2-тақырып. Әлеуметтану теорияларына кіріспе
жүктеу/скачать 37,65 Kb.
|
2 ëåêöèÿ ìàòåðèàëäàðû
- Бұл бет үшін навигация:
- Льюис Козердің
- Р.Дахендорфтың қоғамдық қақтығыс моделі
| 4. Қақтығыстар теориясы
Әлеуметтанымдық тұжырымдамалардың бірі – әлеуметтік қақтығыстар теориясы. Бұл теорияны неміс әлеуметтанушысы Г.Зиммель (1858-1918) негіздеген болатын. Мұнда ол қақтығыстарды әлеуметтік процестерді талдаудың өзекті мәселесі ретіндегі адам қоғамының табиғатына тән құбылыс деп қарайды. Соңғы жиырма жылдың ішінде шиеленіс теориясы Даниел Беллдың, Кеннет Боулдингтің, Ральф Дарендорфтың, Льюис Козердің, Карл Маркстің т.б. ғалымдардың еңбектерінде одан әрі дамытылды. Бұл теорияның авторлары әлеуметтік жүйелердің дамуына ықпал етуші басты себеп қақтығыстар екенін атап көрсетеді. Бұл теория бойынша, барлық қоғамда әлеуметтік теңсіздік болады. Себебі, адамдардың әлеуметтік мүдделері, интеллектуалдық деңгейлері, сенім жүйелері, өмір сүру образдары әртүрлі. Сонымен қатар, қоғам мүшелерінің арасындағы ұдайы болып тұратын психикалық, эмоционалды күйзелістер, құндылықтар, әлеуметтік статустар мен рөлдер, билік және ресурстар үшін күрестер, қоғамдағы әлеуметтік, саяси, мәдени, экономикалық дағдарыстар, соғыстар, билікті және ресурстарды бөлудегі теңсіздіктер т.б. қақтығыстар мен шиеленістерді туындатушы басты факторлар болып табылады. Осы себепті, қақтығыстар мен шиеленістердің болуы қалыпты құбылыс. Сонымен бірге олар қоғамдық процестің дамуына кедергі келтіретін қақтығыстарға да назар аударады. Бұлардың қатарына әлеуметтанушылар тап күресін де жатқызады. Олар әлеуметтік қақтығыстардың себептері қоғамдағы, ондағы таптар арасындағы қатынастардағы әрекет жасайтын психологиялық механизмнің жетілмеуінде жатыр деп санайды. Бұл әлеуметтанушылардың пікірінше, ең бастысы әлеуметтік шиеленіске ұласып кетуі мүмкін әлеуметтік қақтығыстардың кеңеюіне жол бермеу керек. Әлеуметтік жанжал теориясының негізгі түсініктері: - Льюис Козердің позитивті-функционалды қақтығыс туралы түсінігі; - Ральф Дарендорфтың қоғамның қақтығыс моделі; - Кеннет Боулдингтің жанжалдың жалпы теориясы. Льюис Козердің позитивті-функционалды қақтығыс концепциясы бойынша:• қоғамға әлеуметтік теңсіздік тән = оның мүшелерінің үнемі психологиялық қанағаттанбауы = жеке адамдар мен топтар арасындағы қатынастардың шиеленісі (эмоционалды, психикалық бұзылу) = әлеуметтік жанжал;• әлеуметтік қақтығыс белгілі бір әлеуметтік топтардың немесе жеке адамдардың идеяларына сәйкес бар және болуы керек арасындағы шиеленіс; • әлеуметтік қақтығыс - белгілі бір мәртебеге, билікке және ресурстарға ұмтылыс, қарсыласты бейтараптандыру, зақымдау немесе жою үшін күресетін құндылықтар мен талаптар үшін күрес. Р.Дахендорфтың қоғамдық қақтығыс моделі:жүктеу/скачать 37,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|