Саяси ілімдер тарихының пәні, оны оқыту міндеттері
) Ы.Алтынсариннің саяси көзқарастары және қоғамдық қызметі
жүктеу/скачать 444,75 Kb.
|
| 55) Ы.Алтынсариннің саяси көзқарастары және қоғамдық қызметі.
Ыбырай Алтынсаринді ең алдымен ағартушы, педагог ретінде біледі, ол көптеген педагогикалық, жаңашыл еңбектер шығарды, қазақ даласында білім беруді дамыту және тарату үшін практикалық тұрғыда көп жұмыс жасады. Бірақ ы. Алтынсариннің ағартушылық және педагогикалық практикасы идеяларының бастапқы жалпы негізі оның әлеуметтік-философиялық көзқарастар жүйесі болды. Ы.Алтынсариннің кәсіби философ болғанын есептеу орынсыз болар еді.Алтынсариннің шығармаларында күрделі философиялық тұжырымдар, метафораларды меңгеру қиын емес, өйткені ол шығармашылықта және практикалық іс-әрекетте қарапайым адамға түсінікті болуға тырысты. Оның философиялық көзқарастарын дәйекті материалистік ( мұндай көзқарас, атап айтқанда, Қазақстандағы Кеңес өкіметі кезінде айтылған) немесе біржақты идеалистік деп жариялау айқын асырылған болар еді. Бүгінгі күні Ы.Алтынсарин шығармашылығының көптеген зерттеушілері философиялық пайымдаулары бойынша оның іс-әрекет еткеніне сүйенеді. Бұл дегеніміз, әлемнің объективті бар екенін мойындай отырып, ол сонымен бірге Құдайдың бар екенін айналадағы шындықты жасаушы ретінде мойындады. . Ы.Алтынсарин өзінің "ғалым адам" атты әңгімесінде еш кідіріссіз: "— егер далаға шықсаң — Аспан мен жер, күн мен ай, таулар, жартастар, жел, жаңбыр, аспандағы жұлдыздарды көресің. Мұның бәрін адам жасай ала ма? Егер солай болса, мұның бәрін біз білмейтін табиғаттан тыс күш жасайды деп ойлау керек..."[1] Ы. Алтынсарин Құдайдан ешқашан бас тартқан емес. Керісінше, ол әрқашан рухани жоғары, әлем мен адам үшін көзге көрінбейтін болды. Осыған байланысты ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы қазақ ағартушысы Смағұлсадвокасов келтірген аз ғана дерек қызықтырады. Ол қайтыс болғанға дейін Ы.Алтынсариннің өзіне православиелік миссонерлердің ешқайсысына, тіпті достарына жол бермегеніне назар аударады. Өмір бойы ресми шіркеуді аяусыз әшкереледі, ол соңғы сағаттарда өзінің жерлеу рәсіміне 99 моль шақырылуын сұрады 1868 жылы Ы. Алтынсарин Торғай уездік басқармасына іс жүргізуші ретінде қызметке орналасты. Содан соң уезд бастығының аға көмекшісі және уақытша уездік судья міндеттерін қатар атқарды. Қызмет бабымен қазақ ауылдарында жиі болып тұрды. Өз халқының аса қажетті мүдделері неде екенін жақсы білді. Болыс басқарушылары мен ауыл старшындарының сайлауына қатысып жүрді. Ол сайлау кезінде дауысты сатып алудың, парақорлық пен қиянат жасаушылықтың орын алуына жол бермеуге тырысты. жүктеу/скачать 444,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|