«заманауи сын-тегеуріндер мен қОҒамның жаһандану жағдайында қазақстандағы білім мен ғылымның инновациялық Ҽлеуеті»
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
жүктеу/скачать 5,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
- ӘОЖ 159. 99
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Роль воспитателя в организации сюжетно-ролевой игры детей дошкольного возраста. Мастерство воспитателя ярче всего проявляется в организации самостоятельной деятельности детей. Как направить каждого ребенка на полезную и интересную игру, не подавляя его активности и инициативы? Как чередовать игры и распределять детей в групповой комнате, на участке, чтобы им было удобно играть, не мешая друг другу? Как устранять возникающие между ними недоразумения и конфликты? От умения быстро решить эти вопросы зависит всестороннее воспитание детей, творческое развитие каждого ребенка. Основным видом деятельности детей дошкольного возраста является сюжетно- ролевая игра, которая имеет развернутый характер, где единым смыслом связывается несколько задач. В сюжетно-ролевых играх воспитатель в совместной с детьми деятельности учит детей игровым действиям: как покормить куклу или мишку, покачать их, уложить спать и т.д. Если ребенок затрудняется в воспроизведении игрового действия, воспитатель пользуется приемом совместной игры. Для игр подбираются простые сюжеты с 1-2 персонажами и элементарными действиями: шофер загружает машину кубиками и везет ее; мама катает в коляске дочку, кормит ее, укладывает спать. Постепенно появляются первые игровые замыслы: «Поедем в магазин, купим что-нибудь вкусненькое, а потом будет праздник». Игровые задачи воспитатель решает совместно со всеми участниками игры (строят дом, играют в семью). Через игру закрепляется и углубляется интерес детей к различным профессиям, воспитывается уважение к труду. Маленькие дети начинают играть, не задумываясь над целью игры и ее содержанием. Здесь очень помогают игры-инсценировки. Они способствуют расширению детских представлений, обогащают содержание самостоятельной игры ребенка. Дети охотно принимают для игры предметы-заместители. Игровые предметы имитируют реальные. Это помогает понять смысл игровой ситуации, включению в нее. Мнимость игровой ситуации воспитатель подчеркивает тем, что в своей речи вводит в игру воображаемые элементы: кормит кашей, которой нет; моет водой, которая не течет из игрушечного крана; приписывает кукле эмоциональные состояния (хочет есть, смеется, плачет и т.д.). При введении в игру предметов-заместителей воспитатель не только осуществляет игровые действия, но и словесно комментирует условный предмет («Это у нас мыло» - кубик; «Это как будто ложка» - палочка и т.д.). В дальнейших совместных играх с детьми педагог расширяет круг действий с предметами-заместителями. Например, в одной игровой ситуации палочка – ложечка, в другой – та же палочка – градусник, в третьей – расческа и т.д. Предмет-заместитель всегда сочетается с сюжетной игрушкой (если хлеб – кирпичик, то тарелка, на которой он лежит – «как настоящая»; если мыло – кубик, то обязательно присутствует игрушечный тазик и т.д.). Постепенно дети начинают принимать на себя игровую роль и обозначать ее для партнера, начинают развертывать ролевое взаимодействие – ролевой диалог (доктор – больной, шофер – пассажир, продавец – покупатель и т.д.). В группе необходимо сохранять предметно-игровую среду, специально организовывать ее, подбирать одни и те же игрушки, которые использовались в совместной игре. Если поиграли в «купание куклы», то в игровой уголок надо поставить 1-2 тазика, если «покормили куклу» - то ставим посуду, чтобы дети видели ее и могли использовать в игре самостоятельно. 75
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Постепенно, наряду с предметами-заместителями, вводятся в игру и воображаемые предметы (причесать расческой, которой нет; угостить конфеткой, которой нет; разрезать арбуз, которого нет и т.п.). Если все это ребенок вводит в игровую ситуацию самостоятельно, то он уже освоил элементарные игровые умения сюжетной игры. Игра с куклами – основная игра ребенка-дошкольника. Кукла выступает в качестве заместителя идеального друга, который все понимает и не помнит зла. Кукла – это и объект для общения, и партнер по игре. Она не обижается, не бросает играть. Игры с куклами позволяют детям постичь правила поведения, развивают речь, мышление, воображение, творчество. В этих играх дети проявляют самостоятельность, инициативу и выдумку. Играя с куклой, ребенок развивается, учится обходиться с другими людьми, жить в коллективе. Игра с куклами в дочки-матери существовала во все времена. Это естественно: семья дает ребенку первые впечатления об окружающей жизни. Родители – самые близкие, любимые люди, которым, прежде всего, хочется подражать. Куклы привлекают, главным образом, девочек, ведь о детях больше заботятся мамы и бабушки. Эти игры помогают воспитывать у детей уважение к родителям, к старшим, желание заботиться о малышах. Огромная роль в развитии и воспитании ребенка принадлежит игре – важнейшему виду детской деятельности. Она является эффективным средством формирования личности дошкольника, его морально-волевых качеств, в игре реализуется потребность воздействия на мир. Известный педагог В.А.Сухомлинский подчеркивал, что «игра – это огромное светлое окно, через которое в духовный мир ребенка вливается живительный поток представлений, понятий об окружающем мире. Игра – это искра, зажигающая огонек пытливости и любознательности» [3].
1.Лесгафт П.Ф, Руководство по физическому образованию детей школьного возраста /Избранные педагогические сочинения /Сост. И.Н.Решетень. - М,: Педагогика, 1988. - с. 237. 2. Мюллер И. Моя система для детей. - М.: "Интеграф Сервис", 1991. - 78 с. 3.Сухомлинский В.А. Избр. произведения: В 5 т. - Киев: Рад.шк., 1980.-т. 3.-с. 109.
ӘОЖ 159. 99
«XXI ғасыр – психология ғасыры» деп Эйнштейннің ӛзі айтып кеткендей, қазіргі кезде барлық мекемелерде психологиялық қызмет кӛрсетуді ҧйымдастыруға ҥлкен назар аударылып келеді. Психологиялық қызмет қазіргі кезде әлеуметтік ортаның барлық салаларында кеңінен тарап келе жатыр. Қазіргі әлемдегі кҥн сайын ақпараттар ағынының ҧлғайып, жаңа жағдай қайнаған уақытта кҥйзеліс, жалығу және болдыру қатерлері қоршаған жағдайда кәсіби кҥйіп кету мәнін дҧрыс бағалау қажет. Кәсіби кҥйіп кету (кҥйіп кету синдромы, психологиялық кҥйіп кету) – адамның еңбек қызметіне байланысты теріс уайымдау
76
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
салдарынан тҧлғаның деформациялануының бір тҥрі. Адамдар эмоционалдық, психикалық және физикалық қажыған сайын, «кҥйе» бастайды. Ал кәсіби кҥю - қазіргі қоғамның «кеселі» болып отыр. Психологтар табысты мансапқа барар жолда ең маңызды кедергі «кәсіби кҥйіп кету» болып саналады екен, бҥгінгі мақаламызда соның себептерін қараймыз. «Кәсіби кҥйіп кету» терминін ешкім ӛзіне қатысты қолданбайтын шығар, ӛйткені ол соншалықты ҥмітсіз естіледі. «Ӛзімді нашар сезініп тҧрмын», «бҥгін менің кҥнім емес шығар», «осыдан шаршадым» – міне, жҧмыста эмоционалды, физикалық әлсіреген және жҥйкесі жҧқарған қызметкерлердің ӛздеріне қоятын «диагноздары». Адам алғашында ренжиді, бҧл компанияда немесе бҧл ҧжымда істегісі келмейді, тҥбі селқостыққа және сары уайымға тҥсіретін әділетсіздікті сезінеді (олардан тіпті ҧзақ демалыс та қҧтқара алмайды). Бҧл психофизиологиялық феноменнің сыртқы кӛрінуі әр алуан, кез келген созылмалы кҥйзелуге лайық, компанияны шығынға ҧшыратады: созылмалы тҧмау, бас аурулары, тҥйе табан, ҥнемі кешігулер және ӛте дәлелді себептермен «сҧранулар». Ал, нәтижесінде – болмай қалған келісім-шарттар, жобалар, мәмілелер, компания беделінің тҥсуі. Осы сыни белгілердің алдын алу, кәсіби кҥйіп кетуді болдырмау ҥшін – дер кезінде «аурудың» негізгі себептерін білу қажет. Мҧндай талдауды дербес ӛткізу тек рефлексивті адамның шамасы келеді – «ӛзін ӛзі тыңдау», «кҥйіп жатқан» адамда жетіспейтін, кӛп энергияны талап етеді. Кәсіптік кҥю синдромы: оның іске қосатын механизм тек сыртқы жағдайлармен ғана шартталмайды, сонымен бірге адамның жеке ерекшеліктерімен, мысалы, психологиялық икемінің. Педагог, психолог мамандықтары ҥнемі жан-тәннің кҥшін және энергиясын жҧмсауды талап етеді. Аталған кәсіп ӛкілдері біртіндеп эмоциялық қажу және қҧлазу – эмоциялық кҥю белгісіне ҧшырайды. Кәсіптік кҥю синдромы: оның іске қосатын механизм тек сыртқы жағдайлармен ғана шартталмайды, сонымен бірге адамның жеке ерекшеліктерімен, мысалы, психологиялық икемінің болмауынан да, ҧйымдастырушылық, кәсіби кҥйзелістердің және жеке тҧлғалық факторлардың қҧрамдасуы салдары ретінде дамиды. Адамның «кҥйіп кетуі» ӛз дамуының бастапқы кезеңінде неғҧрлым қауіпті. Психолог оның белгілерін мҥлде сезінбейді, сондықтан оның мінез-қҧлқындағы ӛзгерістерді алғаш рет әріптестері байқайды [1]. «Эмоционалды кҥйіп кету» терминді алғашқыда 1974 жылы Х.Дж.Фрейденбер американ психиатрмен, денсаулығы сау адамдардың психикалық қалпын мінездеу ҥшін еңгізілді. Алғашқыда бҧл термин әлсіреу, титықтау қалпы ретінде анықталған. 1982 жылы барлық ағылшын тіліндегі әдебиеттерде «эмоционалды кҥйіп кету» синдромына байланысты мыннан астам жҧмыстар басылды. Осында ҧсынылған зерттеулер эмоционалды кҥйіп кету синдромы жай суреттелген және эпизодикалық тҥрде берілген болатын. Алғашқыда осы дәлелденген синдромға жатқызатын мамандықтар саны ӛте ҥлкен болған жоқ, бҧлар: медициналық жҧмыскерлер және әртҥрлі жәрдем беру ҧйымдардың қызметкерлері болды. Р.Шваб (1982ж.) кәсіби қауіп- қатер топтарын кеңейтті – бҧл біріншіден, мҧғалімдер, полиция қызметкерлері, заңгерлер, тҧтқын персоналы, саясатшылар, барлық деңгейдегі менеджерлер. Осы «эмоционалды кҥйіп кету» синдромын зерттейтін жетекші мамандардың бірі К.Маслачтың айтуынша, - «осы мамандардың іс-әрекеттері әртҥрлі болып келгенмен, оларды эмоционалды кӛзқарастан ҧзақ уақыт жасауға қиын болатын, адамдармен тығыз контактта болуға біріктіреді». Сонымен, қазіргі уақытта психикалық кҥйіп кету болмысына және қҧрылымына бір кӛзқарас бар. Қазіргі уақыттағы мәліметтер бойынша әлеуміттік ӛрістегі кәсіптерде кӛрінетін «эмоционалды кҥйіп кету» ретінде физикалық, эмоционалдық және ақыл- ойдың әлсіреуі тҥсіндіріледі. Бҧл синдром К.Маслач ажыратқан ҥш негізгі 77
