П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


КҮРДЕЛЕНГЕН СӨЙЛЕМ МЕН ҚҮРМАЛАС СӨЙЛЕМНІҢ



Pdf көрінісі
бет194/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   190   191   192   193   194   195   196   197   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

КҮРДЕЛЕНГЕН СӨЙЛЕМ МЕН ҚҮРМАЛАС СӨЙЛЕМНІҢ
ЖӘНЕ КҮРДЕЛІ СИНТАКСИСТІК ТҮТАСТЫҚТЫҢ ИНТОНАЦИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
интонациялы қ параметрлермен ерекшеленеді. 
Әуені, ұзақтылығы, және интенсивтілігі көбінесе 
өзінің максималды мәндерімен сипатталады. 
Сондықтан жалғаулықтардың сойлемнің бірінші 
ком понентінің соңында келетіндері (
да, де, та

те)
оны ң соңында акценттеліп, ал сөйлем нің 
ек ін ш і к о м п о н е н тін ің б асы н д а келетін дері 
(сондыктан, эйтпесе, бірақ, сөйтсе де)
о н ы ң
басында акценттеліп, әр компоненттің басында 
қайталайтындары (
не-не)
әрқайсысы өз орынында 
акценттеліп, компоненттердің бәрі пауза арқылы 
синтагмаларға бөлініп тұрады. Салалас сөйлем- 
дерде ж алғаулы қтары ны ң орналасуы на қарай, 
оларды ң интонациялы қ келбеті де құбылады. 
К елтірілген м ы салдарды ң ком п о н ен ттерін ің
и н т о н а ц и я с ы б ір к е л к і ж ай т о л қ ы н д а н ы п , 
синтагмалардың аралары үлкенді-кіш ілі пауза-
лармен бөлініп, ең соңғы синтагмасы бәсеңдеп 
барып бітеді.
Сонымен барлық салалас сөйлемдердің соңғы 
сегменті тиянақты интонем аға ие болады, ал 
сөйлем нің басы нда ж әне ортасы нда келетін 
сегменттері тиянақты, тиянақсыз және қыстырма 
интонемалардың варианттарымен сипатталады.
IІ.Б ір ін -б ір і б а ғ ы н д ы р а б ай л а н ы са ты н
сабақтас құрмалас сөйлемдер басы ңқы сы мен 
бағы ны ңқы сы ны ң мағы налы қ қарым-қатынас- 
тарына қарай мынадай түрлерге бөлінеді: 1) мезгіл 
б а ғ ы н ы ң қ ы л ы с а б а қ т а с с ө й л ем ; 2) с еб еп
бағы ны ңқы лы сабақтас сөйлем; 3) қим ы л-сы н 
б а ғ ы н ы ң қ ы л ы с а б а қ тас сөй л ем ; 4) м ақ сат 
б а ғы н ы ң қ ы л ы саб ақтас сөйлем ; 5) ш артты 
бағы ны ңқы лы сабақтас сөйлем; 6) қарсылықты 
бағыныңқылы сабақтас сөйлем; 7) салыстырмалы 
бағыныңқылы сабақтас сөйлем. Мысалы:
1. Абай есікке жакындай бергенде,// оның карсы алдынан 
Қазакбай
шыкпгы (Әуезов).
2. Алшынбай кірісем деген соң //Майырдың да ектей коятын жері жок


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   190   191   192   193   194   195   196   197   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет