ҒЫЛЫМИ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫ:
ҚАЗАҚ БАТЫРЛАР ЖЫРЫНДАҒЫ
ӘУЛИЕ-ӘНБИЕЛЕР БЕЙНЕСІ
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе.
І. Қазақ әдебиетінде әулие-әнбиелердің көрініс табуы
Әулие-әнбие ұғымы, шығу тегі және дамуы
Қазақ батырлар жырының сипаты мен діни ұғымдар
ІІ. Батырлар жырындағы әулие-әнбиелер бейнесінің сипатталу ерекшелігі
2.1. Батырлар жырындағы ғажайып бейнелер және оның тарихи негізі
2.2. Батырлар жырындағы әулие-әнбиелер бейнесіндегі ұқсас сарындар және үндестік
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Бұрынғы Кеңестік идеология кезінде халық ауыз әдебиетінің асыл маржандары - қазақтың батырлар жырын кеңінен насихаттау жұмысы бірден жүйелі іске аспады. Ал біздің сөз еткелі отырған Батырлар жырындағы әулие-әнбиелер бейнесінің тарихтағы рөлін анықтау, дәлелдеу кенжелеп қалды. Рас, батырлар жырында діни наным-сенімдер, тотемдік белгілер көптеп кездеседі. Батырлар жырының көбісі Аллаға сыйынумен басталып, Алладен тілек тілеумен аяқталады. Осыдан-ақ батырлар жырында ислам қағидаларының мол көрініс беріп отырғанын байқаймыз. Бірнеше жырды оқып, ой түйгеніміз жырдағы анемистік, тотемдік наным-сенім жүйелерінің ислам санасымен бояла бастағанын аңғарамыз. Жырдағы әулие, бап, там, мола, құтпа, Алла, Һақ секілді атаулар соның дәлелі. Бұлай дейтініміз жырдағы әулие-әнбиелер бейнесінің шын мәнінде болған адамдар екенін тарихи деректер де айғақтайды. Әулие-әнбиеге құлшылық ету, аруақтарға сыйыну, бата тілеу, келешекті болжау, сәуегей-көріпкелдік т.б. жырдағы толып жатқан оқиғалардың барлығы – ерекше бір тылсым күш иесінің адамзат қиналғанда қорғайтыны, қолдайтыны.
Халқымыздың өшпес бай мұраларының бірі – халық ауыз әдебиеті, соның ішінде батырлар жыры. Осы ұлттық құндылығымызды дәріптеу үшін батырлар жырындағы әулие-әнбиелер бейнесінің бір-бірімен ұқсастығына, ерекшелігіне тоқталып, салыстыра талданды.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері.
Зерттеудің басты мақсаты - Батырлар жырындағы әулие-әнбиелер бейнесінің қазақ әдебиетіндегі өзіндік орнын пайымдау, жырлардағы діни сарын мен діни ұғымдарға түсініктеме беру, олардың тарихи негізін білу. Зерттеу жұмысының осы мақсатынан төмендегідей міндеттер туындайды:
Әулие-әнбие ұғымы мен шығу тегін пайымдау;
Батырлар жырындағы исламдық танымдарға тоқталу;
Қазақ батырларының наным-сенімдері мен моральдық этикасына терең үңілу;
Батырлар жырындағы ғажайып бейнелердің шығу төркінін зерделеу;
Батырлар жырындағы әулие бейнесінің ұқсастығы мен үндестігін саралау.
Достарыңызбен бөлісу: |
