46-ғылыми-әдiстемелiк конференция материалдары

97 
 
Әдебиеттер: 
1.  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына 
Жолдауы. 2015 жылғы 30 қараша. 
2.  Н. Назарбаев. Мәдени мұра - мемлекеттің соны  стратегиялық ұстанымы» // Ана тілі, 
2007, ақпанның 15-21.  
 
 
 
Байдәулетов М., Оралбаева Ж.З. 
 
«ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП» ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Экономикалық мамандықтар бойынша оқытылатын пәндердің мамандық түрлеріне қарай 
міндетті  және  элективті(таңдауы  бойынша)  жіктелетіні  баршаға  мәлі.Соның  ішінде  бүкіл 
экономикалық  мамандықтарға  оқытылу  міндетті  болып  табылатын  пәнің  бірі  «Бухгалтерлік 
есеп».  Жалпы  бухгалтерлік  есеп  шаруашылық  есептің  бір  түрі  болып  табылатындықтан 
«Шаруашылық  есеп»  дегеніміз  не,  ол  тағы  қандай  есеп  түрлерге  жіетеледі  және  олардың 
ерекшеліктері неде деген сұрақтарға қысқаша анықтама бере кетуді қажет етеді. 
Шаруашылық  есеп  дегеніміз-  бұл  экономикалық  құбылыстар  мен  үрдістерді  бақылау 
және тиімді басқару мақсатында сандық және сапалық сипаттама беру жүйесі болып табылады. 
Шаруашылық есеп, жедел, статистикалық және бухгалтерлік деп үш түрге бөлінеді.  
Жедел есеп –бұл жекелеген шаруашылық операцияларын ағымдағы байқау мен бақылау 
және  олардың  жүзеге  асырылуын  басқару  жүйесі  болып  табылады.  Жедел  есеп  ұйымның 
шеңберінде  (бөлімшелерімен  қоса)  шаруашылық  операцияларының  орындалған  жерінде  
жүргізіледі  (бөлімше,  цех,  қойма,  сату  т.  б.).  Шаруашылық  есептің  бұл  түрі,  басқа    есеп 
түрлерін  қарағанда  орындалу  техникасы  жағынан    өте  қарапайым  және  қажеттілігіне  қарай 
жүргізіледі. 
Статистикалық  есеп-бұл  тұтастай  саланың,  экономикалық  аймақтың    және  мемлекеттің 
ауқымында  біртұтас  әлеуметтік-  экономикалық  көлемді  құбылыстарды  тіркеу,  жалпыламалау 
және  зерттеу  жүйесі.  Статистика    мемлекеттік  және    аймақтық  деңгейде  бсақару  шешімдерін 
қабылдау  мақсатында  басқару  және    үкіметтік  ұйымдар  қолданатын  (халық  саны,орташа 
еңбекақы, білім беру, денсаулық сақтау ,мәдениет  т. б.) жинақтап дайындайды. 
Бухгалтерлік  есеп – бұл  ұйымның  бүкіл  шаруашылық  операциялаларын  тұтастай 
құжаттарды ресмідеу арқылы шаруашылық қорларымен оның  қорлану көздерінің  қозғалысын  
өлшем  бірліктері  бойынша    тіркеп.,бағалап    ақшалай  өлшемде  ақпараттарын  есеп 
регистрлерінде  жинақтап  қортындылаудың  реттелген  жүйесі  болып  табылады.  Бухгалтерлік 
есеп  ақпараттық  жүйе  ретінде    белгілі  бір  шаруашылық  субъектісі  бойынша  ұтымды  басқару 
шешімдерін қабылдауға және оның жүзеге асырылуын бақылауға мүмкіндік беретін қаржылық 
ақпаратты  жинақтап  өлшеуді,  тіркеуді,  өңдеуді  және  пайдаланушыларға  ұсынуды  жүзеге 
асырады. 
Еліміздің егемендік алып нарықтық қатынасқа өтуі әлемдік қауымдастықтың қабылдаған 
нормативтік  құжаттарды  басшылықа  алып,  Бухгалтерлік  есептің  халықаралық  стандартта-
рының  талаптарына    сәйкес  бухгалтерлік    есеп    жүргізу  және  есептілікті  ұсыну,  Ұлттық 
қаржылық  есептілік  стандарттарын  жасау  сияқты  түбегейлі  өзгерістерді  алып  келумен  қатар 
бухгалтерлік  есепті  функцияларына  қарай  қаржылық  есеп,  басқару  есебі  және  салық  есепте-
ріне жіктеп, өзара байланыста қарастыруды қажет етеді . 
Қаржылық  есеп – ұйымның  шаруашылық  қорларымен  олардың  қорлану  көздерінің 
қозғалысын,  яғни  шаруашылық  операцияларының  бастапқы  құжаттарының  негізінде  тіркеп, 
бағалап  есеп  регистрлеріне  таратып  жазып,  көлденеңінен  жолдары  және  тігінен  бағаналары 
бойынша жиынтығын шығарып,  бас кітапқа бухгалтерлік есеп шоттарының  дебетіндегі және 
кредитіндегі  айналымдарын  байланысты  шоттары  бойынша  есеп  регистрлерінің  нөмірлері 
көрсетіліп  тиісті  бағаналарға  көшіріп  жазып,  әрбір  шоттың  есепті  кезеңнің  соңындағы 
қалдығын анықтап, баланстың тиісті  баптарын жинақтап есепті кезеңнің есептік көрсеткіштері 
ретінде  ұсынудың  құралы.  Демек  қаржылық  есеп  ұйымның  есеп  жүргізу  ережесін  пайдалана 
отырып сыртқы және ішкі пайдаланушыларға ақпараттарды дайындайды. 
Басқару  есебі  ұйым  ішіндегі  шешім  қабылдаушы  және  табыстылық  пен  өтімділік 
нормаларына  қол  жеткізуге  жауапты  мамандарды  қажеттілігіне  қарай  талап етілген  мезетінде 

98 
 
операциялық ,инвестициялық және  қаржылық қызметтердің жай – күйі туралы ақпараттармен 
қамтамасыз ету . 
Бухгалтерлік  есептің  үшінші  түрі  салық  есебінің  елімізде  пайда  болуы,  экономиканы 
реформалау  кезеңімен  баланысты, 1995 жылдың 1-і  шілдесінен  бастап  күшіне  енген  ҚР 
Президентінің  «Салықтар  және  басқа  бюджетке  міндетті  төлемдер  жөніндегі»  нұсқаулығына 
сәйкес қалыптасқан салық салу жүйесіне енгізілген өзгеріспен тұстас келді . 
Салық есебі – салық салу базасын анықтау мақсатында бухгалтерлік есеп қағидаларына 
сәкес қалыптасқан ұйымның қаржы – экономикалық қызыметінің ақпараттық жүйесінің басты 
бөлігі болып табылады . 
Қазіргі  оқу жоспарында бухгалтерлік есептің үш түріде міндетті пән ретінде оқытылады. 
Оқу  бағдарламасында  Бухгалтерлік  есептің  бірінші  түрін  «Қаржылық  есеп»  және  «Кәсіби 
негіздегі  бухгалтерлік  есеп»  пәндеріне  жіктеп  оқыту  көзделген.Мемлекеттік  жалпыға  білім 
беру жүйесі  бойынша  бакалабыр  деңгейінде  «Қаржылық есеп» оқу  жоспарында міндетті пән, 
ал  «Кәсіби  деңгейдегі  бухгалтерлік  есеп»  пәін  элективті  (таңдау  бойынша)  пән    ретінде 
оқытылады  .Қаржылық  есепті  зерделеуден  бұрын  «Есеп  және  аудит»  мамандығына  бухгал-
терлік  есептің  әліппесі  «Буғалтерлік  есептің  қағидалары»  оқытылып  «Қаржылық  есеп», 
«Кәсіби  деңгейдегі  бухгалтерлік  есеп», «Басқару  есебі»  және  «Салық  есебі»  пәндерін 
зерделеумен жалғасады. Мектеп табалдырығын алғаш аттаған 1-і сынып оқушысының әліппені 
қалай игергеніне қарай оқу үлгерімі қалыптасатыны сияқты болашақ маманныңда бухгалтерлік 
есептің  әліппесі  «Бухгалтерлік есеп қағидалары»  пәнін сапалы зерделеп игеруі бухгалтерлік 
есептің  өзегі    «Қаржылық  есеп»  және  «Кәсіби  деңгейдегі  бухгалтерлік  есеп»  пәндерін  толық 
түсініп  меңгеруіне  бастайтын  алғашқы  баспалдақ.Алғашқы  баспалдақты  нық  басып  келесі 
баспалдаққа  сенімді  қадам  жасаған  студент  болашақ  білікті  маманның  негізін  қалайды . 
Жоғарыда атап өткеніміздей  бухгалтерлік есептің, әліппесі «Бухгалтерлік есептің қағидалары» 
болса, ал өзегі «Қаржылық есеп» өзегі, ал «Кәсіби деңгейдегі бухгалтерлік есеп»  пәні кеңейтіп 
таратушы  тамырлары  спетті  болып  табылып  әрбір  шаруашылық  үрдісін  Халықаралық  қар-
жылық  есептілік  стандарты (IFAS)және   Бухгалтерлік  есептің  халықаралық  стандартына(IAS) 
сәйкес  ерекшеліктерін,  ішкі  табиғатын  түсініп  зерттеп,  зерделеуге    есептілікте  ақпараттарын 
ашуға мүмкіндік береді . 
Бухгалтерлік  есеп  және  қаржылық  есептілікті  Қаржылық  есептіліктің  халықаралық 
стандартына  (ҚЕХС)  сәйкес  жүргізуге  байланысты  жүргізілген  реформаның  өзі  ҚР 
Президентінің 1997 жылғы халыққа  жолдауымен тұспа-тұс келді. Еліміздегі қаржылық есепті 
ҚЕХС-ның  талаптарына  сәикес  жүргізуге  байланысты  реформа  Президенттің  Жарлығымен 
1996  жылы  бухгалтерлік  есеп  жөнінде  Қазақстан  Республикасының  Ұлттық  комиссиясын 
құрудан бастау алған болатын. Ұлтық комиссия қаржылық есепті ҚЕХС –на сәйкес жүргізуге 
бағытталған  реформаның  алғашқы  қадамын 1997 жылдың 1-і  қаңтарынан  енгізілген 
Қазақстандық бухгалтерлік есептің стандарттары (ҚБЕС) мен  Субъектің қаржы шаруашылық 
қызметінің  бухгалтерлік  есеп  шоттарының  Бас  жоспарын  жасаудан  бастаған  болатын. 
Басталған  іс-шараларды  жетілдіре  түсу  мақсатында 1997 жылдың 1-і  қаңтарынан  енгізілген 
бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспарының орнына 2002 жылы 18-і қарашада қабылданып 
2003  жылдың 1 –і  қаңтарынан  енгізіген  Бухгалтерлік  есеп  шоттарының  типтік  жоспары,  ҚР 
Президентінің 1995 жылғы 26-ы желтоқсандағы «Бухгалтерлік есеп туралы» № 2732  заң күші 
бар  Жарлығына    Қазақстан  Республикасының 2002 жылғы 24-і  маусымдағы  «Өзгерістер  мен 
толықтыулар енгізу туралы»  № 329 – II Жарлығында ұйымдарда қаржылық есептілікті ҚЕХС-
на  сәйкес  жасалу  қаралып,  оған  өтудің    кезеңдері  белгіленген  болатын.  ҚЕХС–на  өтуді 
түбегейлі  шешу  мақсатында  ҚР  Қаржы  министрінің 2005 жылғы 22-і  желтоқсандағы  № 426  
бұйрығымен қаржылық есептіліктің  халықаралық стандартына сәйкес қаржыоық есеп жүргізіп  
есептілік  жасайтын  ұйымдар  үшін  бухгалтерлік  есеп  шоттарының    жұмыс  жоспарын    әзірлеу 
нұсқаулығы  бекітіліп  Қазақстан  Республикасы  Әділет  министрлігінде 05. 01. 2006 ж. 4008 –
нөмірімен  тіркелген    күннен  бастап  қолдансқа  енгізілді . Бухгалтерлік  есеп    жүргізу  мен 
қаржылық есетілік жасауды    жетілдіре тусу мақсатында  «Бухгалтерлік есеп  және қаржылық 
есептілік  туралы» 2007 жылғы 28 ақпандағы    №  234 – III ҚР    Президентінің    Бұйрығымен  
Қазақстан  Республикасының  Заңы  қабылданып,  ҚР  Заңын  іске  асыру  мақсатында    Қазақстан 
Республикасының  Қаржы    министрінің  2007 жылғы 23 мамырдығы    №185  бұйрымен  «Бух-
галтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары» , 2007 жылғы 22 маусымдағы № 221 бұйрығымен  
«Қаржылық  есеп    жүргізу  ережесі»  бекітіліп  ұсынылды.  ҚР  «Бухналтерлік  есеп  және  қаржы-

99 
 
лық есептілік турралы» Заңы толықтырулар мен  өзгертулер  енгізіліп (2014.16.05 № 203 – V 
берілген өзгерістермен, толықтырулармен) ұсынылып отырылады.  
Елімізде  1990 жылдардың  бастап  ТАСИС  бағдарламасы бойынша Орта  Азияда шағын 
және орта бизнесті дамыту бойынша ЮСАИД жобасымен  2006 жылға дейін көп жылар бойы 
бірін бірі алмастырып  «Коран», «Прагма»  корпарациялары бағдарламаларына сәйкес  қысқа 
мерзімді    оқыту  семинарларын  өткізумен  ,бухгалтерлерді  және  аудиторларды    бухгалтерлік 
және  басқару  есебі,  құқық,  салық  салу  және  аудит  боынша  куәлік  (сертификат)  алуға  оқыту 
мен және  «Қаржылық есеп 1 және Қаржылық есеп 2», «Басқару есебі», «Аудит»  халықаралық 
стандарттарға  негізделген оқу құралдарын шығарумен айналысты.  Аталған  корпациялардың  
ұйымдастырған іс-шараларының, шығарған оқу құралдарының және басқада материалдарының 
бірде-бірінің  мемлекеттік  тілде  ұйымдастырылмауы  мәселені  біржақты  шешкендігін  байқа-
тады.  Мемлекетьік  тілде  отандық  кадрлар  дайындап  келе  жатқанымызға  ширек  ғасырға 
жуықтасада бұл үрдістің жалғасын тауып жатқаны өкінішті- ақ.  
Бизнес  саласында  табысты  жұмыс  жасап  жүрген  кейбір  отндастарымыздың  оқу 
орындарында  дайындалған  кадрлар  заман  талабына  сай  емес,тәжірибеден  қалап  келе  жатыр 
деген наздарын естіп қалып жүрміз. Қай заман болсада оқу орнын жаңа бітірген жас маманның  
теориялық  білімін  тәжірибемен  үйлесімде    игеріп  кетуі    үшін    ұйымнан,  мамамндардың 
тарапынан  қамқорлықты  қажет  ететіні  белгілі.  Бапталмаған  жүйрік  ат  қанша  жуйрік  болсада 
бәйгеден келмейтінін,өмірге  жаңа  келген  нәрестені  сылап-сипамаса  ширамаитыны  сияқт  жас 
маманды баптап, сылап-сипап, үйретіп, ширатып тәрбиелеуді әрбір кәсіпкер, тәлімгер еліміздің  
дамуына, гүлднеуіне, болашағына қосқан үлесім деген  патриоттқ сезім билеуі керек. Теориия 
мен  практиканы  ұштастыру  үшін  тәжірибелік  сабақты  тікелей  өндіріс  орнында,  ірі 
компаниялардың  бухгалрерияларында  мамандардың  қатысуымен  өткізудің  тиімділігі  жоғары 
болған  болар  еді. Бұндай  тәжірибе  дамыған  елдерде  қалыптасқан  үрдіс.  Теорияны    өндірістік 
жағдайға  мейлінше    жақындату  үшін  студенттетрді  шағын  топтарға  бөліп  жеке  ұйымдарға 
бекітіп,олармен  ұзақ  мерзімге  келісім  шарт  жасасып  төлем  тәртіптерін  екі  жақты  тиімділікте 
қарстырса  дұрыс  болар  еді.  Біздің  қазіргі  тәжірибеміз 3 – і  курсты  бітіргенен  университеттің 
қабығасында өтетін  екі апталық оқу практикасы мен  8 – і семестрде  қаңтар айының  20-нан  
сәуі  айының  аяағына    дейін    өндірістік  практикамен  шектелген.  Оның  өзінде  толық  қанды 
өтуге  мүмкіндік бола бермейді.  Өйткені ұйым жылдық есептілік жасаудың, қауырт жұмыстың 
үстінде  болғандықтан  тәжірибеден  өтуге  келген  студенттерге  бірдеңе  үйретпек  түгіл 
мамандардың  оларға  мойнын  бұруға  мұршасы  болмайды.  Ол  үшін  оларды  жазғырудың  өзі 
орынсыз.  Сондықтан  практикадан  өтуді  жоғарыда  айтқанымыздай  шағын  топтарға  бөліп 
сырғымалы  кестке  құрып  бүкіл  оқу  мерзімінде  өту  біздің  ойымызша  тиімді  болған    боларма 
еді.Алдымен  жеке  топтың  негізінде  сараптамадан  өткізіп  байқап  көрсе  деген  ой  жетелейді. 
Осындайда  өткен  тарихымызға  көз  жүгіртіп,ой  таразыснан  өткізіп  бүгінгі  күнге  қажеттілігі  
тұрғысынан    бағалап  қолдану  өрісіне  зер  салу  артық  етпес  еді.  Олай  дейтініміз  бұрыннан 
қалыптасқан  дәстүр  бойынша    өндірістік  тәжірибеден  өтуге  баратын  бітіруші  курстың 
студенттерін    бір  ай  бойы    оқу  орының  өзінің  ішінде  «Экономикалық  ойын  (экономические 
игри)»  деп  аталатын  оқу-тәжірибеден  өтіп,  ұйымның  қаржы-шаруашылық  қызыметін  толық 
қамтыған  бастапқы  құжаттарын  ,есеп  регистрлерін  және  есептілік  формаларын(ұйымның 
қаржылық  жағдайы  туралы  есеп,жиынтық  табыс  туралы  есеп,  ақша  -қажаттардың  қоғалысы 
туралы есеп, меншіктік капиталдағы өзгеріс туралы есеп) қосып тігіп ,түптеп есеп жасап өткізіп 
,  қорғап      содан  кейін  өндірістік  тәжірибеден  өтуге  атанатын.  Біздің  ойымызша    ұмыт  болып 
бара жатқан  экономикалық ойынды қайта жаңғыртып оқу үрдісіне енгізу ұтымды болған болар 
еді.  Экономикалық  ойын  өткізудің    нәтижесінде  студент  шаруашылық  операцияры  бойынша 
бастапқы құжаттарының қалай толтырылып,  бағаланып есеп регистрлеріне ақшалай өлшемде 
бухгалтерлік жазуларын  жүзеге асырып, есеп ргистрлерінің жолдары және бағналары бойынша 
жиынтығын шығарып,әрбір шоттң дебеті мен кредитіндегі айналымдарының жиынтығын, Бас 
кітапқа  есеп  регистрларының  нөмірлері  бойынша  бағаналарға  жазып,есепті  кезеңдегі  шоттың 
қалдығын  қаржылық  есептілік  формаларына  жазу  ережелерін  бойына  сіңіріп    меңгереді. 
Экономикалық  ойын  өткізу  «Оқу  бухгалтериясын»  құруды  және  оны  қажетті 
жабдықтармен,бухгалтерлік  есептің  бастапқ  құжаттарымен,  есеп  регистрлерімен,  есептілік 
формаларымен  жабдықтап  қамтамасыз  етуді  қажет  етеді.  Біздің  ойымызша  «Оқу 
бухгалтериясын»  экономикалық  ойын  өткізу  үшін  ғана  емес,  сонымен  қатар  тәжірибелік 
сабақтар өткізетін дәрісхана және студенттердің оқытыушымен өзіндік жұмысын орындайтын 
зертхана ретінде де пайдаланудың тиімділігі жоғары болған болар еді. Осындай оқу үрдісінен 

100 
 
өткен  студенттің  немесе  түлектің  өндірістік  тәжірибеден  өтуге  және  мамандығы  бойынша 
қызметін арықарай алып кетуге бейімделуі жоғарылай түсер еді. 
 
 
 
Байшукурова А.К., Ахтаева Н.С., Аймаганбетова О.Х.,  
Басыбекова К.Е., Сатыбалдина Н.К. 
 
ПРАКТИКО-ОРИЕНТИРОВАННОЕ ОБУЧЕНИЕ – ОСНОВА ГАРАНТИИ 
КАЧЕСТВА ПОДГОТОВКИ СПЕЦИАЛИСТОВ 
 
Известно,  что  знания,  полученные  во  время  обучения  на  практике  часто  невозможно 
использовать. Наверное, в этом случае под знаниями мы подразумеваем практические знания, 
то есть навыки. Теоретические знания –  основа любой науки и существует традиция передачи 
знаний  из  поколения  в  поколение.  Передаются  не  только  теоретические  знания,  но  и 
практические,  которые  отвечают  на  вопрос  «Как  это  сделать»?  Несмотря  на  то,  что  каждое 
поколение  берет  на  вооружение  опыт,  накопленный  всем  человечеством,  емуиногда 
приходится  решать  совершенно  другие  задачи,  способам  решения  которых,  они  не  учились. 
Значит нужно получать новые знания и этому выводу соответствует концепция непрерывного 
образования.  Наглядным  примером  является  ситуация  в  медицине,  когда  персоналу 
приходится постоянно получать не только новые знания, но и умения и  навыки. Кроме того, 
существуют  клиники  от  медицинских  университетов,  которые  позволяют  студентам 
использовать полученные знания и умения на практике.  
Отвечая  запросам  рыночной  экономики,  система  образования,  не  теряя  своей 
фундаментальности, должна перейти на практико-ориентированное содержание. Классическое  
образование  создавалось  на  знаниевой  парадигме,  когда  основное  внимание  уделялось 
усвоению знаний, хотя формирование умений  и навыков тоже входило в задачи обучения. На 
сегодняшний день создалась ситуация противоречия между содержанием (фундаментальным и 
академичным)  профессионального  образования  и  рыночной  экономикой [1]. Практико-
ориентированное  обучение  подразумевает  не  только  применение  имеющегося  жизненного 
опыта,  но  и  формирование  нового  опыта  на  основе  вновь  приобретаемых  знаний.Основная 
причина  кризиса  традиционной  парадигмы  образования  кроется  в  высоких  темпах  развития 
современной  науки,  когда  устаревание  информации  происходит  гораздо  быстрее,  чем 
завершается естественный цикл обучения в средней и высшей школе. В этих условиях важно 
научить  учащихся  умениям  приобретать  знания,  необходимые  для  решения  практических 
задач.  
Существует  несколько  подходов  к  практико-ориентированному  образованию.  Одни 
предлагают  по-новому  взглянуть  на  организацию  учебной,  производственной  и 
преддипломной практик студента с целью его погружения в профессиональную среду. Другие 
считают  наиболее  эффективным:  внедрение  профессионально-ориентированных  технологий 
обучения,  способствующих  формированию  у  студентов  значимых  для  будущей 
профессиональной  деятельности  качеств  личности,  а  также  знаний,  умений  и  навыков, 
обеспечивающих  качественное  выполнение  функциональных  обязанностей  по  избранной 
специальности.  
Очевидно  также,  что  без  приобретения  опыта  деятельности  образование  не  может 
считаться  практико-ориентированным.  Компетентностный  подход  позволяет  быть  ближе  к 
понятийному полю «знаю, как», чем к полю «знаю, что». «Знаю, что» относится к атрибутам 
традиционной знаниевой парадигмы, а «знаю, как» больше связано со «знаниями в действии», 
и  поэтому  компетенции,  компетентностный  подход  ближе  к  целям  и  задачам  практико-
ориентированного образования.  
 Понятие  компетентности  как  «умение  мобилизировать  знания  и  опыт  к  решению 
конкретных  проблем»,  вполне  отвечает  требованиям    к  качеству  современного  
профессионального образования.   
Таким  образом,  практико-ориентированное  образование  направлено  на  приобретение, 
кроме знаний, умений, навыков, опыта практической деятельности.  

101 
 
В  этом  случае  опыт  деятельности  приобретает  новый  смысл,  являясь  внутренним 
условием движения личности к цели, он выступает как готовность личности к определенным 
действиям и операциям на основе имеющихся знаний, умений и навыков.   
Традиционная триада дополняется новой дидактической единицей: «Знания – Умения – 
Навыки – Опыт  деятельности».  Совершенно  новый  смысл  приобретает  практика  студентов. 
Должна  существовать  достаточно  тесная  взаимосвязь  между  университетом  и  различными 
базами  для  проведения  непрерывной  практики.  В  таком  случае  работодатели  имеют 
возможность  рассматривать  конкретных  студентов  в  качестве  своих  будущих  сотрудников  и 
даже вносить предложения по уточнению содержания конкретных дисциплин. Таким образом, 
работодатели могут принимать участие в создании рабочих и учебных программ [1]. 
Процесс  внедрения  практико-ориентированного  подхода  основан  не  только  на 
образовательном  процессе,  но  и  на  формировании  личности  студента,  основанного  на 
вовлечении его собственных сил и способностей [2]. Результатом практико-ориентированного 
обучения  является  развитие  творческого  мышления  и  формирование  профессионального 
сознания  студента.Важно  организовать  учебный  процесс  таким  образом,  чтобы  он 
способствовал развитию внутренней мотивации обучающегося, его познавательных процессов 
и  творческих  способностей,  устойчивого  познавательного  интереса,  формированию  системы 
жизненно важных, практически востребованных знаний и умений, экологической культуры.По 
мнению Просаловой В.С. «Особенностью использования практико-ориентированного подхода 
в системе высшего образования, является то, что он позволяет формировать фундаментальную 
научную базу знаний у студентов параллельно с получением практических компетенций» [2]. 
Реализация 
практико-ориентированного 
подхода 
позволяет 
получение 
будущими 
специалистами  не  только  практических,  но  и  общекультурных,  а  также  социальных 
компетенций, необходимыхв будущей профессии. 
Проблема  классического  образования  заключается  в  том,  что  весь  учебный  материал 
оторван от практики и жизненного опыта учащихся. Возможно, что это связано с чрезмерным 
сближением задач и функций науки и учебной дисциплины, вследствие чегообразовательный 
процесс  становится  излишне  усложненным,  что,  в  свою  очередь,  ведет  к  потере  интереса 
учащихся  к  занятиям.Известно,  что  личностно  значимый  и  знакомый  материал  обычно 
воспринимается  как  менее  трудный.  Содержание  учебного  материала  нужно  отбирать  таким 
образом,  чтобы  учащиеся  имели  возможность  оценить  значимость,  практическую 
востребованность  приобретаемых  знаний  и  умений.  Практико-ориентированное  обучение 
призвано  сократить  расстояние  между  наукой  и  жизнью.На  всех  этапах  обучения  наряду  с 
основами  наукиучебный  материал  должен  отражать  место  той  или  иной  природной 
закономерности в повседневной жизни. 
В целом, практико-ориентированный подход: 
-  значительно  повышает  эффективность  обучения  благодаря  развитию  личностного 
статуса учащегося и практико-ориентированному содержанию изучаемого материала; 
-  развивает  интерес  учащихся  к  творчеству,  позволяет  познать  радость  творческой 
деятельности.  
- способствует формированию умений и навыков практической работы. 
В  основе  практико-ориентированного  обучения  находится  деятельностный  подход, 
который  ориентирует  учащихся  не  на  познание  мира,  а  на  его  активное  и  целенаправленное 
освоение и  конструктивное преобразование и развитие.Содержание деятельности,  формы ее 
организации, способы работы, простейшие операции становятся содержанием обучения. 
Динамичную природу деятельности, в основе которой лежат процессы преобразований, 
невозможно  представить  в  статичных  формах.В  основе  эффективного  обеспечения 
намеченных  преобразований  лежит  интеллектуальная  работа,  от  качества  которой  зависит 
успех задуманных преобразований. Особое значение приобретает скорость принятия наиболее 
адекватного решения в сложной ситуации.  
С  точки  зрения  деятельностного  подхода  обучение – это  подготовка  обучаемых  к 
практической деятельности, которая предполагает наличие следующих знаний и умений: 
-  представление  о  том,  какое  место  он  занимает  и  какую  роль  выполняет  в  той 
совокупности функций, которые составляют конкретную деятельность; 
-  умение  проанализировать  ситуацию  и  выделить  в  ней  негативные  характеристики, 
которые следует устранить;  
- умение четко сформулировать задачу и ожидаемый результат; 

102 
 
- иметь представление о том, как это сделать; 
-  умение  все  это  осуществлять,  то  есть  иметь  развитые  в  определенном  направлении 
способности и умение, а лучше, опыт такого рода работы.  
Речь  идет  об  определенной  технике  интеллектуальной  работы,  которая  по  существу  и 
должна являться основным предметом обучения в школе [3]. 
Для  того,  чтобы  из  тематического  содержания  занятия  сформировать  знание, 
учащемусянеобходимо проделать следующее:  
- Содержание тематического материала должно быть воспринято объективно, и должно 
быть  зафиксировано  в  сознании  учащегося  в  определенной  знаковой  форме  (в  словесных 
цепочках, в абстрактных формулах, в изобразительных графиках, схемах, образах и т.д.).  
-  Затем  должна  быть  установлена  четкая  и  однозначная  связь  между  характеристиками 
изучаемого объекта или явления и той знаковой формой, в которой они зафиксированы.  
-  Эта  связь,  установленная  между  объективным  содержанием  и  знаковой  формой, 
должна быть закреплена в сознании учащегося как постоянный фактор.  
-  В  результате  такой  работы  у  индивида  формируется  знание - эталонная  взаимосвязь 
объективного  содержания  и  знаковой  формы,  фиксирующей  как  параметрические,  так  и 
операциональные  характеристики  объекта,  то  есть  его  свойства  и  то,  как  эти  свойства  были 
получены и как они могут быть изменены.  
-  Эту  эталонную  конструкцию  (то  есть  сформированное  самим  индивидом  знание)  в 
дальнейшем можно применять к целому классу сходных между собой объектов.  
Только  том  случае,  когда  в  ходе  обучения  целенаправленно  организуется  и 
поддерживается  подобный  механизм,  можно  ожидать  результат –  формирование  знаний  у 
учащихся,  а  не  их  передачи.И,  если  эта  способность  (как  определенная  интеллектуальная 
технология)  сформирована  у  учащихся,  то  они  впоследствии  смогут  применять  ее  в  своей 
профессиональной деятельности [3]. 
Известно,  что  такой  механизм  формирования  знаний  существует  давно  и  хорошо 
отработан  при  обучении  точным  наукам.А  такжерезультатом    накопления  практического 
опыта  учащегося  становятся  закономерности  такого  рода: «если  сделать  так,  то  получим 
результат  такого  типа»,  или  «в  ситуациях  такого  вида  следует  учитывать  такие  факторы  и 
игнорировать - все  остальные»  и  т.д.  Наборы  таких  связок  являются  структурирующей 
основой  любого  практического  опыта  и  цель  обучения  состоит  в    формировании  и  развитии 
умения  устанавливать  и  накапливать  такие  закономерности  и  затем  использовать  их  в  своей 
практической деятельности.  
Более устойчивыми к изменениям оказываются технологизированные методы мышления 
(постановка  проблемы  и  разработка  способов  ее  решения)  ориентированные  на  конкретные 
сферы деятельности.К ним относятся классические методы и схемы, не требующие пересмотра 
и переоценки в течение длительного промежутка времени (несколько веков или тысячелетий). 
Проблема  состоит  только  в  адекватном  их  применении  к  задачам  современной  жизни  и 
деятельности.  
В  целом,  в    рамках  практико-ориентированного  обучения  необходим  подход,  который 
предварительно можно именовать «обучением в деятельности».Реализации данного метода на 
практике  мешает  традиционная  система  предметно-ориентированного  обучения  и  отсутствие 
возможности  в  процессе  обучения  оперативно  реагировать  на  тотальные  перемены  в 
экономике  и  социальном  устройстве  государства.  Наиболее  существенным  пробелом 
предметно-ориентированного  обучения  является  «передача  знаний»  без  достаточного 
формирования 
у 
учащихся 
умений 
выполнять 
практическую 
работу.Практико-
ориентированная форма обучения призвана обеспечить переориентацию процесса обучения  с 
передачи  учащимся  по  преимуществу  знаний  и  представлений  на  формирование  у  них  в 
основном умений выполнять практические действия, приобретать и умножать навыки и опыт 
практической работы в избранной ими сфере деятельности. Тактический курс осуществления 
такой  переориентации  заключается  в  некоторых  нововведениях  в  нынешнюю  систему 
обучения.Первостепенным  является  введение    практико-ориентированных  учебных  курсов,  в 
рамках которых ставится однотипная цель обучения - формировать у учащихся, прежде всего 
умения,  навыки  и  опыт  практической  работы.  Возможно,  самым    действенным  средством 
воздействия  на  учебный  процесс  и  ориентации  его  в  нужном  направлении  является 
организация преподавателем учебных ситуаций, когда учащиеся обретают (психологическую) 
готовность и открытость по отношению к направленным на них педагогическим воздействиям. 

103 
 
Создание  учебных  ситуаций  повышает  степень  включенности  учащихся  в  учебный  процесс, 
улучшая  результаты  обучения,  обостряет  восприятие  учащимися  тематического  материала, 
вызывая  в  них  желание  добиться  результата  в  полученном  учебном  задании.  В  противном 
случае  обучение  для  большинства  учащихся  превращается  в  проформу,  лишенную  смысла  и 
результата [3]. 
 

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: