571
Arş. Gör. Seda SELİM/Çağdaş Karapapak (Terekeme)Türkleri ve Çağdaş Karapapak Şairi Refiğ Hümmet
KAYNAKÇA
Alyılmaz, S. (2002), Borçalı (Gürcistan) Karapapaklarının/Terekemelerinin Tarihine Dair. Yeni Türkiye Dergisi,
(Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı), 43, 288-291.
Alyılmaz, Semra (2003), Borçalılı Bilim Adamı Eğitimci, Şair Valeh Hacılar (Hayatı-Sanatı-Şiirleri), Ankara.
Alyılmaz, Semra (2010), Gürcistan Türklerinin Yeniden Yükselen Sesi:″Varlık″ Gazetesi. Karadeniz Araştırmaları,
Sayı 25: 115-124
Baş, Osman (Editör) (2012), Çağdaş Seçkin Azerbaycan Şiiri, Nurlan Yay., Bakü.
Güneş, B. (2012). Borçalı (Gürcistan) Karapapak / Terekeme Türkleri Ağzında İsim Çekim Ekleri, Karadeniz
İncelemeleri Dergisi, 13, s.161-173.
Hümmet, R.(2000), Salam Dünyanın Yiyesi, Elm Yay., Bakü.
Hümmet, R. (Editör) (2007), Edebi Gürcüstan, Tiflis.
Kalafat, Y. (1998), Azerbaycan Notları, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Dr. Haluk Karamağaralı Armağanı, 8,
Ankara, s.75-95.
Memmedli, Ş. (2003), Azerbaycan Edebiyyatının Borçalı Qolu, Kolori, Tiflis.
Türkoğlu, İsmail (1988), Karapapaklar, İslam Ansiklopedisi, İstanbul.
Qehreman, İ. (2001), Menim Şerlerim Menim Avtoportrelerimdir, Azerbaycan XXIesr, No:30, 8-14 Ağustos.
Hümmet, R. (2014), http://edebiyyat.biz/az/view/7165/bextever-basna-kepeneklerin/ adresinden 2 Mart 2016
tarihinde elde edildi.
572
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
ÇAĞATAY TÜRKÇESİNDE DİN TEMALI BİRLEŞİK FİİLLER
Okt. Dr. Serpil SOYDAN
Özet: Birleşik fiiller, isim, sıfat, zarf türünden bir kelimenin fiille ya da fiilin ondan önce gelen başka bir
fiille kullanılmasından meydana gelirler ve tek bir kavramı karşılarlar. Fiilden önceki sözcük türlerinin yalın
hâlde kullanımının dışında isim, sıfat tamlaması biçiminde bulunabilme, isim çekim ekleri ile genişletilerek
kullanılabilme işlevleri de vardır. Bu sayede birleşik fiiller, dilin anlam zenginliğini ve derinliği artırarak
anlam bilime de katkı sağlarlar. Birleşik fiillerin bu özelliklerini, Çağatay Türkçesi dönemi eserlerinde de
görmek mümkündür.