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
қҧрастырушыларды енгізеді: эмоционалды әлсіреу, деперсонализация және кәсіби жетістіктердің редукциясы [2]. Эмоционалды әлсіреу дегеніміз ӛзінің жҧмысымен тудырылатын эмоционалды рухы тҥскен және шаршау сезімі деп тҥсіндіріледі. Деперсонализация ӛз еңбегіне және ӛз еңбек объектілеріне арсыз қатынасы дегеніміз. Әлеуметтік ӛрісте деперсонализация білім алуға, кеңеске, емденуге келген клиенттерге қатыгездік, гуманды емес қатынас білдіру және т.б. Олармен қарым- қатынас формалды, иесізденген болып келеді; алғашқыда пайда болған негативті бағдарлар жасырынқы болады және ішкі тойтару тітіркегішке кӛрінеді, бірақта уақытпен бҧл сыртқа шығып қарама-қайшылықтарға әкеледі. Кәсіби жетістіктердің редукциясы – бҧл жҧмыскерлерде ӛзінің кәсіби ӛрісінде жете білмеушілік сезімінің пайда болуымен және ӛз жҧмыста сәтсіздікті сезу дегеніміз. Психолог маманның эмпатиясы клиенттің ішкі жан дҥниесіне «ену» қабілетімен байланысты. Бҧл қабілет ашық, сенімді және жанашырлық атмосфераға негіз болады. Табысты эмпатияның маңызды шарттарының бірі –клиентті жанашырлықпен тҥсініп, ӛзін клиенттің орнына қоя білу қабілеті. Осы қабілеттің негізінде психологтың еліктеушілік, жеңілдік, қозғалғыштық және эмоциялардың иілгіштігі сияқты біліктіліктері жатыр. Психологтың эмпатиясы клиентті ӛзінің сезімдерімен нақты жҧмыс істеуге итермелейді. Психолог маманның: «Бҧл жағдай сіздің кӛңіл-кҥйіңізге қатты әсер еткен шығар?» немесе «Бҧл шешім, сіз ҥшін, ӛте қиын болған шығар?»деп айтқан сӛздерінің пайдасы зор болады. Осындай сӛздер клиенттітолғандыратын мәселені жеңіп, кӛмек беруіне психологтың дайындығын кӛрсетеді. Науқастың кҥйіне шамадан тыс ену, психолог маманның ӛз мәселелерінің жандануына немесе ҧшығып кетуіне алып келуі мҥмкін. Сондықтан, психолог бір уақытта бірнеше кҥрделі клиент алмауы тиіс. Кәсіби кҥюге алып келетін себептер:
Жҧмыстың бір сарындығы және нәтиженің кӛрінбеуі;
Жҧмысқа кӛп жеке кҥш жҧмсап, бірақ мадақтаудың алмау;
Клиенттердің қҧлшынысының аздығы мен әріптестер тарапынан сыни пікірлер;
Білім алу мен кәсіби ӛсу мҥмкіндігінің болмауы;
Шешілмеген тҧлғаішілік және тҧлғааралық кикілжіңдер. Әр психолог ӛзінің клиенттерінен жағымсыз сезімдерді қабылдап алады. Адамдарға кӛмек беретін кез келген мамандықтар ерекшелігі ӛзінің жағымсыз сезімдерін еркін шығаруға болмайды, сондықтан психолог маман қабылдап алған және ӛзінің жағымсыз сезімдері жинақталып, басқа эмоциялардың орнын басуы мҥмкін. Мысалы, психолог маманның ӛзінің қалаулары тӛмендеуі мҥмкін, оның ішінде қызметі ҥшін ең маңыздысы – тыныштық және жалғыздық қажеттілігі [3]. Клиенттеріне эмоционалды тҧрғыдан әсер етіп, ӛзінің «жан қуатымен» бӛлісетін, бірақ олардың эмоцияларына сезімталдығы болмайтын психологтарда кәсіби кҥюдің ҥлкен қаупі бар. Бҧзылыстар басы бос, кәсіби ӛзін тӛмен бағалайтын, сыртқы бағалауға тәуелді ер адамдарда тезірек дамиды. Ал әйелдерде ӛмірдің қарқын темпі, бәсекелестік, мінсіздікке және бақылауға ҧмтылу сипатында байқалады. Сонымен бірге, маманның келесі тҧлғалық сапалары кәсіби кҥюге астар болуы мҥмкін: интроверсия, альтруизм мен сезімталдық, мазасыздық пен ӛкпелегіштік, жеңіліс кезінде ӛзін-ӛзі сӛгу бейімділігі мен қиындық кезінде пассивті позиция алып, жауапкершілікті басқаға аудару тенденциялары.
78
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Психологтың кәсіби кҥюін мамандық таңдағанда мотивацияның дҧрыс болмауымен байланыстыруға болады. Кейбір адамдар ӛзінің жазылмаған жан жарақатынан азап шегу себебінен психолог мамандығын таңдайды. Басқаларына ӛз ӛмірінен гӛрі біреудің ӛмірлік жағдайларын бастан ӛткізу қызықты әрі қауіпсіз кӛрінеді. Клиент ҥстінен билік сезімі, ӛз ӛміріндегі қорқыныш пен әлсіздік сезімдерін әлсіретеді. Бойындағы қалып қалған агрессиялық сезімдерді девиантты клиенттермен жҧмыс істегенде шығару ыңғайлы деп есептейтіндері бар. Менмен әрі ӛзін жақсы кӛретін тҧлғалар барлық психологиялық мәселелерді махаббат пен сҥйспеншілік кӛріністері арқылы шешуге болады деп сенеді. Достары жоқ адамдар, клиенттер арасында дос тауып алуға ҥміттенеді. Адам екі нәрсені таңдауда жаңылыспауы керек. Соның алғашқысы мамандық таңдау екен. Ӛйткені мамандық әрбірімізге ӛмір бойына азық боларлық, тҧрмыстық, рухани тҧрғыда жанға жайлылық берер кәсіп. Психологтар кез келген адам ӛзінің мамандығына риза болуы керек, егер риза болмаса эмоционалдық тҧрғыда кҥйреуге ҧшырайды дейді. Мамандықты таңдау барысында оның болашақтағы қажеттілігін де нысанаға алған дҧрыс.
«Кәсіби кҥю» синдромын анықтайтын сауалнама 1.
Сіздің жҧмысыңыздың тиімділігі тӛмендеп жатыр ма? 2.
Қызметіңізде инициативанын бір бӛлігін жоғалтып алдыңыз ба? 3.
Жҧмысыңызға деген қызығушылықты жоғалттыңыз ба? 4.
Жҧмыстағы стресс кҥшейді ма? 5.
Жҧмыс темпінің тӛмендеуі мен шаршауды сезінесіз бе? 6.
Басыңыз ауыра ма? 7.
Ішіңіз ауыра ма? 8.
Сіздің салмағыңыз тӛмендеді ме? 9.
Ҧйқыңыз бҧзылды ма? 10.
Деміңіз қиындады ма? 11.
12.
Сіз оңай ашуланасыз ба? 13.
Фрустрацияға бейімсіз бе? 14.
Сіз кӛбірек кҥдіктене бастадыңыз ба? 15.
Ӛзіңізді кҥнделіктіден гӛрі ебдейсіз сезінесіз бе? 16.
Кӛңіл-кҥйіңізге әсер ететін заттарды әдеттен кӛп қабылдай бастадыңыз ба? (алкоголь, транквилизаторлар және т.б.) 17.
Иланғыштығыңыз тӛмендеді ма? 18.
кҥшейді ма? 19.
Кӛбірек жҧмыс істеп, бірақ аз жасағаныңызды сезесіз бе? 20.
Егер 10 сҧраққа «иә» деп жауап берілсе, онда бҧл жағдай «сӛніп қалу» деп аталады. Егер 15 не одан да кӛпжауап расталса, онда маман кҥйреу ҥстінде не кҥю ҥрдісі басталды дегенді білдіреді [4]. Егер психолог ӛзін жаман сезініп немесе кӛңілі босап жҥрсе, клиент оның қарым-қатынасқа барғысы келмейді деп ойлауы мҥмкін. Сондықтан, алдын-ала жағдайда тҥсіндіріпалған дҧрыс. Бірақ бҧл жҧмысқа әсер тигізбейтінін айту қажет. Егер клиент психологтың мәселесімен қызықса, оны айтудың қажеті жоқ. Психолог маман ӛзінің кҥйін қалпына келтіру ҥшін, ӛзіне: «Мен не ҥшін жҧмыс істеп жҥрмін?» деген сҧрақ қою керек. Жауаптарды тізім ретінде жазып, объективті де,
79
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
субъективті де себептерді кӛрсетуге болады. Бҧл тізім жҧмысының мотивациясын, қҧндылығын және мәнін кӛрсетеді. Содан кейін, «Мен шынымен айналысқым келетін нәрсе» деген тізім қҧрып, ҧнататын ісімен соңғы рет қашан айналысқанын есіне тҥсіру керек.
Кәсіби кҥюді алдын-алу ҥшін, ӛз жҧмысына әр тҥрлі жаңалықтар енгізіп, кәсіби қоғам жҧмысына қатысу, әріптестермен биресми тҥрде кездесіп, достарымен, отбасымен кӛбірек уақыт ӛткізу пайдалы. Тек кәсіби ғана емес, сонымен бірге кӛркем әдебиеттерді оқып, демалыс уақытын қызықты ӛткізіп, хобби тауып алу керек. Кәсіби және тҧлғалық жағынан қызығушылықтар мен достар шеңберін кеңейтіңіз. Сонымен қатар, кәсіби кҥюді болдырмаудың тағы бір шарттары: ӛзінің биліктілігін арнайы тренингтерге қатысу арқылы жоғарылату; балинттік топқа қатысу; мҥмкіндігіңізден жоғары нәтижелерге ҧмтылмау; клиенттің жеткен нәтижелеріне шамадан тыс жауапкершілік артпау, сәтсіздіктерге дайын болу, ӛзін басқалармен салыстырмау бағалау. «Кҥйіп кетуді» жеңу ҥшін педагогтар сабырлылықты (ӛз қызметі, жеке басы, маңайындағылар ҥшін жағымсыз әсерін тигізбейтін кҥйзеліс жағдайларын кӛтеруге мҥмкіндік беретін белгілі бір жеке қасиеттерінің ҥйлесімін) дамытулары қажет [5]. Ӛз денсаулығын кҥту, ҧйқы және тамақтану тәртібін сақтау, дене шынықтырумен айналысу, шылым шекпеу, кофе, алкогольды ішімдіктерді шектеу; релаксация техникасын қолдану; ӛзіндік бағалауды жоғарылату ҥшін ӛзіне сенімділік тренингтері кӛмек беруі мҥмкін. Және де ӛзін-ӛзі тым байыпты қабылдамау. Кҥнделікті ӛмірде кез-келген «ақымақтыққа» - балаша ойнау, қылық кӛрсету және т.б. – мҥмкіндік беруге болады. Ӛзін, ӛзінің қажеттіліктері мен оларды қанағаттандырудың тәсілдерін білетін адам, ӛз кҥшін кҥн, апта, ай, тҧтас жыл ағымында неғҧрлым саналы және тиімді бӛле алады, яғни ешнәрсеге қарамастан ӛзінің жетістікке толы ӛмірін ҧзарта және ӛзі ҥшін ішкі ҥйлесімділігін сақтай алады.
1.
2.
Литвак М.Е. Профессия-психолог. Ростов-на-Дону, 1999 ж. 3.
http://edu.mcfr .kz/article/497-qqq-15-m7-09-07-2015-pedagogtara-arnalan emotsiyaly-janu-trening
4. Г.В. Старшенбаум. Энциклопедия начинающего психолога. Ростов-на-Дону, «Феникс», 2016 ж. 5.
Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога: в 2 кн., М., 2000. жүктеу/скачать 5,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|