Бағыттары ІІ халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного образования

 

540 

 

Соблюдение  позиции  «рядом».  Во  время  занятий  находиться  рядом  с  детьми, 

лицом  к  лицу,  на  уровне  глаз  детей,  и  стараться,  как  можно  чаще  улыбаться  детям; 

использовать ласковые, мягкие интонации, говорить не слишком громко и не слишком 

быстро 

Использование  на музыкальных занятиях метода игрового моделирования 

Построение 

занятий 

по 

принципу 

«Мы 

- 

вместе» 

При  проведении  ОУД  мы  не  ставим  себе  цель  развития  собственно  музыкальных 

способностей или овладения навыками пения и игры на музыкальных инструментах. 

Основными элементами ОУД  для нас являются логоритмика, слушание музыки, пение, 

игра  на  музыкальных  инструментах  и  танцы,  которые  направлены  на  решение  не 

музыкальных задач, а решение значимых для развития ребенка проблем: установление 

контакта  с  другими  детьми,  осознание  себя  как  личности.  Простейшей  формой  

интегрирующих  ОУД  является  традиционное  рукопожатие,  приветствие,  совместное 

пение  и  иллюстрирование  их  движениями,  а  также  танец.  Форму  проведения  ОУД 

выбирает музыкальный  руководитель, учитывая индивидуальные особенности своих 

воспитанников, их потребности и возможности. 

  В  настоящее  время  уделяется  особое  внимание  на  связь  моторики  с  психикой, 

прежде  всего  на  связь  движения  с  комплексом  познавательных    и  эмоциональных 

процессов.  Важнейшими  потребностями,  связанными    с  движением,  является 

релаксация,  экспрессия  и  творчество.  Танец  их  полностью  удовлетворяет,  поскольку 

снимает  мышечное  и  эмоциональное  напряжение,  позволяет  расслабиться.      В  танце 

ключевую роль играет осязание, а прикосновение – это также форма общения с другим 

человеком, поэтому прикосновение позволяет передавать информацию и эмоции.  

Танец  многие  века  является  необычным  синтезом  телесности  и  духовности,  а 

правильно 

используемый 

в 

воспитательных 

ситуациях 

он 

становится 

самопроизвольной, стимулирующей, воспитательной функцией и позволяет создавать 

связи, является основой для возникновения детского коллектива. А ведь каждый из нас 

помимо понимания ищет доступную нам коммуникацию и единение с группой. Танец 

это  позволяет,  поскольку  относится  к  тем  редким  областям  активности,  в  которые  

человек  полностью  вовлечен  телом,  душой  и  разумом.  Важен  также  подбор 

танцевальной музыки. Она должна побуждать ребенка начать движение, должна быть 

разнообразной  с  точки  зрения  мелодии,  ритма  и  темпа.  Она  может  иллюстрировать 

различные  настроения,  времена  года,  характеризировать  различные  стихии,  может 

способствовать развитию детского воображения или помогать дисциплинировать свои 

движения  согласно  выбранному  жанру  музыки.  Музыка  динамично  изменяет 

слушателя, побуждает к действию или успокаивает, иногда вызывает волнение. Одним 

словом, она влияет на каждого человека без необходимости интеллектуального анализа 

и ее содержания. Так, одной из возможных и доступных для детей с ООП форм танца 

являются коммуникативные танцы-игры. 

Коммуникативные  танцы  -  игры  -  это,  в  основном,  танцы  с  несложными 

движениями,  включающие  элементы  невербального  общения,  смену  партнеров, 

игровые  задания,  соревнования  («Кто  лучше  спляшет?»,  «Танцуют  девочки  и 

мальчики»,  «Посмотри  и  повтори»).  Происхождение  этого  материала  связано  с 

фольклором  разных  народов.  Впоследствиииспользование  подобных  плясок  при 

 

541 

 

проведении досугов с детьми и взрослыми породило множество вариаций. Есть дети, 

которые  имеют      опыт  невербального  общения,  но  у  них  не  устранены  элементы 

эгоцентризма, поэтому-то они неохотно вступают в процесс общения. Трудности также 

возникают при взаимодействии девочек и мальчиков - многие не хотят встать в пару. 

Коммуникативный  танец  –  благодатный  вид  деятельности    в  решении  проблемы 

взаимопонимания  между  сверстниками,  ведь  каждый  ребенок  становится  партнером 

другого. Ценность и польза коммуникативных танцев – игр очевидна. Использовать их 

можно и нужно в самых разнообразных формах работы с детьми- и на занятиях, и на 

праздниках, и на развлечениях. Поскольку данный материал является доступным и в то 

же время привлекательным, вызывающим яркие положительные эмоции, его с успехом 

можно включить в коррекционную работу с детьми, имеющими различные патологии 

развития:  нарушение  речи,  нарушение  зрения,  нарушение  поведения,  замедленное 

психическое и психофизическое развитие. Кроме того, коммуникативные танцы- игры 

способствуют:  

-развитию динамической стороны общения, легкости вступления в контакт,        

инициативности, готовности к общению; 

-  развитиюэмпатии,  сочувствия  к партнеру, эмоциональности  и  выразительности 

невербальных средств общения; 

- 

развитию  позитивного  самоощущения,  что  связано  с  состоянием 

раскрепощенности,  уверенности    в  себе,  ощущением  собственного  эмоционального 

благополучия,  своей  значимости  в  детском  коллективе,  сформулированной 

положительной самооценки. 

Наиболее  популярной  формой  коммуникативных  музыкальных  игр  являются 

танцы со сменой партнеров, которые также встречаются в фольклоре разных народов. 

Движения  и фигуры в них очень простые, доступные для исполнения даже маленьким 

детям. В этих танцах, как правило, есть игровые сюжеты, что еще более облегчает их 

запоминание.  

 Ценность  танцев  со  сменой  партнеров  также  и  в  том,  что  они  способствуют 

повышению самооценки у тех детей, которые чувствуют  себя неуверенно в детском 

коллективе. Поскольку подобные танцы построены в основном на жестах и движениях, 

выражающих дружелюбие, открытое отношение людей друг к другу, то в целом, они 

воспроизводят 

положительные, 

радостные 

эмоции. 

Тактильный 

контакт 

осуществляется  в  танце,  еще  более  способствует  развитию  доброжелательных 

отношений  между  детьми  и,  тем  самым,  нормализации  социального  микроклимата  в 

детской группе. 

Так, ритмика, благодаря открытости и комплексным формам работы,  показывает 

педагогу не только проблемы ребенка в сфере движений, восприятия, мотивации, но и 

проблемы  в  контактах  с  другими  детьми.  Ритмика,  в  прошлом  направленная  на 

обучение музыкантов, сегодня становится частью коррекционной педагогики и формой 

терапии. 

Существует  очень  много  форм  музыкально-  ритмической  деятельности.  Дети 

очень  любят  игры,  в  которых  каждый  может  показать  себя  значимым  человеком  и 

предложить, например, свои простые схемы движений, а остальные будут подражать 

этим движениям, как в известных детских ритмических песенках с движениями. 

 

542 

 

Музыкально  -  ритмические  занятия  имеют  много  общего  с  инсценировкой, 

поскольку обе формы можно легко соединить в приятной игре. В таких играх ребенок 

должен быть ограничен рамками исполняемого образа, проявлять  свои инстинкты, а 

также  осознанно  реагировать  на  условные  звуковые  сигналы.  Таким  образом, 

произвольная  активность  и  умение  концентрироваться  помогают  ребенку 

самоутвердиться и самореализоваться. Музыка, определяя во время игры одинаковый 

темп,  ритм,  настроениевсех  ее  участников,  отлично  нивелирует  реакции,  вызванные 

неполноценностью и нарушениями, и помогают во взаимодействии друг с другом. 

ОУД  по  музыкальному  развитию  могут  заключаться  в  прослушивании  музыки, 

иллюстрировании ее условным ритмом и движением, в создании мелодии или простых 

ритмов.  Иногда,  необходимо  сотрудничество,  например,  во  время  общего 

музицирования,  создания  оркестра  с  помощью  простых  ударных  инструментов  или 

повседневных  предметов.  При  поиске  материалов  для  ОУД  необходимо  учитывать 

различные  потребности  участников  игры,  их  интересы  и  возможности,  даже 

самочувствие  в  этот  день.  Чтобы  пробуждать  развитие  и  фантазию  детей,  разумно 

выбранное содержание игр реализовывать в группе неоднократно во многих вариантах 

и  разновидностях.  Поэтому  необходимо  создавать  такие  условия,  чтобы  участники 

имели возможность придумать и осуществить собственные замыслы, а также правила 

игры.  Во  время  ОУД  такого  типа  личные  впечатления  и  замечательное  чувство 

принадлежности к группе дают детям возможность воспринять музыку и движение, как 

нечто  полезное для  развития  творческой и  гармоничной  личности.  Также  средством, 

способным помочь  таким детям  увидеть,  услышать,  почувствовать  все  многообразие 

окружающей  среды,  помочь  им  познать  свое  Я,  войти  в  мир  взрослых,  полноценно 

существовать  и  взаимодействовать  в  нем,  является  музыкотерапия.  Музыкотерапия 

включает:  прослушивание  музыкальных  произведений;  пение  песен;  ритмические  

движения под музыку; сочетание музыки  с изодеятельностью. 

Как показывает опыт, музыкотерапевтическое  направление работы способствует 

улучшению общего эмоционального состояния детей; улучшению  исполнения качества 

движений  (  развиваются  выразительность,  ритмичность,  координация,  плавность, 

серийная  организация  движений);  коррекции  и  развитию  ощущений,  восприятий, 

представлений; стимуляции речевой функции; нормализации просодической стороны 

речи ( ритм, темп, тембр, выразительность интонации). 

Дети с ООП являются особой категорией, в работе с которыми музыка, искусство 

оказывают  лечебное  воздействие,  являются  способом  профилактики  и  коррекции 

отклонений  в  развитии.  Обучая  детей  навыкам  коллективного  музицирования, 

основной целью ОУД нужно считать не столько развитие музыкальных способностей, 

сколько  развитие  творческого  начала,  которое,  в,  свою  очередь,  важно  для  развития 

личности 

 (« для ребенка, с ребенком, исходя из ребенка»). 

Главное  и  самое  важное  на  ОУД    -  это  атмосфера,  которая  создается  особым 

качеством  общения  равных  партнеров  –  детей  и  педагогов.  Это  общение  с  полным 

правом  можно  назвать  игровым.  Возможность  быть  принятым  окружающими  без 

всяких условий позволяет ребенку проявлять свою индивидуальность. « В этой игровой 

форме не все участники должны делать то же, что остальные, но каждый… со своим 

 

543 

 

личным опытом участвует в игре». (Михайлова. Развитие музыкальных способностей 

детей. Ярославль: Академия развития, 1997, стр 140) 

Своеобразная  ритуализация  (повторяющаяся  структура  занятия)  помогает  детям 

быстро  ориентироваться  в  новом  материале,  быть  уверенными,  создавать  образы, 

творить, помогать другим участникам и радоваться  их успехам и удачным находкам.  

Здесь в них верят, любят и поддерживают. 

Таким  образом,  все  перечисленные  выше  виды  деятельности  на  ОУД  по 

музыкальному  развитию  будут  способствовать    социализации  детей  с  особыми 

образовательными потребностями. 

 

  Литература 

1.

 

Бубнова  О.Б.  Коммуникативные  танцы  как  педагогическое  понятие  /О.Б. 

Бубнова  //  Художественно-  педагогическое  образование  21  века  :  мат. 

Междунар.науч.конф.,  Екатеринбург,  13-14  февр.2007  г./  Урал.  Гос.  Пед.  унив.  – 

Екатеринбург,2007. 

2.

 

Буренина А.И. Коммуникативные танцы игры для детей / А.И. Буренина. – СПб,: 

Музыкальная палитра, 2004. 

3.

 

Михайлова  М.А.  Развитие  музыкальных  способностей  детей.  Популярное 

пособие для родителей и педагогов. – Ярославль: Академия развития, 1997. 

 

 

МЕКТЕПАЛДЫ БАЛАЛАРЫН МЕКТЕПКЕ ДАЙЫНДАУ 

 

Иманбекова Бакыткуль Берикбаевна, Сүлеймен Күлбада Исатайқызы 

№54 жалпы білім беретін орта мектебі КММ 

                         

                         Бала жүрегі –кішкентай ғана күй сандық 

                         Ол сандықтың кілтін тапсаң ғана ашады. 

                        Тәрбиешінің қолында әр кезде сол кілт жүруі керек. 

                                                                                               М.Шаханов 

 

Қазақстан  Респукликасының  Білім  беру  жүйесін  реформалау  барысында  әрбір 

баланы мектептегі оқу және әлеуметтік ортаға еркін бейімделе алатындай жағдай жасау 

аса маңызды міндет. Бүгінгі таңда жастарды өмірге тәрбиелеудің, әрбір жас адамның 

жеке 

тұлғасының 

өмірлік 

бағыт-бағдарын 

анықтайтын 

дүниетанымын 

қалыптастырудың  қоғам  алдындағы  үлкен  міндеттері  жаңа  мектепке  жүктелген. 

Міне,сондықтан  да  қазіргі  кезеңде  бастауыш  сынып  мұғалімдерінің  алдында  алты 

жастағы баланы тәрбиелеу мен оқыту жауапкершілігі ғана қойылып отырған жоқ, жеке 

тұлғасы  қандай  болатынына  дұрыс  бағыт-  бағдар  бере  отырып,  әрбір  баламен  жеке 

жұмыс жасауды талап етіп отыр. 

Демек,  қазіргі  талап  бойынша  мектептің  бірінші  сыныбына  келетін  баланың 

физиологиялық  жағынан  мықты,  адамгершілік,  мәдениеттілік,  еңбексүйгіштік 

қасиеттері  мол,  ерік-жігері  күшті,  жұмыс  қабілеттеріне  ие,  білімге  қызығушылық 

 

544 

 

сипаттары мол болуы қажет. Сондықтан да мектеп пен мектепке дейінгі мекеменің, ата-

аналардың басты міндеті – баланы мектептегі оқуға, мектеп өміріне даярлау. 

Мектепке  бару  –  бала  өміріндегі  үлкен  жаңалық,  шешуші  кезең,  өмір  мен  іс-

әрекеттің жаңа күйіне, қоғамдағы жаңа орынға көшу және өсіп- жетілуінің бір сатысы. 

Мектепке барғаннан бастап баланың қоғамдағы орны өзгереді, бұл кезеңде бала мектеп 

өмірімен танысады, жаңа әлеуметтік кезеңді бастайды, мектепке дейінгі ойын баласы 

жаңа  өмірге  қадам  басады.  Бала  мектеп  табылдырығын  аттағаннан  кейін,  оның 

әлеуметтік  жағдайы  өзгереді,  бірақ  ішкі  әлемі,  психологиясы  әлі  мектепке  дейінгі 

қалыпта болады. Баланың ең негізгі іс-әрекеті әлі де ойын, сурет салу, ойыншықтарды 

құрастыру болып қала береді, ойын арқылы құрдастарымен қарым-қатынас жасайды, 

алғашқы білім  дағдыларына  бой ұрады.  Ал,  мектепке  барысымен ол  ұқыптылық  пен 

зейінділікті талап ететін жүйелі оқу  еңбектену іс-әрекетін меңгеретін болады. Оқу іс-

әрекетіндегі,  тәртіп  сақтаудағы  қажетті  іс-әрекетке  еріктілік  беру  алғашқы  кездерде 

ғана мүмкін болады, бұл кезде балаға жақын арада атқарылуы тиіс мақсаттар және оның 

күш салуын қажет ететін тапсырмалардың мөлшері аз болғаны дұрыс. Сонымен қатар 

ұқыптылық пен зейінділікті талап ететін жүйелі оқу; еңбектену іс-әрекетін меңгеретін 

болады.  Осындай  елеулі  өзгерістерге  қиналмай,  еркін  іс-әрекеттер  жасай  білу  үшін 

баланың мектепке алғашқы психологиялық дайындығы болуы тиіс.  

 Л.И. Божович баланың мектепте оқуға дайындығы ойлау іс-әрекетінін, танымдық 

қызығушылықтарының,  өзін-өзі  тануының  дамуы  дәрежесінің  қалыптасуынан,  яғни 

бала өзін ересек сезініп, мектептік оқу процесінің қаншалықты маңызды екенін түсінуі 

деп белгілеген. Балалық шақтан мектепке өту  – баланың өмір сүру салтын түбірімен 

өзгертеді.  Мектепке  барып  оқушы  атану  баланың  жеке  басын  ерекше  адамгершілік 

бағытқа бұрады.  Ол  үшін  оқу  тек  білім  игеру  әрекеті  ғана болып  қоймай,  күнделікті 

міндетті  еңбек  ретінде  өзін  қоршаған  ортаның  өміріне  бейімдей  бастайды.  Осы 

жағдайлардың  барлығы  мектептің  бала  өмірінің  қызыққа  толы  орталығына 

айналатындығын  көрсетеді.  Өйткені,  оқушы  баланың  ішкі  психикалық  өмірі  мектеп 

жасына  дейінгі  кезеңге  қарағанда  басқа  мазмұнға  ие  болады.  Ол  бәрінен  бұрын  оқу 

әрекетіне  байланысты.  Сондықтан  баланың  мектеп  жүктемелерін  табысты  игеруі 

немесе меңгере алмауы үлкен уайымға әкеледі. Жоғарыдан көріне алмауы баланың өмір 

сүрген  әлеуметтік  ортада  «табан  тіреп»  тұра  алмауын  тудырады.  Бұдан  шығатын 

қорытынды – мектепте оқу баланың танымдық белсенділігін арттыру және ақыл-ойын 

дамытумен қатар, оқушының жеке басын қалыптастыратындығында. 

Мектепке психологиялық даярлықты жүзеге асыру ісін ғалымдар түрліше жіктейді. 

Мәселен,  Е.Е.  Кравцова  баланың  мектепке  психологиялық  даярлығын  төрт  бағытта 

құрастырады:  

-бірінші  бағытта  балаларды  мектептегі  оқуға  қажетті  нақты  іскерліктер  мен 

дағдыларды қалыптастыруды жатқызса; 

 -екінші  бағыт-  мектеп  жасына  дейінгі  кезеңнің  аяғында  байқалатын  жаңа 

құрылымдар мен бала психикасындағы өзгерістерді зерттеу болып табылады. 

 Оқу  әрекетінің  алғышарттары  мектепке  психологиялық  даярлықтың  үшінші 

бағытын  құраса,  баланың  берілген  ережелер  мен  ересектер  талабына  саналы  түрде 

бағыну іскерлігі төртінші бағытты құрайды. Сонымен қатар оның еңбектерінде баланың 

 

545 

 

мектепке  дайындығының  негізі  –  бала  дамуындағы  қарым-қатынас  рөліне  көңіл 

бөлінеді. Осыған орай бұл қарым-қатынасты үш сфераға бөліп қарастырған: 

-үлкендерге қарым-қатынасы 

-құрдастарына қарым-қатынасы 

-өзіне деген қарым-қатынасы 

Мұндағы қарым-қатынас негізіне бала дамуының деңгейі мектепке психологиялық 

дайындық  дәрежесін  анықтап  және  ол  оқу  іс-әрекетінің  негізгі  құрылымдық 

компоненттеріне анықталған түрде сәйкес келеді. Үлкендердің баламен әртүрлі қарым-

қатынасы және олардың балаға беретін бағасының сипаттамасы оның бойындағы өзіне 

баға бере алу қасиетін дамытады. Бір жағдайда оның өзінің ақылды екендігіне сенімі 

артса,  басқа  бір  жағдайларда  өзін  көріксіз  санайды  немесе  қателігін  мойындайды. 

Үлкендердің тікелей әсер етуімен баланың бойында пайда болатын осындай өзіне-өзі 

баға берушілігінен оның басқа адамдарға да баға беруінің негізі қаланады. 

Баланың мектепке даярлық мәселесін сөз еткен Д.Б. Эльконин оқыту іс-әрекетіне 

қажетті алдын ала дайындықты талдай отырып, мынадай өлшемдерді анықтаған: 

-қалыптасқан іс-әрекет тәсілдеріне бала өз іс-әрекетін саналы түрде бағындыра алу 

қабілетті; 

-белгілеген жүйе талаптарына бағытта алу қабілеті; 

-мұғалімді  мұқият  тыңдап  және  ауызша  түрде  ұсынылған  тапсырманы  нақты 

орындай алуы; 

-талап  етілген  тапсырманы  көру,  қабылдау  образында  өз  еркімен  орындай  алу 

қабілеті. 

12  жылдық  білім  беру  жағдайында  алты  жасар  балалардың  бойында  танымдық 

белсенділігін дамыту мәселесі теория мен практикада жаңалықты іздеуді талап етеді. 

Әсіресе  балаларды  мектепке  дайындауда  баланың  бойында  оқу  қызметін  меңгеруіне 

қажетті  жеке  қасиеттерді  тәрбиелеу  және  толыққанды  қалыптасуы  үшін  даму 

ортасының  өзіндік  маңызы  зор.  Көпқырлы  талдау  нәітижесінің  педагогикалық- 

психологиялық және әлеуметтік- мәдени  құбылысының бөлшекті түрде қарастыруды 

болжайтын  зерттеуге  сәйкес  келетін  мектепке  дейінгілердің  таным  белсенділігін 

қалыптастырудың тейімді құралы- даму ортасы болып табылады 

Баланың 

дұрыс 

психикасының 

ерекшелігі 

– 

танып-білуге 

деген 

белсенділігі.Баланың  құштарлығы  өзін  қоршаған  әлемді  тануға  және  осы  әлемнің 

құрлысын өзінше бейнелеуге бағытталған.Бала ойнап жүріп тәжірибеден өтеді, себеп-

салдарлық  байланыстармен  тәуелділіктің  себебін  ашуға  тырысады  Бүгінгі  таңда 

жастарды  өмірге  тәрбиелеудің,  әрбір  жас  адамның  жеке  тұлғасының  өмірлік  бағыт-

бағдарын  анықтайтын  дүниетанымын  қалыптастырудың  қоғам  алдындағы  үлкен 

міндеттері  жаңа  мектепке  жүктелген.  Міне  сондықтан  да  қазіргі  кезеңде  бастауыш 

сынып  мұғалімдерінің  алдында  алты  жастағы  баланы  тәрбиелеу  мен  оқыту 

жауапкершілігі  ғана  қойылып  отырған  жоқ,  жеке  тұлғасы  қандай  болатынына  дұрыс 

бағыт- бағдар бере отырып, әрбір баламен жеке жұмыс жасауды талап етіп отыр. Баланы 

мектепке даярлау барысында сіз басты назар аударатын негізгі сәттер: 

-жалпы ой-өрісін дамыту (баланың таным көкжиегін кеңейтудің ең озық тәсілі — 

онымен «өмір жайлы» әңгіме жүргізу, кітап оқу және оны талдау); 

 

546 

 

-әріптер  мен  сандарды,  геометриялық  кескіндерді  және  түстерді,  оңға/солға, 

үлкен/кіші, кең/тар түсініктерін үйрену және т.б.; 

-мүмкіндігінше  –  оқи  білуді  (ең  болмағанда  буынға  бөліп  оқу)    және  санауды 

үйрету (ең болмағанда10-ға дейін); 

-  міндетті  түрде  кіші  қозғауыштарды  дамыту,  яғни,  сүйектер  мен  саусақтардың 

икемділігін дамытуға арналған сабақтар өткізу. Бұл жазуға да, сондай-ақ тілді дамытуға 

да қажет болатын дүниелер (бала миынының құрылымында бұл екі орталықтың орны 

бар).  Дәлірек  айтқанда,  баланың  көбірек  сурет  салуы,  конструктормен  ойнауы, 

бірнәрсені  жасауы,  жапсыруы,  ұсақ  заттармен,  мысалы,  моншақ,  тиын,  сіріңке, 

тісшұқығыш сынды заттармен  жұмыс істеуді  меңгеруі керек, олардан картина немесе 

аппликация, тіпті олардан әр түрлі тізбектер жасап үйренуі керек, мұның бәрі оларды 

бір нәрсені істеу үшін, ұзағырақ отырып айналысуға үйретеді; 

-есте сақтау қабілетін жаттықтыру – яғни, әндер мен тақпақтарды жаттауды үйрету 

(мектепте болатын ертеңгіліктер мен жиындарда баланың жарқырап көрінуіне септігін 

тигізеді, бұл оның мектептегі өмірінің дұрыс жолға бағытталуына көмектеседі); 

-  сараптауды,  жіктеуді  дұрыс  меңгеруге  жаттықтыру  –  бұл  баладан  бір  оқиғаны 

айтуды,  яғни  ең  алдымен  не  болғанын,  одан  кейін  қандай  жағдай  орын  алғанын 

(себептік-жалғаспалы  байланыстар)  сұрау,  түрлі  картина  бөліктерінен  бүтін  нәрсе 

құрастыру,  заттарды  қандай  да  бір  белгілеріне  қарай  орналастыруды,  жинақтауды 

тапсыру. 

Алайда,  баланың  үйренуі  оның  мүмкіндіктері  мен  психикалық  жетілуіне  сәйкес 

келмейтінін  ұмытпаған  жөн.  Сондай-ақ,  оның  үйрену  қабілеті  баланың  танымдық 

белсенділігінің жоғарылығы деп айтуға болмайды, көп жағдайда ата-аналар өз баласына 

біліммен  толтыру  қажет  бір  ыдыс  қана  деп  қарайды.  Расында,  «оқысаңыз  балалар, 

шамнан  шырақ  жағылар»  дегендей,  баланың  жарқырай  жануға  дайын  тұрған  шырақ 

екенін, оны тек тұтату қажеттігін ескере бермейміз 

Оның  үстіне  тұтас  беттегі  тақпақты  жатқа  айтқан  бала  жақсы  оқушы  деп 

бағаланғанымен,  шын  мәнінде  ол  мектепке  дайындығы  бойынша,  психологиялық, 

тұлғалық, қарым-қатынас тұрғысынан, әлеуметтік-психологиялық жағынан әлсіз, тіпті 

дайын емес те болуы мүмкін.  

 Дәлірек айтсақ, білім қорынан басқа  балаға: 

-  коммуникативтік  және  әлеуметтік  дағдыларды  меңгеру,ияғни,  өзі  тұратын 

қоғамда  қабылданған,  күнделікті  өмірдегі  моральдық-адамгершілік  қағидаларды 

пайдалана отырып, өз ортасымен түсінісе, араласа білуі керек; 

-өз  құрдастарымен  және  өзінен  үлкендермен  байланыс  орнатып,  араласудан 

қорықпауы керек;   

-өз ұстанымын өркениетті әдістер арқылы қорғай білуі, орынсыз агрессияға, ашуға 

берілмеуі немесе керісінше, шектен тыс қорқақ, жасқаншақ болмағаны абзал; 

-мектептегі  білім  алу  процесінің  маңызын  сезінуі,  білім  алудың  не  беретінін, 

мектепте оқудың тәртібі қандай екендігін білгені дұрыс; 

-бекітілген ережелерге бағынуы, тәртіп дегеннің не екенінен хабардар болуы және 

оның қажеттілігін түсінуі тиіс; 

-оқуға деген құлшынысы, оң көзқарасы қалыптасуы тиіс; 

 

547 

 

-  мұғалім  берген  тапсырма  бойынша  өз  бастамасымен  және  өз  әрекеттерін 

жоспарлы түрде орындап, олардың нәтижесі үшін жауап беруі тиіс (мысалы, портфелін 

өз бетінше жинап, үй тапсырмасын өз бетінше орындауы керек); 

 -өз-өзіне деген оң қарым-қатынас қалыптасуы тиіс. 

Әрине, мектепке деген дайындық бас пен оның жұмысына ғана емес, бүкіл ағзаның 

да  дайындығын  талап  ететінін  естен  шығармаңыз:  мектептің  алғашқы  жылында 

иммунитет  жүктемесі  ауырлайды,  сондықтан  да  1  сыныпқа  барар  алдындағы  жаз 

айларында сабақтан өзге, физикалық дайындықпен де айналысқан абзал болар еді. Бала 

ағзасы  көп  қозғалысты  (ең  дұрысы,  денсаулықтан  өзге  тәртіпке  де  үйрететін  спорт 

секциясына жазылу), таза ауаны, толыққанды тамақтануды талап етеді. 

Егер бала денсаулығына байланысты сұрақтар туындаса, дәрігермен міндетті түрде 

кеңесіп, оның оқу процесі мен жағдайын ретке келтіру бойынша ұсыныстарын тыңдау 

керек (мүмкін тіпті арнайы мектеп таңдауға тура келер). 

Егер  баланың  мектептегі  оқуға  дайындығы  осы  бағыттармен  ұштасып  жатса, 

баланың оқуға тез бейімделіп, жақсы оқып кетуіне мүмкіндік туғызады. 

 Баланың мектептегі оқуға дайындығы біртіндеп қалыптасатын аса күрделі үрдіс 

және  бұл  үрдісті  жүзеге  асырудың  бірден  бір  жолы  -  ата-ананың,  мұғалімнің  және 

психологтың  бірігіп  жұмыс  істеуі.  Бала  балалық  шақтан  өзіне  белгісіз,  таныс  емес 

дүниенің есігін ашқаннан кейін, баланың өмір сүру тіршілігін түбегейлі өзгертеді. Яғни, 

баланың  мектеп  өміріне  еніп  және  өзінің  әлеуметтік  ортада  «МЕН»  дегенін 

қалыптастыра алып, жоғарыдан көріне алуы, баланың білімді, табысты және нәтижелі 

игеріп  кетуіне  ықпал  жасайды.  Түйіндей  келе,  бұл  баланың  жеке  тұлғасының 

қалыптасуы  және  ақыл-ойының,  таным  үрдістерінің  дамуы  болып  табылады.  Демек, 

баланы мектепке даярлау мәселесі өз өзектілігін жоғалтпайтын әлі де зерттеуді қажет 

ететін міндетті мәселелердің бірі болып қала бермек. 

Тәуелсіз  мемлекетіміздің  бүгінгі  таңдағы  ең  басты  мақсаты  ұлттық  білім  беру 

жүйесін  жаңа  арнаға  бұру,  нәтиже  мен  сапаға  бағыттау,бәсекеге  қабілетті  тұлға 

тәрбиелеу қажеттілігін міндеттейді. 

12  жылдық  білім  беру  біртіндеп  көшуді  жүзеге  асыру-оның  қажеттілігі  мен 

тиімділігін  әр  педагогтың,  ата-ананың  саналы  түрде  түсініп,қабылдауы  мен  оған 

белсенді түрде араласуын,икемдік танытуын қамтитын процесс дейтін болсақ, мектеп 

бала тәрбиесіндегі белсенді де баға жетпес әлеуметтік ортаға айналатындығы хақ. 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Б. Баймұратқызы,М.Сансызбайқызы,Ф.Ниязбекқызы. 

2.

 

«Отбасында баланы мектепке дайындау» Шарапат Алматы 2000ж 

3.

 

Отбасы және балабақша 2013ж  

4.

 

Тәрбие жіне білім 2015ж 

жүктеу/скачать 14,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: