1 дәріс. Кіріспе. Техникалық микробиология пәні, мақсаты және дамуы
Өсімдіктердің вирустық аурулары. Өсімдіктердің теңбіл ауруы. Өсімдіктің сары ауруы
жүктеу/скачать 244,8 Kb.
|
лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Өсімдіктер ауруы
- Теңбіл ауруы.
Өсімдіктердің вирустық аурулары. Өсімдіктердің теңбіл ауруы. Өсімдіктің сары ауруы. Өсімдіктердің вирусы - өсімдіктерді жұқтыратын вирустар . Вирус бөлшектері, сондай-ақ вирон деп аталатын, өте кішкентай жұқпалы агент. Бұл шын мәнінде нуклеин қышқылы (ДНҚ немесе РНҚ), капсид деп аталатын ақуыз пальтоына қосылады . Вирустық генетикалық материал екіқабатты ДНҚ , екіқабатты РНК , бірқалыпты ДНҚ немесе бір реттік RNA болуы мүмкін. Көптеген өсімдіктердің вирусы бірқалыпты РНҚ немесе екіқабатты РНҚ вирусының бөлшектері ретінде жіктеледі. Дәнекерлегілердің саны аз, олардың екеуі екіқабатты ДНК бөлшектері.
Өсімдіктер ауруыӨсімдіктердің вирусы өсімдіктердің әр түрлі ауруларын тудырады, бірақ аурулар әдетте өсімдіктердің өліміне әкелмейді. Дегенмен, олар рингпоттар, мозаика үлгілері, жапырақтардың сарқылуы және бұрмалануы, сондай-ақ деформацияланған өсу сияқты симптомдар жасайды. Өсімдік ауруларының атауы көбінесе аурулардың нақты өсімдікке әкелетін белгілерімен байланысты. Мысалы, папайя жапырағы бұршағы және картоп жапырағы орамасы жапырақ бұрмалануының нақты түрлерін тудыратын аурулар болып табылады. Кейбір өсімдіктердің вирусы бір зауыт хостымен шектелмейді, бірақ өсімдіктердің әртүрлі сорттарын жұқтыруы мүмкін. Мысалы, қызанақ, бұрыш, қияр, темекі бар өсімдіктер мозаикалық вирустармен жұқтырылуы мүмкін. Бром мозаикалық вирус шөптерді, астықты және бамбукту жиі жұқтырады. Теңбіл ауруы. Бұл ауру белгісі өсімдіктердің минералды қоректенуінің бұзылуының немесе вирустардың зақымдауының нəтижесінде пайда болады. Жапырақ реңінің өзгеруі жиі кездеседі. Ол хлорофилл дəндерінің ыдырауынан болады. Бұл құбылыс біркелкі жүрмейді, нəтижесінде жапырақ алақанының бетінде теңбіл дақтар пайда болады. Сондықтан вирустар қоздыратын бұл ауру теңбіл немесе мозаика ауруы деп аталады. Көпшілік жағдайларда аурулардың белгілері бір-біріне ұқсас болып келеді. Аурулардың туындау себептерін дұрыс ажырату үшін Ю.М. Стройков пен В.А. Шкаликов кестені пайдалануды ұсынды. Көзбен қарап ауруды дұрыс анықтау үшін залалданған өсімдіктерді көп мөлшерде зерттеу қажет, тек осылай еткен жағдайда ғана аурудың даму динамикасын бақылау арқылы аурудың туындау себебін анықтап, дұрыс диагностика жасауға болады. Өсімдіктердің вирус аурулары белгілерінің ең кең тараған типі – хлорофилдің ыдырауы себепті өсімдік жапырағының теңбілдігінің байқалуы: түссізденуі, ашық жасыл жəне қою жасыл жолақтардың алма-кезектеліп келуі, некроз дақтары, шеңберлер жəне т.б. кейбір өсімдіктер ұлпаларының азғана бөлігінің өлуі де байқалады. Бірқатар жағдайларда жапырақтарының бүрісуінің нəтижесінде өсімдіктің пішіні де өзгеруі (деформация) мүмкін. Сонымен қатар вирус ауруларының өсімдіктің сары ауруы деп аталатын тағы бір тобы да жиі кездеседі. Оның қоздырғышы флоэмада орналасып, өсімдіктің зат алмасу үрдісіне тереңірек əсер етеді. Осының нəтижесінде өсімдіктердің биіктеп өсуі тежеліп, шамадан тыс түптеніп, рак өсінділері пайда болады жəне басқа да өзгерістер жүреді. Көмірсулардың қалыпты тасымалдануы бұзылуы салдарынан өсімдік жапырақтарында крахмал жиналады. Олар қалыңдап, үгілгіш келеді, олардың түсі өзгереді жəне де орталық жүйке бойымен ширатылуы да байқалады. жүктеу/скачать 244,8 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|