бар
атау сыңарлар Д
2
(денотат 2)-мен, “соларға ұқсас” деген сыңарлар К,
(коннатат)-мен, ал синхрондық тұрғыдан мүлде белгісіз, уәждемесі жоқ деген
атау сыңарлар К,-мен белгіленеді. Мұндағы
семалар экстралингвистикалық
мәннен (Д,) алшақтап (Д
2
К
2
) және одан қол үзген сайын (K
2
) екі құрамды
күрделі есім сөздерді бірге жазу үрдісі күшейе түседі” дейді автор. Сөйтіп,
ақ аю
мен ақбөкен сияқты бір үлгідегі сөздердің әр түрлі жазылу себебін іздейді (5.
148).
Автор БС-дердің жеке белгілері ретінде сыңарларының мағына
көмескіленуін (
сайгүлік,
ашудас), екі сыңардың
лексика-семантикалық
контаминацияға түсіп, біртұтас мағына беруін (
өнеркәсіп, тауқұдірет),
сыңарлардың бүтіннің бөлшегі ретінде жұмсалып барып, бүтінге айналуын
(қосаяқ, бөрігүл, бозтікен), бір сыңардың жалпы мағынаға көшуін (
әулиеағаш,
ауданаралық), екінші сыңардың әр түрлі
грамматикалық тұлғада келуін
(тамыратпалылар, батысгерманиялық, көріпкел, жатыпатар) көрсетеді (27.
67).
1989 жылы “Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі” атты монография
жарық көрді. БС проблемасына қатысты қордаланған жайттарды тезге салып,
зерттеу нысанасын жаңа қырынан ашатын өзіндік ерекшелігі бар бұл еңбек
Қ.Жұбанов, К.Аханов, М.Балақаев сынды ғалымдардың БС-ге берген
анықтамаларын
қорытындылап, “БС дегеніміз – о бастағы кемінде толық
мағыналы екі сөздің тұтасып жымдасуы нәтижесінде, әдепкі лексика-грамма-
тикалық мағынасынан айырылып, жаңа лексикалық, соған лайық жаңа лексика-
грамматикалық мағына тудыратын сөздер бірлестігі” деп анықтама береді (28.
209).
БС- ге айналу процесін түсіндіруде зерттеушілердің мына схеманы
басшылыққа алғанын көруге болады (28. 213, 215):
сөз – сөз тіркесі –
Достарыңызбен бөлісу: