«Вітчизнянанаука: сучаснийстан,актуальніпроблемитаперспективирозвитку»
жүктеу/скачать 8,82 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Умырбек Калымбетов (Караганда, Казахстан) ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІНЕ ЖАҢА КӨЗҚАРАСТАР
- Қолданылған әдебиет
- Леся Гапоненко (Київ, Україна)
И. Бакиева, Ш. Файзиев (Ташкент, Узбекистан) ИВЕСТИЦИОННЫЕ РИСКИ И ПУТИ ИХ ЗАЩИТЫ
Инвестиционный процесс связан с рисками, имеющими различную природу. Инвесторы заинтересованы в комплексной защите своих имущественных интересов от возможных рисков. Часть рисков инвестора связана с процессами создания и функционирования нового производства, с поставкой комплектующих, оборудования, сырья. Часть сопряжена с реализацией произведенной продукции. При этом могут возникать риски, связанные с экспортом произведенной продукции и инвестициями за рубежом (например, при компенсационных сделках). Для закрепления на зарубежных
рынках необходимо, в идеале, создавать торговую и сервисную инфраструктуру. Конечно, прямые инвестиции в капитал иностранных компаний для нынешней экономической ситуации не характерны, но такие примеры уже есть, и здесь требуется поддержка и защита инвесторов от странового риска.
Страхование занимает одно из важнейших мест в системе мероприятий по снижению рисков инвесторов. При страховании инвестиционных проектов можно выделить семь основных слагаемых комплексной страховой защиты объекта инвестиций и рисков иностранного инвестора. Эти базовые компоненты являются универсальными и практически применимы к любому инвестиционному проекту. Необходимо подчеркнуть, что универсального полиса, защищающего инвестора от всех возможных рисков и гарантирующего получение
прибыли, не существует. Хорошее знание отраслей и видов страхования, базовых компонентов страховой защиты инвестиций позволяет менеджерам инвестиционных проектов в максимально возможной степени ограничить риски таких проектов.
Страхование иностранных инвестиций является актуальной проблемой современной экономики. Как свидетельствует мировой опыт, данный экономический инструмент может эффективно способствовать снижению инвестиционных рисков и привлечению иностранного капитала в национальную экономику.
Во
первых, следует осваивать и закреплять позиции на иностранных рынках, ориентироваться на экспорт продукции. Это связано с тем, что окупаемость инвестиционного проекта в первую очередь зависит от гарантированного рынка сбыта существующей и будущей продукции. Одним из самых эффективных инструментов развития экспорта является стратегия коммерческого кредита (продажи товаров в рассрочку иностранным покупателям) с опорой на страхование экспортных кредитов.
В рамках программы по страхованию экспортных кредитов также могут быть застрахованы авансы иностранным поставщикам –
продавцам. Это страхование может быть альтернативой банковской гарантии
на возврат аванса.
Во - вторых, важнейшим компонентом страховой защиты является
страхование имущества предприятия –
объекта инвестиций. Страхуются здания, сооружения, оборудование, трубопроводы и многое другое в зависимости от конкретного объекта. Особого внимания в рамках программы имущественного страхования заслуживает страхование ущерба от перерыва в производстве.
В - третьих, с развитием рыночных отношений и субъективизацией собственников все более частыми будут случаи привлечения предприятий к ответственности за нанесенный ущерб, подача конкретных судебных исков на значительные суммы от пострадавшей стороны. В этих условиях предприятию настоятельно рекомендуется застраховать общегражданскую ответственность.
46 «Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
В - четвертых, большинство инвестиций в реальный сектор подразумевает проведение значительных строительно - монтажных работ. Специальное страховое покрытие строительно - монтажных работ является необходимой частью строительной стороны инвестиционного проекта.
В - пятых, функционирование предприятия –
объекта инвестиций подразумевает наличие входящих и исходящих грузопотоков. Правильная стратегия в отношении страхования грузов позволит предприятию избежать многих потерь и проблем, особенно при внешнеторговых перевозках. Даже если предприятие уверено в сохранности собственного груза, наличие общей аварии может привести к серьезной финансовой ответственности при отсутствии полиса по страхованию грузов.
В
шестых, хороший менеджер помимо оборудования всегда заботится о людях, о работниках предприятия. Различные варианты страхования персонала, включая
медицинское страхование , страхование жизни и от несчастных случаев
инвестиционный риск. Особенно это страхование актуально и первостепенно на предприятиях с опорой на конкретный персонал, его знания и связи в предпринимательской среде.
В
седьмых, при участии в проектах иностранных инвесторов у последних возникает дополнительно риск страны, где находится объект инвестиций. Этот риск страховщики называют политическим. Под
страхованием политического риска подразумевается защита на случай национализации, конфискации, экспроприации, терроризма, запретов на репатриацию
прибыли
и оборудования, моратория на внешние платежи, ограничения на конвертацию
валюты и других действий законодательных и исполнительных властей страны –
объекта инвестиций. Это страхование затрагивает только иностранных участников. Знание и использование
семи составляющих страховой защиты объекта инвестиций позволяют шире использовать возможности страховщиков, убеждать кредиторов и партнеров в минимизации рисков проекта и на практике достигать этого.
Умырбек Калымбетов (Караганда, Казахстан) ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІНЕ ЖАҢА КӨЗҚАРАСТАР
Біздің қоғамда уақыт сынына төтеп бере алатын жаңартылған және әлдеқайда тиімді әлеуметтік саясатқа деген сұраныс
өсіп келеді. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, әлеуметтік саясаттың мінсіз және әмбебап үлгісі жоқ. Бұл барлық азаматтары сол әлеуметтік жүйеге қанағаттанатындай бірде - бір қоғамның жоқтығы сияқты. Әлеуметтік қауіпсіздік және азаматтардың бақуаттығы мәселелерін шешу –
бұл әрбір қазақстандыққа әсер ететін қиын және өте маңызды міндет. Сондықтан бұл тұста әр қадам мұқият ойластырылған болуы тиіс.
Әлеуметтік саясаттың жаңа қағидаларына тоқталсақ: Біріншіден, мемлекет, әсіресе, жаһандық дағдарыс жағдайында, азаматтарға
ең төменгі әлеуметтік стандарт
кепілдігін беруі тиіс. Басты міндет –
кедейшіліктің өсуіне жол бермеу. Кедейшілік ешбір қазақстандық үшін әлеуметтік перспективаға айналмауы керек.
Экономика мен бюджеттің өсіміне тікелей тәуелді болатын ең төменгі әлеуметтік стандарттар мен кепілдіктер белгілеу
керек. Олар мынаны қамтуға тиіс:
-
ең алдымен, тұлғаның қажеттіліктері тізімін кеңейту және оған білім беру мен денсаулық сақтау баптарын енгізу (соның ішінде, жұмыссыздар мен еңбекке қабілетсіздер үшін оларды барынша әлеуметтендіру мақсатында), саламатты тамақтану және саламатты өмір салты, зияткерлік және ақпараттық сұраныстарын өтеу, т.б.
- нақты бағалар бойынша тұлғаның қажеттіліктерінің құнының есебі (тиісінше, елдегі статистиканы жетілдіру қажеттілігі ).
-
экономиканың өсіміне тәуелді өмір сапасының стандарттарын кезең - кезеңмен сапалы арттыру.
Осы стандарттарды сақтау бүкіл әлеуметтік саланы бюджеттік қаржыландыру көлемін
айқындауы тиіс. Бұл бюджеттік
процестердің ашықтығын
арттырады және бөлінетін қаражаттың
мақсаттылығын күшейтеді.
Екіншіден, мемлекет әлеуметтік қолдауды тек бұған мұқтаж топтарға ғана көрсетуі
тиіс [1, 19б]. Тәуелсіз даму жылдарындағы Республикада жүзеге асырылған түбегейлі экономикалық реформалар, халықты әлеуметтік қорғауды қоса алғанда, әлеуметтік саладағы қайта жаңаруларды тиімді жүргізуге оң алғы шарттар жасады.
Экономикалық әдебиеттерде «әлеуметтік қорғау» ұғымы әртүрліше түсіндіріледі. Бұл ретте олар екі негізгі топқа бөлінеді. Бірінші топқа жататын зерттеушілер, әлеуметтік қорғауды ұйымдастырудағы мемлекеттің айрықша рөлін атап өтеді. Мысалы, «Еңбек экономикасы» монографиялық зерттеуінің авторлары, өмір деңгейі саласындағы құқықтар мен кепіліктерді: өмірге, еңбекке және демалысқа, кәрілік, сырқаттық және балаларды тәрбиелеу үшін ата - аналарынан айырылған жағдайда әлеуметтік қамтамасыз етуге, жұмыссыздықтан қорғауға, денсаулықты қорғауға, білім алуға, тұрғын үйге құқықты қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттің тиісті саясатын әлеуметтік қорғау ұғымы деп түсінеді [2, 62б].
Өзге анықтамаларға сәйкес әлеуметтік қорғау құқықтық, әлеуметтік - экономикалық және ұйымдық сипаттағы және адамның лайықты өмірін қамтамасыз ету үшін мемлекет кепілдік беретін және жүзеге асыратын шаралар жүйесін білдіреді. Г.Н. Сансызбаеваның пікірі бойынша,
осы ұғым арқылы мемлекет пен оның органдарының бүкіл әлеуметтік қызметі мен осы саясатты жүзеге асырудағы олардың практикалық қызметі қамтылады. Бұл дәлелдерді ол, экономиканың дағдарыстық жағдайларында халықтың маңызды топтары әлеуметтік қорғауды қажетсінетініне негізде
й отырып тұжырымдайды. Екінші бір топтағы зерттеушілердің өкілдері әлеуметтік қорғаудың мәніне сипаттама беру кезінде, оны тікелей ерекше мемлекет жүргізіп отырған саясатпен байланыстырмайды. Мәселен, «Еңбек экономикасы» оқу құралында әлеуметтік қорғау басым түрде еңбекке жарамсыз халық пен еңбекке қабілетті халықтың әлеуметтік - әлсіз топтарының әлеуметтік қорғалушылығын қамтамасыз ететін шаралар жүйесі ретінде сипаттайды. Е.И. Говорухинаның анықтамасын келтіруге болады, ол қоғамның әрбір мүшесінің аса маңызды әлеуметтік құқықтары мен кепілдіктерін сақтауды қамтамасыз етуге, сондай - ақ халықтың, оның жекелеген топтарының, жіктері мен топтарының қолайлы өмір деңгейіне жетуіне бағытталған құқықтық, әлеуметтік, ұйымдық және экономикалық шараларының жүйесі деп түсінеді.
«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
47
Ең соңында, «Қазіргі еңбек экономикасы» деп аталатын іргелі монографияда әлеуметтік қорғау, жұмысшы –
қызметкерлерді, олардың еңбектегі өмірінің сапасын нашарлататын қолайсыз факторлардан (әлеуметтік және кәсіптік тәуекелдер бойынша) қорғау жөніндегі, кәсіпорындарда, өңірлерде, мемлекетте, заңнамалық және еңбек қатаныстарында белгіленген жағдайларда, сақтандыру және әлеуметтік қорғау институттарын қоса алғанда, әлеуметтік тетіктер мен қорлар құруға көмектесу арқылы жұмыскерлердің еңбек қабілетін, денсаулығын қорғау мақсатында жүзеге асырылатын экономикалық, әлеуметтік, құқықтық, ұйымдық, медициналық және техникалық шаралар жүйесі ретінде таныстырылады.
Келтірілген анықтамалардан көрініп тұрғандай, олардың алғашқы үшеуі әлеуметтік қорғаудың мәнін ерекше түрде мемлекет жүзеге асыратын саясатпен тығыз байланыстырады. Осы тұрғыда, әлеуметтік қорғау жүйесін қалыптастырудағы мемлекеттің рөлі басым болып саналатынын атап өту қажет. Мемлекеттің ықпал етуі, ең алдымен, ең төменгі қол жетерлік кепілдіктер түрінде әлеуметтік қорғаудың әртүрлі аспектілерін реттейтін тиісті заңнамалық актілер қабылдау негізінде жүзеге асырылатынын атап өту жеткілікті. Осындай актілерге, мысалы, «Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы», «Халықты жұмыспен қамту туралы», «Еңбек қорғау және қауіпсіздік туралы», «Мақсатты әлеуметтік көмек туралы» заңдарды жатқызуға болады.
Тағы да бір атап өтерлік мәселе, нарықтық экономикада әлеуметтік - экономикалық қатынастарды реттеу мемлекеттің ықпал етуімен ғана шектелмейді. Сондықтан да, әлеуметтік қорғауға берілген соңғы екі анықтамаларда авторлар өзінің назарын оны ұйымдастырудағы мемлекеттің басымдық
рөліне аударады. Зерттеліп отырған ұғымның соңғы сипаттамасына, әсіресе оның әлеуметтік қорғау институттарының және тетіктерінің заңдармен ғана емес, сонымен бірге еңбек қатынастарымен өзара байланысына ерекше назар аудару көзделеді. Атап айтқанда осындай
көзқарас нарықтық жағдайларға теңдес әлеуметтік қорғау жүйесін құруға сәйкес келеді. Экономика дамуының аталған кезеңінде мемлекеттік заңнамалар мен азаматтардың әлеуметтік кепілдіктерін анықтаудағы мемлекеттік араласудың өзге шаралары ендігі уақытта жеткіліксіз деп пікірімізді одан әрі жалғастыруға болады. Мүдделердің экономикалық балансы, нарықтық және мемлекеттік реттеумен, әртүрлі тәуекелдердің көбеюі жағдайында жүмыс күшін пайдаланатын жұмыс берушілердің әлеуметтік жауапкершілігімен ұштастырыла отырып , қолдау көрсетілуі тиіс. Әлеуметтік саясат тұтастай түрде және әлеуметтік қорғау ішінара еңбек қатынастарының барлық субъектілерінің: мемлекеттің, жұмыс берушілердің және кәсіподақтардың (немесе жұмыскерлердің өкілді органдарының) жауапты ынтымақтастықпен
тең басқарылатындай болуға лайықты. Осындай айқындама әлемдік тәжірибеге және халықаралық құқықтық нормаларға толық сәйкес келеді. Атап айтқанда, Халықаралық еңбек ұйымы, қазіргі уақытта, әлеуметтік - еңбек саласында туындайтын проблемаларды шешудің түбегейлі тәсілдерінен бас тарту қажеттігін түсінуге келіп, оның орнына олардың әлеуметтік диалогын енгізу қажеттігін таныды. Бұл тұрғыда, экономикалық әдебиеттерде айтылған, қажетті тексеруден өткен, барлық ресурстық параметрлер бойынша (тұрақты қаржыландыруды қоса алғанда) құқықтық қамтамасыз етуге ие, институционалдық тұрғыдан бекітілген жүйенің жұмыс істеуі жағдайында ғана әлеуметтік қорғау субъектілерінің теңдей жауапкершілікпен қатысуы туралы қорытындымен толық келісуге болады [3, 96 б].
2006 жылғы 22 қарашада ҚР еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрлігінде 2007 - 2009 жылдардағы Қазақстан Республикасындағы лайықты еңбек Ұлттық бағдарламасын қолдау рәсімі болды.
Қазақстан Республикасындағы лайықты еңбек Ұлттық бағдарламасы (ары қарай – «Бағдарлама»), даму мақсаттарында көмек көрсету жөніндегі БҰҰ Шеңберлік бағдарламасы (UNDAF) мен мыңжылдықты дамыту мақсаттары сияқты бірқатар халықаралық жобаларда тұжырымдалған көзқарастар шеңберінде әзірленген болатын.
Бағдарлама ұлттық даму стратегиясы ережелері мен принциптеріне негізделеді. Таяудағы оң жылдың ішінде Қазақстанның барынша бәсекеге қабілетті әлемнің елу елінің қатарына кіруі және Қазақстан азаматтарының өмір сапасын көтеруі үшін қолайлы институционалдық және экономикалық жағдайлар жасау 2007 - 2009 жылдардағы әлеуметтік - экономикалық саясаттың басты бағыты болды және Қазақстан Президентінің әржылғы Қазақстан халқына Жолдауларында, 2006 - 2008 жылдарға арналған Қазақстан Республикасы Үкіметінің Бағдарламасында, 2003 -2015 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының индустриалды - инновациялық даму стратегиясында, "Қазақстан - 2050" Стратегиясында айқындалған мақсаттар мен міндеттерге сәйкес келеді.
Бағдарламалар шеңберінде ынтымақтастық тараптары өздерінің назарларын үш басым салаларға аударады, бұлар:
–
еңбек қорғау жүйесін жетілдіру;
ерлер мен әйелдердің жұмыспен қамтылу мүмкіндіктерін кеңейту;
әлеуметтік диалогты кеңейту, әлеуметтік әріптестік негізінде ұжымдық келіссөздер жүйесін одан әрі дамыту.
Қазақстан Республикасында қолданылатын заңдарға сәйкес, әлеуметтік - экономикалық және еңбек мәселелері бойынша бас, салалық, өңірлік келісімдер, сондай - ақ кәсіпорындарда ұжымдық шарттар жасалады. Бұл құжаттарда әртүрлі дәрежеде нақтылана отырып, оның қатарына еңбек және жұмыспен қамту нарығын, жалақыны, еңбек жағдайы мен қауіпсіздік, әртүрлі жеңілдіктер мен өтемақыларды қолдануды (жұмыскерлерді әлеуметтік қорғау шараларын қоса алғанда) реттеу мәселелерін жатқызуға болатын еңбек қатынастарының қандай да бір салалары қосымша көрсетіледі. Бұл ретте ұжымдық шарт әріптестіктің иерархиялық жүйесіндегі неғұрлым нақтылы құжат болып саналады. Онда, салалық, аумақтық, бас келісімдерде қабылданған нормалар толықтырылып, жоғары да аталған келісімдерде көзделген нормалардан төмен болмауы тиіс [4, 96 б].
Жоғарыда айтылғандар, Қазақстандағы әлеуметтік әріптестік жүйесі, әлеуметтік және еңбек қатынастарын тұтастай реттеудің, әлеуметтік қорғауды ішінара реттудің маңызды тұтқасына айналады деп айтуға негіз береді. Әрі бұл үшін белгілі бір жағдайлар бар: нарықтық қатынастарға көшу аяқталып
келеді, заңда көрсетілген ең төменгі қол жетерлік кепілдіктер мен жеңілдіктер бар, жалданбалы жұмыскерлер мен жұмысберушілердің мүдделерін білдіретін белгілі бір дәрежеде ұйымдар қалыптасты. Алайда, осы бағытта болып жатқан процестер, ақиқатында мәлімденгендерден көп алшақ жатыр.
Қазақстан үшін кәсіподақ қозғалысының нақты әлсіздігі тән болып саналады. Бұл, ұжымдық шарттардың әрбір ұйымда жасала бермейтін мән - жағдайларымен байланысты. Іс жүзінде, заң төмендегідей себептермен шарт жасауға рұқсат бермейді:
а) егер келіссөздер жүргізуші тараптардың біреуі шарт жасасуға бастама көтермесе; б) егер кәсіпорында кәсіподақ ұйымы немесе жұмыскерлердің өзге өкілді органдары болмаса. Нәтижесінде, орта және шағын кәсіпорындарды айтпағанда, көптеген ірі кәсіпорындарда да
ұжымдық шарттар жасалмайды. Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, қазіргі жағдайдағы әлеуметтік қорғау жүйесіне мемлекеттің ықпал ету әдістерін нарықтық тетіктермен толықтыру қажеттігін атап өту қажет. Бұл ретте соңғы айтылғандардың
48 «Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
тиімділігі айқындаушы дәрежеде, ықтимал қайшылықтарды шешу мен мүдделерді келісудің жолға қойылған тетігіне қатысты болады.
Қолданылған әдебиет: 1.
Современная российская экономика: понятия и термины: Словарь - справочник / Под ред. Видяпина В. И. – М:
Издательский Дом МАГИСТР - Пресс, 2000, с. 42. 2.
Бедность в Казахстане: причины и пути преодоления. Серия публикаций ПРООН в Казахстане, 2014 №3 UNDPKAZ
, с. 3.
3. Человеческое развитие: новое измерение социально - экономического прогресса. Учебное пособие под общей редакцией проф. В. П. Колесова (экономический факультет МГУ) и Т. Маккинли (ПРООН, Нью - Йорк). – М.: Права человека, 2013, с. 152 -154.
4. Шокаманов Ю.К. Тенденции человеческого развития в Казахстане. –
Алматы: Агентство Республики Казахстан по статистике, 2012, с. 285
5. Бедность и социальные стандарты в Республике Казахстан: совершенствование методики определения прожиточного минимума. Материалы семинара. –
Астана, 20 14.- 18 с.
Леся Гапоненко (Київ, Україна)
ТА СПЛАТИ
Для підтримки сільськогосподарських товаровиробників було введено альтернативний спосіб їх оподаткування –
фіксований сільськогосподарський податок, який був спеціальним режимом оподаткування, і який набув широкого застосування серед суб’єктів підприємницької діяльності, основним видом економічної діяльності яких було виробництво сільськогосподарської продукції. З 1 січня 2015 року набрав чинності Закон України від 28 грудня 2014 року №71 - VIII «Про внесення змін до Податкового кодексу України та де яких законодавчих актів України щодо податкової реформи». Він одночасно вніс зміни щодо справляння єдиного податку та фіксованого сільськогосподарського податку, зокрема, фіксований сільськогосподарський податок трансформований в єдиний податок шляхом введення окремої (четвертої) групи платників єдиного податку.
жүктеу/скачать 8,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|