СЛОЖНОСТИ  ПОДРОСТКОВОГО ПЕРИОДА

275 

родителей является период от 12 до 14 лет, этот период в психологии называют «брожением 

психики»,  за  ним    наступает    период  достаточной  уверенности  и  равновесия.  Этот  период 

почти всегда бывает болезненным, это время, когда проблемы между детьми и родителями 

обособляются.  Самым  главным  для  ребенка  является  родительская  ЛЮБОВЬ,  ДОВЕРИЕ, 

ПОНИМАНИЕ, ПОДДЕРЖКА. Именно эти четыре фактора являются самым главным в этот 

период  для  детей-подростков.  Мы  должны  дать  им  любовь,  научить  любить,  верить, 

понимать себя и других, поддержать ребенка в этот момент.   Как сказал кто-то из стариков, 

с каждым поколением дети становятся все хуже, а родители лучше, и, таким образом, из все 

более плохих детей получаются все более хорошие родители [2].   Родители действительно  в 

суете  современного  темпа  жизни  забывают  о  психофизическом  развитии  детей.  О  том,  что 

они  должны  помогать,  беречь,  поддержать  и  заботиться  о  подростке.  В  семьях,  где  есть 

уважение, где у всех есть свои права и обязанности, реакции эмансипации происходят мягче 

и порождают меньше конфликтов[3]. 

Что  же    сделать  родителям,  чтобы  сохранить  любовь  своих  детей.  Именно  в  этот 

момент  ребенок  может  перестать  доверять  родителям,  он  будет  искать  понимание,  друзей 

где-то  на  улице,  на  стороне,  что  и  приводит  к  трагедиям.  Так  вот,  что  должен  делать 

родитель, чтобы сохранить любовь своего ребенка: 



 

Не лишать ребенка самостоятельности. 



 

Помогите ребенку найти компромисс души и тела. 



 

Знайте, что пока развивается тело ребенка, болит и ждет помощи его душа. 



 

Все  замечания  делайте  в  доброжелательном  и  спокойном  тоне,  не  вешайте 

ярлыков. 



 

Помните,  что  ребенку  нужна  ни  сколько  самостоятельность,  сколько  права  на 

нее. 



 

Не перегружайте ребенка опекой и контролем. 



 

Не  создавайте  «революционную  ситуацию»,  а  если  создали,  разрешите  ее 

мирной. 



 

Помните  слова  И.В.  Гетте:  «В  подростковом  возрасте  многие  человеческие 

достоинства проявляются в чудаческих и неподобающих поступках». 



 

 

Список используемой литературы: 

1. Основы психологии Л.Д. Столяренко,

2. Организация воспитательной работы в классе.

3. В.П.  Сазонов,  Сборник  стихов  И.В.  Гетте,  Популярная  психология  А.П.

Бодалев.

ВЫПОЛНЕНИЕ  КОМПЕТЕНТНОСТНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО ЗАДАНИЯ – 

ШАГ В ПРОФЕССИЮ 

Зубова Татьяна Васильевна, 

преподаватель высшей категории 

специальных бухгалтерско-экономических дисциплин 

Высшего колледжа, город Щучинск, Акмолинская область 

 Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 

годы [1]  предполагают обновление содержания образования с ориентацией государственных 

стандартов  и  учебных  программ  на  компетентностный  подход,  который      ориентирован  на 

организацию 

учебно-познавательной 

деятельности 

посредством 

моделирования 

разнообразных  ситуаций  в  различных  сферах  жизнедеятельности  личности.  При  этом 

студент  не просто получит знания, умения и навыки и сможет сказать: «Я знаю, что…», но и  

276 

почувствует    практическую  составляющую  образования  и  уверенно  скажет:  «Я  знаю,  как 

….». 

   В  государственных  требованиях  к  минимуму  содержания  и  уровню  подготовки 

выпускников  по  специальности  0518000  «Учёт  и  аудит  (по  отраслям)»    отмечается,  что 

выпускник  должен  знать  рыночные  методы  хозяйствования,  организацию  труда  и 

управления;    быть  способным  к  системному  действию  в  профессиональной  ситуации,  к 

анализу  и  проектированию  своей  деятельности,  самостоятельным  действиям  в  усло-виях 

неопределенности,  к  практической  деятельности  по  решению  профессиональных  задач; 

быть  готовым  к  проявлению  ответственности  за  выполняемую  работу,  способ-ным 

самостоятельно 

и 

эффективно 

решать 

управленческие 

проблемы 

в 

области 

профессиональной деятельности [2]. 

          Совместная  творческая  работа  преподавателей    методического  объединения 

бухгалтерско-экономических дисциплин Высшего колледжа, город Щучинск направлена на   

подготовку 

конкурентоспособных 

специалистов, 

способных 

самостоятельно 

ориентироваться в  обществе, обладающих высокой профессиональной культурой, свободно 

владеющих  экономической  информацией  и  профессиональными  компетенциями 

экономиста-бухгалтера. 

          В  учебном  процессе      мы  широко  используем    деятельностные  педагогические 

технологии,  которые  ориентированы  на  овладение  студентами  способами  практической 

профессиональной деятельности, на  развитие познавательной активности и самостоятельной 

деятельности  студентов,  уделяем  особое  внимание  практическим  занятиям,  занятиям 

учебных  практик  и  прохождению  производственных  практик.  При  этом  во  время  учебных 

занятий 

стараемся 

постоянно 

иллюстрировать 

изучаемый 

материал 

решением 

производственных  ситуаций  из  хозяйственной  деятельности  действующий  предприятий, 

проводим деловые игры; осуществляем «погружение» в профессиональную деятельность.        

 Экспериментально  установлено,  что  при  равных  условиях  в  памяти  студента 

запечатлевается 10% того, что он слышит, 50% того, что он видит, и более 90% того, что он 

делает  [7].  Следовательно,    наиболее  эффективная  форма  обучения  –  это    форма, 

основывающаяся на активном включении студента в действие, связанное с самостоятельным 

поиском знаний.  

          Одной из главных задач современного преподавателя является  изменение организации 

традиционного  урока,  включение  специально  организованной  деятельности  студентов  в 

образовательный  процесс  на  основе  использования  компетентностно-ориентированных 

заданий.  

Разработка  таких  заданий  -    творческая  деятельность  преподавателя,  так  как  в 

литературных источниках, предметных журналах, методических сборниках они практически 

отсутствуют,  либо  не  адаптированы  к  нашим условиям.    При  разработке  компетентностно-

ориентированного задания учитывают, что оно должно содержать:  

1) стимул, который погружает студента в контекст задания и мотивирует на его выполнение;

2) задачную  формулировку,  которая  точно  указывает  на  деятельность  студента,

необходимую для выполнения задания; 

3) источник информации;

4) бланк для выполнения задания (если оно подразумевает структурированный ответ);

5) инструмент проверки [6].

Цели компетентностно-ориентированных заданий: 

1. Формирование умений студентов  действовать  в профессионально-значимой ситуации

2. Измерение качества формирования у студентов профессиональных  компетенций

3. Выявление  разных уровней владения компетенциями.

Пример компетентностно-ориентированного  задания   

по предмету «Анализ финансовой отчётности» 

для студентов 3 курса специальности «Учёт и аудит (по отраслям)»  

учебных заведений технического и профессионального образования 

          

277 

  Тема «Анализ эффективности хозяйственной деятельности организации» 

       Задание  направлено  на  формирование  базовых  (БК),  профессиональных  (ПК)  и 

специальных 

(СК) 

компетенций 

экономиста-бухгалтера, 

запланированных 

в 

Государственном  общеобязательном  стандарте  образования    Республики  Казахстан  по 

специальности  0518000  «Учёт  и  аудит  (по  отраслям)  по  предмету    «Анализ  финансовой 

отчётности»: 

БК 3. Решать проблемы, оценивать риски и принимать решения в нестандартных ситуациях 

БК 4. Осуществлять поиск, анализ и оценку информации, необходимой для постановки и 

решения профессиональных задач, профессионального и личностного  развития 

ПК 2. Проводить анализ состояния финансово-хозяйственной деятельности организации 

СК 2.  Проводить комплексный анализ состояния хозяйственной деятельности органи-зации 

с применением методов экономического анализа. 

Стимул: Вы – экономисты-бухгалтеры ТОО «Тайм» и ТОО «Экспресс».  Одной из основных 

должностных обязанностей этих специалистов  является проведение экономического анализа  

с целью оценки её хозяйственной деятельности за отчётный период и выявления резервов её 

совершенствования.  От  результатов  Вашей  профессиональной  деятельности  зависит 

дальнейшее развитие предприятия  

Источники информации: Финансовая  и статистическая отчётность,  данные бухгалтерского 

учёта ТОО «Тайм» и ТОО «Экспресс»   за 2 года 

Задачная формулировка 

1. С помощью приёма сравнения дайте общую оценку работы предприятия:

 по показателю «Доход от реализации продукции и оказания услуг»;

 по показателю эффективности использования  трудовых ресурсов;

 по показателям эффективности использования основных производственных фондов;

 по показателям эффективности использования материальных ресурсов;

 по показателю «Себестоимость реализованной  продукции и оказанных услуг»;

 по показателю «Валовая прибыль»;

 по показателю «Итоговая прибыль»;

 по показателю «Рентабельность производственной деятельности»;

 по показателю «Рентабельность реализованной продукции».

2. С помощью приёма разниц рассчитайте влияние:

 изменения среднесписочной численности рабочих и производительности труда 1

рабочего на изменение дохода  от реализации продукции в отчётном периоде по

сравнению с предыдущим;

 изменения среднегодовой стоимости основных производственных  фондов и

фондоотдачи   на изменение дохода  от реализации продукции в отчётном периоде по

сравнению с предыдущим;

 изменения  стоимости материальных ресурсов и материалоотдачи   на измене-ние

дохода  от реализации продукции в отчётном периоде по сравнению с предыдущим.

3. Укажите возможные резервы повышения эффективности хозяйственной деятельности

предприятия. 

4. Проведите сравнительный анализ эффективности хозяйственной деятельности двух

предприятий. 

Методические рекомендации по решению производственных ситуаций: 



Укажите источники данных для анализа



Оформите таблицу с исходными и полученными цифровыми данными



Подробно напишите все выполненные расчёты



Сформулируйте вывод

   Инструмент проверки 

278 

Таблица 1 - Оценка уровней компетентности 

Уровень 

компетентности 

низкий 

удовлетво-

рительный 

хороший 

высокий 

баллы 

Менее 14 

14-15 

16-17 

18 

в % 

Ниже 75 

75-89 

90-99 

100 

Учебная оценка 

2 

3 

4 

5 

Таблица 2 - Критерии оценивания выполненных заданий 

Критерии оценивания 

выполненных заданий 

Уровни компетентности 

Удовлетворительный 

(14-15 баллов) 

Хороший 

(16-17 баллов) 

Высокий 

14 

15 

16 

17 

18 

1.Источники данных

3 

3 

3 

3 

3 

2.Таблица

4 

4 

5 

5 

5 

3.Расчёты

4 

4 

4 

5 

5 

4.Вывод

3 

4 

4 

4 

5 

Учебная оценка 

3 

3 

4 

4 

5 

    Разработка критериев оценки компетенций имеют единую цель - выявить и как можно 

точнее  и  конкретнее  описать  такое  поведение  студентов,  которое  способствует  их 

эффективной  учебной  и  будущей  профессиональной  работе.  Это  позволит  установить, 

какими  компетенциями    студенты    уже  владеют,  какие  необходимо  сформировать  или 

развить, а также выявить разные уровни владения компетенциями:  

 низкий  (неудовлетворительный),  при  котором  студент  как  будущий  специалист

пока не годится для работы в хозяйствующей организации;

 достаточный  (удовлетворительный  и  хороший)  для  нормального  выполнения

обязанностей «Экономиста-бухгалтера»;

 выдающийся  (высокий),  который  отличает  лучших,  максимально  эффективных

студентов.

Возможные способы использования 

компетентностно-ориентированного  задания  

 по   теме  «Анализ эффективности хозяйственной деятельности организации»: 

1. Выполнение практической работы (вариант 1 – ТОО «Тайм», вариант 2 – ТОО

«Экспресс») 

2. Проведение деловой игры с разделением группы на две команды по предприятиям и

распределением заданий среди студентов – специалистов этих предприятий 

3. Проведение занятий по учебной практике.

         В  2015-2016  учебном  году  такое  задание  я  предложила  выполнить  своим  студентам  3 

курса  группы  У-31Д.    Результаты  работы  студентов:  из    24  человек        высокий  уровень  

профессиональной    компетентности  продемонстрировали  12  человек  (50%),  хороший  –  6 

человек (25%), удовлетворительный – 5 человек (21%) и низкий – 1 человек (4%) 

         Наша  цель  –  формирование  у  студентов  профессиональных  компетенций    на  

качественном  уровне, позволяющим им трудоустроиться после окончания нашего учебного 

заведения  и  успешно  продолжить  своё  образование  в  высших  учебных  заведениях.  Мы 

очень часто  возвращаемся к  уже выполненным заданиям с той целью, чтобы отставшие по 

разным причинам  студенты могли продемонстрировать свой профессиональный рост. 

279 

         Таким  образом,    ориентация  на  новые  цели  образования    (компетенции)  требует  не 

только  изменения  содержания  изучаемых  предметов,  но  и  методов  и  форм  организации 

образовательного 

процесса, 

активизацию 

деятельности 

обучающихся.  

Привлекательность компетентностно-ориентированных заданий  заключается в том, что они 

имеют    практическую    направленность,  а  выполнение  их  –  это  шаг  в  профессиональную 

деятельность  по  избранной  специальности.    Мы  должны  готовить    студентов  к 

самостоятельному  решению жизненных проблем и полагаться на свою самостоятельность, 

быть  коммуникабельными,  стрессоустойчивыми,  ответственными,  уверенными  в  себе, 

доброжелательными, надёжными, креативными, способными к творческому решению задач, 

осуществлению любого дела каждый раз по-новому. 

Список литературы 

1. Государственная  программа  развития  образования  в  Республике  Казахстан  на  2011-2020

годы, утвержденная постановлением Правительства от 7 декабря 2010 г. № 1118 

2. Государственный  общеобязательный  стандарт  образования    Республики  Казахстан  по

специальности  0518000  «Учёт  и  аудит  (по  отраслям)»,  утверждённый  приказом 

Министерства  образования  и  науки  Республики  Казахстан  от  30.12.2008  года  №673.  Новое 

издание Министерства образования и науки Республики Казахстан от 4.01.2012 года №1 

3. Даулеталиева Р. Компетенция как мера образовательного успеха личности. //Профес-

 сионал Казахстана. - 2009. - №8. - С. 5-6 

4. Дубова  М.  В.  Компетентностные  задачи  как  форма  учебного  материала.  //Педагоги-ка.    -

2012. - №1. - С. 46-52 

5.

Духнич

  Ю.  Компетентностный  подход  в  образовании  и  обучении.  (

http://www.smart-

edu.com/kompetentnostnyy-podhod-v-obrazovanii-i-obuche-nii.html

) 

6.Компетентностно-ориентированные задания как способ оценивания ключевых компе-

тенций обучающихся.  http://novargym.smartlearn.ru/course/view.php?id=72 

7. Маркова  Н.Н.  Экономические  дисциплины  в  ССУЗе:  инновационные  методики.

http://pedsovet.su/publ/164-1-0-3752 

        ҚАЗАҚ ТІЛІН КӘСІБИ БАҒЫТТА ОҚЫТУ 

Хасенова Анар Тналиевна 

Кәсіби қазақ  тілі  пәнінің  оқытушысы  

Щучинск қаласы, Жоғары  колледж 

 

Кәсіп,  мамандық  дегеннің  өзі  –  адамның  белгілі  бір  қызмет  атқаруына  мүмкіндік 

беретін  материалдық  не  рухани  өндірісте  алған  білімі  мен  өмірлік  дағды  жиынтығы  деп 

атауға болады.Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің 

басты  міндеті  –  ұлттық  және  адамзаттық  құндылықтар,  ғылым  мен  тәжірибе 

жетістіктері  негізінде  жеке  адамды  қалыптастыруға,  дамытуға  және  кәсіби  шыңдауға 

бағытталған білім алу үшін қажетті жағдай жасау; еңбек нарығында бәсекеге қабілетті 

білікті жұмысшылар мен мамандар даярлау, олардың біліктілігін арттыру» делінген. 

Бүгінгі күн талабы – маманның кәсіби бағыттылығын, іскерлігін қалыптастыру. 

Елбасының  «…Халықаралық  тәжірибеге  сүйеніп,  жақсы  технологияларды  әкелу»  [1]  деген 

ұстанымы  мемлекеттік  тілді  дамыту  бағытында  бар  мүмкіндіктерді  пайдалана  отырып,  тіл 

саясатының  белгілі  бір  жүйемен  істеліп  жатқан  іс-шаралары  қазақ  тілінің  мәртебесін 

нығайтуға  бағытталып  және  тәжірибе  жүзінде  қолданыс  қызметін  кеңейтуге  қызмет  етеді. 

Қазіргі  кезеңде  адамның  кәсіби  шеберлігіне,  білім  өрісіне,  зиялылық  және  танымдық 

деңгейіне биік талаптар қойып отыр. 

Заман  талабына  сай  білім  берудің  негізгі  мақсаты:  еңбек  нарығында  бәсекеге 

қабілетті,  құзыретті,  өз  жұмысын  жақсы  білетін,  жан-жағына  бағыт-бағдармен  қарайтын, 

280 

әлемдік стандарт деңгейінде нәтижелі жұмысқа, кәсіби өсуге, әлеуметтік-саяси оңтайлы тез 

әрекет  жасауға,  болып  жатқан  өзгерістерге  тез  бейімделуге  қабілетті  білікті  маман, 

индустриалды-инновациялық  жағдайды  шешуге  лайық,  өз  қалауы  мен  қоғам  талабына  сай 

өзін көрсете білуге бейім, өз ойын еркін айта алатын, жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты 

жетік  меңгерген,  отандық  және  әлемдік  мәдениетті  бойына  қалыптастырған,  шығармашыл, 

оңтайлы кәсіби маман дайындау.  

Тілді мамандыққа қатысты оқытудың тиімді жақтары: 

- тіл үйренушілер қазақ тілін кәсіби қатынас құралы ретінде қолдана 

алады; 

- кәсібіне байланысты жинаған сөздік қорды жұмыс орнында пайдаланып, 

өз мамандығына қатысты ой-пікірлерін нақты, анық жеткізу дағдысы 

қалыптасады; 

- қазақ тілінің танымдық қызметінің маңызы арта түседі; 

- қазақ халқының рухани және тарихи-мәдени байлығын тіл арқылы 

таныту негізінде тіл үйренушілер Қазақстан тарихымен, мәдениетімен, 

әдебиетімен, халықтың салт-дәстүрімен танысып, білімдерін молайтады; 

- күнделікті қызмет бабында ресми-іскери сөйлесуге тән тұлғаларды 

меңгеріп, мамандыққа қатысты ісқағаздарды жазуды үйренеді; 

- болашақ маманның тұлға ретінде қалыптасуына, өсуіне және дамуына, өз 

мамандығын саналы сезінуіне мүмкіндік туады. 

Ал, әдіскерлер  мамандыққа қатысты тілді меңгертуде мынандай талаптар қою  керек 

деп есептейді: 

• студенттерді кәсіби мамандығы бойынша тілдесуге үйрету;

• мамандыққа байланысты тілдік қатынасқа түсу үшін әр түрлі жағдаяттар

құру арқылы тілдік қатынастың қажеттілігін түсіндіру; 

• дұрыс сөйлеу қатысымның түрлерін үйрету. Сонымен қатар мамандыққа

байланысты мәтіндерді меңгерту арқылы студентті болашақ мамандығымен 

кеңірек таныстыруға мүмкіндік туады [2]. 

Кәсіби  бағдар  бере  отырып  оқыту  қазақ  тілінде  сөйлеу  тілін  қалыптастыру  мен 

дамытудың  ең  маңызды  факторы  болып  табылады.  Кәсіби  бағдарлық  дегеніміз  –  оқыту 

үрдісінде болашақ маманды қалыптастыру үшін қолайлы жағдай туғызу, тіл үйренушілерді 

мамандығына  сәйкес  оқыту,  мамандықтарына  қатысты  лексикалық  минимумды  игерту. 

Мамандардың  пікірінше,  кәсіби  бағытты  ескере  отырып  оқыту  студенттердің  таңдаған 

мамандықтарына  қажетті  білімді  толық  игерген,  кәсіби  мүмкіндігі  мол  маман  иесін 

даярлауда  өз  әсерін  тигізеді.  Студенттерді  мамандықтарына  қатысты  оқыту  болашақ 

мамандардың  кәсіби  даярлығы  мен  дағдыларын  қалыптастыруда  атқаратын  рөлі  ерекше. 

Өзінің  мамандығы  бойынша  білім  ала  отырып,  студент  кәсіби  –  жеке  тұлғаға  тән 

ерекшеліктерді сезініп, моральдық-психологиялық ахуалды түсіне бастайды. Өзінің болашақ 

мамандығына  тән  барлық  аспектілермен  жете  танысып,  игерген  теориялық  білімдерін 

тиянақтап, мамандығына деген өз көзқарастары қалыптасады. Кәсіби іскерліктерді жетілдіру 

жұмыстары кәсіби қызығудың пайда болуымен тығыз байланысты. Ал кәсіби қызығушылық 

дегеніміз  –  студенттердің  болашақ  мамандықтарына  жетелейтін,  олардың  іс-әрекеттерін 

белсендіретін қызмет. Сондықтан қазақ тілін кәсіби бағытта меңгертуде студент қажеттілігін 

өтейтін тиімді әдістер қолдану көзделеді. [3]. 

 Кәсіби  қазақ  тілі  студентке  ертеңгі  күні  үлкен  өмірге  араласқанда,  оның  қоғамдағы 

қызметіне  көмегін  тигізетін,  жұмысында,  күнделікті  өмірінде  қажетіне  жарайтындай  білім 

бере 

алатын 

аса 

білікті 

пәндердің 

қатарынан 

орын 

алады. 

Адамның  өмірден  өз  орнын  табуы,  белгілі  мамандыққа  бағдарлану  мәселесіне  қазақтың 

ағартушылары  Ы.Алтынсарин,  А.Құнанбаев,  М.Жұмабаев  «Педагогика»  оқулығында  жас 

нәрестені бағып өсіруден бастап,оны іскерлікке баулу проблемасына назар аударған. 

Кәсіптік  қазақ  тілі  сабағының  мақсаты-  студенттердің  білім  деңгейін  көтеру,  қазіргі 

заман  талабына  сай  мемлекеттік  тілді  толық   меңгерген  мамандарды  даярлау,  студенттерді 

281 

мамандыққа  байланысты  тілдік  материалдармен  практика  жүзінде  таныстыру,  яғни,кәсіби 

бағытта оқыту[3]. 

1112000  «Өнеркәсіп  машиналарын  және  жабдықтарын  пайдалану»  мамандығының 

кәсіби  қазақ  тілі  сабағында  өткізген  жұмыс  түрлеріне  тоқтала  кетейін.  Лексикалық  мәтін: 

«Астық  қоймасы».  Мәтінді  оқу  барысында  әртүрлі  сөйлеу  жағдаяттарын  тудыруға  болады. 

Мәтінмен  жұмыс  істеудің  дәстүрлі  әдістемесіне  көз  жүгіртсек,  мынадай  жаттығуларды 

көбірек кездестіреміз: мәтінді оқу, оны аудару, мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру, мәтін 

бойынша жоспар құрастыру, мәтін мазмұнын айту.  

1.Мәтінді оқып, орыс тіліне аудару. Астық қоймасы

Астық  сақтауға  арналған  механикаландырылған  сыйымдылықтар  мен  ғимараттар.Ол 

астықты  жауын-шашыннан,  зиянды  кеміргіштер  мен  құстардан  қорғауға,  астықты  тиеп 

түсіруге ыңғайлы және бақылауға қолайлы болуы қажет.Астық қоймасының еденді, қамбалы 

және сүрлемді түрлері бар. 

Еденді  астық  қоймасы  астық  қабылдайтын,  астық  өндірілетін  шаруашылықтарда 

салынады, астық еденде сақталады. 

Қамбалы астық қоймасында мол астықты қамбаларға бөліп құйып сақтайды.Қамбалар 

едені астық өздігінен ағып шығу үшін көлбеу немесе конус тәрізді болып келеді. 

Сүрлемді  астық  қоймасы  биік  етіліп,  көлденең  қимасы  дөңгелек,  төрт  немесе  көп 

бұрышты  болып  темір-бетоннан  немесе  металдан  салынады.Едені  конус  тәрізді  немесе 

шұңқыр  болады.Астық  қоймасының  жетілдірілген  түрі  -  элеваторда  сүрлемді  түрге 

жатады.Ол  өңдеу  орындарына  (диірмен,зауыттар,астық  қабылдайтын  орындар,теңіз,өзен 

порттары,темір жол тораптары) таяу жерден салынады. [4]. 

Сөздік  жұмысы  –тіл  дамытудың  іргетасы,  студентті   жаңа  сөздер   үйренуде,  бұрын 

білетін  немесе  түсінбейтін   сөзердің  мағынасын  анықтауда  мыңызы  зор.Сондай-ақ  сөздік 

жұмысы сөйлем құрауға материал береді, сөздерді байланыстырып сөйлеуге, әңгіме айтуға, 

шығарма жазуға көмектеседі. 

2.Мәтінге байланысты жаңа сөздермен жұмыс.

Астық қоймасы - зернохранилище, сыйымдылық - емкость, торап - узел,тиеп түсіруге - для 

загрузки и выгрузки, еденді - напольные,сүрлемді - силосные,көлбеу - 

наклонные,  механикаландырылған  –  механизированный,  тиеп  түсіруге  –  для  загрузки  и 

выгрузки  ыңғайлы  –  удобный,  көлбеу  –  наклонные,дөңгелек  –круглые,көп  бұрышты  – 

прямоугольные,жетілдіру 

–

совершенствовать,өңдеу

–

обработка,

переработка, 

диірмен  –  мельница,торап  –  узел,тұтынушы  –  потребитель,астық  элеваторы  –  зерновые 

элеваторы,астық қамбасы – хлебный амбар, закрома,астық – зерно, дән. [5,6]. 

Сөздік бойынша тапсырма: 

 а) сөздермен сөз тіркесін  құрау; ә) 

сөз тіркестерінен сөйлем құрау;  

б) мәтінге сұрақ құрастыру. 

Оқыту  процесін  жеделдету  және  жетілдіру  үшін  сабақта  техникалық  құралдарды, 

соның 

ішінде 

бейнефильмдерді  пайдаланудың 

дидактика  тұрғысынан 

маңызы 

зор.Бейнефильмдер  студенттердің  фонетикалық,  лексикалық,  грамматикалық  материалды 

жақсы  меңгеруіне,  оны  интенсивті  түрде  бекітуге  көмектеседі.  Бейнефильмдер  студентке 

оқу-тәрбие  жұмысын  өмір  шындығына  жанастыруға  мүмкіндік  береді.  Сабақта 

бейнефильмдерді  қолдану  нәтижесінде  студенттер  өздері  меңгерген    фонетикалық, 

лексикалық,  грамматикалық  материалдарды  өз  ойларын  айтып  жеткізу  үшін 

қолданады.Бейнефильмдер  тыңдап-түсінуде  кездесетін  қиындықтарды  жеңуге,  студенттің 

бойында  тыңдап-түсіну  іскерлігі  мен  дағдыларын  қалыптастыруға  жәрдемдеседі.Сабақта 

бейнефильдерді  қолдану  оқу  сапасын  жоғарылатады,  олардың  сабаққа  деген 

қызығушылығын арттырады. 

3  «.Астық  қоймасы»  тақырыбына  бейнефильм  көрсету,    (  бейнефильм  бойынша 

тапсырмалар орындау). 

282 

4. Ө.Тұрманжановтың   «Қайдан келдің, бауырсақ?»  өлеңі бойынша тапсырма:  өлең

мазмұнын оқи отырып, бидайды өңдеу барысының технологиялық 

картасын жазу. [6]. 

Кәсіби  ойын  -  кәсіби  сөйлеу  тілін  үйрену  үшін  және  оны  дамыта  отырып,  кәсіби 

сөйлеу  дағдысын  қалыптастыру  үшін  қоса  жүргізілетін  пайдалы  әдістің  бірі. 

Өзге  тілді  дәрісханада  оқитын  студенттерді  қазақша  кәсіби  сөйлеуге  үйретуде  іскерлік 

ойындардың  өте  тиімді  тәсіл  екеніне  көз  жеткізілді.  Себебі,  студент  дайын  материалды 

меңгеруге  ғана  дағдыланбайды,  ол  өз  бетінше  ізденіп,  болашақ  мамандығы  рөліне  ену 

арқылы әр түрлі қақтығыс ситуациялардан шыға білуге, сөйлеу үлгілерін дұрыс пайдалануға 

қалыптасады.  Сол  сияқты,  іскерлік  ойындар  студенттердің  бойында  мынадай  қасиеттерді 

қалыптастырады:  іскерлік  кәсіби  жағдайда  тез  жол  таба  білу,  ұжым  мүшелерімен  арадағы 

сыйластық  және  т.б.  Сабақта  іскерлік  ойындарды  қолдану  –  студенттердің  болашақ  маман 

ретінде  кәсіби  біліктіліктерін  арттырады  және  қазақша  кәсіби  сөйлеу  дағдысын 

қалыптастырады.  Ойын  аз  ғана  уақыт  ішінде  студентке  өзінің  оң,  жақсы  тұлғалық 

қасиеттерін  толығымен  іске  асыруға  мүмкіндік  береді.  Студенттер  сабақтан  қанаттанып 

шығады,  яғни  іскерлік  ойын  олардың  оқуға,  тіл  үйренуге  деген  ынтасын  оятады. 

Психологиялық тұрғыдан, ойын кезінде жеке тұлғаның ішкі қайшылықтары жойылып, ішкі 

тұрақтылығы  пайда  болады.  Ойын  оқытушы  мен  топ  және  топ  мүшелері  арасында  ерекше 

сенім  тудыра  алады,  бұл  жеке  тұлғалар  арасындағы  байланысты  нығайтады.  Бірлескен  іс-

әрекет оқытушының оқу процесін ұйымдастырушы ретінде беделін арттырады және олардың 

кәсіби  шеберлігін  шыңдап,  студенттерді  бір  біріне  көмектесуге,  қол  ұшын  беруге  дайын 

тұруға үйретеді. Сондай-ақ іскерлік достық қарым-қатынасты туғызады. 

5. Іскерлік  ойын:    «Жеті  күн»  ақпаратты  сараптамалық  бағдарламасы  үлгісінде

өткізіледі.   

Ойынға  керекті  сөздер:  тілші  -  корреспондент;  наименование  хозяйств  –  шаруашылықтың 

атауы;  телеведущий  телеканала    «Хабар»    -    «Хабар»  телеарнасының  жүргізушісі; 

обмолочено-бастырылған;  урожайность-  өнімділік,  түсім;  товарищество  с  ограниченной 

ответственностью    /ТОО/  -  жауапкершілігі  шектеулі  серіктестік    /ЖШС/;    площадь-егін 

алқабы. 

Берілген сөйлемдерді қазақ тіліне аудара отырып, егін алқабының қанша  

пайызы бастырылғаны туралы ақпарат дайындау.

1-топ: «Жеті күн» бағдарламасының жүргізушілері.

2-топ:  Тілшілер. 

Тапсырма. Информация о ходе уборки зерновых культур в Бурабайском  

районе,по оперативным данным отдела сельского хозяйства на 20 октября 

2014  года  (студенттерге  астық  жинау  барысы  туралы  ақпараты  бар  «Луч»  газеті 

таратылады). [8]. 

6.Берілген сөздерді аударып,тиісті септік жалғауын жалғай отырып, сөз

тіркесін, ал олармен сөйлем құраңыз. 

Зерно 

Элеватор 

Мельница

        не істейді? 

Пекарня 

Магазин    

«Астық, қойма»  сөздеріне 

«Бес жолды өлең» құрастыру. 

Кәсіби  қазақ  тілін  оқыту  әдістемесі  теориялық  білім  берумен  қатар  болашақ 

мамандыққа  баулиды.  Білікті  маман  дайындау,  білім  беру  –  қоғам  дамуының  негізгі  жолы. 

Осыған  орай  қазақ  тілінен  берілетін  базалық  білім  таңдалады.  Қажетті  базалық  білімде 

ерекше  орынды  жоспарлау  мәселесі  алады,  себебі  бүгінгі  студент  ертеңгі  маман,  іскерлік 

қарым-қатынас  жағдайында  жол  таба  білуге  үйрету  маңызды  болып  саналады.  Бүгінде 

283 

оқытудың  барлық  түрін  кешенді  қарастыру,  оларды  бір-бірімен  байланыстыру  мақсаты 

басым.  Бүгінгі  күн  талабы  –  маманның  кәсіби  бағыттылығын,  іскерлігін  қалыптастыру. 

Сондықтан  кәсіптік  білім  беруде  өтілетін  тақырыптар,  соның  ішінде  ғылымның  соңғы 

жетістіктеріне негізделуі тиіс. 

 «Кәсіби қазақ тілі» пәнінің негізгі мақсаты – коммуникативтік құзыреттілік дағдыны 

қалыптастыру  және  дамыту,  бәсекеге  қабілетті  әрі  құзыреттілігі  жоғары  тұлғаның  кәсіптік 

маңызы  бар  жағдайларда  ғылыми  тілмен  қазақша  ойын  толық  және  анық  жеткізе  алатын 

болашақ маман иесін дайындау, қорыта айтқанда, студенттерді кәсіптік қазақ тілі сабағында 

кәсіби  бағытта  оқыту  арқылы  олардың  болашақ  мамандықтары  туралы  түсінігін кеңейтуге, 

сөздік қорын молайтуға, қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыруға болады. 

Әлемдік деңгейге сапалы біліммен жетейік. 

жүктеу/скачать 9,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: