырнақтың өсуі; 

бұлшықет құрылысы; 

жараларды емдеу, сүйек синтезі және т.б. 
Катаболизм (ыдырау) нәтижесінде анаболизм (құрылыс) кезінде 
біріктіріліп, АТФ шығарумен катаболизм кезінде қайтадан ыдырайтын 
қарапайым заттар пайда болады. Ассимиляция кезінде пайда болатын, 
ұлпаларда сақталатын және энергия үшін бөлінетін майлар жақсы мысал 
бола алады. Шығарылған және жұмсалған энергияның қатынасы энергия 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   56




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет