Білім беру бағдарламасы: 6В01703 «Қазақ тілі мен әдебиеті»
«Әзімнің әңгімесі» дастанының жарыққа шығу тарихы
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиеттер тізімі
| 3. «Әзімнің әңгімесі» дастанының жарыққа шығу тарихы.
Абайдың «Әзім әңгімесі» поэмасы – барша шығыс әдебиетінде кең тараған, негізгі бастау көзін арабтың ауыз әдебиетінен алатын «Мың бір түн» ертегілер желісінде жазылған. «Мың бір түн» ертегілері – Шаһрияр патшаның Шаһризада есімді әйелінің әр бір түнде оған айтқан ертегі-әңгімелері жинақталған әдеби ескерткіш. «Мың бір түн» – әлем әдебиетінде көптеген шығармаларға шабыт көзі болған, адам баласының ізгілікті арманына негізделген шығыстық ертегі, қисса-дастандар. Бұл дастанды Еуропада тұңғыш рет француз Антон Галлан өз туған тіліне аударды. «Әзім әңгімесі» Абай жинағына алғыш рет 1933 жылы енгізілген. Оған дейін ол Абайдың туысы және ақын шығармаларын жинақтаушы Ырсайдың Ысқағы деген адамның қолында сақталған. Бұл шығарма Абайдың 1909 жылы Санк - Петербургта шыққан тұңғыш жинағына да енбей қалған. Мүрсейіт қолжазбаларының ішінде де жоқ. Сондықтан кейбір зерттеушілер поэманың идеялық мазмұнына қарап, көркемдік анализге сүйене отырып, «Әзім әңгімесі» Абайдың шығармасы емес деседі. М.Әуезовтің өзі де «Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904)» атты монографиялық еңбегінде: «Біздің ойымызша, 1927 жылы осы поэманың тексін Абай шығармаларын жинаушыларға табыс еткен Ырсайдың Ысқағы Абай поэмасының ұмытылған немесе ескірген, қолжазбадан өшіп қалған кейбір жолдарын өз жанынан да төлеу салып, аламыштап жіберген сияқты. Өйткені, поэманың кейбір ұйқастары, кей кезде жол ішінде сөз құраулары Абайдың ақындық шеберлігіне, поэтикалық лексикасына жанаспайтыны да бар. Бұлай болмаса поэма Абайдың тіпті ерте кездерде, өзінің ақындық күшін алғашқы тәжірибе ретінде, әр тақырыпты байқастап жүрген кезінде туған, алғашқы черновик есепті бір нұсқа болуға керек. Қалай да «Әзім» поэмасы ең әуелі бітпеген шығарма болғандықтан, екінші көркемдік, шеберлік жағынан көңілдегідей қалыптаспаған дастан болғандықтан, бұл поэма жөніндегі түсінік сөздерді осы жоғарыдағы айтылған жайлармен аяқтаймыз» -дейді. Әдебиеттер тізімі: Қалижанов У. Абай (Ибрагим) Құнанбайұлы.– Алматы: Әлем әдебиеті, 2013. – 500 б. Ердембеков Б. Абайтану: Оқу құралы.– Астана: Фолиант, 2012. – 432 б. Есім Ғ. Хакім Абай. – Астана: Фолиант, 2012. – 400 б. Молдаханов А. Абай, Шәкәрім, Әуезов дәрістері: оқулық. – Алматы: Дәуір, 2011. – 192 б. Мұхамедханов Қ. Көп томдық шығармалар жинағы. 9 том. – Алматы: Ел-шежіре, 2011. – 384 б. №10 Лекция жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|