Химия кафедрасы

1) тұз-14г, су-266г
2) тұз-7г, су-133г
3) тұз-0,7, су-13,3
4) тұз-28г, су-532
5) тұз-20г, су-100г
4. Калий сумен әрекеттескенде мына заттар түзіледі:
1) калий оксиді және сутегі
2) калий гидроксиді және сутегі
3) калий және су
4) калий гидриді және су
5. Өте жай заттардан күрделі заттарды алу:
1) анализ
2) синтез
3) пиролиз
6. Су бейметалл оксидтерімен әрекеттесіп:
1) қышқыл
2) негіз     
3) тұз    
4) су
7. Судың қолданылу аясын схема түрінде көрсет.
8. 400г 3 % ерітндісін дайындау үшін қажет массасын анықта:
1) 30г    
2)40г     
3) 12г     
4) 18г    5) 75г
2 - нұсқа
1. Судың физикалық қасиеттері:
     1) түссіз, иісі бар, дәмсіз газ
     2) түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйық
     3) мөлдір, өзіне тән иісі бар сұйық
2. Ерітінділердің қайсысы суспензияға жатады:
     1) қанттың судағы
     2) саздың судағы
     3) керосиннің судағы
     4) желім ерітіндісі
     5) ас тұзы органикалық еріткіште
3.   Натрий   хлоридінің   400г   10%   ерітіндісіне   100г   су   қосқанда,   алынған 
ерітіндідегі натрий хлоринің массалық үлесін қанша:
1) 8%      
2) 5%     
3) 7%     
4) 6%        
5) 4%
 
44

4. Мырыш сумен қалыпты жағдайда әрекеттескенде:
     1) мырыш оксиді және сутегі
     2)  мырыш гидроксиді және сутегі
     3) әрекеттеспейді
5. Еріген зат массасының ерітінді массасына қатынасы:
     1) синтез
     2) анализ
     3) массалық үлесі
6. Су металл әрекеттесіп.
     1) қышқыл
     2) негіз
     3) тұз
     4) су
7. Судың табиғаттағы айналымын схема түрінде көрсет.
8. Массалық үлесі 0,07 натрий карбонаты 205г ерітіндісін дайындау үшін қанша 
тұз қажет:
1) 17,5г     
2) 18г      
3) 18,5г      
4) 19г      
5) 19,5г
45

Тақырып: «Су. Ерітінді. Негіздер.» № 4 тақырып: 
Су.Ерітінді.Негіздер.
Оқушылардың міндетті деңгейде білуі керек:
•
Еріткіш, ерітінді, еріген зат ұғымдарын.
•
Судың құрамын, құрылысын, химиялық, физикалық қасиеттерін.
•
Негіздердің ерекшелігін.
•
Сілтілермен жұмыс істегенде ескерілетін сақтандыру шараларын білу;
•
еріген заттың массалық үлесін анықтауға арналған есептер щығару;
•
судың   құрамын,   химиялық   қасиеттерін   химиялық   реакция 
теңдеулерімен дәлелдеу
•
массалық үлесі белгілі заттың тұздарының ерітінділерін дайындау.
Мүмкіндік деңгейде оқушылар білуі керек:
•
міндетті   деңгей   негізіндегі   теориялық   материалдар   бойынша   есеп 
шығару алгоритмін құру;
•
теориялық материалды қисынды түрде мазмұндау.
Білік:
•
дәстүрлі емес есептер шығару;
•
алған білімін әр түрлі жағдайда қолдана білу;
•
тапсырмаға өз мысалын келтіру.
Тақырып: «Су.Ерітінді.Негіз».
Бақылау жұмысы 4.
2 - нұсқа
I.
Төрт   химиялық   реакция   теңдеулерін   құрастырыңдар.Осы 
теңдеулерде су негізгі әрекеттесетін зат болсын.
II.
Қышқылдардың   екі   формуласын   және   негіздердің   екі 
формулаларын   жазыңдар.   Осыларды   қолданып   тұздардың   төрт 
формулаларын құрастырып атаңдар.
III.
Мына   берілген   заттардың:   CuO,   HCL,   Ca(OH)
2
,   NaCL,   Cu(OH)
2
, 
қайсысын метилоранж. Индикаторымен анықтауға болады.
IV.
Массасы   50   г.   16   проценттік   ерітіндіні   дайындау   үшін   сілтінің 
қандай массасын алу керек?
V.
78 г. калий сумен толығымен әрекеттескенденәтижесінде түзілетін 
калий гидроксидінің массасын және зат мөлшерін есептеңдер, Ar 
(K) = 39.
46

Қызықты тапсырмалар
№ 1
«Бейтарап әңгіме»
Ашуланшық,   қырсық   Күкірт   қышқылын   Лакмус   кездестірген   сайын 
аллергиялық қызару пайда болатын. Оның асқынғаны соншама тіпті Күйдіргіш 
натрийді шақыруға тура келетін. Себебі ол екеуінің қызу таласын бейтараптап 
су  мен тұзға   айналдыратын.  Нәтижесінде  әбден  шаршаған  Лакмус  біртіндеп 
жоғалатын.
Лакмустың жоғалу себебін түсіндір.
№ 2
«Махаббат хикаясы»
Қышқылға   ғашық   болған   Лакмус,   ол   бар   жерде   қызарып   кететін. 
Лакмуста   көңілі   бар   қызғаншақ   Сілті,   оны   көгергенше   ашуландыратын.   Ал 
бақытсыз  Фенолфталеин өз сезімін Сілтіге  сездірмей іштей тынатын. Себебі 
Сілтінің күйдіргіш мінезі кездескен жерде оны таңқұрай түске бояйтын.
Бұл әңгіме етіліп отырған қандай хикая?
№ 3
«Шахматшылар туралы есеп»
Екінші подъезде тұратын бір элемент №8 пәтерге қонаққа барып, Шахмат 
ойнайды.   Кім   кімге   «шах»   қойғаны   белгісіз,   ойын   нәтижесінде   екеуі   қатты 
әрекеттесіп массасы 0,48 г қонақ жоғалып оның орнына 0,8г оның оксиді пайда 
болады. Жоғалған қонақ қандай элемент?
«Су» тақырыбы бойынша тест жұмысы:
1 - нұсқа                                                             2 - нұсқа
1. Судың молярлық массасы:                    1. Судың физикалық қасиеттері:
 1) 18      2) 44      3) 29    4) 28                       1) түссіз, иісі бар, дәмсіз газ         
                                                                         2) түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйық 
                                                                         3) мөлдір, өзіне тән иісі бар сұйық.
  
2. Ерітінділердің қайсысы эмульсияға     2. Ерітінділердің қайсысы суспензияға 
 жатады:                                                            жатады: 
  1) қанттың судағы                                          1) қанттың судағы 
  2) саздың судағы                                            2) саздың судағы
  3) керосиннің судағы                                     3) керосиннің судағы  
  4) желім ерітіндісі                                          4) желім ерітіндісі 
  5) ас тұзының органикалық еріткіште.        5) ас тұзы органикалық еріткіште.
3. Массалық үлесі 0,05 280г натрий        3. Натрий хлоридінің 400г 10% ерітінді-
 хлоридінің  ерітіндісін даярлау үшін          сіне 100г су қосқанда, алынған 
қанша су мен тұз қажет:                                  ерітіндідегі  натрий хлоридінің 
  1) тұз – 14г,  су – 266г                                    массалық үлесі қанша:
  2) тұз –   7г,  су – 133г                                 1) 8% ,  2) 5% ,  3) 7% , 4) 6% ,  5) 4%;
47

  3) тұз – 0,7г, су – 13,3г
  4) тұз –  28г, су –  532г
  5) тұз –  20г, су –  100г
4. Калий сумен әрекеттескенде                    4. Мырыш сумен қалыпты жағдайда  
 мына заттар түзіледі:                                      әрекеттескенде:  
   1) калий оксиді және сутегі                           1) мырыш оксиді және сутегі 
   2) калий гидроксиді және сутегі                   2) мырыш гидроксиді және сутегі
   3) калий және су                                             3) әрекеттеспейді. 
   4) калий гидриді және су 
  5. Өте жай заттардан күрделі заттарды       5. Еріген зат массасының ерітінді 
алу:                                                                       массасына қатынасы:
   1) анализ                                                           1) синтез
   2) синтез                                                           2) анализ
   3) пиролиз                                                        3) массалық үлесі
6. Су бейметалл оксидтерімен                        6. Су металл оксидтерімен 
әрекеттесіп:                                                          әрекеттесіп: 
   1) қышқыл                                                         1) қышқыл
   2) негіз                                                               2) негіз 
   3) тұз                                                                  3) тұз    
   4) су                                                                    4) су        
             
7. Судың қолданылу аясын                               7. Судың табиғаттағы айналымын 
схема түрінде көрсет.                                           схема түрінде көрсет.
8. 400г 3%тік ерітіндісін дайындау                   8. Массалық үлесі дайындау үшін 
0,07натрий карбо наты 250г ерітіндісін           қанша тұз қажет:
үшін қажет калий иодидінің 
массасын анықта:  
   1) 30г                                                                     1) 17,5г 
   2) 40г                                                                     2) 18г  
   3) 12г                                                                     3) 18,5г 
   4) 18г                                                                     4) 19г
   5) 75г                                                                     5) 19,5г
48

Бақылау жұмысы №4.
1 - нұсқа
1. Тек қана іс-жүзінде жүретін реакцияларды аяқтаңдар:
 Nа + Н
2
О=                                  Р
2
О
5 
+ Н
2
О=
 К
2
О + Н
2
О=                                SiО
2
+ Н
2
О=
 Си + Н
2
О=                                  Н
2
О эл.ток
2. Негіздердің екі формуласын және қышқылдардың екі формуласын жазыңдар. 
Осыларды қолданып тұздардың төрт формуласын құрастырып, атаңдар.
3. Мына заттардың СО
2
, СиО, НNО
3
, NаОН – қайсысымен кальций гидроксиді 
әрекеттеседі. Химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар.
4.   195г   су   және   5г   сілті   әрекеттескенде,   ерітіндіде   еріген   заттың   массалық 
үлесін есептеңдер.
5. Су 62г натрий оксидімен әрекеттескенде, түзілеген сілтінің массасын және 
зат мөлшерін есептеңдер.
Тақырып: «Су. Ерітінді. Негіз.»
Бақылау жұмысы №4
2 - нұсқа
1.   Төрт   химиялық   реакция   теңдеулерін   құрастырыңдар.   Осы   теңдеулерде   су 
негізгі әрекеттесетін зат болсын.
2. Қыщқылдардың екі формуласын және негіздердің екі формуласын жазыңдар. 
Осыларды қолданып тұздардың төрт формуласын құрастырып атаңдар.
3. Мына берілген заттардың: СиО, НСе, Са(ОН)
2
, NаС1, Си (ОН)
2
   қайсысын 
метилоранж индикатормен анықтауға болады.
4. Массасы  50г 16% ерітіндіні дайындау  үшін сілтінің қандай массасын алу 
керек.
5.   78г   калий   сумен   толығымен   әрекеттескенде   нәтижесінде   түзілетін   калий 
гидроксидінің массасын және зат мөлшерін есептеңдер, Аr (К)=39.
49

8 сынып
Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары тақырыбы бойынша 
бақылау жұмысы.
1 - нұсқа
1. Екі қышқылдық, екі негіздік оксидке мысал келтіріп, оларға сәйкес қышқыл 
мен негізді ата, формуларын жаз.
2. Фосфор қышқылының  1 моліне:
а) 1 моль натрий гидроксидімен 
б) 2 моль натрий гидроксидімен 
в)   3   моль   натрий   гидроксидімен   әсер   еткенде   түзілетін   тұздардың 
формулаларын жазып аттарын ата, қандай тұздарға жатады?
3. Мына айналымға сәйкес келетін реакция теңдеулерін жаз:
   FeCl
3 
→
 ? – Fe
2
O
3
 
→
 темір түзілген заттарды ата.
4.   Натрий   гидроксидінің   массалық   үлесі   2%   көлемі   10   мл   (тығыздығы 
1,021   г/см
3
)   ерітіндісі   бейтараптауға   тұз   қышқылының   массалық   үлесі   2% 
(тығыздығы 1,008 г/см
3
) ерітіндісінің қанша көлемі қажет?
5. Массасы 5,6 г калий гидроксидін бейтараптауға қажет күкірт қышқылының 
массасы мен зат мөлшерін есепте.
2 - нұсқа
1.   Оксидтер   реакцияға   қатысқанда   тұз   түзетін   үш   тәсілге   мысал   келтіріп, 
реакция теңдеулерін жаз.
2. Сұйылтылған күкірт қышқылымен  әрекеттестіріп 8,05 г мырыш сульфатын 
алу үшін 
а) мырыштың,    
б) мырыш оксидінің      
в) мырыш гидроксидінің әр жағдайда неше грамынан қажет болатынын есепте.
3. Мына айналымға сәйкес реакция теңдеулерін жаз:
Алюминий  
→
  алюминий хлориді  
→
  ?  
→
  алюминий оксиді түзілген заттарды 
ата .
4.   Массасы   2,3   г  натрий   судың   артық   мөлшерімен     әрекеттескенде   түзілген 
натрий   гидроксидін   бейтараптауға   тұз   қышқылының   қанша     молі   қажет 
болатынын есепте.
5.  Массасы   0,04  кг мыс  (II)  оксидін  толық   ерету  үшін  күкірт  қышқылының 
массалық үлесі 24% тығыздығы 1,170 кг/м
3
  ерітіндісінің қандай көлемі керек 
екенін есепте.
50

№ 5 Тақырып: «Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластары»
Бұл тарау бойынша оқушылар міндетті деңгейде білуі керек
 
 :  
- оксидтердің, негіздердің, қышқылдардың және тұздардың құрамы мен 
атауы;
- олардың жіктелуі;
- бұл заттардың химиялық қасиеттері мен олардың арасындағы генетика-
лық байланыс;
Білік:
- бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары арасындағы генетика-
лық байланысты химиялық реакция теңдеулерінің көмегімен дәлелдеу;
- Әр түрлі типті есептер шығару;
Мүмкіндік деңгейінде оқушылардың білуі керек:
- міндетті деңгей негізінде химиялық ғылыми қағидаларын игеру, сол бой-
ынша бірнеше заттың негіз, тұз, қышқылдардың қасиеттерін белгілі рет-
пен логикалық түрде айтып дәлелдеу;
- осы тақырыпқа типті есептерді ойлап табу;
Білік:
- тақырып бойынша мәтіннің ең басты тұжырымын анықтай білу;
- алған теориялық білімін қиындатылған есептер шығаруда қолдану;
Өздік жұмысы
I - нұсқа
1.   Қышқыл   дегеніміз   не?   Бір,   екі,   үш   валентті   қышқыл   қалдығы   бар 
қышқылдарға мысал келтір.
2. Мына негіздерге сәйкес келетін оксидтердің формуларын жаз:
KOH, Ca(OH)
2
, NaOH, Fe(OH)
3
, Ba(OH)
2
 
3.   Массасы   270   г   су   және   30   г   натрий   хлориді   бар   ерітіндідегі   натрий 
хлоридінің массалық үлесін (%) табыңдар.
4. Төменде схемалар берілген реакциялардың теңдеулерін құрындар.
Cu 
→
 CuO 
→
 CuCl
2
 
→
 Cu(OH)
2
 
→
 CuO 
→
 Cu 
→
 CuSO
4
 
→
 Cu(OH)
2
 
 
II - нұсқа 
1. Сілтімен ерімейтін негіздердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын химиялық 
реакция  теңдеулерін  жазып,  ұқсастығы  мен  айырмашылығы  неде  екенін 
анықта.
2. Мына айналымды жүзеге асыр, химиялық реакция теңдеулерін жаз:
S 
→
 SO
2
 
→
 SO
3
 
→
 H
2
SO
4
 
→
 K
2
SO
4
 
Реакция типтерін анықта.
3.   20%  сілті  ерітіндісінің  70г    30г  су  құйылды.  Түзілген  ерітіндідегі  еріген 
заттың массалық үлесін анықта. 
51

III - нұсқа
Негіздер - классификация, қасиеттер, алынуы.
1 - нұсқа
1. Негіздердің формулалары берілген. Cu(OH)
2
, NaOH, Ca(OH)
2
, KOH, Ba(OH)
2
, 
Mg(OH)
2
,  Al(OH)
3
,  Fe(OH)
3
.   Сендерге   белгілі   қасиеттері   бойынша   негіздерді 
топтарға бөліңдер. Әр топтан екі заттардан атандар.
2. Химиялық реакция теңдеулерін аяқтаңдар:
Ca + H
2
O 
→
                                                       FeCl
2
 + KOH 
→
K
2
O + H
2
O 
→
                                                    Na
2
SO
4
 + Ba(OH)
2
 
→
3. Нейтралдаудың химиялық реакция теңдеуін құрастырыңдар:
а) сілтімен 
б) ерімейтін негізбен. 
Әр реакцияның белгілерін көрсетіңдер.
2-нұсқа
1. Берілген формулалардан: Fe
2
O
3
, KOH, K
2
SO
4
, Na
2
O, BaSO
4
, NaOH, Ba(OH)
2
, 
FeSO
4
,   Zn(OH)
2
,   CaCO
3
,   Ca(OH)
2
,   Mg(OH)
2
,   Cu(OH)
2
  –   сілтілердің   және 
ерімейтін   негіздердің   формулаларды   таңдап   алыңдар.   Әр   топтан   2   заттан 
атаңдар.
2. Химиялық реакция теңдеулерін аяқтандар:
Ba(OH)
2
 + CO
2
 
→
                                              Fe(OH)
3 
→
Ba(OH)
2
 + HCl 
→
                                               Fe(OH)
3
 + HNO
3
 
→
3.  Қышқылдар,  сілтілер,  ерімейтін  негіздер  ерітінділерге  индикаторлар  қалай 
әсер етеді. Жауаптарды мысалдармен дәлелдеңдер.
IV-нұсқа
Тұздар – классификациясы, номенклатура.
1 - нұсқа
1. Оттегімен және оттексіз қышқылдардан түзілген тұздардың 2-ден мысалдар 
келтіріңдер. Оларды атаңдар.
2.  Химиялық  реакция  теңдеулердің  ішінен  тек  қана  жүзеге  асатындарды 
аяқтаңдар:
FeSO
4
 + Cu 
→
                                                 CaCO
3
 
→
CuSO
4
 + Cu 
→
                                                Na
2
CO
3
 + HCl 
→
 
CuCl
2
 + KOH 
→
                                              Ba(NO
3
)
2
 + Na
2
SO
4
 
→
 
3. Тұрмыста қолданылатын тұздарды жазыңдар? Оларды атаңдар.
2 - нұсқа
1.  Әр  түрлі  классификациялық  топтарға  (қышқылдық  және  орташа)  жататын 
тұздарды жазындар. Оларды атаңдар.
2.  Химиялық  реакция  теңдеулердің  ішінен  тек  қана  жүзеге  асатындарды 
аяқтаңдар:
CuCl
2
 + Zn 
→
                                                  CaCO
3 
+ HNO
3
 
→
ZnCl
2
 + Cu 
→
                                                  AgNO
3
 + NaCl 
→
CuSO
4
 + NaOH 
→
                                           Na
2
CO
3
 
→
3. Медицинада қолданылатын бірнеше тұздарды атаңдар. 
52

№ 5 Тақырып: «Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластары»
Бұл тарау бойынша оқушылар міндетті деңгейде білуі керек
 
 :  
- оксидтердің, негіздердің, қышқылдардың және тұздардың құрамы мен 
атауы;
- олардың жіктелуі;
- бұл заттардың химиялық қасиеттері мен олардың арасындағы генетика-
лық байланыс;
Білік:
- бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары арасындағы генетика-
лық байланысты химиялық реакция теңдеулерінің көмегімен дәлелдеу;
- Әр түрлі типті есептер шығару;
Мүмкіндік деңгейінде оқушылардың білуі керек
 
 :  
- міндетті деңгей негізінде химиялық ғылыми қағидаларын игеру, сол бой-
ынша бірнеше заттың негіз, тұз, қышқылдардың қасиеттерін белгілі рет-
пен логикалық түрде айтып дәлелдеу;
- осы тақырыпқа типті есептерді ойлап табу;
Білік:
- тақырып бойынша мәтіннің ең басты тұжырымын анықтай білу;
- алған теориялық білімін қиындатылған есептер шығаруда қолдану;
Өздік жұмысы
I - нұсқа
1.   Қышқыл   дегеніміз   не?   Бір,   екі,   үш   валентті   қышқыл   қалдығы   бар 
қышқылдарға мысал келтір.
2. Мына негіздерге сәйкес келетін оксидтердің формуларын жаз:
KOH, Ca(OH)
2
, NaOH, Fe(OH)
3
, Ba(OH)
2
 
3.   Массасы   270   г   су   және   30   г   натрий   хлориді   бар   ерітіндідегі   натрий 
хлоридінің массалық үлесін (%) табыңдар.
4. Төменде схемалар берілген реакциялардың теңдеулерін құрындар.
Cu 
→
 CuO 
→
 CuCl
2
 
→
 Cu(OH)
2
 
→
 CuO 
→
 Cu 
→
 CuSO
4
 
→
 Cu(OH)
2
 
 
II - нұсқа 
1. Сілтімен ерімейтін негіздердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын химиялық 
реакция  теңдеулерін  жазып,  ұқсастығы  мен  айырмашылығы  неде  екенін 
анықта.
2. Мына айналымды жүзеге асыр, химиялық реакция теңдеулерін жаз:
S 
→
 SO
2
 
→
 SO
3
 
→
 H
2
SO
4
 
→
 K
2
SO
4
 
Реакция типтерін анықта.
3.   20%  сілті  ерітіндісінің  70г  30г  су  құйылды.  Түзілген  ерітіндідегі  еріген 
заттың массалық үлесін анықта. 
53

III - нұсқа
Негіздер – классификация, қасиеттер, алынуы.
1 - нұсқа
1. Негіздердің формулалары берілген. Cu(OH)
2
, NaOH, Ca(OH)
2
, KOH, Ba(OH)
2
, 
Mg(OH)
2
,  Al(OH)
3
,  Fe(OH)
3
.   Сендерге   белгілі   қасиеттері   бойынша   негіздерді 
топтарға бөліңдер. Әр топтан екі заттардан атандар.
2. Химиялық реакция теңдеулерін аяқтаңдар:
Ca + H
2
O 
→
                                                       FeCl
2
 + KOH 
→
K
2
O + H
2
O 
→
                                                    Na
2
SO
4
 + Ba(OH)
2
 
→
3. Нейтралдаудың химиялық реакция теңдеуін құрастырыңдар:
а) сілтімен б) ерімейтін негізбен. Әр реакцияның белгілерін көрсетіңдер.
 
2-нұсқа
1. Берілген формулалардан: Fe
2
O
3
, KOH, K
2
SO
4
, Na
2
O, BaSO
4
, NaOH, Ba(OH)
2
, 
FeSO
4
,   Zn(OH)
2
,   CaCO
3
,   Ca(OH)
2
,   Mg(OH)
2
,   Cu(OH)
2
  –   сілтілердің   және 
ерімейтін   негіздердің   формулаларды   таңдап   алыңдар.   Әр   топтан   2   заттан 
атаңдар.
2. Химиялық реакция теңдеулерін аяқтандар:
Ba(OH)
2
 + CO
2
 
→
                                              Fe(OH)
3 
→
Ba(OH)
2
 + HCl 
→
                                               Fe(OH)
3
 + HNO
3
 
→
3.  Қышқылдар,  сілтілер,  ерімейтін  негіздер  ерітінділерге  индикаторлар  қалай 
әсер етеді. Жауаптарды мысалдармен дәлелдеңдер.

жүктеу/скачать 0,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: