«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының

204

204

205

ОРАҚ – МАМАй

Әкесіне осы сөзді айтып тоғалды да жана мына сөзді айтты 

жылдам �ақыру�ы жіберіп дос болып құсты ал де, бірақ не пай-

да олар енді құсты алмайды, жаңа сұрағанда бермеген құсыңды 

енді неге бересін біреудің ақылымен бересіндей ол ақылды кім 

айтса  сол  ақыл  айтқан  кісіні  алып  кел  болмаса  құсты  алмай-

мыз»,—дер сонда сіз айт:—«Жасырма, бір он екі жасар қызым 

бар  еді  сол  айтты  де,  сонда  олар  айтар  сол  қызыңды  алып  кел 

көреміз» дер, сонда сіз айт туғалы еркек көрмеген сәтір еді де 

біреуің  өкіл  бала  қылсаң  алып  келейінде  сонда  бірі  болмаса 

бірі өкіл бала қылар өкіл бала қылса сонда мені көрсет болмаса 

дұ�пан бірге мені де алып кетеді. Толағай қыздың сөзін естіп 

�о�ып кетіп неғыларын білмей асып-сасып артынан кісі жібе-

ріп  �ақыртып  алып  төсек  салып  енді  екеуің  дос  болып  құсты 

алып  кеттеп  еді  жаңағы  қыздың  айтқанындай  құсты  алма-

ды.—Жаңа бермеген құсыңды алмаймыз, бұл ақыл айтқан кі-

сіні  табасың,—деп  Мамай  ұстап  қалды.  Сонда  Толағай:—Бір 

он екі жасар қызым айтты,—деді. Орақ:—Кәне, сол қызыңды 

алып кел, көремін;—деді.—Бірің өкіл бала қылсаң алып келей-

ін еркек көрмеген сәтір,—деді. Мамай үндемей отыр еді, Орақ 

ақкөңіл адам, мен өкіл бала қылам алып кел,—деді. Сонысын 

қызды  алып  келді.  Қыз  үйден  кіріп  келе  жатқанда  Орақ  әзір 

жауап тұлға�ыл адам еді. Тез жылдам қызға Орақ сөз айтты. 

Сондағы сөзі

Он екі жасар баласың

Әкеңе ақыл саласың,

Бұл ақылды қайдан табасың?

Немесе әкең айтты ма,

Саған қойып жаласын,

Айт�ы мұның ырасын?

Сұрағанда бағана,

Үндемеді Толағай.

Кетіп едік сонысын

Алысқа ұзап қарамай.

Жіберіпті адам-ай.

Неғыламыз құсты алып,

Бермеген соң бағана-ай.

Бұл ақылды айтқан деп,

5490

206

БАТыРлАР  ЖыРы

206

207

Айтады әкең балам-ай.

Білмегенде әкеңіз,

Қайдан жөнді білесің?

Бала болып сен маған,

Үйге кіріп келесің.

Қимағанда Толағай,

Ақыл салып сен маған,

Көк тарлан құсты бересің.

Өзің на�ар баласың,

Ата қылдың демесін.

Әкеңе айттың ақылды,

Ақылың айтқан мақұлды.

Балағатқа батқан соң,

Қайдан білдің сәтірді?

Құсты бер деп сон�ама,

Білмейсің менің атымды.

Ке�еден бері бұл бала

Қай жаққа барып отырды?

Бермегенде Толағай,

Неғыламыз бұдан-ай.

Қызығып едік құсына,

Деген соң алғыр қыран-ай.

Әкесінен баласы

Білімді туған бұ қалай,

Бұ не деген заман-ай,

Сөзіңді айт�ы маған-ай?

Он екі жасар баласың,

Таң қаламын саған-ай.

Неге құсты бер дедің,

Кәнеки, сөйле, балам-ай?

Қалипа сонда сөйледі:

—Мен атамнан туған соң,

Тазартып сумен жуғансын,

Ар�ыдан перде а�ылды,

Құндақтап бөлеп қойғансын.

Мен бес жасыма келгенде,

Көрдім ме�іт молдасын.

Көргенім жоқ еркекті,

Тоғыз жасқа толғасын.

5500

5510

5520

5530

206

206

207

ОРАҚ – МАМАй

Мен көргенімді айтайын,

Көз алдымда тұрғансын.

Әкем де �ықпайт сөзімнен,

Баласы жалғыз болғансын.

Мен оңа�а үйде отырдым,

Үйге қонақ қонғансын. 

Сендер үйге түскенсін,

Мен оңа�а үйге кіріп ем,

Ертең ерте тұрып ем,

Дәретпен бетті жуып ем.

Атты қонақ дегенсін,

Жабықты барып түріп ем.

Сырттарыңнан көз салып, 

Барлап жанған қос �ырақ

Оттарыңды көріп ем.

Мен сонысын әкеме

Жүгірумен келіп ем,

Келіп кеңес беріп ем.

Қыз да болсам әкеме,

Ақыл айтар серік ем.

Екеуіңнің басыңда

Білуімнен бұлт бар.

Сізбен дұ�пан болалмайд,

Пенде болса, үміттер

Құс түгіл елді алам деп,

Екеуіңде үміт бар.

Атқа міндің екеуің,

Сұраған құсты ала алмай.

Қимайтын құсы болған соң,

Бай да қалды бере алмай.

Мен болмасам осыдан,

Қалар ет әкем ұялмай.

Сендер кейіп кәрленсең,

Әкем түгіл тамам халық

Бірін-бірі қалар көре алмай.

Мен танысам сендерді,

Тынбассыңдар ел алмай.

Сендер аттан түспессің,

Пайдалы жерден кек алмай.

5540

5550

5560

5570

208

БАТыРлАР  ЖыРы

208

209

Екі асыл төрелер,

Ерегіссе ер өлер.

Ерегіспей құс бер,—деп,

Әкеме айттым кемеңгер.

Құтты болсын сізде құс,

Дос бол дағы әкеме

Бере-бер дедім бере-бер!

Мен болдым өкіл балаң-ай,

Басында кеткен қалам-ай.

Біреуің әкем болсаңдар,

Біреуің болдың ағам-ай.

Ер кәдірін білмейді,

Менің әкем сараң-ай.

Толағай байдың құсын ал,

Бай басыңды қосып ал.

Екеуіңе бірдей баламын,

Өтіл айттық араңа-ай.

Не қылсаңдар өзің біл,

Бір білімсіз іс қылды,

Жауап бермей Толағай.

Құтты болсын, құсын ал,

Баласы кем ермектеп

Отыр еді кемпір-�ал.

Не қылсаң да ықтияр,

ық етуге жоқ-ты әл.

Басты салып ұсындық,

ықтиярың алсаң мал.

Көрмесі жат деген бар,

Бай кінәсін ке�іңдер,

Екі сұңқар пат�а дәл.                  

                  

Бұл  екеуі  қызды  Орақ  өкіл  бола  қылдым  деген  сөзден  аса 

алмай  қыздың  айтуы  бойын�а  құсты  алып  еліне  қайтты.  Бұл 

құс  түлеген  жоқ  екен  енді  ү�  айда  түлейді  екен.  Бұған  Орақ 

Мамай �ыдамай ел азайып қалған соң Мұсаның бір баласы бо-

лып  адамға  айтпай  аттанды.  Орысты  жаулап  алмаққа  һам  екі 

құмдағы  ноғайды  жинамаққа  ендігі  сөзді  айту�ы  тұрмыстап 

айтады.

5580

5590

5600

208

208

209

ОРАҚ – МАМАй

Айтушыдан:

Бір күні тұрып ер Орақ

Аққұла атқа ер салды.

Өз-өзінен ақырып,

«Бәрің де мін атқа» деп,

Он інісін �ақырып.

Айтқансын Орақ не сөз бар,

Жібермей бағат бұрыннан,

Бір-бір атын қатырып.

Әуелі Мамай ер салды

Дәлбедеу аттың беліне.

Смайыл—әнжі—топаяқ

Майын сұрап мініпті

Жирен сақал қара құлдың

Теңбіл  қара көгіне.

Оны тегіс ат мініп,

Ат құйрығын �арт түйіп,

Сапар �ыға жөнелді

Екі орыстың еліне.

Мәтрө�ке қара құл

Ауылда қалды мал бағып.

Оны кетті жөніне,

Екеуі �ықты Еділден

Бөлтірігін ерткен,

Көк бөрідей �ұбалып.

Басқасы жана талапкер

Жүрген Орақ сыналып.

Жана талап жас түлек

Он інісі келеді,

Жау дегенде қуанып.

Сыдырып �ығып жөнелді,

Алдына Орақ келді,

Қолына жасыл ту алып.

Не�е күндей жол жүрді,

Азғантай емес, мол жүрді.

Жау келет деп ісі жоқ,

Бейхабар жатыр бұ халық.

Он бес күндей жол жүріп,

5610

5620

5630

5640

210

БАТыРлАР  ЖыРы

210

211

Омскиге құлады-ай.

ымыртта келіп бір жерге,

Бір салаға қонады-ай.

Азанда мініп атына,

Омскидегі орыстың

Далада жатқан жылқысын

Қалаға қарай қуады-ай.

Оны ұмтылып он жақтан,

Бөлек жатқан орысқа

Бір ылайсаң қылады-ай.

Кәпелімде жау келіп,

Орыстан есін танады-ай.

Қорғаны жоқ сыртында

Жайдақ жатқан қала еді-ай.

Тегіс түстік қия �ың,

Құбыла беті сала еді-ай.

Жау қарасын көргенсін,

Ақиқат жауын білгенсін,

Бұлар да амал қылады-ай,

Даңғырағын ұрады-ай.

Дорын ескі әкімі 

Бұ да елін жияды-ай.

Бір жағының тауы бар,

Бір жағының суы бар,

Тауға өздері �ығады-ай,

Суға қайық салады-ай.

Әскері жаумен ұрысып,

Басқа жаумен ұрысып,

Басқа халқын бұл орыс

Өткізуге қарады-ай.

Айтса да Мамай хан тағы,

Ақылымен Мамайдың

Оны он жаққа тарады-ай.

Сонда Мамай сөйлейді:

—Бастығың болсын Орекең,

Бәрің де бермен кел,—дейді.

Көп өлтіріп не керек,

Бізге керек ел,—дейді.

А�улансаң, Ореке,

5650

5660

5670

5680

210

210

211

ОРАҚ – МАМАй

І�теме көзің көрмейді.

Ойламасақ ертерек,

Жеріміз әзір кең,—дейді.

Тауға �ықса орыстар,

Тілгәрәмін ұрады.

Әр жақында әлі көп,

Кербегежін орыс бар.

Елі өтсе әр жаққа,

Әлі де қандай қоныс бар?

Бұл онымыз он жаққа

Қамал қылып тарайық,

Бүлдірмеске бұл елді

Амал қылып бағайық.

А�уың келсе, Ореке,

Айқайламай сабыр қыл,

Әзірін�е қарайық,

Қорқытып көзін мал баққан

Шет жерін �абайық.

Жібермей оқ�ау жан-жаққа,

Бірер мезгіл қамайық.

Ақылға келіп сөйлессе,

Бүлдірмей-ақ алайық.

Сөйлесуге келмесе,

Билігін бізге бермесе, 

Кү�іміз жетсе сонысын,

Аямай-ақ қылайық.

Мақұл көріп мұнысын,

Жан-жағына таратты 

Батыр Орақ інісін.

Шығармады малдарын,

Мұныменен бұл ерлер

Осы арада тұрыссын.

Әгәр Мамай болмаса,

Тарқатар еді ер Орақ,

Бір айқайлап құрысын.

Орыстар тауға �ығады-ай, 

Тілгәрәмін ұрады-ай.

«Біздерді жау қамайд» деп,

Кербегежін еліне

5690

5700

5710

5720

212

БАТыРлАР  ЖыРы

212

213

Бұлар хабар қылады-ай.

Тілгәрәммен ісі жоқ,

Бұлар қамап тұрады-ай.

Бір уақытта хан Мамай

Көзі түсіп аға�қа, 

Ой жіберіп қарады-ай.

Қарап тұрып ойланып,

Аға�тарын сындырып,

Темірлерін қияды-ай.

Мұнан бұрын сонда да 

Ол елге хабар барады-ай.

Тілгәрәм хабар барған соң,

Қалдырмастан адамды

Жүреміз деп жинады-ай.

Кербегежін елдерін

Жеңіп алып санады, 

Іс�отына қарады.

Іс�отына қараса,

Бес жүз адам болады.

Ол күнде жоқ орыста

Топ полемет амалдар.

Тек �амалы құралы,

Дорутскей еліне

Бес жүз адам �ығады.

Кербегежін қасында

Ақылгөйы Пабылдай.

Бапков деген бір ері

Өз еліне дабылдай.

ыждаттап жүріп келеді,

Мұнарланып сағымдай. 

Келе жатып ойлайды-ай,

Қамаған жаулар не қылды-ай?

Әскерлері бұл елдің

Әзір жауды сағынды-ай.

Белдігі болар �амасы,

Тұрса бір Орақ бағынды-ай.

Қасындағы Пабылмен

Кербегежін кеңесті,

Бізбенен дұ�пан кім десті.

5730

5740

5750

5760

212

212

213

ОРАҚ – МАМАй

Сонда Пабыл айтады:

—Ноғай �ығар осы жау,

Мұсаның он бір баласы

Ноғайлыда тең өсті.

Ағайыны жау болып,

Деп есіттім егесті.

Ноғай деген бассыз халық,

Едігеден басқасы-ай.

Жау болғансын Едіге,

Ерген �ығар ел қалмай.

Бұл отаннан басқасы

Бізге келер орны бар,

Мұсаның батыр баллары

Ағайыны тастаса-ай.

Е�кімнің әлі келмейді-ай,

Бұларды Орақ бастаса-ай.

Оларға бірақ ел керек,

Әңгімеге тұрады

«Алық-салық берем» деп,

Бере қойсақ сөздерін.

Кербегежін, мен білсем

Ойламаймын мен өзге деп.

Олар елді қырмайды,

Тұрған �ығар хан Мамай

Бітетұғын сөзді іздеп.

Бес жүз кісі келеміз,

ұрыспаққа қаладан.

Дорутскей  ескі елдерін

Деп айтады қамаған.

Біз сыртынан қамайық,

Біз де айла қылайық.

Бір сескенер қарадан,

Бір жұмылып көрейік.

Бұ келе жатқан бар адам,

Тауда �оғыр бар дейді,

Дүрбіменен қараған.

Осыны мақұл көрісіп,

Әр жүзі бір бөлініп,

Бес жағына тараған.

5770

5780

5790

214

БАТыРлАР  ЖыРы

214

215

Бөтен бар деп ойда жоқ,

Қаматып тұрса хан Мамай,

Топ-топ қара көрінді

Сырт жағында қиядан,

Найзалары жалтылдап.

Сырт жағына қараса,

Топ-топ қара құлаған.

Дорутскей  елдерін

Қамап еді ойынға-ай,

Тұс-тұстан жау құйылды-ай.

Белгілі болар ерлері,

Қорқақтарға қиынды-ай.

Сонда тұрып хан Мамай

Асылық сөз айттым ба деп,

Әуелі Құдай, пайғамбар,

Едігеге сыйынды-ай.

Жау қарасын көрген соң,

Е�теңемен ісі жоқ,

Тұр еді бұрын ту ұстап.

Топ-топ қара көргенсін,

Айқайлады есінеп,

Тұла бойы құрыстап.

Жаудың көріп қарасын,

Бұларға айып ығыспақ.

Ақырып еді ер Орақ,

Айқаймен жел заулаған.

Құбыла беттен жел тұрып,

Бұлт �ығып ойнаған.

Дауылдатып қар жауды,

Бұлт �ығып қайнаған.

Жазғы уақ ет.

Мал тойынып жайылған,

Қызғалдақтар жайнаған.

Ат құлағы көрінбей,

Кәпелімде қыс болды,

Себебі мұның Алладан.

Біреуді-біреу білмеді,

Болғандай болды қиямет.

Бір сағатта бұл заман

5800

5810

5820

5830

214

214

215

ОРАҚ – МАМАй

Араласты орысқа.

Бір-біреуін көре алмай,

Әлде қандай заман деп,

Орақтан басқа оны да

Не болғанын біле алмай,

Зәрелері қалмаған.

Құбыладан жел тұрып,

Борай-борай қар жауған.

Тұра алмады ер Орақ,

Шапты бұрын баллардан.

Орақ �ауып кеткен соң,

Басқасы да қалмаған.

Сонда Мамай аңда деп,

Орақ бұған ойланған.

Қолға кірген уақытта,

Біреу �ықты Ораққа

Алтыатарын қолға алған.

Біреу келді оңынан,

Тәж киіп паңланған.

Ерлігінен ісі жоқ,

ұрыста Орақ ойы бар,

Қызыл ала қан қылған.

Екеуінің қолында

Темір арқан бұғау бар.

Армандары бұлардың

Орақты аттан аударған.

Бұл екі орыс келе атқан

Дорутскей Бапковпен.

Бапков деген ер еді,

Өз еліне ат кескен.

Дорут ескі бек еді,

Мен-менсінген неме еді.

Екеуі бірдей жабылып,

Алайық аттан деп еді.

Темір арқан қолында

Бұғалық қылар жіп еді.

Бұларменен ісі жоқ,

Көрсеткен әзір кү�і жоқ.

5840

5850

5860

5870

216

БАТыРлАР  ЖыРы

216

217

Мамайдың айтқан сөзімен

Тек айқайлаумен жүр еді.

Қапияда екеуі

Арт жағынан келеді,

Бұғалық тастап мойнына,

Батырдың демін бөледі.

Екеуі салып, «�у» деді,

Пәрменімен екі аттың

Құлап, тізе бүгеді.

Басқаменен ісі жоқ,

Қырады ғой елді деп,

Жақын жерде хан Мамай

Орақты бағып жүр еді.

Жалт қараса, ағасы

Жығылып жатыр атымен.

Тарылып кетті көргенде,

Дүние бұрын кең еді.

Атадан қалған ақ алмас

Тиіп еді Мамайға.

Бұрыннан Мамай «мүлкім» деп,

Белге асынып жүр еді.

Дәлбедеуді көрген соң,

ырғытумен келеді,

Алмасымен бөледі.

Темір арқан алмасқа

Сілтесе мысал жөн еді.

Болмағанда хан Мамай,

Жазымы жоқ осы жерде,

Батыр Орақ өледі.

Арқанды қиып хан Мамай, 

Бір босатып жіберді.

А�уменен Мамайың

ұрысқа өзі енеді.

Біреуін барып хан Мамай

Бапковты �апты басынан.

Өз қайратын осы еді

Жұмсағаны жасынан.

Атыменен бөліпті,

5880

5890

5900

5910

216

216

217

ОРАҚ – МАМАй

Дорутскей ескі кәріпті.

Бапков мұндай болған соң,

Жарылып кетіп жүрегі,

Қарап тұрып өліпті. 

Енді Мамай желікті,

Арқаннан босанып,

Орақ та атқа мініпті.

Мамайдың көріп ұрысын,

Бағана айтқан сөзіне

Орақ ойлап күліпті.

Енді Орақ �аппады,

Өзін-өзі сақтады.

Шаппағанмен ер Орақ,

Тоғызы тегіс қаптады.

Соған �ейін ке� болды,

Тауда жатты бұл оны.

«ұрысармыз ертең» деп,

Өз-өздерін �ақтады.

Аман келіп бәрі де,

Мамайды тегіс мақтады.

—Мамайдың сөзі жақпат,—деп,

Қалтырап, Орақ «қап»—деді.

Бұл ұрысқа бір өзім

Болатыным-ақ,—деді.

Есілдерті Мамайдың

Ел бүлдірмей тақ,—деді.

Болмағанда ақ алмас,

Бола жаздым сап,—деді.

Қаласына кіре алмай,

Орыс та жатты далада,

Бара алмады қалаға.

ұрысқанда бір мезгіл,

Ері менен бек өлді.

Адамы да азайып,

Келіп қалды �амаға. 

Өз-өздері кеңесіп,

Бітіспекке осы түн 

Пабылды салды араға 

5920

5930

5940

5950

218

БАТыРлАР  ЖыРы

218

219

Бітім

Бітімге осы күнде Пабыл келді-ай,

Өз халқы не қылса да, тізгін берді-ай.                  

Ақылы бұл Пабылдың халыққа пайда,

Бір емес пайда салған әрбір жерде-ай.

Тізгінін халықтың алып келгеннен соң,

Жөн көрді ойласты да, бұлар енді-ай.

Орақ пен Мамай тыңдап Пабыл сөзін,

Би екен, айтқан сөзі келді жөнге-ай.

Сөйледі сонда Пабыл ойдағысын,

Деп айтты сіздерге айтар ойдағы ісін.

—Сендерге ел керек пе, мал керек пе,

Біліңдер мұң ойлап ендігісін?

Біріміз қалғанын�а қан төгеміз,

Біздерден сұрасаңдар діннің ісін.

Дінменен жұмысың жоқ бола қалса,

Береміз қолдарыңа жолдың кү�ін.

Хан Мамай, не қылсаңдар �ындарыңды айт,

Сөйлеспек бітім еді бұл жұмысым.

Сонда оны былай �ығып ойласады-ай,

Ойласып бір-біріне сөз қосады-ай.

«Не қылсаң ықтиярың, өзің біл»,—деп,

Мамайға тумалары жолды а�ады-ай.

Пабылға Мамай айтты:—Сөйлесейік,

Сөйлесіп, татуласып жөндесейік.

Бір тума бұл отырған бәріміз бір,

Қасыңа адам алдыр сенде серік.

Қат қалам екі жақтан бөлу керек,

уағдамыз сонда айнымай болар берік.

Тұрсаңдар хукуматта бізге болад,

Емес он�а құмар дінге жерік.

Айт барып салықтағы көп еліңе,

Жылында тұрсын бізге есеп беріп.

Ел керек әскер, салық алатұғын,

Дүние-мал адамзатқа емес дерек.

Діндерің өздеріңде тұра берсін,

Тек болад әмріме тұрсаң көніп.

5960

5970

5980

218

218

219

ОРАҚ – МАМАй

Жөн көріп Мамай сөзін Пабыл қайтты-ай,

Қалдырмай бір аузын халқына айтты-ай.

—Жөн болса өзіңізге істі бер,—деп,

Шулады бітейік деп басын тартпай.

Жылында екі есеп бермек болды,

Бір қойдан салық берді жылда мартта-ай.

Әр домға бір қосайын �өт қылып,

Қол қойды мың ақсақал инабатты-ай.

Жиырмадан ү� жыл алып ойнатпаққа, 

уағда етіп нық жасады бітім хатты-ай.

Хан қылып Кербегеженды екі елге,

Хан Мамай халықты жинап, уағыз айтты-ай.

Мың жылқы, бес жүз түйе, екі мың қой

Бұл сапар орыс жинап тарту тартты-ай.

Екеуі екі құмдағы елге кетіп,

Еділге сегізінде малды айдатты-ай.

Орысты бағындырып алғаннан соң,

Арманы екі құмдағы елді алмақты-ай.

Екеуі—Орақ, Мамай мінді атқа-ай,

Мал айдап інілері елге қайтты-ай.

Арада қан�а жүрсе, он�а жүрсін,

Келіпті тама халыққа ыждиһатты-ай.

Қар жауып, бұл елге де қыс түсіпті,

Ер Орақ ақырғанда ана қатты-ай.

Кө�-кө�теп көрген елді �аба берді,

Мен пәлен-түленмін деп жөнін айтпай.

Бетіне бұл екі ердің кім қарасын,

Айбатты пат�азада салтанатты-ай.

Кө�ерде бет-бетімен Еділге елде,

Ел үркіп, бет-бетімен зар жылатты-ай.

Ел кө�іп екі құмнан ыңырсыды,

Баратыр сабыр ел батпақты-ай,

Құс алған Толағайды да қалдырмады,

Ойыннан өкіл бала �ықты тіпті-ай.

Ер Орақ елді айдап ысқырады,

Ойда жоқ е� уайым жұда құрттай.

Енді бір баяғы Қалипадан сөз айтамыз,

Жиналған сөз тыңдау�ы азаматқа-ай.                   

                 

5990

6000

6010

6020

220

БАТыРлАР  ЖыРы

220

221

Орақ  Мамай  бұл  елді  атып  �аппай  құр  абаймен  кө�ірді. 

Өздері  бір  ауылдан  бір  аулыға  халықтың  жақсы  адамдарын 

қасына алып, қонып түстеніп жүре берді. Елдегі есер боз балаға 

әмір  қылды  бір  �аңырақ  жаңылыс  кө�пей  қалмасын,  сенде 

қалдырмай есерлер кім қалсын ел қалмай кө�ті.

Ендігі  сөзді  Қалипадан  айтайық.  Қалипа  ел  кө�кенде 

Толағайдың  еркек  баласы  жазғытұрғы  ығыста  жылқысының 

басына  кетіп,  ығыс  басылған  соң  жылқы�ыларына  жылқы 

айдатып  аулына  келсе  аулы  түгіл  ел�ық  болып  кө�іп  кетіп-

ті.  Жұртқа  келіп  ойлап  ақылмен  білсін  батылмен  білсін  бұл 

елді Еділге кө�ірген Орақ Мамай �ығар деп ойлап ел кө�кен 

батпақ сүрдекпен жылқы�ыларға жылқыны айдап келе бер деп 

өзі сүрдекке түсіп арада бір қонып елге жетті. Кө�іп баратқан 

мал  айдаған  мал�ыға  жолығып  сұраса  ойлаған  ойы  дұрыс 

жақындай-жақындай Орақ Мамайды тапты.

Орақ Мамай бұл күнде Тоғаев деген байдың аулында жатыр 

еді. Қасында көп адам бар тек екеуі �атырдың і�інде оты еді. 

Қалипа  атпен  кідірместен  келіп  �атырға  атынан  басын  тіреп 

тұрып Орақ Мамайға базына қылып сөз айтты, сондағы сөзі:

Ақ мауыты ені кез,

Ақ болғанмен емес бөз.

Жібекпенен торлаған,

Торға арқанмен жинаған

Шығыр�ығы сары жез.

Инабатты адамнан

Патуалы тарқап сөз.

Он алты қазық ақ �атыр

Жатырмысың і�інде

ықпалды туған, қос батыр.

уәкіл әкем—Ер Орақ

Тоғаевтың аулында 

Естіп келдім деп жатыр.

Базынасын айтуға,

Келіп тұрған біз пақыр.

Баласына қайрылмай,

Көргенінен айрылмай,

Болғаны ма заманның

Ойлап тұрсам �ын ақыр.

6030

6040

220

220

221

ОРАҚ – МАМАй

жүктеу/скачать 2,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: