Жабдыққа қатысты мониторинг жүргізу және кеңес беру стратегиясы

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.6 -тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді V1.0 

 

328 бет 

 

кесте 5.6.14: Ауа сапасына мониторинг және аудит жүргізу 

Ауа сапасына мониторинг және аудит жүргізу бағдарламасы мен рәсімдері 

сипаттамалары 

бар жабдық) 

спектрдің  ультракүлгін  бөлігі  /  көзге 

көрінетін  спектрометрия  тәсілімен 

салданатын болады. 

Шаң 

және 

шаңның 

құрамында 

күшәннің 

болуы 

DustScan DS100 

(немесе  үздіксіз 

мониторинг 

жүргізуге 

арналған  ұқсас 

сипаттамалары 

бар жабдық) 

Өзінің  үстінен  ұшатын,  ауа  таситын 

шаңды 

жинайтын 

жабысқақ 

кілеишенің 

негізіндегі 

әртүрлі 

бағыттағы  өлшегіш.  Олар  орнында 

бекітіледі 

және 

жаңбырдан 

қорғайтын 

алмалы-салмалы 

қалпақшамен  қорғалған.  Сынама 

іріктегіш  басшығы  мен  сынама 

іріктегіш 

цилиндрлер 

жарықтың 

жақтары 

бойынша, 

арнайы 

таңбалама 

бойынша, 

солтүстікті 

көрсете  отырып  қойылады,  бұл 

бағыттар  туралы  деректер  алуға 

мүмкіндік  береді.  Шаңның  шөгуі 

сынау  кезеңінде  тиімді  ауданды 

қамтитын  пайыз  түрінде  өлшенеді 

(%EAC белгіленеді). 

%EAC  мағынасына  мониторинг  бір  ай  ішінде 

жүргізіледі,  содан  кейін  жабысқақ  кілемшелер 

талдау  жүргізу  үшін  аккредиттелген  зертханаға 

қайтарылады. 

 

Алынған нәтиже %EAC/тәулік түрінде айқындалатын 

болады. 

Мониторинг 

нәтижелерін 

фондық 

мағыналармен салыстыру шаңмен ластануды немесе 

айтарлықтай шаң әсерін анықтауға мүмкіндік береді. 

 

Жабысқақ  кілемшелерге  шөгетін  шаңда  күшәннің 

шоғырлануы анықталады. 

Өлшенген 

бөлшектер 

Osiris 

Turnkey 

Monitor  (немесе 

үздіксіз 

мониторинг 

жүргізуге 

арналған  ұқсас 

сипаттамалары 

бар жабдық) 

Osiris  monitor  жабдығы  өлшенген 

бөлшектердің,  PM

10

  және  PM

2.5

 

жалпы мөлшерін өлшеуге мүмкіндік 

береді 

және 

жартылай 

стационарлық  құрылғы  ретінде  екі 

нүктеде қолданылатын болады.  

 

Электрмен  қамту  көзінің  орталықтандырылған 

қайнар  көзіне  қосылған  жартылай  стационарлық 

пішім  үйлесімінде  аспап  өлшенген  бөлшектердің 

шоғырлануын  үздіксіз  өлшейді  және  ұзақ  мерзім 

қолданған  кездегі  трендтерді  есептейтін  болады.  

Аспапта  сақталатын  деректер  ұсынатын  нәтижелер 

әдетте  мг/м

3

/сағ.  түрінде  айқындалатын  болады. 

Аспап  Англия  мен  Уэльстің  Экологиялық  агенттігінің 

«Мониторинг 

жүргізуге 

арналған 

жабдықты 

сертификаттау  сызбасына»  сәйкес  аккредиттелді. 

«Ауа  сапасын  бақылау  жөніндегі  іс-шаралар 

жоспарының» ауқымында екі аспап пайдаланылатын 

болады. 

