Сборник научных трудов г. Кокшетау, 2015

163 
8 СЕКЦИЯ 
СОВРЕМЕННЫЕ ПРОБЛЕМЫ ПРАВА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН 
 
 
Ескалиева А.Т. - магистрант кафедры «Юриспруденция»,  
Кокшетауского университета им. А.Мырзахметова  
Тлеубердина У.Т. - м.ю.н., старший преподаватель  
Кокшетауского университета им. А. Мырзахметова  
(Республика Казахстан, г. Кокшетау)
 
 
ӘЛЕУМЕТТІК ӘРІПТЕСТІКТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК  
ҚАМСЫЗДАНДЫРУ САЛАСЫНДАҒЫ МАҢЫЗЫ 
 
Мемлекет  әр  жыл  сайын  әлеуметтік  міндеттемелерді  көтеріп  келеді.  Біз  әлеуметтік 
сала  шығындарын  тұрақты  түрде  арттырудамыз,  кедейшілікпен  және  жұмыссыздықпен 
күресудеміз.  Осының  арқасында  адам  мүмкіндігін  дамытудың  тиімді  үлгісін  құруға  қол 
жеткіздік және өмір сапасын жақсарту үшін негіз қалай білдік. 
Тәуелсіздік  алған  жылдан  бері  қарай  елімізде  кәсіпкерлік  құрылымдарды  дамытуға 
барлық  жағдай  жасалды,  -  деді  Елбасы.  2007  жылғы  1  желтоқсандағы  жағдай  бойынша, 
республикада 267 мың заңды тұлға, оның ішінде 166 мың шағын кәсіпорын тіркелді. Менің 
әрқашан  шағын  және  орта  бизнесті  дамытуға  қолдау  көрсетіп  келе  жатқанынды  сіздер 
білесіздер [1]. 
Бүгінгі әлемде корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік тек қайырымдылық ретінде 
қабылданбайды,  сонымен  қатар,  компанияның  іскерлік  деңгейін  танытатын  фактор.  Бұл 
бизнестің  қоғамдық,  әлеуметтік,  экономикалық  және  экологиялық  саланы  дамытуға 
қосатын ерікті үлесі. 
Соңғы  уақытта  корпоративтік  әлеуметтік  жауапкершілікті  дамыту  бағытында, 
әсіресе, Оңтүстік – Шығыс Азия елдері алға үлгерімді, деп жалғастырды сөзін Президент. 
Индонезия-кең  өндіретін  салада  жұмыс  істеушілерге  компания  үшін  корпоративтік 
әлеуметтік  жауапкершілік  жөнінде  заң  қабылдаған  әлемдегі  бірінші  ел.  Малайзия  2006 
жылдың  қыркүйегінен  бастап  қор  рыногында  тіркелген  барлық  компанияларға  жаңа 
ережелер  енгізді.  Атап  айтқанда,  олар  өздері  жүргізіп  отырған  корпоративтік  әлеуметтік 
жауапкершілік  саясат  бойынша  есеп  береді.  Сингапурда  бизнестің  әлеуметтік 
жауапкершілігі  қағидалары  өткен  ғасырдың  60-шы  жылдарында  инвестициялық  саясатқа 
енгізіле  бастады.  Қазақстанның  да  дамудың  осындай  кезеңіне  уақыты  жетті,  елімізде 
мемлекет  пен  бизнес  тек  экономикалық  емес,  сондай-ақ  әлеуметтік  мәселелерді  шешу 
жолында да толық мүдделестік әріптестік танытулары қажет. 
Отандық  бизнес  әркезде  де  қайырымдылыққа,  меценаттыққа,  айналадағы  қоғамға 
деген өзге де қамқорлықтарға бейім болды. Сонымен қатар, қайырымды бет- бейне немесе 
қайырымды  іс  жасау  керек  пе,  ең  бастысының  қайсы  екенін  түсіну  қиынға  тиіп, 
қайырымдылық  пен  жарнама  ұғымдарының  араласып  кетуі  де  жиі  орын  алып  жатты.  Ал 
олардың  бәрі  бір  нәрсе  емес.  Жеке  мүдде  қоғамдық  мүддеге  сәйкесе  бермейтін  бұл 
проблема бизнес өмір сүретін әлемнің барлық елдері үшін де көкейкесті. 
БҰҰ-ның  бизнестің  10  пайыз  әлеуметтік  жауапкершілігін  алға  бастыру  жаһандық 
келісім  атты  бастамасы  осы  мақсаттарға,  яғни  кәсіпкерлердің  әлеуметтік  қызметтерін 
жүйелеу,  оны  қоғамның  шынайы  мұқтаждарына  сәйкестендіру  проблемаларына  арналды. 
Қазақстанда  бұл  мәселені  жүзеге  асыруға  қатысты  жүйелі  көзқарас  президенттің  2006 
жылғы Жолдауынан бастау алды. Осы бастаманың еліміздегі алғашқы қадамдарынан бастап 
КӘЖ  (корпоративтік  әлеуметтік  жауапкершілік)  стандарттарын  қазақстандық  бизнестің 
күнделікті тәжірибесіне енгізуді Мемлекет басшысы «Атамекен» одағына тапсырды. 
Өз кезегінде «Атамекен» бұл жұмысты Үкіметпен, оның ішінде нақтылы Еңбек және 
халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен тығыз қарым- қатынаста жүргізіп келеді [2]. 
 

164 
Әлеуметтік  жауапкершілік  шағын  және  орта  бизнесті  қоса  алғандағы  бүкіл 
кәсіпкерлікке  тән.  Өйткені  бұл  табыстың  жеткілігінің  көрсеткішінен  гөрі  мәдениеттілік 
және  қоғамды  құрметтеу  мәселесіне  жақындау.  Президенттің  тапсырмасына  орай  өткен 
жылы  «Атамекеннің»  осындай  қор  құрғанын  және  ол  қордың  ондаған  адамдармен 
әлеуметтік мекемелерге көмек көрсеткенін атап айтты [3]. 
Қаржылық  емес  есептіліктің  болуы  құнды  қағаздардың  дамыған  рыноктарында 
эмитент – кәсіпорындардың құнды қағаздарының котировкасына айтарлықтай ықпал етеді. 
Құнды  қағаздар  рыногына  халықтың  қалың  топтары  қатысқан  жерде  кәсіпкерлердің 
жергілікті  жұртшылықпен  құрметке  негізделген  қарым-қатынастары  қор  рыногы  үшін 
белгілі  бір  маңызға  ие.  Қор  рыногының  әлсіздігіне  байланысты  бізде  қаржылық  емес 
есептелік механизмі әзірге жұмыс істеп тұрған жоқ. Дегенмен, кредиттердің қымбаттауына 
байланысты  мемлекет  қорландырудың  кредиттік  емес  формаларын  дамыту  үшін  жағдай 
жасайды  деген  үмітіміз  бар.  Атап  айтар  болсақ,  «Атамекен»  Үкімет  пен  Президент 
әкімшілігіне шағын және орта бизнес үшін баламалы қор алаң қайларын қалыптастыру үшін 
жағдайлар жасаудың жобаларын ұсынып та қойды. Егер бұл механизм өмірге келер болса, 
қаржылық емес есептіліктің әлеуметтік жауапкершілікті алға бастыруда біздің еліміз үшін 
де тиімді құралға айналуы мүмкін [4]. 
Сыртқы  мониторинг.  Бұл  формаға  Үкіметтің  КӘЖ  принциптерін  енгізу  үшін, 
әлеуметтік есептілік пен атаулы әлеуметтік бағдарламаларды жүзеге асыруға қатысуды қоса 
алғанда  ерікті  түрде  100  жетекші  кәсіпорынды  анықтау  жөніндегі  бастамасын  жатқызуға 
болады. Бұл жерде оларға мемлекеттік сатып алулар жүйесінде белгілі бір жеңілдіктер бере 
отырып, әлеуметтік жауапкершілік рейтингін тәжірибеге енгізу ынталандырумен механизм 
бола алады. 
Салық  комитеті  қазірдің  өзінде  ағымдағы  режимге  сәйкес  адал  және  адал  емес 
экспорттаушы  кәсіпорындар  тізімін  қалыптастыруда.  Мемлекеттік  сатып  алулар  сияқты 
тиісті  жеңілдіктер  болған  жағдай  да,  осыған  ұқсас  тұрғыда  әлеуметтік  (қаржылық  емес) 
