42 әріп бар: 15 дауысты дыбыс (гласных), 25 дауыссыз
жүктеу/скачать 310,59 Kb.
|
Фонетика ереже1
- Бұл бет үшін навигация:
- -я (йа) – ю (йу)
- По участию шума и голоса
- Ескерту (примеч )
- Й, ң, һ
- Мысалы: жаң а, аң , жай , қай рат, қаһ
| 6. –и- әрпі қосарлы -ый-ій- дыбыстарын таңбалайды.
(Буква –и- обозначает удвоенные звуки –ый-ій-). Мысалы: бидай-бійдай, биік-бійік, қиын – қыйын т.б. Қосарлы –ый- әріптері тек -сый – тый – сөздері мен осы сөздерден жасалған туынды сөздерде ғана жазылады. (Удвоенные звуки –ый- пишутся только в словах -сый-тый- и в производных словах, образованных от данных слов). Мысалы: сый-сый+лық , сый+лау, сый+лағыш, тый-тый+ым, тый+ымсыз, тый+ғызу 7. Сөз құрамындағы қосарлы дыбыстарды таңбалайтын -я (йа) – ю (йу) - әріптерінің алдынан естілетін -ы-і- дыбыстары -и- әрпімен таңбаланады. ( В слове перед удвоенными звуками –я(йа), -ю(йу) – слышатся звуки –ы-і-, но пишется всегда буква –и-). Мысалы: дария, қиял, зиялы, кию, тиянақты т.б. Дауыссыз дыбыстар (Согласные звуки) Дауыссыз дыбыстар: 25 (26) - б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ, һ (у) Қазақ тіліне тән дауыссыздар.(Специфические согласные казахского языка): 4 – ғ, қ, ң, һ Қатаң дыбыстар (Глухие звуки): 11 – к, қ, п, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ Ұяң дыбыстар (Звонкие звуки) : 8 – б, в, г, ғ, д, ж, з,һ Үнді дыбыстар (Сонорные звуки) : 7 – р, л, й, (у), м, н, ң Дауыстың қатысына қарай (По участию шума и голоса)
Жасалу орнына қарай (По месту образования)
Айтылу жолына қарай (По способу образования)
Ескерту (примеч): Жеті ұяңның жеті қатаң сынары бар.(Семь звонких имеют семь глухих парных). Олар- б-п, в-ф, г-к, ғ-қ, д-т, ж-ш, з-с. -х-һ-ц-ч дыбыстардың (звуки) сыңарлары жоқ (нет пары). Дауыссыз дыбыстарды талдау үлгісі (Пример разбора согласных звуков) Б- дауыссыз, шұғыл, ұяң, еріндік (согласный,смычной, звонкий, губной): В- дауыссыз, ызың, ұяң, ерін мен тістік (согласный, щелевой, звонкий, губно-зубной): Һ- дауыссыз, ызың, ұяң, көмей (согласный, щелевой, звонкий, гортанный): К- дауыссыз, шұғыл, қатаң, тіл ортасы (согласный, смычной, глухой, среднеязычный): Ж- дауыссыз, ызың, ұяң, тіл алды (согласный, щелевой, звонкий, переднеязычный): С – дауыссыз, ызың, қатаң, тістік (тіс аралық) (согласный, щелевой, глухой, зубной): З - дауыссыз, шұғыл, ұяң, тіл ұшы (тіл алды) (согласный, смычной, звонкий, переднеязычный): Ғ - дауыссыз, ұяң, тіл арты (согласный, звонкий, заднеязычный): Дауыссыз дыбыстардың жазылу емлесі (Орфограмма согласных звуков) Й, ң, һ әріптері сөздің басында қолданылмайды, тек сөздің ортасында және аяғында қолданылады. (Буквы й, ң, һ не пишутся в начале слова, пишутся только в середине и в конце слова). Мысалы: жаңа, аң, жай, қайрат, қаһар т.б. Қазақтың байырғы сөздерінде в, ф, ч, ц әріптері қолданылмайды. (Буквы в, ф, ч, ц в исконно казахских словах не пишутся). жүктеу/скачать 310,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|