Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том
жүктеу/скачать 52,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.8-сурет ). Олардың қайталанбас қасиеттері бар және оларды, түзілетін бірліктері бойынша, болжау мүмкін емес. 2.6-сурет. Клеткадағы кіші органикалық мо
- 60 2-тарау.
| 2.4-
, 2.5- және 2.6-панельдерде көрсетіл- ген. Клеткалардың химиясы айырықша қасиеті бар макромолекулалармен анықталады Жалпы массасы бойынша тірі клеткада ең көп мөлшерде болатын көміртегісі бар қосылыстарға макромолекулалар жатады ( 2.7-сурет ). Олар клеткада түзілетін блоктар және оның қасиеттерін анықтайтын қосылыстар болып табылады. Клеткадағы макромолекулалар – қарапайым органикалық молекулалардың ковалентті байланысуы көмегімен түзілетін ұзын тізбектер ( 2.8-сурет ). Олардың қайталанбас қасиеттері бар және оларды, түзілетін бірліктері бойынша, болжау мүмкін емес. 2.6-сурет. Клеткадағы кіші органикалық мо- лекулалардың негізгі төрт туыстастығы. Осы кіші молекулалар көптеген макромолекулалар мен басқа күрделі жиынтықтардың бірліктері немесе суббөліктері болып табылады. Олардың қант немесе майлы қышқылдар сияқты түрлері энергия қоры болады. Олардың құрылымдары қысқаша көрсетілген және олардың кеңейтілген құрылымдары осы тараудың соңындағы және 3-тараудағы панельдерде келтірілген. 60 2-тарау. Клетка химиясы мен биоэнергетикаcы 2.7-сурет. Молекулалардың клеткалардағы таралуы. Бактериялық клетканың құрамы салмақ бо- йынша көрсетілген. Жануар клеткасы бактерия клеткасынан 1000-дай есе үлкенірек болғанымен, оның құрамы ұқсас келеді. Макромолекулалардың клетканың көп бөлігін құрайтынына назар ауда- рыңыз. Негізгі бейорганикалық иондарға Na + , K + , Mg 2+ , Ca 2+ және CI- жатады. Белоктар клеткадағы ең көп мөлшерде кездесетін қосылыстар болып табылады және олар клеткада мыңдаған ерекше функциялар атқарады. Көптеген белоктар клеткаға қа- жетті болатын коваленттік байланыстарды түзетін және оларды үзетін реакцияларды катализдейтін ферменттер ретінде әрекет етеді. Ферменттер клеткаға энергия беретін барлық реакцияларды катализдейді. Мысалы, рибулозо-бифосфат-карбоксилаза фер- менті фотосинтетикалық организмдерде СО 2 -ні қанттарға айналдырады да, Жер бетін- дегі тіршілік үшін маңызды органикалық заттардың көпшілігін өндіреді. Басқа белоктар құрылымдық компоненттер ретінде қолданылады. Соның ішінде тубулин белогы клетка қаңқасының құрамына кіреді, ал гистондар ДНҚ-ны хромосомаларға тығыздайды. Со- нымен қатар, бұлшық еттегі миозин сияқты белок күш пен қимыл тудыратын молекула- лық мотор қызметін атқарады. Белоктардың атқаратын қызметі өте көп және біз оларды кітаптың келесі тарауларында қарастырамыз. Дегенмен, әр полимерге оның суббөлік- терін бір-бірімен жалғайтын химиялық реакциялар белоктар, полисахаридтер мен нуклеин қышқылдары үшін ерекше болады, бірақ олардың ортақ қасиеті бар. Мономер полимерге конденсациялық реакция көмегімен қосылады және осындай реакция кезінде әр бірлік қосылғанда судың бір молекуласы жұмсалады ( 2.9-сурет ). Мономерлердің бір- те-бірте полимеризациялануы үлкен әрі күр- делі молекулаларды түзудің ең қарапайым жолы болып табылады, себебі бір реакция бірнеше рет қайталанып жүруі мүмкін және олар бірдей ферменттер жиынтығымен ка- тализденеді. Полисахаридтерді ескермегенде, макромолекулалардың көпшілігі бір-бірі- нен онша ерекшеленбейтін мономерлер жиынтығынан синтезделеді. Мысалы, күрделі жүктеу/скачать 52,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|