есептіліктері адал компаниялар тізімін де енгізуге болады. 
Салықтық  жеңілдіктер.  Бірқатар  елдерде  салық  салу  барысында  қайырымдылық 
және  демеушілік  көмек  бойынша  шығындарды  есептен  шығаруға  жатқызу  шамамен  10 
пайыз  құрайды.  Халықаралық  коммерциялық  емес  құқық  орталығының  мәліметтері 
бойынша,  қайырымдылық  бойынша  30  пайыз  есептен  шығаруға  жатқызу  мысалдары 
кездессе,  енді  бір  жағдайларда  қайырымдылық  мақсаттарына  жұмсалған  шығындарды 
есептен шығаруда мүлде шектеу қойылмайды. 
Бізде  3  пайыздық  шектеу  қойылғаны  белгілі  және  қолданудың  қиындығына 
байланысты  оның  өзін  де  бірлі-жарымды  компаниялар  ғана  пайдалана  алады.  Сонымен 
қатар,  салық  органдары,  бұл  норманы  кәсіпорындар  үшін  «жеңілдікті»  деп  атайды,  сол 
негізде  соңғы  кездері  бұл  тәсілдің  өзін  де  алып  тастау  мүмкіндіктері  талқылануда.  Біздің 
ойымызша, бұл жерде әдістемелік қателесуде бар: қайырымдылық қызмет табысты ұлғайта 
алмайтын болғандықтан, ол бизнес үшін жеңілдік емес. 
Салық  салуда  қайырымдылықты  есептен  шығаруға  жатқызу  әлеуметтік 
жауапкершілікті ынталандыруды әрі салықтарды әртараптандыру шарасы болып табылады, 
бірақ,  жеңілдік  деп  санайтындай,  ол  кәсіпкерге  ешқандай  қосымша  табыс  әкеле  алмайды. 
Осыған байланысты Азаматтық  форумның қарарына қайырымдылық  бойынша салық  салу 
кезінде  есептен  шығаруға  жатқызу  көлемін  7  пайызға  дейін  ұлғайту  жөнінде  ұсыныс 
енгізілді. 
Қазіргі  уақытта  көптеген  кәсіпкерлердің  әлеуметтік  мекемелерге  өздерінің 
талғамдары мен қалаулары бойынша көмек көрсетулеріне байланысты бұл жұмыста жүйелі 
көзқарас  жоқ.  Кейде  табысқа  кенелген  кәсіпкерлер  бір  елді  мекенде  3-4  мешіт  немесе 
шіркеу салады, ал ол жерде не бір монша немесе спортзал болмай жатады [5]. 
Әлемде  бизнестің  әлеуметтік  жауапкершілігін  құрудың  2  негізгі  моделі  белгілі. 
Олардың алғашқысы- англо- америкалық. Ол бизнестің мемлекеттің араласуынсыз ынталы 
да  ерікті  қызметі.  Екіншісі-  еуропалық-  құрылықтық.  Мұнда  бастамашылық  пен 
ұйымдастырушылық рөлді қоғам мен мемлекет атқарады. Бұл модельдер белгілі бір елдерде 

165 
жүзеге  асырылып  жатқан  бизнес  қауымдастықты  ұйымдастыру  формаларымен  тығыз 
байланысты. 
Англо-америкалық  модельде  КӘЖ  ғана  емес,  бизнес  –  ассоциациялар  да, 
кәсіпкерлердің  корпоративті  мүдделерін  қалыптастырудың  және  бейнелеудің  құралдары 
ретінде  ерікті,  яғни  «көріністік»  сипатқа  ие.  Бұл  жерде  мемлекет  бизнестің  әлеуметтік 
жауапкершілігі  саясатын  қалыптастырудан  шеттетілген,  ол  салықтық  жеңілдіктер  сияқты 
жанама тәсілдер арқылы ғана әрекет етеді. Оның есесіне есептен шығаруға жатқызудың ең 
көбі де осында. 
Кәсіпкерлердің  бірлестіктерге  міндетті  түрде  мүше  болуымен  байланыстырылған 
құрылықтық  модель  қоғам  мен  мемлекетке  бизнестің  алдына  міндеттерін  нақтылы  қоюға 
және КӘЖ саясаты мен бағыттарын іс жүзінде қалыптастыруға жағдай жасайды. Сонымен 
бірге,  бизнестің,  қоғам  мен  мемлекеттік  үш  жақты  әріптестігі  шеңберінде  бизнес- 
ассоциациялардың  өздері  әлеуметтік  жауапкершілік  принциптерін  алға  апарушы  болып 
табылады.  Бұл  жағдайда  бизнес-ассоциациялар,  міндетті  жарналар  жүйесі  арқылы 
әріптестерін борыш сезіміне ғана шақырып қоймай, сонымен бірге, мемлекет-жеке меншік 
әріптестігі шеңберінде өздері де әлеуметтік жобаларға айтарлықтай қаржы бағыттай алады. 
Бұл жағдайда мемлекеттік органдар белгілі бір мәселелердің, мейлі ол аурухана құрылысы 
болсын, мектептерді ұстау болсын, жастарды оқыту болсын, олардың қоғамдық маңызына 
сәйкес,  шешімдерін  анықтап,  жүйелеп  және  олар  жөнінде  бизнеспен  келісімге  келетін 
болғандықтан, мемлекеттің де рөлі арта түседі. Италияда, Францияда, Түркияда, Австрияда 
дәл осы модель жүзеге асырылады. Кәсіпкерлер одағын «Атамекен» ұлттық экономикалық 
палатасына ауыстырғанда да біз дәл осы  австрияның федералдық экономикалық палатасы 
моделін алдық [6]. 
Бүгінде  бүкіл  әлемде  экономиканы  басқарудағы  мемлекеттің  рөлін  күшейту 
теңденциясы  байқалуда.  Австриялық,  кеңірек  айтқанда  еуропалық  модель,  біздің 
пайымдауымызша, осы теңденцияға барынша сәйкес келеді, өйткені ол мемлекеттің ұлттық 
экономикалық  саясатты,  құрамдас  бөліктерге  бөлшектемей,  біртұтас  қалыпта  жүзеге 
асыруына жағдай жасайды. 
Мемлекет  басшысы  кәсіпкерлер  арасында  кең  ауқымды  талқылаудан  соң  біздің 
елімізде  бизнес-  бірлестіктердің  дәл  осы  моделін  жүзеге  асыруға  кірісуді  және  заңдарға 
тиісті түзетулер енгізуді тапсырды. 
Бизнес  өздері  мойындарына  алатын  әлеуметтік  міндеттемелердің  еңбек  өнімділігі 
артуымен  айғақталатына  сенімді  болғысы  келеді,  өйткені  нарық  экономикасында  өндіріс 
өспейінше  табыстар  да  өспек  емес.  Сондықтан,  біздің  жасаған  қадамымызды  жұртшылық 
лайықты бағалайтын болады деп ойлаймын. 
Қазақстан  Республикасы  Президенті  Қазақстан  халқына  Жолдауында  әлеуметтік 
әріптестік туралы айтып кетті. Әлеуметтік әріптестіктің міндеті, ол әлеуметтік, еңбек және 
осылармен  байланысты  экономикалық  қатынастарды  реттеудің  тиімді  тетігін  жасау.Содан 
кейін  қоғамның  барлық  жіктерінің  мүдделерін  объективті  ескеру  негізінде  әлеуметтік 
тұрақтылық пен қоғамдық келісімді қамтамасыз етуге жәрдемдесу. Әлеуметтік әріптестіктің 
қағидаларын  айтып  кетсем,  ол  тараптар  өкілдерінің  өкілеттілігі,  тараптардың  тең 
құқықтылығы,  талқыланатын  мәселелерді  таңдау  еркіндігі,  ұжымдық  шарттарды, 
келісімдерді орындау міндеттілігі. Тиісті атқарушы органдар атынан мемлекет, белгіленген 
тәртіппен  уәкілеттік  берілген  өз  өкілдері  атынан  қызметкерлер  мен  жұмыс  берушілер 
әлеуметтік әріптестік тараптары болып табылады. 
Әлеуметтік әріптестік органдары: 
1.
 
республикалық  деңгейде  -  әлеуметтік  әріптестік  пен  әлеуметтік  және  еңбек 
қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық үшжақты комиссия; 
2.
 
салалық деңгейде - әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын 
реттеу жөніндегі салалық комиссиялар; 
3.
 
өңірлік  (облыстық,  қалалық,  аудандық)  деңгейде  -  әлеуметтік  әріптестік  пен 
әлеуметтік  және  еңбек  қатынастарын  реттеу  жөніндегі  облыстық,  қалалық,  аудандық 
комиссиялар арқылы тараптардың өзара іс-қимыл жасауы нысанында; 

166 
4.
 
ұйымдар  деңгейінде  -  қызметкерлердің  өкілдері  мен  жұмыс  берушінің  арасында 
еңбек  саласындағы  өзара  нақты  міндеттемелерді  белгілейтің  келісімдер  немесе  ұжымдық 
шарттар  нысанында  қамтамасыз  етіледі,  ал  шет  ел  қатысатын  ұйымдарда  оны  Қазақстан 
Республикасының  резиденттері  халықаралық  шарттардың  және  Қазақстан  Республикасы 
заңнамасының  негізінде  қамтамасыз  етеді.  Яғни,  онда  2008  жылғы  қаңтарда  бизнестің 
әлеуметтік жауапкершілігі бойынша бірінші республикалық форум өткізілді, бұл еліміздің 
әлеуметтік  жобасындағы  бизнеске  белсенді  қатысуға  қосымша  серпін  берді.  Форумның 
қорытындысы  бойынша  Қазақстан  Республикасының  Еңбек  және  әлеуметтік  қорғау 
министрлігі  мен  еліміздің  әлеуметтік  бағытындағы  бизнес  -  құрылымдарының  арасында 
әлеуметтік еңбек қатынасы саласындағы БҰҰ жаһандық келісімі соның аясында бизнестің 
негізгі  ішкі  индикаторлары  мен  ішкі  әлеуметтік  жауапкершілігі  анықталды.  Форум  үш 
тарапта - ҚР Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі, облыстардың, Алматы және Астана 
қалалары  әкімдерінің  және  әлеуметтік  бағытындағы  бизнес  -  құрылымдарының  арасында 
әлеуметтік объектілер құрылысы мен өңірлік меморандумға қол қою қадамына жол ашты. 
Төрт  мыңнан  астам  осындай  құжаттар  74,5  миллиард  теңге  сомасында  әлеуметтік 
инвестициялауды қарастырып отыр. 
 
ӘДЕБИЕТ 
1.
 
Әліпбай  С.  Алдағы  күндерге  үмітпен  қараймыз.  //  Егемен  Қазақстан,  №143,  22  сәуір, 
2009 жыл. 
2.
 
Қазақстан  Республикасының  Еңбек  кодексі.  Алматы:  ЖШС  «Издательство  Норма  -  К», 
2008 ж. 
3.
 
«Еңбек  туралы»  Қазақстан  Республикасының  1999  жылғы  10  желтоқсанындағы  №493 
заңы. 
4.
 
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі. // Арқа ажары газеті, №10, 26 қаңтар 2008 жыл. 
5.
 
Тулепбаев К., Тулепбаев М.Ж. Рынок ценных бумаг Казахстана.1997. №11 б. 17-19. 
6.
 
Әліпбай С. Тапсырыстардағы Қазақстандық кәсіпорындардың үлесін арттыру. // Егемен 
Қазақстан газеті, 27 ақпан 2009 жыл. 
 
 
Тасым Ж.Қ. - к.ю.н., доцент  
Кокшетауского университета им. А. Мырзахметова 
Аркенов Д.Б. - магистрант группы Ю-22М 
 
НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНФОРМАЦИИ  
В РАСКРЫТИИ И РАССЛЕДОВАНИИ ПРЕСТУПЛЕНИЙ 
 
Произошедшие  за  последние  годы  перемены  в  стране  свидетельствуют  о  все  более 
возрастающей информатизации общества. Информация становится не менее важным ресур-
сом, чем материальные или энергетические ресурсы. Ее производство и оборот стали одним 
из центральных звеньев развития нашего общества. На основании Конституции РК каждый 
имеет право свободно искать, получать, передавать, производить и распространять инфор-
мацию  законным  способом  [1].  Право  человека  и  гражданина  на  получение  информации, 
особенно  той,  которая  непосредственно  может  касаться  реальной  обеспеченности  защиты 
его прав и свобод от преступных посягательств, реализуется, в первую очередь, средствами 
массовой информации, что закреплено положениями Закона РК «О средствах массовой ин-
формации» [2]. 
При этом своевременная и объективная информированность населения о состоянии 
преступности, сведения о которой в соответствии с Закона РК «О государственных секре-
тах»  не  подлежат  отнесению  к  государственной  тайне  и  засекречиванию,  позволяет  не 
только обеспечить понимание тех мер (в том числе и носящих характер ограничений прав), 
которые предпринимаются правоохранительными органами в целях минимизации возмож-
ного или уже причиненного ущерба. Информирование населения о состоянии преступности 

167 
предоставляет  возможность  широкого  участия  граждан  и  общественных  объединений  в 
осуществлении таких мер [3]. 
Немаловажным также является возможность оперативно-розыскных и следственных 
подразделений  органов  внутренних  дел  через  СМИ  ориентировать  общественность  на 
предоставление, в том числе на возмездной основе, с сохранением по желанию конфиден-
циальности, информации о подготавливаемых, совершаемых или совершенных преступле-
ниях,  о  лицах  их  подготавливающих,  совершающих  и  совершивших,  о  местонахождении 
лиц, скрывающихся от органов дознания, следствия, прокуратуры, суда, уклоняющихся от 
отбытия наказания и лиц без вести пропавших, а также о событиях и действиях, создающих 
угрозу государственной,  военной, экономической или экологической безопасности РК, ко-
торая  ранее  не  была  известна  правоохранительным  органам.  Изложенное  обусловливает 
необходимость  постоянного  взаимодействия  оперативно  розыскных  и  следственных  под-
разделений органов внутренних дел со СМИ в процессе предупреждения, пресечения, рас-
крытия и расследования преступлений. 
Вместе с тем правовые, организационно-тактические аспекты такого взаимодействия 
органов дознания и следователей со СМИ на сегодняшний день имеют достаточное количе-
ство проблемных вопросов, требующих разрешения как на законодательном, научном, так и 
на исполнительном уровне. В этой связи мы попытаемся осветить, на наш взгляд, наиболее 
актуальные вопросы взаимодействия оперативно-розыскных и следственных подразделений 
органов внутренних дел со СМИ, в первую очередь, связанных с раскрытием и расследова-
нием тяжких и особо тяжких преступлений. 
Как  правило,  взаимодействие  оперативных  и  следственных  подразделений  органов 
внутренних  дел  со  СМИ  осуществляется  через  отделы  информации  (пресс-службы  либо 
специально выделенных для данной деятельности сотрудников) или самостоятельно долж-
ностными  лицами  указанных  аппаратов  на  взаимовыгодных  условиях  для  достижения  це-
лей  борьбы  с  преступностью.  Сотрудники  оперативно-розыскных  и  следственных  подраз-
делений  могут  взаимодействовать  со  СМИ  как  в  процессе  документирования  преступной 
деятельности  разрабатываемых  лиц  в  рамках  дел  оперативного  учета,  так  и  в  процессе 
предварительного  расследования  в  рамках  уголовных  дел.  В  ходе  такого  взаимодействия 
могут быть решены следующие задачи: 
-
 
установление лиц, подготавливающих, совершающих или совершивших преступ-
ление, а также непосредственно фактов преступной деятельности; 
-
 
выявление  «идеальных»  следов  преступления  (очевидцев  преступления  и  иных 
свидетелей); 
-
 
выявление материальных следов преступления (оружия, взрывчатых веществ, по-
хищенного имущества и т.д.); 
-
 
дезориентация  преступников  относительно  намерений  и  действий  оперативно-
розыскных и следственных подразделений, в том числе осуществление оперативных игр; 
Пробелы в нашем законодательстве: 
-
 
установление личности погибших в результате преступления; 
-
 
установление  местонахождения  скрывшихся  преступников  и  лиц  без  вести  про-
павших; 
-
 
информирование  общества  о  преступлении  и  условиях,  способствующих  его  со-
вершению, с целью предотвращения возникновения слухов и беспокойства населения; 
-
 
информирование общества о необходимых мерах безопасности, направленных на 
предотвращение аналогичных преступлений. 
При обращении органа, осуществляющего оперативно-розыскную деятельность, или 
следователя  через  СМИ  за  помощью  к  общественности  должны  быть  решены  следующие 
вопросы: необходимости использования помощи общественности; характера помощи обще-
ственности; объема предоставляемой общественности информации; выбора формы оглаше-
ния  информации;  выбора  СМИ,  через  которые  необходимо  обратиться  к  общественности; 
определения путей приема информации от населения. 
 

168 
Можно выделить два основных момента, определяющих необходимость использова-
ния СМИ: 
•
 
недостаток или отсутствие информации о событии преступления и лицах, к нему 
причастных; 
•
 
невозможность получения нужных данных иным способом. 
Перед  тем  как  обратиться  за  помощью  к  общественности,  необходимо  тщательно 
проанализировать  предоставляемую  информацию,  оценив  при  этом  не  только  ожидаемые 
положительные, но и негативные последствия от ее обнародования. Информация розыскно-
го характера должна быть по возможности лаконичной, не содержать излишеств и эмоцио-
нальной окраски, которая может быть неправильно истолкована и привести к панике, слу-
хам,  кривотолкам.  А  содержание  -  отражать  причины  и  сущность  обращения.  В  тексте 
оправдано употреблять выражения, не вызывающие сомнений в возможностях органов до-
знания и следствия. Важно подчеркнуть, что явка в милицию свидетеля или потерпевшего 
может  ускорить  расследование,  будет  способствовать  быстрейшему  выявлению  лиц,  со-
вершивших преступление, предотвращению совершения ими других противоправных дей-
ствий. 
Обращаясь за помощью к общественности через СМИ, может быть выбрана одна из 
форм оглашения сведений: публикации материалов в печатных СМИ; интервью; брифинги; 
пресс-конференции, выступления в прямом эфире. 
При этом необходимо сразу же продумывать канал обратной связи. Этот канал дол-
жен быть, прежде всего, удобен для тех, кто может сообщить интересующую следствие ин-
формацию. В качестве средства связи наиболее часто используется телефон, номер которо-
го сообщается в СМИ вместе с обращением. 
Наряду  с  вышеизложенным  необходимо  учитывать,  что  помимо  распространения 
информации о совершенном преступлении, полученной от органа дознания или следователя 
в  соответствии  с  Законом  РК  «О  средствах  массовой  информации»,  журналисты  имеют 
право  самостоятельно  искать,  запрашивать,  получать  и  распространять  информацию.  При 
этом ими может излагаться своя точка зрения, использованы свои источники информации, 
задействованные  в  процессе  «журналистского»  расследования.  Журналист  сам  собирает  и 
проверяет материалы, не ссылаясь на выводы органа дознания или следствия. Он наравне с 
редакцией несет полную ответственность за достоверность представленной информации и 
источники  ее  получения.  Поэтому,  особенно  после  совершения  преступления,  имеющего 
общественный резонанс, помимо официальных сообщений о нем в различных СМИ появля-
ется  большое  количество  публикаций  на  данную  тему.  Журналистами  проводятся  незави-
симые  расследования,  публикуются  ставшие  им  известными  из  независимых  источников 
факты совершения криминального события. 
В связи с этим, в ходе работы по делам оперативного учета и расследования необхо-
димо уделять внимание сбору и изучению появляющейся в СМИ информации о криминаль-
ном событии. При создании следственно-оперативных групп по фактам совершения тяжких 
и особо тяжких преступлений необходимо определить лиц, ответственных именно за изуче-
ние вышеуказанной информации. В случае появлении в СМИ интересующей орган дозна-
ния и следствие информации, необходимо ее затребовать и проверить. 
Представляется, что наличие в рассматриваемой статье УПК РК случаев исключаю-
щих передачу правоохранительным органам по их требованию интересующей информации 
не оправданным и противоречащим закону. 
Во-первых,  это  дает  возможность  некоторым  журналистам  в  погоне  за  сенсацией, 
руководствуясь  корыстными  мотивами  и  целями,  распространять  ложные  сведения  о  со-
вершенном преступлении. 
Во-вторых, данное исключение вступает в противоречие с действующим уголовным 
законодательством,  в  соответствии  с  которым,  лицо  подлежит  уголовной  ответственности 
за заранее не обещанное  укрывательство особо тяжких преступлений. С объективной сто-
роны  данное  преступление  может  выражаться  в  сокрытии  виновным  самого  преступника, 
следов его преступления, орудий и средств совершения особо тяжкого преступления либо 

169 
предметов и ценностей, добытых в результате совершения особо тяжкого преступления. В 
примечании данной статьи законодатель определяет, что «лицо не подлежит уголовной от-
ветственности  за  заранее  не  обещанное  укрывательство  преступления,  совершенного  его 
супругом или близким родственником» и ничего не говориться об освобождении от ответ-
ственности за совершение рассматриваемого преступления журналистов, в случае исполне-
ния ими своих профессиональных обязанностей. 
Указанные  проблемные  вопросы  взаимодействия  оперативно-розыскных  и  след-
ственных подразделений органов внутренних дел со СМИ не являются исчерпывающими. 
Данное направление деятельности органов внутренних дел находится в постоянном разви-
тии. Их более глубокое исследование позволит более четко определить вопросы правового 
регулирования информационных отношений в обществе, а, следовательно, реально обеспе-
чить  право  каждого  гражданина  на  получение  информации  о  состоянии  защищенности 
жизненно  важных  интересов  личности,  общества  и  государства  от  преступных  посяга-
тельств. 
 

жүктеу/скачать 3,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: