Басқару психологиясының пәні және оның мақсат-міндеттері Басқару психологиясы
Басқару психологиясы психологияның бір саласы ретінде
жүктеу/скачать 1,22 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Басқару психологиясының негізгі ұғымдарына сипаттама
- 6. Басқару ғылымының даму тарихына қысқаша шолу жасау
| 4. Басқару психологиясы психологияның бір саласы ретінде
Басқару психологиясы-басқару процесінің психологиялық аспектілерін зерттеу саласындағы әртүрлі ғылымдардың жетістіктерін біріктіретін және осы процестің тиімділігін оңтайландыруға және арттыруға бағытталған психологиялық ғылымның саласы. Бірақ оны қабылдау өте қиын. Басқару психологиясының ғылым ретінде пайда болуы мен дамуы бірқатар объективті және субъективті факторларға байланысты болды. Олардың ішінде мыналарды бөліп көрсету керек: басқару тәжірибесінің қажеттіліктері; психологиялық ғылымның дамуы; әлеуметтік ұйымның құрылымын дамыту және күрделендіру. Басқару теориясы мен практикасындағы адам факторының рөлінің артуы. Соңғы сатыдағы шындықты талап етпей, біз басқару психологиясын ғылым ретінде басқару субъектілерінің осы прогресті оңтайландыру мақсатында объектілерге әсер етуінің психикалық ерекшеліктері мен заңдылықтарын зерттейтін психологиялық білімнің пәнаралық саласы деп түсінуіміз керек деп санаймыз. Әлеуметтік менеджмент көптеген ғылымдардың зерттеу пәні болғандықтан, басқару психологиясы ғылыми білімнің осындай салаларымен тығыз байланысты^әлеуметтану, жалпы психология, Әлеуметтік психология, саясаттану, философия, Құқықтану, мәдениеттану, педагогика, кибернетика, синергетика, эргономика және экономика олардың басқару мүмкіндіктері тұрғысынан 5. Басқару психологиясының негізгі ұғымдарына сипаттама Басқару психологиясының негізгі ұғымдарына басшылық, менеджмент, басқару, ұйымдастыру, ұжым, тұлға, топ, мінез-құлық, қарым-қатынас, көшбасшылық, билік, басқару қызметі, Басқару қатынастары, басқару субъектісі және объектісі жатады. 6. Басқару ғылымының даму тарихына қысқаша шолу жасау ҒЫЛЫМИ БАСҚАРУ МЕКТЕБІ (1885-1920 ЖЫЛДАР) Басқаруға қызығушылықтың алғашқыұшқыны 1911 жылы көрінген. Американ инженері Фредерик Уинслоу Тейлор (1856-1915) «Ғылыми басқару принциптері» кітабын жарыққа шығарды. Бұл басқаруды ғылым ретінде танудың басы болып саналады. «Тейлор жүйесі» еңбекті ғылыми ұйымдастырудың негізін қалады, автор «жеке жұмыскердің ой-пікірін әртүрлі ережелер, заңдар, формулалармен алмастыруға және оларды тиімді қолдануға болады» деп санады. Жалпы ғылыми басқару тұжырымдамасы маңызды өтпелі кезең болды, соның арқасында басқару ғылыми-зерттеудің өзіндік облысы болып таныла бастады. Бірінші рет практик басшылар мен ғалымдар ғылым және техникада қолданылып жүрген әдістер мен амалдарды ұйымның мақсатына жету практикасында тиімді қолдану мүмкіндігін көрді. 4. Әкімшілік баскару мектебі (1920-1950) ӘКІМШІЛІК БАСКАРУ МЕКТЕБІ (1920-1950) Бұл бағыттың, мектептің негізін салушы Анри Файоль – француз инженері (1841-1925ж.). Ол 30 жыл бойы ісі таукен компаниясының бас директоры болып қызмет атқарған. Осы компанияға келген кезде өндіріс орны ең бір нашар халде болған, ал одан кетер кезде дүние жүзіндегі ең қуатты да ірі компаниялардың қатарына жеткізген. А. Файолды - қазіргі менеджменттің әкесі деп атайды. Классикалық - әкімшілік мектептің негізгі мақсаты: - басқарудың ортақ, жалпылама принциптерін ойлап табу. Осы принциптерді күнделікті жұмыста қолдану арқылы үлкен табыстарға жетуге болады. А.Файоль әкімшілік басқарудың бірнеше (бірге, айрылмас) принциптерін ұсынады. Олар мыналар: 1. Еңбек бөлінісі. 2. Заңды билік және жауапкершілік. 3. Тәртіп сақтау. 4. Бір басшыға бағыну. 5. Бір бағытта жұмыс жасау. 6. Жеке бастың мүддесін жалпы мүддеге бағындыру. 7. Сіңген еңбегі үшін сый беру. 8. Орталықтандыру, бір орталықтан басқару. 9. Скалярлық шынжыр. 10. Рет, жөн, тәртіп. 11. Әділеттілік.. 12. Жұмыскерлердің тұрақтылығы. 13 Инициатива, ынталылық, ықыластылық. 14. Корпоративтік дем. 6. Адамдық қатынастар (1930-1950 жылдар) және тәртіптік ғылымдар (1930 жылдан осы уақытқа дейін) мектебі АДАМДЫҚ ҚАТЫНАСТАР (1930-1950 ЖЫЛДАР) ЖӘНЕ ТӘРТІПТІК ҒЫЛЫМДАР (1930 ЖЫЛДАН ОСЫ УАҚЫТҚА ДЕЙІН) МЕКТЕБІ Басқарудағы адамдық қатынастар мектебін дамытудағы аса ірі беделді Мэри Паркер Фоллетт және Элтон Мэйо есімді екі ғалымды атауға болады. Дәл Фоллетт менеджментті «жұмыстың орындалуын басқа адамдардың көмегі арқылы қамтамасыз ету» деп бірінші анықтаған болды Психология ғылымдар мектебінің құрылуына екінші дүниежүзілік соғыстан кейін дамыған психология, социология ғылымдарының және зерттеу әдістерінің жетілдірілуі әсер етті. Жұмыс орнында мінез-құлықты анықтау біртіндеп таза ғылыми болды. Психология-бихевиористік бағыттың дамуының соңғы кезеңіндегі ірі тұлғаларды атайтын болсақ, олар Крис Арджирис, Ренсис Лайкерт, Дуглас Макгрегор және Фредерик Герцберг. Осылар және басқа зерттеушілер әлеуметтік өзара әрекеттесудің, септендірудің, билік және бедел сипатының, ұйымдық құрылымының, ұйымдағы коммуникацияның, лидерліктің, жұмыс мазмұнын және еңбек өмірінің сапасын өзгертудің әртүрлі аспектілерін талдады. Жоспарлау функциясы, ұйымның мақсаты қандай болу керек және алға қойған мақсатқа қол жеткізу үшін ұйым мүшелері не істеу керек, соны анықтайды. Ұйымдастыру функциясы ұйымның барлық бөлімшелері арасында тұрақты және уақытша өзара қарым-қатынастарды орнатуға, ішкі тәртіпті және оның шарттарын анықтауға негізделген. Мотивация – бұл ұйым мақсаты мен жеке мақсаттарына қол жеткізуі үшін өзін және басқаларды қызмет етуге ұйытқы болу процесі. Бақылау бұл жалпы алғанда нақты қол жеткізген нәтижелерді жоспарланған көрсеткіштермен салыстыру. жүктеу/скачать 1,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|