233 25 желтоқсан 2015 жыл

20

АШЫҚ САБАҚ

ОТКРЫТЫЕ  УРОКИ

31 наурыз 2016 жыл

Музыка

Г . МУРЗАЛИНОВА,

№ 40 жалпы білім беретін орта

мектебінің  бейнелеу    пәнінің  мұғалімі

Тірі  ағзалардың  қасиеті.  Неліктен  тірі  ағза-

лар  делінеді.  Себебі  өседі,  дамиды,  және  зат

алмасу  жүргізеді.Табиғат  адам  үшін  ерекше

қасиетті  ұғым.  Сол  табиғаттың  бір  бөлігі  -

өсімдіктер.  Гүл  дегеніміз – көбеюге  қажетті

жыныс  мүшелері  бар,  бұтақтанбайтын,түрі

өзгерген,  қысқарған  өркен.

      Қазіргі заман талабына сай флористика-

лық  техника  сәнге  айналғаны  сонша,  оны

үйімізге  ілуге  болады.  Флористиканыңерек-

шелігі-  оны  табиғи  материалдан,  яғни  кепкен

гүл,  тамырлар,  ағаштың  жонынан  дайындай-

ды.  Флористиканы  жасау  үшін  бізге  қажетті

құралдар:қураған гүл, үй өсімдігінің түсіп қалғ-

ан  жапырақтары,  кепкен  апельсиннің  қабығы,

орманнан табылған ағаштар, сынған бұтақтар,

әйнек  сынықтары,  фарфор  сынықтары,  мон-

шақтар, әр түрлі жіптер,мата қиындылары, т.б.

Табиғат  пен  адамдардың  сезімі  тығыз  байла-

нысты. Адамдар өз көңіл-күйлерін түр-түспен ,

қалыппен , табиғи материалдарды орналасты-

ру  ретімен , гүлдермен  өрнектей  алады.  Фло-

ристикалық өнер кейінгі кезде көптеген қолда-

нылады. Флористикалық өнерді меңгеру бары-

сында  табиғатты  терең  түсінуге,көркемділікті

түйсіне  білуге  ұмтылу  керек.  Табиғатты  зерт-

теу  арқылы  өзімізге  ұнаған  нәрселерді  табуға

негіз  бар.  Табиғи  материалдан  жасалған  ком-

позиция мен кез-келген бөлмені жандандыруға

болады.  Табиғаттң  бір  бөлігі  жылулық  ,жанға

жайлылық алып келеді.

     Стиль –замана ағымы, көркемдік бағамы.

Әр  тарихи  кезеңнің  өзіндік  стилі,  бағыты  бар.

Мысалы, икебанада мынадай бағыттар бар:

Рики-ағаш  түрінде  белгілі  бір  өсімдіктердің

Наурыз  МИХАНОВ,

 № 35 орта мектептің музыка пәні

мұғалімі

Мақсаты:  «Сыйластық», «құрмет»,(  тәртіп,

ереже сөздері мәнін) адамгершілік құндылық-

тары  туралы  түсініктерін  кеңейту.

Көрнекі  құралдар:  дәптер,  оқулық,  сурет-

тер.

Сабақ:  Жаңасабақ

Әдістер: Шаттық шеңбері, мазайка, саяхат,

көрініс, консерт. Музыка тыңдау, әнайту, сұрақ-

жауап, ойын түрлері.

Пәнаралық байланыс: Өзін өзі тану. Орыс

тілі

Пайдаланылған  көрнекілігі:  Үнтаспадан,

Слайд

Сабақтың  барысы:

І.  Ұйымдастырукезеңі:

1.Оқушылармен  амандасу:

Мұғалім:Сәлемет пе балалар (әуендетіп ай-

тамыз До – ре – ми –фа – соль-соль – соль.)

Оқушылар  :Сәлеметсіз  бе? (әуендетіп  ай-

тамыз соль – фа – ми – ре – до.)

Шеңберге  тұрайық

жылулық  сыйлайық.

Шатты қ  шеңбері:  жүректен  жүрекке

(әнінінің сөздерін жалғастыру арқылы бір біріне

жүрексыйлайды. )

2.Оқушыларды  түгелдеу:  Сабақта  жо қ

оқушыларды  анықтау;

Балалар біз мазайка әдісімен осы екі суретті

құрастыру арқылы екі топқа бөлінеміз. Қандай

сурет  құрастырсақ  тобымыздың  аты  солай

аталады.

ІІ. Үй тапсырмасы:Өткен сабақта біз «Өнер

ордасы театры» туралы өттік. Онда біз театр-

да  жұмыс  жасайтынадамдармен  таныстық

ІІІ.Жаңа  материалды  игеру  кезеңі.  (Сы-

ныпты  театр  залына  айналдырып,  парталар-

ды жинақтап отырғыштармен бірінің артына бірі

отырып  театрды  сезінуі  керек.)

Дәптермен  жұмыс:  Музыкалық  сауатты-

лық: (Бүгінгі  күннің  жады  мен  сабақтың  тақы-

рыбы  жазылады.)

Театр түрлері: Опера театры , балет театры,

мәдениет үйлері, драма театр, филормония т.б.

Мұғалім:  Балалар  сіздер  театрға  барып

көрдіңіздер ме?

Олай болса театрға барып көрген достары-

мыздан  көмек  сұрайықшы?

(Аудио жазба, слайд)

Балалар театр дегеніміз не екен? Оған адам-

дар  не  үшін  барады  екен?  Сіздер  театрға  ба-

рып көрдіңіздер ме? Ал мен барып көрдім. Сон-

дықтан сіздерге театр туралы қысқаша мағұл-

мат  беріп  өтейік.  Театр  дегеніміз – рухани

құндылыққа,  түрлі  өнерге  толы  мәдени  ошақ

екен.  Ал  театрға  бару,  мәдениетіміз  бен

өнерімізді  құрметтеу,  рухани  тәрбие  алу  де-

генді  білдіреді.  Қазақстанда  екі  Академиялық

опера және балет театры бар оның бірі Алматы

қаласындағы Абай атындағы қазақ мемлекеттік

академиялық опера және балет театры. Екіншісі

Астана қаласында орналасқан Күләш Байсей-

ітоваатындағы ұлттық опера және балет теат-

Жадра  НАГИЕВА,

№ 40 орта  мектебінің  музыка  пәнінің

мұғалімі

Сабақтың мақсаты: Оркестр туралы ұғым-

дарын  кеңейту.

-  Музыкалық  дыбыстарды  ажырата  білуге,-

желісін сезіне білуге үйрену.

- Есту, есте сақтау қабілеттерін дамыту.

-  Өнерге  қызығушылығын  арттыру

Қолданылатын  қанатты  сөздер:  «Ұста-

зы  жақсының  ұстамы  жақсы»

Қолданылатын  көрнекіліктер:  Симфони-

ялық, үрмелі, қазақ ұлттық аспаптар оркестрдін

суреттері,  үнтаспа,  аспаптардың  суреттері

Сабақтың  типі:  жаңа  материалды  меңгер-

ту.

Сабақтың  түрі:  панорамалық  сабақ.

Сабақтың  барысы:

I.  Ұйымдастыру  кезеңі:

II.  Үй  тапсырмасын  тексеру:

Оқушылардан  үй  тапсырмасын  сұрау

1.Аспаптық музыка деген не? арнайы музы-

калық аспаптарда орындау үшін жазылған шы-

ғарма

2.Аспаптық музыка қандай түрлерге бөлінеді?

жеке  аспаптық,(сүйемелдеумен  немесе  сүйе-

мелдеусіз),ансамбльдік,оркестрлік  болып

бөлінеді.

3.Қазақ күйлерін аспаптық музыкаға жатқы-

зуға бола ма? Ия

4.Аспаптық музыканың күрделі түріне не жа-

тады?  Симфония,соната

5.Симфония деген не? Симфония оркестрге

арналған  көлемді  музыкалық  шығарма.  Ол  4

бөлімнен тұрады

6.Соната  дегеніміз  не?  Фортопиано,скрипка

сияқты  белгілі  бір  аспақа  арналған  бірнеше

бөлімнен  тұратын  музыкалық  шығарма

III. Жаңа сабақ

Сабаққа эпиграф ретінде

А.Құнанбаев

Құлақтан  кіріп  бойды  алар

Жақсы ән мен тәтті күй

Көңілге  түрлі  ой  салар

Әнді  сүйсең  менше  сүй

Ребус  шешу

Оркестр  туралы  мәлімет  беруОркестр  –

музыкалық  шығарманы  әртүрлі  аспаптарда

қосылып орындайтын музыканттар ұжымы. Ор-

кестрді  басқаратын  дирежор.  Оркестрмен

орындалған музыкалық шығарманың ұні ерек-

ше естіледі. Өйткені оркестрде дыбыс бояу алу-

ан түрлі музыкалық аспаптарда ойнайтын му-

зыканттар  отырады.

Оркестрдің түрлері: Симфониялық оркестр

Қазақ  халық  аспаптар  оркестрі  Үрмелі  ас-

паптар оркестрі Камералық оркестр Үрмелі

аспаптар  оркестрі  Эстрада  оркестрі

Қазақ  халық  аспаптар  оркестрі  туралы

мәлімет беру Қазақстанда алғашқы үрмелі ас-

паптар оркестр ғана болды.Ал 1934 жылы Ал-

маты қаласында Ахмет Қуанұлы Жұбановтын

жетекшелігімен  халық  аспаптар  оркестрі

құрылды. Халық аспаптар оркестрі-халық му-

зыкасы мен классикалық шығармаларды орын-

дайтын  халық  аспаптарынан  құралған  ұжым.

Музыка  тыңдау: «Сары  Арқа»  күйі

Ән  орындау: «Қасиетті  домбыра»  әні

Ой  толғау:  Венн  диаграммасын  құру.

Сары арқа күйі

Қасиетті  домбырам  әні

Оқулықпен  жұмыс:

1.Қандай оркестр бейнеленген?

2.Музыканттар  қандай  аспаптарда  ойнап

отыр?

3.Оркестрді  кім  басқарып  тұр?

Ахмет  Жұбанов  (1906 – 1968)  Академик,

профессор,  өнертан  ғылымының  докторы,

қазақтың  алғашқы  кәсіби  композиторы.  Әр

жанрда  жазған  көптеген  музыкалық  шығарма-

лардың  және  музыкатану  ғылымында  баға

жетпес  «Ғасырлар  пернесі», «Замана

бұлбұлдары» кітаптарының авторы.А.Жұбанов

Қазақтың  Құрманғазы  атындағы  мемлекеттік

академиялық халық аспаптары оркестін құры-

п,оның алғашқы көркемдік жетекшісі және бас

дирижері 

болды.

А.Жұбанов бірнеше күрделі музыкалық шығар-

малар  және  «Қарлығаш», «Ақ  көгершін»  т.б

атты  әндер  жазып  қалдырған.А.Жұбановтын

ескіркештері бар Ақтөбе, Эмба қаласында.Ах-

мет  Жұбановтан  кейін  қазақ  халық  оркестрін

басқарған КСРО халық әртісі Н.Тілендиев

Дәптермен  жұмыс:  Кестені  толтыру.

Ән  орындау:   А.Жұбанов  «Ақ  көгершін»

VI. Сабақты қорытындылау VII.

Бағалау

VIII.  Үй  тапсырмасыОркестр  құрамына

кіретін,өзі  ұнататын  музыкалық  аспап  туралы

4 жол өлең шығару А.Жұбанов туралы баянда-

ма жазып келу

АҚТӨБЕ  ҚАЛАСЫ

ОРКЕСТРГЕ ҮН БЕРГЕН АСПАП

ры .

Консерт залына кіру үшін біз ең басты 4 ере-

жені  назарда  ұстауымыз  керек.

Бірінші ереже: Кешікпей келуің керек .Спек-

такль  немесе  концерттіңб  асталуынан 20-30

минут бұрын келуің керек . Театрға ата–анаң-

мен келсең бірге келген уақытта бірінші жүгіріп

кірмеуің керек. Ең бірінші әкең есікті ашып сен-

імен  анаңды  кіргізеді  де,  қызметкерге  билетті

көрсетеді.  Театрға  кірген  соң  киімдеріңді  гар-

деробқа ілесіңдер. Өйткені консертзалына сырт

киіммен кіруге болмайды .

Екінші  ереже:  Егер  сен  достарыңмен  кез-

десіп қалсаң жай ғана басыңды изеп аманда-

суың керек . Бей-берекет қимыл жасап, дауыс

көтеріп сөйлемегенің жөн. Өйткені үлкен мәде-

ни  орындарда  өзіңді  мәдениетті  ұстауың  ке-

рек.

Үшінші  ереже:  Шулауға  болмайды.  Тәрби-

елі  адамдар  театрға  келгенде  телефондарын

сөндіріп қояды. Өйткені ол сахнадағы әртістер-

ге кедергі келтіріп, қасыңдағы көрерменнің ма-

засын алады. Концерт кезінде сусын ішіп, бал-

мұздақ жеуге болмайды . Ал үзіліс уақытында

ата-анаңмен  буфетке  бара  аласың.

Төртінші  ереже:  Әртістер  мен  музыкант-

тар сахнада өнер  көрсетіп  жатқан  да  қол  ша-

палақтап құрметтеп отырғаның жөн. Ол өнер-

ге деген құрметті білдіреді. Концерт аяқталған

соң  әртістер  көрермендерге  иіліп  ізет  көрсе-

теді . Ол  тыңдағандарыңызға  рахмет  дегенді

білдіреді. Ал көрермендер қол шапалақтайды.

Ол, өнер көрсеткен адамға құрмет көрсеткенің.

Бекіту:  Балалар,  Консертке  баруға  дай-

ынбыз  ба?  Жаңағы  досымыз  айтқан  ереже-

лерді есте сақтап қалдық па? Ендеше кеттік

тездетейік,  біз  консерттің  басталуына 20

минуттай бұрын барып орналасуымыз керек

қой... (Балалар ереж ебойынша шағын көрініс

құрады)

Музыка тыңдау:  Балалар мінекей біз де ор-

наластық театрларда консерт басталғанша му-

зыка  қосып  қояды  екен  келген  көрермендер

босқа  отырғанша  тыңдап  отырсын  деп,  енде-

ше  консерт  басталғанша  музыка  тыңдай  оты-

райық.

«Бала тілегі» әнінқосып қою.

Ән жаттау: Балалар Консертіміз басталды.

Тыңдайтын  әндеріңіз  «Домбырасызсән

қайда?»  Х.Талғаров.  И.Нүсіпбаев. (Мұғалім

синтезатор  аспабымен  айтып  көрсетеді.)  Хор

Қортынды:Балалар  қоңырау  соғуға  таяп

қалды  сондықтан  біздің  көрінісіміз  де,  кон-

сертіміз  де  аяқталды.  Енді  мен  сіздердің  осы

сабақтан  не  алып  кететіндеріңізді  білу  үшін

«Әуенмен  әрлеу»  деген  ойын  ұйымдастыра-

мын. Ойын шарты былай. Балалар, бүгінгі са-

бақтан  не  алдыңдар  деген  сұраққа  әуендете

отырып    жауап  бересіңдер.  Бірінің  айтқанын

екіншісі  қайталамайды.  Егер  қайталанса  ол

жауап қабылданбайды.

Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу, төрт ере-

жені жаттау. Әнді жаттау.

Бағалау

  АҚТӨБЕ  ҚАЛАСЫ

КОНЦЕРТ ЗАЛЫМЕН ТАНЫСАЙЫҚ

орналасуы.

Сека-үш  бұтақтың  бір  діңнен  шығып  тұруы.

Нагейрэ - пайдаланылған  материалдардың

өзіндік биіктігі.

Морибана –металл қойғыш кензанды қолдану.

Қосылған  композициялар  үш  элементтен

тұрады:  тегістік,  көлем,  салмақ.  Табиғи  мате-

риалдарды  өзіндік  көркемдік  түрінде  құруға

аранжировка өнерлі , флористикалық  жұмыс-

тар көмектеседі. Флористика –дегеніміз табиғи

материалдарды қолданып жасаған композиция.

Флористикалық  жұмыстың  түрлері:

Ыдыстағы  композиция.

Байлау  техникасы  арқылы  жасалған  гүл

шоғы.

Флористикалық  коллаж,  панно,  ширмалар,

ойыншықтар.

Әр елдің флористикалық тарихы және ком-

позициясы  бір-бірімен  қайталанбайды.  Қазіргі

заман  флористикасы  өсімдіктермен  қатар,

қосымша  моншақтармен,  жіптермен,  қағазбен

әдеміленіп көрінсе, өткен ғасырдағы еуропалық

флористика  декоративтік  өсімдіктермен  көз

тартқан. Ал жапон халқы еуропа халқына қара-

ғанда, өсімдіктерді өте үнемді қолдана білген.

Икебана    өнері  еуропа  еліне  19  ғасырдың  ба-

сында  келген,  соның  салдарынан  еуропалық

флористикаға  әсер  етеді.

Флористика жасау үшін ең қарапайым құрал-

жабдықтар  қажет.  Олар:  пластмассалы,  жан-

жағы биік ыдыс, иленген сұйықтығымыз қатты

болмауы  керек,  езілген  сұйықтықты  жақпас

бұрын  пульверизатор  жағамыз.  Бұларды  жа-

ғып, тегістеу үшін бізге шпатель қажет, кейбір

жерлерін қолмен жағып жіберуге болады. Осы-

ның  барлығын  араластыру  үшін  резиналық

қолғаптар қажет, бояуларды араластыру үшін

бізге палитра және әр түрлі қылқаламдар қажет.

Коллаждың композициялық бір элементі – кеп-

кен гүл. Гүлдерді ауыр заттардың арасына са-

лып кептіруге болмайды. Ауыр затпен басылғ-

ан гүлдер формасын жоғалтады. Ауада кепті-

рген гүлдер мен жапырақтар, шөптер жаңа жи-

нап  алған  өсімдіктер  болып  көрінеді.

Өсімдіктерді қараңғы жерге қойып кептіруге де

болады.  Егер  материал  дұрыс  кептірілмеген

болса,өсімдік  шіри  бастайды,жұмысымыз  ой-

лағанымыздай  болмайды.  Өсімдік  материал-

дарды картон ішінде, құрғақ жерде сақтау ке-

рек. Жеңіл өсімдік материалдарды гипс неме-

се  басқа  ерітіндісімен,  ал  ауыр  материалдар-

ды,  мысалы,  грек  жаңғағы,  шишка,т.б.

өсімдіктерін сыммен бекітеміз. Фон, мата. Кез-

келген  көрерменнің  көзін  тартатын,  оның  түсі

мен фактурасы әсер ететін –бұл мата. Әр түсті

мата  көңіл-күйге  әсер  ететін  болғандықтан,

жұмысты  бастамас  бұрын  қай  матаны  қайда

пайдаланатынын  ескеріп,  композициялық

шешім табу керек. Жылтыр немесе барқыт, пар-

ча  тәріздес матаны қолданған жұмысты қонақ

бөлмеге,қапшық тәріздес матаны ас үйге қой-

ған жөн. Маталар көбіне натюрморт жасағанда

немесе абстракциялық тақырыпқа қолданыла-

ды. Матаны фон ретінде қолданады,сол себеп-

тен  біріншіден,түстік  қатынасты  табу  керек.

Қоңыр  түсті  маталар  ауыр  болып  көрінеді,ал

қанық  түстерді  қосымша  ретінде  қолдануға

болады.  Маталарды  пайдаланғанда,түстердің

қатынасын  білген  жөн,мысалы,көк – қызыл,

күлгін, алтын түстес, көгілдір, сия көк, қызғылт

сары,  сары,  жасыл – сары,  қызғылт-сары,

қызыл,күлгін,т.б..

    Кез-келген жұмыстың мән-мағынасын,ав-

тордың көңіл-күйін түстер арқылы білуге бола-

ды.Түстермен  жұмыс  жасағанда  олардың

қалай  пайдалану  керек  екенін  білу  керек.Мы-

салы,  қара  фонның  үстінен  ашық  түстер  қол-

данса, көңіл-күйді білдіреді, ашық фонға қара

түстер бері қарай шығыңқы болып көрінеді, ал

ашық  фонға    ашық  түстер  қолданса,  жұмыс

ашық  қанық  болып  көрінеді.Түстерді  қолданғ-

ан кезде, ашық түстен бастап, бірте-бірте қара

түске  көшеді,бірден  қара  түстерден  бастауға

болмайды. Флористикалық коллаждың желімі-

не  бал  қосып  дайындауға  болады,  себебі,

желімнің өзімен жабыстырса гүл жапырақтары

сарғайып  кетуі  мүмкін.

Күш  жігерлі,  кей-кезде  зерттеулерді  және

үлкен  еңбекті  талап  ететін  композиция  құру-

шынайы  кескіндемемен  айналысудың  ең  ке-

ремет демалысы. Адам әр уақытта да өнерсіз

өмір сүре алмаған. Өнер- ол халық жаны, бол-

мысы.  Бір  кездері  дамыған  өнер  түрлері  қазір

қайта жандануда, сонымен қатар заманға сай

жаңа  өнер  түрлері  дамуда.Флористика  техно-

логиясы өте күрделі, әрі ұзақ уақыт қажет.

    Флористиканың адам өміріне әсері өте зор.

Себебі ол тікелей табиғатпен байланысты,сол

себептен ол біріншіден, табиғатты сүюге,таби-

ғатты  аялауға,оны  қорғауға  ұмтылдырады.Ол

адамдарды  қиялдауға,  ойлануға,  армандауға-

,әдемілікті  көруге,оны  сезуге  алып  келеді.

Қапшық бетіне бекітілген әдемі де сәнді табиғи

материалдан құралған композиция жанға жай-

лылық,кез-келген  бөлмеге  жылулық  алып  ке-

леді.

   АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ

ФЛОРИСТИКА

31 наурыз 2016 жыл

21

АШЫҚ САБАҚ

ОТКРЫТЫЕ  УРОКИ

Химия. Биология

Нұргүл ЖАНАЕВА,

№41 жалпы білім беретін  орта мектебінің

 биология пәні мұғалімі

Білім – бүгінгі  күнгі  жахандану  жағдайында

өркенниеттіліктің әрі өлшемі, әрі тетігі, құндылығы

болып табылады. Қазіргі білім берудің мақсаты –

білім алып, білік пен дағдыға қол жеткізу ғана емес,

солардың  негізінде  дербес  жылдам  өзгеріп  жатқ-

ан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүріп, жұмыс істей

алатын,  әлеуметтік  және  кәсіби  біліктілікке,  яғни

ақпаратты  өзі  іздеп  тауып,  ұтымды  пайдалана

алатын,  жан-жақты  дамыған  білімді,  өз  ісіне  және

өзгенің ісіне әділ баға бере алатын, Отанның әле-

уметтік қоғамның-экономикалық жағынан зор үлес

қоса  алатын  жеке  тұлғаны  қалыптастыру.  Бұл

орайда  білім  беру  жүйесін  одан  ары  жетілдіру,

мемлекеттік білім беру стандартын жүзеге асыру,

жаңа  буын  оқулықтарын  оқыту  үрдісіне  енгізу

Қазақстан  мектебінің  ұлттық  моделін  қалыптас-

тыру  тәрізді  келелі  мәселелер  жүзеге  асып  жа-

тыр.  Бірінші  кезектегі  көкейкесті  мәселе – жас

ұрпақты ертеңгі өмірге әзірленуде бүгінгі берілетін

білімнің  көлемін,  сипатын,  оның  мақсатын  айқын-

дау,  әлемдік  стандарт  бағытындағы  жағдайда

білім  берудің  кейбір  жетістіктеріне,  жетіспейтін

жақтарына  түсінік  беру,  бүгінгі  қандай  бағыттар-

ды батыл дамыту керектігімізді білу. 

Білімнің  негізгі  ірге  тасы  жаңа  типті  мектептер-

де  қаланады.  Көрнекті  қоғам  қайраткері  М.Жұма-

баев «Қазақтың тағдыры, келешекте ел болуы да

мектебінің  қандай  құрылуына  барып  тіреледі.

Мектебіміздің  таза,  сау,  берік  һәм  өз  жанымызға

қабысатын,  үйлесетін  негізде  құра  алмасақ  келе-

шегіміз  күңгірт»  деп  білім  мен  ғылымның  маңыз-

дылығына  тоқталған. 

«Барлық  мүмкіндіктер  балалардың  бойында »,

КҮКІРТ  ЖӘНЕ  ОНЫҢ  ҚОСЫЛЫСТАРЫ

Светлана  ХАСЕНОВА,

№1  жалпы  білім  беретін    мектебінің    химия  және  биология  пәнінің  мұғалімі

Гульмира КАМЫСБАЕВА,

учитель биологии вечерней общеоб-

разовательной школы №44

С  введением  в  систему  образования

Казахстана  государственного  образова-

тельного  стандарта  основного  общего

образования  духовно-нравственное  раз-

витие  и  воспитание  учащихся  стало  важ-

нейшей  задачей  современной  образова-

тельной  системы.

Современное  воспитание  ориентирова-

но  на  создание  человека,  как  определен-

ного  идеала  в  рамках  Концепции  духов-

но-нравственного развития.  Но какими ка-

чествами  должен  обладать  идеал  совре-

менного человека? Спросите у любого ро-

дителя: «Каким  Вы  хотите  видеть  своего

ребенка, когда он вырастет? Хорошо зна-

ющим биологию, физику, географию? Без

запинки  цитирующим  классиков  русской

литературы? Или в уме решающим слож-

ные  задачи?».  Наверное,  каждый  взрос-

лый  хочет,  чтобы  его  дети  выросли  здо-

ровыми,  жизнерадостными,  аккуратными,

честными, справедливыми, настойчивыми,

трудолюбивыми, заботливыми по отноше-

нию к своим близким. Как бы это ни было

обидно  для  учителей - предметников,  но

содержание  предмета  «отходит»  всегда

на второй план. Родитель скорее предъя-

вит требования к учителю, как к педагогу.

Ему  нет  дела  до  государственных  стан-

дартов  и  степени  обученности.  Его  вол-

нует, как чувствует себя ребенок на уроке,

найден ли контакт с ним, нет ли предвзя-

тости,  оказывает  ли  школа  воспитатель-

ное  воздействие.

Вопрос  духовно-нравственного  воспи-

тания детей является одной из ключевых

проблем,  стоящих  перед  каждым  родите-

лем,  обществом  и  государством  в  целом.

В  обществе  сложилась  отрицательная

ситуация в вопросе духовно-нравственно-

го  воспитания  молодого  поколения. 

«Именно  через  образование  мы хотим

возродить  в нашем  обществе нравствен-

но-духовные ценности,  чтобы  каждый  че-

ловек  мог  в полной  мере  реализовать  за-

ложенные  в нем  от рождения  способнос-

ти  и тем  самым  принести  пользу  не толь-

ко  нашему  государству,  но и всем  людям

на Земле»  Назарбаева  Сара  Алпысовна

Из  опыта  работы.

Какие  духовные  качества  и  способнос-

ти  мы  должны  воспитать?  Это  способ-

ность  воспринимать  прекрасное,  состра-

дание ко всему живому, высокие граждан-

ские  и  патриотические  чувства.  А  теперь

рассмотрим  различные  средства  воспи-

тания,  которые  способствуют  развитию

этих духовных качеств. Воспитание вклю-

чается  в  процесс  обучения. 

Создание  нового  отношения  человека

к природе – задача, вытекающая из необ-

ходимости  воспитывать  экологическую

культуру,  формировать  новое  отношение

к  природе,  основанное  на  неразрывной

связи  человека  с  природой.  Одним  из

средств  решения  данной  задачи  стано-

вится  экологическое  воспитание.

В курсе биологии за 11  класс    изучает-

ся  тема  возникновения  и  развития  чело-

века  от  животных  в  процессе  эволюции,

согласно теории Дарвина. Конечно, не сто-

ит  забывать  о  животной  природе  челове-

ка, его естественных инстинктах и потреб-

ностях.  Не  смотря  на  это,  в  рамках  пред-

мета  «Биология»  можно,  и  даже  необхо-

димо  развивать  личность  ребенка  как  ду-

ховно-нравственную,  существующую  в  об-

ществе  и  развивающуюся  вместе  с  ним.

Уметь  видеть  природу — первое  условие

воспитания через природу. Научиться нуж-

но самим и научить нужно ребенка видеть

вокруг  себя  чудесное.   Исходя  из  всего

вышесказанного,  можно  сделать  вывод,

что нравственное воспитание является ос-

новой  всех  основ.  Будущее  детей  напря-

мую зависит от того, что вложил в них пе-

дагог. Взрастить нравственно здоровое по-

коление под силу если не каждому, то мно-

гим  учителям-биологам.  Ведь  именно  че-

рез  непосредственное  общение  с  приро-

дой, растениями и животными родного края

можно воспитать современного нравствен-

ного  человека.

В  разделе  «Основы  экологии» курса

биологии  11  класса  экологические  знания

обобщаются.  Школьники  знакомятся  с  на-

дорганизменными  системами,  как  популя-

ция,  вид,  биосфера,  агроценоз  и  биогео-

ценоз,  с  факторами,  обуславливающими

их  целостность  и  устойчивость.  Экологи-

ческие проблемы Казахстана, система эко-

логического  мониторинга  изучается  на

уроках  биологии  по  теме  «Современная

экологическая  обстановка  в  Казахстане».

Экологическое  образование,  таким  обра-

зом,  призвано  формировать  экологичес-

кое мировоззрение, нравственность и куль-

туру  учащихся.

Не  менее  важной  нормой  нравственнос-

ти  человека  является  чувство  патриотиз-

ма.  Чувство  гордости  за  страну  воспиты-

вается на тех уроках, на которых сообща-

ются данные о наших растительных и жи-

вотных богатствах и о мероприятиях госу-

дарства по охране и воспроизведению этих

богатств (о деятельности заповедников, за-

казников,  национальных  парков  и  т.  д.).

Казахстанский  патриотизм  воспитывается

у  учащихся  и  посредством  чтения  научно-

популярных книг и статей в учебниках но-

вого поколения курса биологии о достиже-

ниях  отечественной  биологической  науки,

о жизни и деятельности выдающихся уче-

ных-биологов, селекционеров.                До-

стижения  казахстанских  селекционеров

рассматриваются  на  уроках  биологии  в

9,11  классах  по  темам  «Селекция  расте-

ний,  животных  и  микроорганизмов», «Раз-

витие  науки  генетики  и  селекции  в  Казах-

стане»

Многие  другие  исторические  факты  из

жизни выдающихся людей имеют большой

воспитательный  потенциал.  Они  способ-

ствуют  активизации  гражданской  позиции

подростков,  сохранению  и  развитию  пат-

риотических чувств, утверждению в созна-

нии  молодёжи  общечеловеческих  ценнос-

тей,  взглядов  и  убеждений,  воспитанию

уважения  к  историческому  прошло      При

изучении в 10 классе темы «Основы селек-

ции»  рассказываю  детям  о  подвиге  учё-

ных.

В  заключении  надо  сказать,  что  духов-

но-нравственное  воспитание  в  школе  дол-

жно лишь продолжаться, а начинаться оно

должно  в  семье  и  поддерживаться  обще-

ством.

Г.  АКТОБЕ

ФОРМИРОВАНИЕ ДУХОВНО-НРАВСТВЕННОГО

ВОСПИТАНИЯ У УЧАЩИХСЯ НА УРОКАХ БИОЛОГИИ

-  деген  ұлы  ойшыл  А.Толстойдың  даналық  сөзі

бар,  ал  баланы  дамытатын  шығармашыл,  талан-

тты, білімді ұстаз. Барлық мұғалім талантты бол-

масада  өз  ісінің  шебері  болуға  міндетті.  Шығар-

машыл,  рухани  бай  педагог  өзінің  педагогтік  ше-

берлігін  ұтымды  пайдалана  біледі.  Олай  болса,

рухани  бай  мұғалім – қай  бағытта  да  табысты

болмақ.

 Жаңа  қоғам  педагогы - бұл  рухани  дамыған,

бай  шығармашыл  үнемі  жаңалыққа  ұмтылатын

тұлға.  Педагогтер  жас  ұрпақты  ұлттық  игіліктер

мен  ұлттың  мәдени  мұрасының  сабақтастығын

сақтай отырып оқыту, тәрбиелеуге және әр бала-

ны жеке тұлға деп санап, оның жан – жақты даму-

ына мүмкіндік жасауға даяр болуы керек . 

Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаевтың  биылғы  Қазақ-

стан  халқына  арнаған  Жолдауында  айтылған

білім беруге қатысты мәселелер бәрімізді де бей-

жай  қалдыра  алмайды.  Қазақстандағы  әрбір

ұрпақтың  ертеңгі  күні  дүниенің  төрт  түкпірінде

өзінің  қалаған,  ұнатқан  және  қоғамға  пайда  ой-

лар,  мақсатта  еркін  еңбек  ете  алатын  болуын

Елбасымыз  қадап  айтты.  Өркениетке  бет  бұрған

еліміздің  жастары – ертеңгі  мемлекет  тірегі.

Қоғамға  да  ең  басты  керегі – елдің  ертеңіне  де-

ген сенім мен үміт. Сол тірек нық та берік, сенімді

болуы  үшін  бәсекеге  қабілетті  мамандар  дайын-

дау  үрдісі    мектептерден  бастау  алмақ.

Жолдауда айтылған барлық басымдық – елімізді

одан  да  биік  белестерді  бағындыруға  жетелейтін

жасампаз  бағдарлама.  Қазақстан  халқы  қандай

биіктік  болсын  бағындыруға,  қандай  асу  болсын

алуға  даяр.

Жасампаз Жолдаудың басты бағытының бірі –

білім  саласы.  ХХІ  ғасырда  қоғам  мен  мемлекет

дамуының басты тетігі білім беру болып отыр. Ру-

хани, мәдени саламыздың нығаюына, адами қаси-

еттердің  жоғарылауына,  жеке  адамның  сапалық

ерекшелігінің  өрлеуіне  білімнің  ғана  құдіреті  же-

тетіні күннен күнге айқындалып келеді. Әрбір елдің

өркендеуі, тұғырының берік болуы да білімге келіп

тіреледі.  Заманымызың  заңғар  жазушысы  М.Әуе-

зовтің  сөзімен  айтар  болсақ, «Халықпен  халық-

ты, адам мен адамды теңестіретін білім» болмақ.

Білім – адамзаттың терең және үйлесімді дамуын

бекітетін  құралдардың  бірі,  прогрестік,  әлеуметтік

тұрақтылық  пен  ұлттық  қауіпсіздіктің  маңызды

факторы.  Қазіргі  білім  беру  үрдісі  адамның  ішкі

табиғи  мүмкіндіктерін  ашып,  әр  адамның  өзінің

«Менің»  сезінуге,  толықтыруға  көмектесетіндей,

сыртқы  әлеммен  әлеуметтік  қарым-қатынастарда

өз  орнын  табуға,  өзін  шығармашылықпен  өзгер-

туге  белсенділік  танытуға  ықпал  етуі  тиіс.  Бүгінгі

таңдағы  қоғам  кәсіби  білімі  жетік,  құзіретті,  бәсе-

кеге  қабілетті  мамандарды  талап  етеді.  Білікті

ұстаз, білімді маман болу үшін - әрбір мұғалім өз

білімін үздіксіз көтеріп отыруы тиіс.

Жаратылыстану  пәндерін  оқытудың  мақсаты

оқушылардың  бойында  ғылыми  жаратылыстану

білімдерін,  түсініктерін    және  саналы  қоғамдас-

тығы  бар  бірегей  ғаламшар  ретіндегі  Жер  тура-

лы  біртұтас  көзқарастарын,  табиғат  пен  қоғам-

ның  өзара  жүйелі  байланысын,  жүйелі-кешенді

ойлау  мен  функционалдық  сауаттылықтарын  да-

мытуды  қалыптастыру  болып  табылады.

жүктеу/скачать 23,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: