1 зертханалық-ТӘжірибелік сабақтарды өткізуге арналған жалпы нұСҚаулар
Өкпедегі газ алмасу және зиянды кеңістіктің маңызы
жүктеу/скачать 1,58 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1 зертханалық жұмыс. Кірпікшелі эпителиймен тәжірибе жүргізу
- 2 зертханалық жұмыс. Өкпедегі көмірқышқылының диффузиясы
9.2 Өкпедегі газ алмасу және зиянды кеңістіктің маңызыАтмосфералық ауа, ауа жолдары арқылы өткен кезде (мұрын, көмекей, кеңірдек, бронхылар, бронхиолалар) шаң-тозаңнан тазарады, жылынады және ылғалданады. Жоғарғы ауа жолдарындағы ауа, газ алмасуға қатыспайды, сондықтан ол «өлі кеңістіктің» ауасы деп аталады. Газ алмасуға тек қана өкпе альвеолаларды толтыратын ауа қатысады, ол өкпе капиллярлары арқылы өтетін қанмен үзіліссіз газалмасу жағдайында болады. Оттегі альвеолалардан қанға, ал көмірқышқыл газы кері бағытта жүреді. Бұл құбылыс бір жағынан ауадағы және екінші жағынан венозды қандағы газдың сәйекес парциальды қысым айырмашылығы арқылы өтеді. Альвеолалық ауадағы оттегінің парциальды қысымы 100–110 мм/рт.ст., ал веналық қанда 40 мм рт.ст.құрайды. Дайындалуға арналған сұрақтар 1. Зиянды кеңістік деген не, оның ағза үшін маңызы қандай? 2. Өкпедегі газ алмасу механизмі? 3. Газдың қан арқылы тасымалдануы қалай жүреді? 4. Тыныс алуда жыпылықтайтын эпителий қандай роль атқарады? 5. Газдың қанмен тасымалдануы? Сабақтың мақсаты: зиянды кеңістіктің көлемін анықтау, өкпедегі ауа диффузиясын бақылау, кірпікшелі эпителийдің қорғағыш ролімен танысу. 1 зертханалық жұмыс. Кірпікшелі эпителиймен тәжірибе жүргізуЖұмысқа қажетті құрал-жабдықтар: бақалар, союға арналған құралдар, тақтайша, физиологиялық ерітінді, пробканың ұсақталған түйіршіктері, төсеніш шыны, миллиметрлік қағаз. Жұмыстың барысы: бақаны кәдімгі тәсілмен қимылсыздандырады. Тілін жоғары көтеріп, өңештің кіреберісіне қарай кілегейлі қатпарланып жыбырлағыш эпителимен жабылған ауыз қуысының түбін ашады. Бақаның ішін тақтайшаға қаратып бекітеді. Соңан соң аузын кең ашып, кілегейлі қатпарларына активерленген көмірдің бірнеше түйіршігін салады. Оның өңешке қарай жылжып бара жатқанына көз жеткізу керек. Өңештің кіреберісіндегі кілегей қабықшадан кішкене (0,5 х 0,5 см) кесіп алады да, физиологиялық ерітіндімен суланған төсеніш шыныға эпителий жағымен жабыстырады. Төсеніш шынының астына миллиметрлік қағазды қойып, кілегейлі қабықша бөлшегінің бір бағытта жылжуын бақылайды. Бөлшектің бір минуттағы өткен жолын өлшейді. Нәтижені жазып, қорытынды жасау керек. 2 зертханалық жұмыс. Өкпедегі көмірқышқылының диффузиясыЖұмысқа қажетті құрал-жабдықтар: Кипп аппараты, бақа. Жұмыстың барысы: бақаның жұлыны мен бас миын зақымдап, арқасымен тақтайшаға бекітеді. Төменгі жақ сүйегін кесіп алып тастайды. Бір шетін жіппен тігіп, осы жіпті тарту арқылы канюляны кеңірдекке енгізеді. Соңан соң хирургиялық инені қолдана отырып кеңірдекті канюляға бекітеді. Канюля арқылы өкпенге жайлап ауа үрлейді де, канюляның екінші ұшындағы қысқа резеңке түтікшені қысқышпен қысып қояды. Осыдан кейін көкірек жасушасын ашып, өкпені денеден бөліп алады. Жабық шыны ыдысқа көлемі кішкене ісінген өкпені салады, осы өкпе арқылы Кипп аппаратынан көмірқышқыл газын жібереді. Сол кезде өкпенің ішінде атмосфералық ауа, ал сыртынан көмірқышқыл газы қоршап тұрады. Өкпенің қабырғасы арқылы сыбағалы (парциальный) қысым төмен жаққа қарай жылжиды, сондықтан өкпедегі азот пен оттегі өкпенің сыртына шығады да, оны қоршап тұрған көмірқышқыл газы өкпенің ішіне өтеді. Көмірқышқыл газы басқа газдарға қарағанда тезірек араласады, сондықтан өкпенің көлемі біртіндеп ұлғая бастайды, кейде жарылып кетуі де мүмкін. Шығармашылық тапсырмалар: 1) суретін салып, нәтижесін жазып, қорытынды жасау керек. Студенттердің өздік жұмысы (СӨЖ) тақырыптары: 1) өкпедегі газ алмасуы және зиянды жолдарының маңызы; 2) тыныстың реттелуі; 3) әр түрлі жағдайлардағы тыныс ерекшеліктері. Қан айналуы және тыныс алу тарау бойынша коллоквиум сұрақтары 1. Қан айналым шеңбері және оның маңызы? 2. Жүректің құрылысы. Жүрек циклы және оның фазалары? 3. Жүрек автоматиясы деп нені айтамыз? 4. Жүрек бұлшық еттерінің қасиеттері (қозу, өткізгіштік, биотоктар, рефрактерлік)? 5. Экстрасистола және компенсаторлық үзіліс деген не, олардың пайда болу себептері? 6. Электрокардиография қандай әдістерге негізделген және оның маңызы? 7. Жүрек қызметін зерттеудегі фонокардиографияның маңызы қандай? 8. Жүрек қызметін жүйкелік және гуморальдік реттеу? 9. Артерияларда, веналарда және капиллярларда қан ағу жылдамдығы қандай? 10. Қан тамырларының саңылаулары қалай реттеледі? 11. Пульс деген не және оның түрлері? 12. Қан қысымы, түрі, маңызы. Жануарлардың қан қысымын анықтау әдістері? 13. Спирометрия және пневмография деген не? Өкпедегі газ алмасу механизмі қандай ? жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|