Өлшенген 

бөлшектері бар 

күшән 

 

PM

10

  сүзгісі  бар 

M-852  Мигунов 

аспабы  

(немесе  үздіксіз 

мониторинг 

жүргізуге 

арналған  ұқсас 

сипаттамалары 

бар жабдық) 

M-852  Мигунов  аспабына  шаң 

жинауға 

және 

одан 

әрі 

гравиметриялық  талдау  жүргізуге 

арналған  PM

10

  сүзгісін  орнатуға 

болады  

Жұтылатын  шаң  фракциясында  күшәннің  рұқсат 

етілген  шоғырлануынан  асып  кетуін  тексеру  үшін 

өлшенген  бөлшектерге  үздіксіз  мониторинг  жүргізу 

нүктесінде  24  сағатқа  созылатын  тоқсан  сайынғы 

өлшеулер Мониторинг жүргізу жиілігі рұқсат етілген 

шоғырланудан  асып  кетуді  анықтау  жағдайын 

түзетілуі тиіс. 

 

 

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.7-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

326 бет 

 

5.7

 

Шу 

 

5.7.1

 

Жобаның қызметі және ықтимал әрекет ету көздері 

 

Айналадағы  шудың  деңгейі  жоба  басталған кезде  ұлғая  түседі  және  алдағы  жылдары  өндіру 

беткі  қабаттан  төмен  түскен  кзеде  төмендейтін  болады  және  таратылғаннан  кейін 

тоқтатылады.  Учаскедегі шу 2016 жылы кенішті пайдалану басталған кезде басталады. Ашық 

өндіріс,  ұтқыр  жабдық,  соның  ішінде  кен  мен  бос  жынысты  карберден  және  жерасты 

кенішінен байыту фабрикасына тасымалдау эксплуатациялық шудың себебіне айналады.  

 

Кенішті  пайдалану  салдарынан  туындаған  ұлғайғыш  сезімтал  шу  мен  діріл  рецепторлары 

жақын  орналасқан  Әуезов  және  олнечный  елді  мекендерінің  тұрғындарына  әсер  етпей 

қоймайды.  

 

5.7.2

 

Бағалау тәсілдері 

 

Айналадағы  шуға  мониторинг  Әуезов  кенті  мен  одан  тыс  шу  рецепторлардың  орналасуы 

ықтимал  жердерде  фондық  шу  жағдайларын  мөлшерлік  анықтау  үшін  жүргізілген  жоқ. 

Осылайша, шығатын шудың сезімтал рецепторларға әсері туралы фондық деректер болмаған 

кезде жобаланатын тау жұмыстарынан шығатын шудың әсер ету ықтималы тиісті халықаралық 

нұсқаулқытарда  және  ұлттық  нормативтік  шектелімдерде  көрсетілген  шу  деңгейісен 

салыстырылады.  

 

5.7.3

 

Әсер етудің маңызды критерийлері 

 

Шу мен дірілдің қоршаған ортаға әсерінің мағынасы айналадағы шу мен сезімтал рецепторлар 

деңгейіндегі  өзгерістер  шамасының  өзара  әрекеттесуімен  анықталады.  Рецепторлардың  шу 

мен дірілге қатысты әсер етуі мен сезімталдық шамасын анықтау тәсілі кесте 5.7.1 және кесте 

5.7.2 көрсетілген.  

 

кесте 5.7.1: Сезімталдықты анықтау тәсілі 

Сезімталдық 

деңгейі 

Тәсіл 

Жоғары  

Рецептордың/ресурстың  өзінің  ағымдағы  сипатын  өзгертпей-ақ  өзгерістерді 

қабылдау  мүмкіндігі,  не  болмаса  халықаралық  немесе  ұлттық  мағынасы  бар. 

Мысалы,  аураханалар,  күтім  жасау  үшін  тұратын  мекемелер,  сондай-ақ  қолда  бар 

деректер  бойынша  халықаралық  және  ұлттық  деңгейде  шуға  шалдыққыш  арнайы 

белгіленген  табиғи  аумақтар  (яғни  шу  үйреншікті  көбею  тәсілін  өзгертуі  мүмкін 

немсе қандай да бәр басқа тәсіл арқылы қауіп төндіруі мүмкін).  

Орташа 

Рецептордың/ресурстың  өзінің  ағымдағы  сипатын  айрықша  өзгертпей-ақ 

өзгерістерді  бірқалыпты  қабылдау  мүмкіндігі.  Мысалы,  тұрғын  үйлер,  кеңселер, 

мектептер,  ойын  алаңдары.  Қолда  бар  деректер  бойынша  шуға  шалдыққыш 

жергілікті белгіленген табиғаты қорғалатын аумақтар (яғни шу көбеюдің үйреншікті 

тәсілін өзгертуі мүмкін немесе қандай да бір көбею тәсіліне қауіп төндіруі мүмкін). 

Төмен 

Рцептор/ресурс  өзінің  ағымдағы  сипатының  өзгеруіне  төзімді  немесе  болмашы 

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.7-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

327 бет 

 

кесте 5.7.1: Сезімталдықты анықтау тәсілі 

Сезімталдық 

деңгейі 

Тәсіл 

жергілікті мағынасы бар. Мысалы, өнеркәсіп аймақтары. 

Болмашы 

Рецептор/ресурс шуға сезімтал. 

 

 

кесте 5.7.2: Шу әсерінің магнитудасын өлшеу тәсілі 

Әсер ету 

Фондық деңгеймен салыстырғандағы өзгеріс немесе кеңес берілетін деңгеймен 

салыстырғанда болжанатын деңгейдегі айырмашылық. 

Үлкен 

 Қоршаған ортаның фондық күйінің айтарлықтай өзгеруіне әкеп соғатын әсер 

болжам бойынша белгіленген нормалардан айтарлықтай асып кетуге әкеп соғады 

немесе қабылдаушы ортаға келтірілетін күрделі қалаулы/қалаусыз салдарға әкеп 

соғады.  

Орташа 

Қоршған ортаның фондық күйінің айтарлықтай өзгеруіне әкеп соғатын әсер болжам 

бойынша белгіленген нормалардың болмашы артуына әкеп соғады, не болмаса 

қабылдаушы ортаға келтірілетін қалаулы/қалаусыз салдарға әкеп соғады. 

Аз  

 Қоршаған ортаның фондық күйінің төзімді қалаулы/қалаусыз салдар арқылы 

айтарлықтай өзгеруіне әкеп соғатын әсер. 

Болмашы 

Қоршаған ортаның фондық күйінің өлшемдер кемшілігінің ауқымындағы 

байқалмайтын өщгерістері. 

 

Шу деңгейін бағалау үшін шудың әсер ету деңгейі жоғарыда кесте 5.7.2 көрсетілген мөлшерлік 

критерийлерді пайдалана отырып, кесте 5.7.1 көрсетілген сезімталдық критерийлерімен бірге, 

кесте 5.7.3 ұсынылған мағына матрицасын пайдалана отырып анықталатын болады. 

 

кесте 5.7.3: Ісер ету мағынасының матрицасы 

Магнитуда 

Сезімталдық 

Жоғары  

Орташа 

Төмен 

Болмашы  

Үлкен 

Өте маңызды 

Маңызды  

Бірқалыпты 

жоқ 

Орташа 

Маңызды  

Маңызды  

Бірқалыпты 

жоқ 

Аз 

Бірқалыпты 

Бірқалыпты 

Төмен 

жоқ 

Болмашы/ оң 

жоқ 

жоқ

 

жоқ

 

жоқ

 

 

Маңызды  және  болмашы  әсер  арасындағы  айырмашылық  «бірқалыпты»  және  «маңызды» 

сезімталдық арасында болады. Бірқалыпты әсерлер айқын және  міндеттелген болуы мүмкін, 

бірақ  мінез-қылықта  болмашы  өзгерістер  туындатады.  Маңызды  салдар  білінетін  және 

бұзатын болуы мүмкін, және мінез-қылықта немесе қарым-қатынаста айтарлықтай өзгерістер 

туындатуы мүмкін. 

 

Жоспарлы саясаттың мазмұны 

 

Бағалау өндіру жұмыстары жүргізілетін аумаққа жақын орналасқан шуға сезімтал аумақтарды 

қарастыру  үшін  қажет.  Шудың  болашақ  қайнар  көздерінің  қолданыстағы  сезімтал 

рецепторларға  деген  әсер  ету  ықтималы  келесі  нұсқаулықтар  мен  жергілікті  нормаларға 

сілтеме жасау арқылы бағаланды. 

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.7-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

328 бет 

 

 



  Халықаралық қаржылық корпорация – Қоршаған ортаны, денсаулықты қорғау 

және  қауіпсіздік  техникасы,  шуды  басқару  нұсқаулығы,    2007  ж.  сәуірі 

(EHS:2007). 



  Бүкіләлемдік  денсаулық  сақтау  ұйымының  Тұрғын  аймақтарда  шу  фоны 

бойынша нұсқаулығы, 1999 ж. (WHO1999). 



  «Тұрғын  және  қоғамдық  ғимараттар  мен  тұрғын  құрылыстар  аумағындағы 

санитарлық  ережелер  мен  шекті  рұқсат  етілген  шу  деңгейлерінің  нормалары» 

№3.01.035-97 қазақстандық заңнамасы 

 

 

 

Халықаралық  қаржылық  корпорация  –  Қоршаған  ортаны,  денсаулықты  қорғау  және 

қауіпсіздік техникасы, шуды басқару нұсқаулығы,  2007 ж. сәуірі (EHS:2007) 

 

Жетекшілік  құжатта  тау  жұмыстары  жүргізілетін  жерге  жақын  сезімтал  рецепторларға  шу 

әсерінің шектері тағайындалған. 

 

«Әсер  ету  кесте  5.7.4  келтірілген  деңгейден  аспауы  тиіс  немесе  учаскеден  тыс 

рецепторлар  орналасқан  жақын  аумақта  3  дБ  мөлшеріндегі  шудың  фондық  деңгейінің 

максималды ұлғаюына әкеп соқпауы тиіс»   

 

кесте 5.7.4 тарауда шудың деңгейі EHS:2007 сәйкес реттеледі. 

 

кесте 5.7.4: Шу деңгейі жөніндегі нұсқаулық  

Рецептор  

LAэкв сағаты (дБ) 

Күндізгі уақыт 

0700 – 2200 

Түнгі уақыт 

2200 - 0700 

Тұрғын; өнеркәсіптік; білім беру 

55 

45 

Өнеркәсіптік, коммерциялық 

70 

70 

Болжалды  мағыналар  орынжайдан  тыс  өдшенетін  шу  деңгейлері  үшін  ұсынылған. 

Дереккөз: Халықаралық денсаулық сақтау ұйымының тұрғын аймақтардағы шу деңгейі 

жөніндегі нұсқаулығы (WHO), 1999 ж. 

Тұрғын, өнеркәсіптік және білім беру мекемелері үшін шудың рұқсат етілген деңгейіне 

арналған, ХДСҰ қара (1999). 

 

Бүкіләлемдік  денсаулық  сақтау  ұйымының  Тұрғын  аймақтарда  шу  фоны  бойынша 

нұсқаулығы, 1999 ж.  (WHO 1999) 

 

ХДСҰ-ң шу деңгейін анықтау бойынша 1999 жылғы жетекшілік қағидалары ішкі шу әсері үшін 

нормативтік  мағыналарды  ұсынады,  олар  денсаулыққа  әсер  ететін  салдарды  назарға  алады 

және  жалпы  тұрғындарға  әсер  етудің  ең  төмен  деңгейлеріне  негізделе  отырып  көрсетілген. 

Сыртқы шу әсеріне қатысты тітіркендіргіш әсер тудыратын нормативтік мағыналар күндізгі шу 

деңгейін  білдіретін  50  немесе  55  дБ  (A)  деңгейінде  белгіленеді,  олардан  төмен  деңгейден 

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.7-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

329 бет 

 

ересек тұрғындардың көбісі сәйкесінше бірқалыпты немесе күрделі тітіркендіргіш әсер етуден 

қорғалатын болады. 

 

Келесі нормативтік мағыналарды ХДСҰ ұсынды: 

 



  күндізгі уақытта шуға сезімтал орынжайларда 35 дБ L

Aэкв(16 сағат)

 



  түнгі уақытта жатын орынжайларда 30 дБ L

Aэкв(8 сағат)

 



  түнгі уақытта жатын орынжайларда 45 дБ L

Aмаксx(жылдам)

  



  тұрғындардың  көп  бөлігін  бірқалыпты  болып  бара  жатқан  тітіркендіргіш  шу 

әсерінен қорғауға арналған 50 дБ L

Aэкв(16 сағат)

 



  тұрғындардың көп бөлігін бірқалыпты болып бара жатқан күрделі тітіркендіргіш 

шу әсерінен қорғауға арналған 55 дБ L

Aэкв (16 сағат)

 

 

ХДСҰ-ң  эатын  орынжайларға  арналған  нормативтік  мағыналары  ашық  ауадағы  45  дБ  L

Aэкв 

баламалы  екенін,  сондай-ақ  ХҚК  түнгі  уақыттағы  шу  деңгейінің  нормативтік  деңгейі  ретінде 

белгіленгенін атап өткен жөн. 

 

Құрылыс  және  пайдалану  жұмыстарының  болжалды  сыртқы  шу  деңгейлерімен  салыстыру 

үшін пайдаланылатын шу деңгейінің критерийлері мынадай: 



  күндізгі уақыта 55 дБ L

Aэкв

 



  түнгі уақытта 45 дБ L

Aэкв

 

 

«Тұрғын  және  қоғамдық  ғимараттарда  және  тұрғын  құрылыстар  аумағында  рұқсат 

етілген  шу  шекті  рұқсат  етілген  деңгейінің  санитарлық  ережелері  мен  нормалары» 

3.01.035-97 қазақстандық заңнамасы 

 

Халықаралық  жетекшілік  қағидаларына  қосымша  ретінде  Полиметалл  кесте  5.7.5  келтірілген 

ұлттық нормативтік мағыналар туралы мәліметтерді ұсынды; 

 

кесте 5.7.5: Қазақстандық нормативтік мағыналар 

Ғимараттар мен учаскелердің 

типі 

Уақыты  

Макс. LA дБ 

Тұрғын 

үйлерге, 

қарттарға/мүгедектерге 

арналған 

мекемелерге, 

балабақшаларға,  мектептерге 

және  өзге  оқу  орындарына, 

кітапханаларға 

іогелес 

орналасқан учаскелер 

7.00– 23.00  

 

23.00 – 7.00 

70 

 

60 

Құрылысқа  арналған  және 

тұрғын 

блоктардың, 

қарттарға/мүгедектерге 

арналған 

үйлер 

мен 

7.00– 23.00  

 

23.00 – 7.00 

75 

 

65 

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.7-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

330 бет 

 

мекемелердің, мектептер мен 

өзге білім беру мекемелерінің 

аумағындағы 

демалыс 

аймақтары  

 

5.5-кестеде  қарастырылған  ұлттық  нормативтік  шектеулер  шудың  барынша  лездік  әсер  етуі 

үшін  арналғанын  ескерген  жөн.  Сондықтан  шектер  күндізгі  және  түнгі  уақыттағы  шу 

деңгейлеріне  арналған  L

Aэкв

  орташа  мағынасын  ескермейді.  Осы  тарауда  баяндалған  шуді 

үлгілеуді  бағалау  күндізгі  және  түнгі  уақттағы  L

Aэкв

  орташа  мағынасына  негізделген,  және 

сәйкесінше  кесте  5.7.5  келтірілген  мағыналармен  салыстырылмайды.  Ұлттық  нормативтік 

шектеулердің L

Aeq

 орташа мағынасы болмаған кезде күндізгі және түнгі уақыттағы шудың ХҚК-

ң еңбекті, денсаулықты және қоршаған ортаны қорғау саласындағы жетекшілік қағидаларына 

қатысты әсер ету ықтималын бағалаған жөн.  

 

Шу мен дірілді тудыратын пайдалану қызметі 

 

Жұмыс  кезінде  сыртқы  шудың  деңгейіне  әсер  етуі  мүмкін  ықтимал  әсерлер  мына  аталған 

жұмыстардың  нәтижесі  болады:  бұрғылау-жару  жұмыстары,  кен  мен  бос  дынысты  өндіру, 

қоймалау, уақтау, тасымалдау, қалау және түсіру. Өндіру және өңдеу күніне 24 сағат, жылына 

шамамен  365  күн  жүзеге  асырылатын  болады,  тасымалдау  жылына  340  күн  жүзеге 

асырылатын болады, бұл күндізгі және түнгі уақытта шу деңгейінің ұлғаюына әкеп соғады.   

 

Жаңа  карьерлік  жолдар  карберден  бастап  байыту  фабрикасына  дейн  және  бос  жыныстар 

қайырмасына  дейін  салынатын  болады.  Жүк  көтергіштігі  180  тоннаға  дейінгі  карьерлік 

өздігінен түсіргіштер карьерден бастап байыту фабрикасына және бос жыныстар қайырмасына 

дейін сәйкесінше кен мен бос жыныстарды тасымалдайтын болады.  Komatsu HD 785-5 және 

19  БелАЗ  7518  өздігінен  түсіргіштердің  10  бірлігіне  дейінгі  мөлшердегі  тау  жабдықтарының 

паркі жылдық өндірісті қолдау үшін қажет болады.   

 

Тасымалдау  кеніш  пайдаланылатын  мерзім  ішінде  әртүрлі  қощғалыс  бағыттарымен  карьер, 

бос  жыныстар  қайырмасы  және  байыту  фабрикасы  арасында  жүзеге  асырылатын  болады. 

Ашық тау жұмыстары 2027 жылдан бастап жүргізілетін жерасты өндірісімен толықтырылады.  

 

Ұтқыр жабдық учаскедегі сыртқы шудың деңгейін арттырады, соның ішінде жеңіл автокөліктің, 

өздігінен  түсіргіштің  және  ауыр  жабдықтың  жұмысы  салдарынан  туындаған  шудың  деңгейін, 

соның  ішінде  артқы  жүріспен  қозғалу  дабылдарын  және  жалпы  қолданыстағы  жол  бойымен 

жүретін  жүк  көлігінің  қозғалысы  салдарынан  туындайтын  дірілдің  деңгейін  арттырады  деп 

күтілуде.  Қауіпсіздік  мақсаты  үшін  күндізгі  уақытта  жеткізуші  жүк  көлігінің  қозғалысы 

шектелетін  болады.  Қозғалыс  өздігінен  аз  болады  және  сәйкесінше  рецепторларға  болмашы 

әсер  етеді.  Осылайша,  шудың  аталмыш  ықтимал  рецепторы  осындай  бағалау  кезінде  бұдан 

былай қарастырылмайды. 

 

Ықтимал әсер ету 

Қызыл жобасының ОЭВЖ,  

5.7-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

331 бет 

 

 

Шудың  ықтимал  әсері  «ең  нашар»  бағаны  есептеуге  арналған  шыңды  эксплуатациялық 

кезеңдерді  пайдалана  отырып  үлгіленді.    Осы  бағалауда  қарастырылған  пайдалану 

сценарийлері төменде келтірілген: 

 



  2016 жылдың басындағы пайдалану кезеңі (ашық өндірісті қолданысқа енгізу); 



  2019 жылғы пайдалану кезеңі (ашық өндірістің шыңы); 



  2027 жылғы пайдалану кезеңі (ашық және жерасты өндірісі). 

 

Келесі  жорамалдар  әр  сценарийге  арналған  «ең  нашар»  бағалауды  жүргізу  үшін  үлгілеу 

барысында жасалды: 

 



  пайдалану  кезеңдері  кезінде  фабриканың  әр  нысаны  шуға  сезімтал 

рецепторларға жақын жерде орналасқан; 



  Пайдалану кезеңдері кезінде фабриканың барлық нысандары күндізгі уақытта 

100%  жұмыс  істейтін  болады,  күндізгі  және  түнгі  уақытта  жұмыс  істейтін 

бұрғылау қондырғылары ескерілмейді; 



  Қолда  бар  деректер  бойынша  барлық  бұрғылау  станоктары  жұмыс  кезінде 

түзілетін шудың әсерін жұмсартуға арналған тиісті жабдықпен жабдықталған. 

  

Қолданыстағы сезімтал рецепторлар 

 

Кенішке  өте  жақын  орналасқан  орындар  қолданыстағы  сезімтал  рецепторлар  ретінде 

анықталады және олардың орналасуы кесте 5.7.6көрсетілген; 

 

 

 

 

жүктеу/скачать 57,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: