60
1-ТАРАУ. Қазак коғамындағы батырлык дәстүрлердін тарихи бастауы ...
хан т.б./,
меншікке жер, қала, ұлыстар беріліп, заттаи, қаржылаи
сый-сияпат жасалып, хан кеңесіне қатыстырылуы сынды т.б. ма-
рапат көрсетіліп отырған202
Батырларды мэртебелеу шарасына қатысты мәліметтерді ака
демик Әлкей Марғұлан жариялаған
Олжабай батыр туралы ел
аузында сақталған әңгімелерден көруге болады. Онда Олжабай
батыр үш жүздің сайдауыт қолын бастап Түркістанға эмір жүргі-
зіп түрған жоңғарларды Сырдариядан, одан ары Жетісудан қуып,
Қытай жеріне ысырып тастағаны баяндалады. Батырдың ерлік іс-
теріне разылықтарын
білдірген Әбілқайыр, Сәмеке, Әбілмәмбет
хандар Яссауи мешітінде көп заманалардан бері
сақтаулы тұрған
алтын балдақ, қайқы қылышты сыйға тартады. Бұл қылыштың
әуелгі иесі Әмір Темір. Мешітке сый ретінде берген де соның өзі
екен тэрізді әңгімелер де батырлыққа деген елдің қүрмет сезімін
арттыра түсетіні белігілі203
Тарихшы Б. Берлібаев батырларды - жауынгерлік дәстүрді
жалғастырушылар деп анықтама бере отырып: «Қазақтың әскери
жауынгерлік өнері көшпелі өмірдің
әсерімен көршілес елдермен
тұрақты атыс-шабыстарда, сыртқы жаулардың шапқыншылықта-
рынан қорғану барысында шыңдалған», - деп түйіндейді204
Батырлардың көптеген сын сағаттарында шыңдалатыны тура
лы ғалым М. Қозыбаев төмендегідей тұжырым жасайды: «Олар-
дың қай-қайсысы да болмасын «сарапқа түсіп, сын кеше жүріп,
қаттыны біліп, қалыңды жарып, толқымай өтіп барып», жарқырап
жүзі, жалтырап алмас бойы ашылған жандар. Ел іші - кен дейді
халық. Қиын-қыстау заманда халықтың болмысы тарих сахнасы-
на шығып, оның бүгінгісі мен ертеңі сарапқа түскенде ел өз ор-
тасынан елі үшін, Отаны үшін, ар-намысы үшін, ел
намысын ер
намысына үштастырған ерлер шығарды. Замана деген ұста ерлер-
ді тудырды, олардың өлмес атын өшпес іспен нұрландырды»205
Достарыңызбен бөлісу: 