Bu çalışmada Çağatay Türkçesi döneminde eser veren Ali Şir Nevâî’nin divan ve mesnevileri ile Hüseyin
Baykara’nın Divan’ında yer alan dini içerikli birleşik fiiller “Yardımcı Eylemle Oluşan Birleşik Fiiller”
başlığı altında gruplandırılmaktadır. Gruplandırma yaparken sözcüklerin aldığı ekler ve oluşturduğu gruba
göre tasnifi yapılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca birleşik fiilleri oluşturan kelimeler, köken bakımından
değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Birleşik fiillerin kullanıldığı beyitlerden örnekler verilip bu örneklerinin
yer aldığı eser, sayfa, beyit numaraları parantez içerisinde gösterilmiştir. Aynı zamanda birleşik fiillerin
anlaşılması için beyit çevirisine de yer verilmiştir. Birleşik fiillerden, Yardımcı Eylemle Oluşan Birleşik
Fiiller şu başlıklar altında tasnif edilmektedir: 1. Yalın halde kullanılan Türkçe, Arapça, Farsça isim ve
sıfatlardan oluşan birleşik fiiller 2. Belirtme hâl eki + yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller
3. Yönelme hâl eki + yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller 4. Yönelme hâl eki +belirtme hâl
eki alan isimlerden oluşan birleşik fiiller 5. Tamlama kuruluşunda olan birleşik fiiller 6. İsim + yapım eki
almış isimden oluşan birleşik fiiller 7. Bağlama grubundan oluşan birleşik fiiller
Anahtar Kelimeler: Çağatay Türkçesi, birleşik fiiller, divan, mesnevi, Ali Şir Nevâî, Hüseyin Baykara
Religious Compound Verbs in Chagatai Turkish
Abstract: Compound verbs are used with verbs that coming before a verb or another verb that is used with a
type of word which is a noun, an adjective or an adverb. Apart from being used them in nominative from of
word clauses that are used before verb; they also have functions being possessive construction and adjective
construction having used as noun inflections while extending them. Through, compound verbs contribute to
semantics and increase variety of meaning and depth of language. These properties of compound verbs were
located on Chagatai Turkısh period works.
In this study, compound verbs which have religious thematic that are existed on Divan of Hüseyin Baykara
and on Divan and Masnavi of Ali Şir Nevâî who write on Chagatai Turkısh period have been grouped under
the head “Compound verbs composed with auxiliary verb.” As making group, they have been classified
according to appendix that words take off and the group that are created by them. In addition, words which
compose compound verbs have been evaluated as etymologic. Compound verbs have been represented with
examples from the couplets and page, work and couplet numbers of these samples have been shown in
parenthesis. At the same time, in order to explain he meanings of the compound verbs, translations from the
couplets have been used in this study. Compound verbs have been classified under these titles: 1.Compound
verbs composed from Turkısh or Arabic or Persian noun and adjective that was used as nominative. 2.
Compound verbs composed from nouns that were used with accusative case and bare infinitive. 3.
Compound verbs composed from a noun that was used with dative and bare infinitive. 4. Compound verbs
composed from nouns that were used dative and accusative case.5.Compound verbs which are on
construction structure.6.Compound verbs composed from noun that take derivational affix.
7. Compound verbs composed from connection group.
Keywords: Chagatai Turkısh, compound verbs, masnavi, divan, Ali Şîr Nevâî, Hüseyin Baykara.
GİRİŞ
Birleşik Fiiller
Birleşik fiiller, dilin söz söyleme gücünü, anlam derinliğini, zenginliğini artıran sözcük gruplarıdır.
Genellikle fiillerden önce gelen sözcük türlerine göre adlandırılır ve gruplandırılırlar. Timurtaş’a göre
(2012: 140-144), birleşik fiiller, bir fiille ondan önce gelen başka bir fiilin ya da isim, sıfat, zarf türünde
bir sözcüğün birlikte kullanımıyla oluşturulur.. Fiillerin birleşik şekilleri; birleşik sigalar, yardımcı
fiillerle yapılan birleşik şekiller, tasvirî fiiller, isim, sıfat ve zarflarla meydana getirilenler olmak üzere
dört gruba ayrılırlar.
Niğde Üniversitesi Rektörlük Türk Dili Bölüm Başkanlığı, ssoydan@nigde.edu.tr
574
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
Deny (1941: 476-479), et-, eyle-, kıl-, buyur-, ol-, olun- yardımcı fiilleriyle bir isimden meydana
gelen fiilleri mürekkep fiil olarak tanımlar. Ergin (1993: 364-367), birleşik fiil, bir yardımcı fiille bir
ismin ya da bir fiil şeklinin meydana getirdiği kelime grubudur. İsim veya fiil unsuru önce yardımcı fiil
sonra getirilir. Yardımcı fiilin başına getirilen unsurun isim ya da fiil olmasına göre, isimle birleşik fiil
yapan yardımcı fiiller, fiille birleşik fiil yapan yardımcı fiiller olmak üzere iki gruba ayrılır. Ercilasun’a
göre (1984: 48), birleşik fiiller bir kelime grubudur. Kelime gruplarında esas, manaca bir bütünlük teşkil
etmek ve cümle içinde tek kelime muamelesi görmektir. Kelime gruplarına iştirak eden unsurlar; asıl
manalarında az veya çok farklı, yeni ve tek bir mana ifade etmek üzere bir araya gelirler. Birleşik fiillerde
de bu böyledir. Bir tarafı isim veya fiil olsun her birleşik fiil, bir tek kavramı karşılar. Yani bir kavramı
anlatma ve fonksiyon bakımından basit ve türemiş fiillerle birleşik fiiller arasında hiçbir fark yoktur.
Sadece fark teşkil edilişleri bakımındandır. Banguoğlu (1998: 310-318), birleşik fiil tabanlarını zarf öbeği
kalıbında olanlar, çekim öbeği kalıbında olanlar, bağlam öbeği kalıbında olanlar olmak üzere üçe
ayırmaktadır.
Korkmaz’a göre (2014: 693-746), birleşik fiiller, bir ad ile bir yardımcı fiilin, iki ayrı fiil şeklinin
ya da isim soylu bir veya birden çok kelime ile bir esas fiilin birleşmesinden oluşan ve tek bir kavrama
karşılık olan fiil türleridir. Zeynalov (1993: 253-261)ise, et- yardımcı fiiliyle oluşturulan birleşik fiilleri,
“terkibî fiil”, ol- yardımcı fiiliyle oluşturulanları “dolaylamalı fiil” olarak adlandırır.
Fiil başlığı altında değerlendirilen ve bir dilin ifade gücünü, zenginliğini gösteren sözcük
gruplarından biri birleşik fiillerdir. Birleşik fiiller, dilin hemen hemen her tarihî döneminde kullanıldığı
gibi Çağatay Türkçesi döneminde de kullanılmıştır.
On beşinci yüzyılın ikinci yarısında Çağatay Türkçesinin klasik şeklini almasını yani yazı dili
hâline gelmesini sağlayan Ali Şîr Nevâî ile yakın arkadaşı olan Hüseyin Baykara’nın Çağatay Türkçesinin
gelişmesine katkıda bulunan şiirlerinin yer aldığı divanında birleşik fiil örneklerini görmek mümkündür.
Nevâî, Türk dilinin inceliklerini ve güzelliklerini ortaya koyarken önceliği fiillere tanır. Türkçede en
küçük anlam farkı için kelimeler oluşturulduğunu, Türkçenin yakın anlamlı kelimeler bakımından zengin
olduğunu belirtir. Türkçede yer alan yüz fiilin (yaúmaú “yakmak”, sıútamak “ağlamak”, sıpúarmak
“sömürmek, içmek”, ökür- “ağlamak”) inceliklerini ve orijinalliklerini karşılayacak kelime
bulunmadığını, bu kelimelerin kavram olarak Farsçada olmadığını, bu kavramlardan birini Farslara
anlatmak için uzun cümlelere ihtiyaç duyulduğunu belirtir (Özönder, 2011: 15).
Bu çalışmada Çağatay Türkçesi döneminde eser veren Ali Şir Nevâî’nin divan ve mesnevileri ile
Hüseyin Baykara’nın Divan’ında yer alan dinî içerikli birleşik fiiller “Yardımcı Eylemle Oluşan Birleşik
Fiiller” başlığı altında gruplandırılmıştır. Bu birleşik fiillerle ilgili tasnif ve örnekler şöyledir:
1. Yardımcı Eylemle Oluşan Birleşik Fiiller
1.1. Yalın halde kullanılan Türkçe, Arapça, Farsça isim ve sıfatlardan oluşan birleşik fiiller
Türkçe isimden oluşan:
Min ansız tofraġ oldum ey ãabÀ sin raóm it bÀrì
Úatıştur kÿyiniÆ tofraġıġa cismim ġubÀrıdın
(BV 501/5)
(Ey sabah rüzgÀrı, ben onsuz toprak oldum. Sen merhamet et bari. Onun köyünün toprağına benim
vücudumun tozunu karıştır.)
Arapça isimlerden oluşanlar:
Çü şahġa úıldılar bu nükteni fÀş
DuèÀ úıldı közige toldurup yaş
(FŞ XXVII/80)
(Bu nükteyi Şah’a söylediler. Gözüne yaşla doldurup dua etti.)
Min ansız tofraġ oldum ey ãabÀ sin raóm it bÀrì
Úatıştur kÿyiniÆ tofraġıġa cismim ġubÀrıdın
(BV 501/5)
(Ey sabah rüzgÀrı, ben onsuz toprak oldum. Sen merhamet et bari. Onun köyünün toprağına benim
vücudumun tozunu karıştır.)
Óaddin ötkerme Óüseyni’ġa cefâ vü raóm úıl
Kim ulus şâhı durur lîkin irür çâker saÆa
575
Okt. Dr. Serpil SOYDAN/Çağatay Türkçesinde Din Temalı Birleşik Fiiller
(HBD 4/5)
(Hüseyin’e cefanın sınırını aşırma merhamet et. Çünkü o milletin şahıdır ama sana kuldur.)
Ötürmey vaútidin bir laóôa suyın
Ùamaè eylep bu sudın Àb-ı rÿyın
(FŞ LIV/59)
(Suyun vaktinden bir an bile geçirmeden bu sudan (sevgilini) yüzü suyuna aç gözlülük eyleyip…)
Barı cürmümġa tiyġ-ı èavf sürgil
Barur çaġımda èavf eylep kiçürgil
(FŞ XLIX /47 kiçürgil)
(Bütün suçlarımı af kılıcıyla kaybet. Çocukluk çağı deyip affederek geçir.)
Farsça isimden oluşan:
èÁşıú itkeç şöhre-i şehr itti ol kÀfir mini
Şehr kizdürgen kibi kÀfir müselmÀn eylegeç
(NŞ 97/5)
(O kÀfir beni bütün şehrin dilinde gezen èÀşık edecek. Şehri gezdiren kÀfir gibi müslüman
eyleyecek.)
Arapça sıfattan oluşan:
Behre òurd u òÀbdın ol taptı bu devrÀnda kim
Úıldı ióyÀ kiçesin ãÀyim kiçürdi kündüzin
(BV 459/6)
(Bu devranda yiyecek ve uykudan o pay buldu. Gündüzünü oruçlu geçirdi, gecesini ihya etti.)
1.2. Belirtme hâl eki + yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller
Farsça + Arapça isimlerden oluşanlar:
Ùutulġanlar úılıp cânını teslîm
Úutulġanlarnı her dem öltürüp bîm
(FŞ XLV/104)
(Áşık olanlar canını teslim edip şüphesiz her vakit kurtulanları öldürüp…)
1.3. Yönelme hâl eki + yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller
Arapça + Türkçe isimlerden oluşanlar:
Òalúnı ġÀfil itip úatl úılur
Köz açar fitneġa ilni uyutup
(NŞ 66/2)
(Halkı gafil ederek öldürür. Halkı uyutup fitneye göz açar.)
1.4. Yönelme hâl eki +belirtme hâl eki alan isimlerden oluşan birleşik fiiller
Türkçe isimlerden oluşanlar:
Tevbe úılmaú ister irseÆ úılma daèvì ÀşkÀr
TiÆrige tapşur özüÆni úılmaġıl iôhÀr şarù
(BV 280/3)
(Tövbe etmek istersen davanı açıkça ortaya dökme. Tanrı’ya kendini teslim et, özünü meydana
çıkarmayı şart görme.)
1.5. Tamlama kuruluşunda olan birleşik fiiller
1.5.1. Belirtisiz isim tamlaması kuruluşunda oluşan birleşik fiiller
Arapça isimlerden oluşanlar:
Dehr bÀzÀrıda èömri èışú ùavrın kesb itip
èAúl u dìn naúdin ki aldurdum bu irdi meksebim
(NŞ 415/5)
(Dünya pazarında ömrü aşk davranışını kazanıp akıl ve din parasını çaldırdım ki kazancım buydu.)
Eyleben berbÀd zühd ü èilmni ey pìr-i deyr
576
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
Ùıfl-ı reh dik imdi bizge èışú elifbìsin oúut (NŞ 79/4)
(Ey dünya şeyhi! İlmi ve ibadeti berbat eyleyerek şimdi bu yol çocuğu gibi bize aşk elifbasını
okut.)
1.5.2. Tamlayanı düşmüş (belirtilmemiş) belirtili isim tamlamasından oluşan birleşik fiiller
Farsça isimden oluşan:
Hem ol èadl kim tuttı sindin vücûd
Günâhın baġışlandı bûd u ne-bûd
(Sİ XXI/1451)
(Hem o adalet ki senden var oldu. Var yok (bütün) günahın bağışlandı.)
1.5.3. İsmi belirtme hal eki almış tamlayanı düşmüş (belirtilmemiş) belirtili isim tamlamasından
oluşan birleşik fiiller
Türkçe isimlerden oluşanlar:
Kişi úanı tökkenni boynın urup
Úolın kistürürniÆ úolın kistürüp
(Sİ XIX/1329)
(İnsan kanı dökenin boynunu vurup kolunu kestirenin kolunu kestirip)
Arapça isimlerden oluşanlar:
Rindler tevbemni sındurmaúúa butúarıp imes
BÀde nefyidin ki her dem úìl ü úÀlim bardur
(FK 184/5)
(Rindler (dünya işlerini hoş gören kimse) tövbemi bozdurmaya birleşmiş değil. Şarap içtiğimi
inkÀr ettiğime dair her an dedikodum vardır.)
Öksütme hidâyetiÆni mĆndin
Kem úılma èinâyetiÆni mĆndin
(LM II/111 öksütme)
(Beni doğru yoldan ayırma. Benden yardımını esirgeme.)
1.5.4. İsmi belirtme hal eki almış, tamlayanı düşmüş (belirtilmemiş) belirtili isim tamlaması ile yalın
hâlde kullanılan Farsça sıfattan oluşan birleşik fiiller
Arapça isimden + Farsça sıfattan oluşan:
Öksütme hidâyetiÆni mĆndin
Kem úılma èinâyetiÆni mĆndin
(LM II/111 öksütme)
(Beni doğru yoldan ayırma. Benden yardımını esirgeme.)
1.5.5. İsmi belirtme hal eki almış tamlayanı düşmüş (belirtilmemiş) belirtili isim tamlaması ile
yönelme hâl eki almış isimden oluşan birleşik fiiller
Türkçe isimlerden oluşanlar:
Derd ile èışú ehliniÆ allıġa kilgey tîre kün
Kökke savursaÆ külümni zâr cismim köydürüp
(HBD 17/2)
(Aşk ehlinin önüne dert ile kara gün gelecek. İnleyen bedenimi yakıp külümü göğe savursan.)
1.5.6. Tamlayanı düşmüş zincirleme isim tamlaması kuruluşunda olan birleşik fiiller
Arapça + Türkçe isimlerden oluşanlar:
İy Óüseynî il işitmes irdi tesbîóim ünin
èIşú efġânımnı gerdûn ùâúıdın aşurdı la
(HBD 169/7)
(Ey Hüseyin, başkası tesbihimin sesini iştmezdi. Aşk figanımı felek kubbesinden aşırdı.)
1.5.7. Sıfat tamlaması + isim kuruluşunda oluşan birleşik fiiller
Türkçe + Arapça isimden oluşanlar:
577
Okt. Dr. Serpil SOYDAN/Çağatay Türkçesinde Din Temalı Birleşik Fiiller
Birür ol bir ölükke cÀn sözidin
Ten ara kirgüzür revÀn sözidin
(SS/80)
(Vücudun içine akan sözünden (can) girdirerek bir ölüye can verir.)
Türkçe sıfat + Türkçe isimden oluşanlar:
Ger MesìóÀ èömride tirgüzdi bir niçe ölüg
Dilberim yüz miÆ ölügni tirgüzür güftÀr ara
(HBD 7/2)
(Eğer Hz. Îsa ömründe birçok ölüyü dirilttiyse sevgilim bu söz arasında yüz bin ölüyü diriltir.)
1.6. İsim + yapım eki almış isimden oluşan birleşik fiiller
Arapça isim+ Farsça isimden oluşanlar:
Tükengeç ravża dik her beyt-ı maèmûr
Kireklik bolsa ġılmân anda yâ óûr
(FŞ XIV/51)
(Orada gılman ya da huri olsa her bahçe cennetten bir köşk gibi olacak.)
1.7. Bağlama grubundan oluşan birleşik fiiller
1.7.1. Bağlama grubu yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller
Arapça isim + Arapça isimden oluşanlar:
AtasınıÆ ayaġıġa úoyup baş
Duèa vü himmet istep aúızıp yaş
(FŞ XXII/6)
(Atasının ayağına baş koyup dua ve himmet isteyip yaş akıtıp…)
1.7.2. Bağlama grubu isim tamlamalarından oluşan birleşik fiiller
Arapça isim + Arapça isimden oluşanlar:
äalÀó tonını çÀk itse yaòşıraú ey şeyò
RiyÀ yorunı bile òırúanı yamaùúunça
(BV 555/6)
(Ey Şeyh, ikiyüzlülük kaftanının yaması ile hırkanı yamatıncaya kadar kurtuluş elbisesini parçalasa
daha iyidir.)
SONUÇ
Bu çalışmada Çağatay Türkçesi döneminde eser veren Ali Şir Nevâî’nin divan ve mesnevileri ile
Hüseyin Baykara’nın Divan’ında yer alan dini içerikli birleşik fiiller “Yardımcı Eylemle Oluşan Birleşik
Fiiller” başlığı altında gruplandırılmıştır. Gruplandırma yaparken sözcüklerin aldığı ekler ve oluşturduğu
gruba göre tasnif yapılmıştır. Ayrıca birleşik fiilleri oluşturan kelimeler, köken bakımından
değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yardımcı Eylemle Oluşan Birleşik Fiiller, şu başlıklar altında
değerlendirilmiştir: 1.Yalın halde kullanılan Türkçe, Arapça, Farsça isim ve sıfatlardan oluşan birleşik
fiiller 2. Belirtme hâl eki + yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller 3.Yönelme hâl eki +
yalın hâlde kullanılan isimlerden oluşan birleşik fiiller 4. Yönelme hâl eki + belirtme hâl eki alan
isimlerden oluşan birleşik fiiller 5.Tamlama kuruluşunda olan birleşik fiiller 6.İsim+ yapım eki almış
isimden oluşan birleşik fiiller 7. Bağlama grubundan oluşan birleşik fiiller
Çağatay Türkçesi dönemi eserlerinin, sadece fiil değil, birleşik fiil kullanımı ve çeşitliliği
bakımından da zengin olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, sadece yardımcı eylemle kurulan dinî içerikli
birleşik fiiller tasnif edilmeye çalışılmıştır. Bu birleşik fiillerin yapı olarak Arapça + Arapça; Arapça +
Farsça; Arapça + Türkçe; Türkçe + Türkçe şeklinde kurulduğu görülmektedir. Birleşik fiilleri oluşturan
kelime türünün daha çok Arapça isimden oluştuğu görülmektedir. Özellikle bağlama grubundan oluşan
birleşik fiillerin, eserden tespit edilen örneklerinde, isim bölümünün hepsinin ve yalın halde kullanılan
Türkçe, Arapça, Farsça isim ve sıfatlardan oluşan birleşik fiillerin ve isim tamlaması niteliğindeki
birleşik fiillerin isim bölümünün Farsça ve Türkçe kökenli isme göre, Arapça kökenli isim yapısında daha
sık kullanıldığı görülmektedir. Birleşik fiillerin bu yapıda kurulmasında İslamiyet’in etkisini, Farsçanın
etkili olduğu dönemde Farsça ve Arapça yanında Türkçe + Türkçe kuruluşunda birleşik fiil örneklerine de
578
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
yer verilmesinde, zü’l-lisaneyn (iki dilli şair) olarak bilinen, Çağatay lehçesini konuşma dili olmaktan
çıkararak yazı dili hâline getiren, döneminde millî dilin oluşturulmasında ve canlandırılmasında önemli
rol oynayan ve Çağatay Türkçesinin kurucusu olarak bilinen Ali Şir Nevâî’nin etkisini ve Türkçeye
verdiği önemi, Türkçeyi koruma ve yaşatma mücadelesini görmek mümkündür. Araştırmacıların bu
konuda diğer dönemlerde yapacağı çalışmalar, Türk dilinin zenginliğini, gelişmişliğini, dilin tarihî dönem
içerisindeki özelliklerini ortaya koyması açısından önemli olacaktır.
KISALTMALAR
BV
Bedâyiü’l Vasat
FK
Fevâidü’l Kiber
FŞ
FerhÀd u Şirin
HBD Hüseyin Baykara Dîvânı
LM
Leylî vü Mecnûn
NŞ
Nevâdirü’ş Şebâb
Sİ
Sedd-i İskenderî
SS
Seb’a-i Seyyare
TDK Türk Dil Kurumu
TTK Türk Tarih Kurumu
Üniv. Üniversitesi
Yay.
Yayınları
KAYNAKÇA
Banguoğlu, T.(1998).Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yay. Çelik, Ü. (1996). Ali Şîr Nevâyî- Leylî vü Mecnûn.
Ankara: TDK Yay. Deny, J.(1941).Türk Dili Grameri-Fiil. Çeviren: Ali Ulvi Elöve. İstanbul.
Ercilasun, A. B.(1984).Kutadgu Bilig Grameri-Fiil. Ankara: Gazi Üniv.Yayın No:33.
Karaörs, M.(2006). Ali Şîr Nevâyî - Nevâdirü’ş-Şebâb. Ankara: TDK Yay.
Kaya, Ö.(1996). Ali Şîr Nevâî - Fevâidü’l-Kiber. Ankara: TDK Yay.
Korkmaz, Z.(1994). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yay.
Levend, A. S. (1967). Ali Şîr Nevâî, III. Cilt-Hamse (Hayretü’l-Ebrâr, Ferhâd u Şirin, Leyli vü Mecnûn, Sebèa-i
Seyyâr, Sedd-i İskenderî). Ankara: TTK. Basımevi.
Özönder Barutçu, S. (2011). Muhakemetü’l - Lugateyn. Ankara: TDK Yay.
Timurtaş, F.K.(2012).Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yay.
Tören, H. (2001). Ali Şîr Nevâyî-Sedd-i İskenderî. (İnceleme-Metin). Ankara: TDK Yay.
Türkay, K.(2002). Alì Şìr Nevâyî-Bedâyi’ül-Vasat. Ankara: TDK Yay.
Yıldırım, T.(2010). Hüseyin Baykara Divânı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). İstanbul: HatYayınevi.
Zeynalov, F.(1993).Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Dilbilgisi. Çeviren: Yusuf Gedikli). İstanbul: CemYay.
|