Б. Ж. Рыскалиева тамақтану гигиенасы
жүктеу/скачать 1,26 Mb. Pdf көрінісі
|
| Фузариотоксиндер
және фузариотоксикоздар. Fusarium (Gibberella) тұқымының топырақ микроскопиялық саңырауқұлақтары трихотицен класының микотоксиндерін шығара алады. Трихотецендер барлық континенттердің ыстық аймақтарында өсетін түрлі дәндерде (бидай, арпа, сұлы, күріш, жүгері) жиналады. Олардың өнімдерінің қарқындылығы климаттық жағдайларға, қолданылатын ауылшаруашылық технологияларына және астық өнімдерін сақтау жағдайларына байланысты. Оңтайлы өсуі мен токсин өндіру қабілеті 15 °C-тан жоғары температурада және өнімнің ылғалдылығы 17-ден 30% - ға дейін байқалады. Fusarium барлық түрлерінде жеке оптимумдар бар. Астық шикізаты мен өнімдерін технологиялық және аспаздық өңдеудің әртүрлі әдістері дайын тағамдағы (өнімдегі) фузариотоксиндердің құрамына әр түрлі әсер етеді. Макарон пісіру кезінде трихотеценнің 80% - ы суға шығады. Экструзиялық технологияларды қолдану микотоксиндердің қалдық мөлшерінің төмендеуіне әкелмейді, бұл олардың жоғары температура мен гипербарияға төзімділігімен байланысты. Нан пісіру кезінде және сыра өндірісі кезінде трихотицен деңгейі төмендемейді. Фузариотоксиндермен ластанған жемдерде жануарлардың денесінде афлатоксиндерге қарағанда улы метаболиттердің жинақталуы болмайды. Ағзаға енген кезде трихотецендер адамның да, ауылшаруашылық жануарларының да денсаулығына әртүрлі теріс әсер етеді. Олар тамақтанудың бұзылуын (анорексия, дене салмағының төмендеуі), асқазан - ішек жолында, сүйекте және лимфоидты тіндерде некрозды тудырады және нейротоксикалық, гематотоксикалық, кардиотоксикалық, тератогендік және иммуномодуляциялық әсерге ие, инфекциялар мен стреске төзімділікті төмендетеді. Жедел фузариотоксикоздың сипатталған жағдайы алиментарлы- уытты алейкия болып табылады. Бұл ауру далада қыстап шыққан астықтан жасалған нанды қолдануға байланысты. Далада ұзақ уақыт болуына байланысты стық токсиндерді шығаратын және айқын гематотоксикалық әсерге ие Fusarium sporotrichoides саңырауқұлақтарымен жаппай жұқтырылады. Фузариотоксиндердің гематотоксикалық әсері тромбоцитопениямен, лейкопениямен, қан ұюының бұзылуымен және инфекцияларға төзімділіктің төмендеуімен сипатталады. 110 Алиментарлы токсикалық алейкияның негізгі клиникалық көріністері: септикалық тонзиллит (бездердің, жұмсақ таңдайдың, жұтқыншақтың артқы қабырғасының қабыну зақымдануы), геморрагиялық бөртпелер, мұрын, ішек және жатырдан қан кетуі. Өлім 60% немесе одан да көп болуы мүмкін. Эрготизм. Claviceps purpurea микроскопиялық саңырауқұлағының қалдықтары (саңырауқұлақ тіндері) бар нан мен басқа да дәнді дақылдарды тұтынған кезде эрготизм ауруы дамиды. Ол басқа микотоксикоздардан ерекшеленеді, өйткені бұл организмге микотоксиндердің ғана емес, сонымен қатар саңырауқұлақ тіндерінің де енуіне байланысты. Алынған микотоксиндердің санына байланысты эрготизм бірнеше формада жүруі мүмкін. Құрысулық форма бұлшықет гипертониясымен, жүйке жүйесінің зақымдалуымен (сананың бұзылуы, галлюцинация), жүрек айнуымен, құсумен, ішек коликімен сипатталады. Эрготизмнің гангренозды түрінде перифериялық қан айналымының бұзылуы (әсіресе төменгі аяқ аймағында), ишемияның, некроздың және гангренаның дамуы байқалады. Уланудың аралас түрі де байқалуы мүмкін. Азық-түліктік астықтағы эрготтардың құрамы 100 кг астыққа 5 мг аспайтын деңгейде регламенттеледі. жүктеу/скачать 1,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|