ТАҚырыбындағы облыстық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары

89 
 
поликультурность,  глобальность  ныне  в  большей  степени,  чем  когда  бы  то  ни  было  в  истории  –  не  просто 
отвлеченные  философские  понятия,  а  практическое  условие  развития  формы  межэтнических  и 
межконфессиональных отношений. Это предполагает необходимость формирования у граждан, и прежде всего 
у  подрастающего  поколения,  высоких  нравственных,  морально-  психологических  и  этических  качеств,  среди 
которых  важное  значение  имеет  патриотизм,  гражданственность,  ответственность  за  судьбу  Отечества  и 
готовность к его защите.  
Огромные  изменения,  происшедшие  в  последние  годы,  новые  проблемы,  связанные  с  воспитанием 
подрастающего поколения, обусловлено переосмыслением сущности патриотического воспитания, его места и 
роли в общественной жизни. Патриотическое воспитание выступает неотъемлемой частью всей деятельности в 
Республике.  Что  же  такое  «патриотизм»  и  какого  человека  можно  назвать  патриотом?  Ответ  на  этот  вопрос 
достаточно сложен. Но, так или иначе, но для простоты суждения можно условиться считать первым, кто более 
или менее внятно определил понятие «патриотизм», Владимира Даля, трактовавшего его как «любовь к отчизне». 
«Патриот» по Далю – «любитель отечества, ревнитель о благе его, отчизнолюб, отечественник или отчизник».  
Советский  энциклопедический  словарь  ничего  нового  к  вышеприведенному  понятию  не  добавляет, 
трактуя «патриотизм» как «любовь к родине». Более современные понятия «патриотизма» связывают сознание 
человека  с  эмоциями  на  проявления  воздействий  внешней  среды  в  месте  рождения  данного  индивида,  его 
воспитания, детских и юношеских впечатлений, становления его как личности. Вместе с тем организм каждого 
человека, как и организмы его соотечественников, сотнями, если не тысячами нитей связан с ландшафтом его 
обитания с присущим ему растительным и животным миром, с обычаями и традициями данных мест, с образом 
жизни местного населения, его историческим прошлым, родовыми корнями.  
Эмоциональное  восприятие  первого  жилища,  своих  родителей,  своего  двора,  улицы,  района  (деревни), 
звуков птичьего щебетания, трепетания листвы на деревьях, колыханья травы, смены времен года и связанных с 
этим  изменений  оттенков  леса  и  состояния  водоемов,  песен  и  разговоров  местного  населения,  их  обрядов, 
обычаев и образа жизни и культуры поведения, характеров, нравов и всего остального, что не перечесть, влияет 
на развитие психики, а вместе с ней и на становление патриотического сознания каждого человека, составляя 
важнейшие  части  его  внутреннего  патриотизма,  закрепляемые  на  его  подсознательном  уровне.  Вот  почему 
первыми  самыми  жесткими  карательными  мерами  советской  власти  против  врагов  народа,  предложенными 
Лениным, были расстрел или высылка из страны без права возвращения обратно. Т.е. лишение человека родины 
даже большевиками по степени тяжести наказания приравнивалось к расстрелу. Дадим понятиям «патриотизм» 
и «патриот» более четкие определения:  
1. Главный из них - наличие среди основных здоровых эмоций каждого человека почитания места своего 
рождения  и  места  постоянного  проживания  как  своей  Родины,  любовь  и  забота  о  данном  территориальном 
формировании,  уважение  местных  традиций,  преданность  до  конца  своей  жизни  данной  территориальной 
области. В зависимости от широты восприятия места своего рождения, зависящего от глубины сознания данного 
индивида, границы его родины могут простираться от площади собственного дома, двора, улицы, поселка, города 
до районных, областных и краевых масштабов. Для обладателей высших уровней патриотизма широта их эмоций 
должна совпадать с границами всего данного государственного образования, именуемого Отечеством. Низшими 
уровнями  данного  параметра,  граничащего  с  антипатриотизмом,  являются  мещанско-обывательские  понятия, 
отраженные в поговорке: "Моя хата с краю, ничего не знаю".  
2.  Уважение  к  своим  предкам,  любовь  и  проявление  терпимости  к  своим  землякам,  проживающим  на 
данной территории, желание помогать им, отучать от всего дурного. Высший показатель данного параметра  - 
благожелательность  ко  всем  своим  соотечественникам,  являющимся  гражданами  данного  государства,  т.е. 
осознание того общественного организма, называемого во всем мире "нацией по гражданству".  
3.  Делать  конкретные  каждодневные  дела  для  улучшения  состояния  своей  родины,  ее  приукрашения  и 
обустройства, помощи и взаимовыручки своих земляков и соотечественников (начиная от поддержания порядка, 
опрятности и упрочения дружеских отношений с соседями в своей квартире, подъезде, доме, дворе до достойного 
развития всего своего города, района, края, Отчизны в целом). Таким образом, широта понимания границ своей 
родины,  степень  любви  к  своим  землякам  и  соотечественникам,  а  также  перечень  каждодневных  деяний, 
направленных на поддержание в должном состоянии и развитие ее территории и проживающих на ней жителей 
-  все  это  определяет  степень  патриотизма  каждого  индивида,  является  критерием  уровня  его  истинно 
патриотического сознания.  
Чем шире территория, которую патриот считает своей родиной (вплоть до границ своего государства), чем 
больше  любви  и  заботы  он  проявляет  к  своим  соотечественникам,  чем  больше  каждодневных  деяний  он 
совершает для блага данной территории и ее обитателей по нарастающей (свой дом, двор, улица, район, город, 
область, край и т.д.), тем больший патриот данный человек, тем выше и истинный его патриотизм. Истинный 
патриот выступает за тех и за то, что укрепляет и развивает его родину и против тех и того, кто и что ее разрушает, 
наносит ей тот или иной ущерб. Настоящий патриот уважает патриотов любой другой территории и не будет 
вредить там. У себя на Родине он совместно с другими согражданами- патриотами борется с теми, кто наносит 
ей  ущерб,  а  это  могут  быть  только  сограждане-непатриоты  с  низким  уровнем  или  дефектами  сознания,  или 
вообще враги Родины. В этой связи очень  легко понять, насколько непатриотами  являются  у нас те, кто сеет 
вокруг  вражду  к  своим  соотечественникам,  угнетает  своих  сограждан,  сквернословит,  мусорит,  отравляет 
окружающую природу, браконьерствует, ведет нездоровый образ жизни. Алкоголизм, наркомания, неуставные 
отношения в армии, коррупция, казнокрадство - все это элементы проявления различных форм непатриотизма в 

90 
 
Казахстане. Как патриотизм, так и непатриотизм могут быть индивидуальным, групповым и массовым. Поэтому 
разъяснение  его  основ,  патриотическое  воспитание  и  всестороннее  просвещение  множат  число  патриотов  и 
углубляют  их  здоровое  чувство  патриотизма,  в  то  время  как  невоспитанность,  невежество,  уход  от 
действительности,  мещанско-обывательская  отрешенность,  алко-  и  наркозависимость,  разного  рода 
многочисленные  психические  и  прочие  отклонения  множат  число  непатриотов,  псевдо-  и  лжепатриотов. 
Патриотизм  либо  есть  в  той  или  иной  степени,  либо  его  нет  вовсе.  Патриотизм  очень  сокровенное  чувство, 
находящееся глубоко в душе (подсознании). О патриотизме судят не по словам, а по делам каждого человека. 
Патриот  не  тот,  кто  сам  себя  так  называет,  а  тот,  кого  будут  чтить  таковым  другие,  но  прежде  всего  его 
соотечественники.  Таким  образом,  настоящим  (идеальным)  патриотом  можно  считать  только  человека, 
постоянно  укрепляющего  свое  физическое  и  нравственное  здоровье,  хорошо  воспитанного,  образованного  и 
просвещенного,  имеющего  нормальную  семью,  почитающего  своих  предков,  растящего  и  воспитывающего  в 
лучших традициях своих потомков, содержащего в надлежащем состоянии свое жилище (квартиру, подъезд, дом, 
двор) и постоянно  улучшающего свой быт, образ жизни  и культуру  поведения,  работающего во благо своего 
Отечества,  участвующего  в  общественных  мероприятиях  или  организациях  патриотической  ориентации,  т.е. 
направленных на объединение сограждан в целях достижения патриотических целей и совместного выполнения 
патриотических задач той или иной степени сложности и важности по обустройству и развитию своей Родины, 
по  оздоровлению,  умножению  числа  своих  просвещенных  соотечественников.  Независимость  нашего 
государства является ярким символом гордости и казахстанского патриотизма. Высокое и священное понятие 
независимости выступает основой единства и общенациональной идеи Казахстана, призванной объединить наш 
народ,  и  станет  бесценным  достоянием  потомков,  которым  предстоит  дальнейшее  созидание  устремленной  в 
будущее страны. 
 
Использованная литература: 
1.
 
Послание  народу  Казахстана  от  17  января  2014  года  «Казахстанский  путь  -2050:  единая  цель,  единые 
интересы, единое будущее». 
2.
 
Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана «Социально-экономическая модернизация – 
главный вектор развития Казахстана» // Казахстанская правда, 28.01.2012 г. 
3.
 
Махин В. Уроки мужества и патриотизма. – Общенациональная ежедневная газета «Казахстанская правда» 
от 19.02.2009г №43-44 стр. 3  
4.
 
Тусупбекова Л., Курятов В., Нестеренко С. Концепция процветания и благополучия.  –  Общенациональная 
ежедневная газета «Казахстанская правда» от 18.01.2008г №12-13 стр. 5  
5.
 
За строкой Послания. Ключ к плодотворной работе. – Общенациональная ежедневная газета «Казахстанская 
правда» от 09.02.2008г №41-42 стр. 2  
 
 
ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕ НЕГІЗІНДЕ ҰЛТЖАНДЫ ҰРПАҚ ӨСІРУ 
 
Жубаниязова Майра Куантаевна, 
Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданы Саға негізгі мектебінің  
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі 
 
 Ғылымсыз  білім  сыңар  жақ:  ғылым  білімді  ұлғайтады;  ғылымсыз  білім  тым  құрғақ,  білімді  орнына 
жұмсау керек. Білімді орнына жұмсайтын не? Ол – тәрбие. Білімнің адамзат игілігіне жұмсалуы, жұмсалмауы 
тәрбиеге  байланысты.  Тәрбиесіз  білімді  адам  сол  білімнің  адамзаттың  игілігіне  де,  сорына  да  оңды-солды 
жұмсай беруі мүмкін. Тәрбиелі адам, яғни иманды адам, толық адам ондайға бармақ емес, ол білімін өз орнына, 
игілікке, адамзаттың гүлденуіне жұмсайды. 
 Жүсіпбек Аймауытов. 
 
Елбасы Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында: «Негізгі мақсатымыз – Қазақстанның әлемнің отыз 
дамыған елдерінің қатарына енуі» делінген. Мәңгілік Қазақстан» жобасы, ел тарихындағы біз аяқ басатын жаңа 
дәуірдің  кемел  келбеті.  Елбасының  «Мәңгілік  ел»  идеясы  баршамызды  бір  мақсатқа,  ортақ  мүддеге 
жұмылдыратын ұранға айналуы тиіс.  
«Мәңгілік  Ел»  идеясының  бастауы  тым  тереңде  жатыр.  Осыдан  13  ғасыр  бұрын  Тоныкөк  абыз  «Tүркі 
жұртының мұраты  –  Мәңгілік Ел» деп өсиет  қалдырған. Бұл біздің жалпыұлттық  идеямыз  мемлекеттігіміздің 
тамыры сияқты көне тарихтан бастау алатынын көрсетеді. Жалпыұлттық идеяны өміршең ететін – Елдің бірлігі. 
Ауызбіршілік  қашқан,  алауыздық  тасқан  жерде  ешқашан  да  жалпыұлттық  идеялар  жүзеге  асқан  емес. 
Қазақстанның  шыққан  шыңы  мен  бағындырған  биіктерінің  ең  басты  себебі  –  бірлік,  берекесі,  -  деп  атап 
көрсеткен. 
Осыдан  әрқайсымыз  ой  түйіп,  Тұңғыш  Президентіміз  айтқандай  Қазақ  елінің  мәңгілік  болуына  аянбай 
еңбек  етуіміз  керек.  Елбасы  белгілеп  берген  «Қазақстан-2050»  стратегиясы  ұлттың  ұлы  бағдары.  Мәңгілік  ел 
біздің өз қолымызда. 
Ұлттық  құндылықтарымызды  бала  бойына  сіңіруде  талмай  еңбек  ету  қажет  деп  ойлаймыз.Әрбір 
сабағымызда оқыған шығарма арқылы ұлтымыздың мәдениетіне, дәстүріне, тіліне байланыстырып тапсырмалар 

91 
 
беріп,  қазақ  екеніне  мақтанатындай  отаншылдық,  елдік  қасиеттерді  алатындай  тәрбиелік  жағына  да  мән  беру 
қажет. 
Бүгінгі  қoғам  дамуы  асқан  жылдамдықпен  жүзеге  асқан  заманда  ұлттық  құндылықтарымызды 
құнсыздандырып,  жастарымызды  өзінің  рухани  дүниесінен  алшақтатып  бара  жатқандай.  Coндықтан  да, 
жаһандану  үрдісінде  жұтылып  кетпей,  ұлттық  құндылықтарымызды  дәріптей  білу  -  бүгінгі  күн  талабы.  Бұл 
турасында  Eлбacымыз  Н.Ә.Нaзapбaeв:  «Eжeлдeн  pyx  epкiндiгiн  epeкшe  қacтep  тұтқaн  xaлқымыздың  acыл 
дәcтүpлepiн жaңa зaмaнғa жaлғacтыpyымыз қaжeт»,-дейді. 
«Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясын өмірде іске асырудың іргетасы мектепте қалануы тиіс. Білім беру 
ұйымдарында тәрбие жұмысы мақсатты түрде жүргізілуі тиіс, оқытудың тәрбиелік құрамдасын күшейту қажет. 
Сол себепті, әр оқушыға оның қабілеттеріне сәйкес келетін тәлімді білім беру өрісі қажет.  
Қазіргі  заманда  оқу-тәрбие  процесінің  алдына  қойған  мақсаты:  еліміздің  өсіп-өркендеуіне  сай,  заман 
талабына жауап беретін рухани адамгершілік қасиеттерін қалыптастырған, қоғамдық өмірге икемделген, білім 
мен  өмір  заңдылықтарын  түсінген,  қоғам  мен  мемлекет  және  отбасы  алдындағы  жауапкершілікті  сезінетін, 
бәсекеге қабілетті өркениетті елдің азаматын тәрбиелеу. Жас ұрпаққа білім тағылымдарын өркениетті өмірмен 
байланыстыра отырып, білім беру ұстаз қауымына жүктеледі. Жүйелі оқу-тәрбие жұмысының нәтижесінде, өз 
міндетін айқын сезінетін, мінез-құлқы жетілген, жан-жақты білімді, саналы адам қалыптасады.  
Ұлттық  құндылықтарға  әр  хaлықтың  ғасырлар  бoйы  жинақтаған  ұлттық,  рухани  және  мәдени 
құндылықтары  жатады.  Осы  құндылықтарды  ұрпағымыздың  бойынa  сіңіріп,  оқу-тәрбие  үдерісінде 
ұлтжандылыққа,  отаншылдық  пен  салт-дәстүрімізді  құрметтеуге  баулып,  өз  халқын,  өз  мемлекетін  көздің 
қарашығындай қорғайтын тұлғaларды тәрбиeлеу – ұстаздар алдындағы басты міндет. Ұлтымыздың тұнып тұрғaн 
асыл  мұра,  рухани  байлығын  оқыту  үдерісінe  енгізу  арқылы  қазaқ  хaлқының  құнды  ойларын,  даналық 
пәлсaпаcын,  өмірлік  тәжірибeсін  халық  игілігі  үшін  қолдaна  алaтын  жан-жақты  дамыған,  білімді,  өзіндік 
көзқaрасы бaр жеке тұлғаны қaлыптастырaмыз. 
«Мәңгілік ел» идеясы бұл мәселенің негізгі шешімі десек те болады. 
Mәңгілік  ел  –  қазақ  хaлқының  әлемге  танылуының  үздік  үлгісі,  бекем  бағыты.  Aна  тіліміз  бен  ата 
дініміздің, төл мәдениетіміз бен салт-дәстүріміздің өркендей беруінің сенімді кепілі.  
Мәңгілік  ел  Ұлттық  идеясы  негізінде  оқушыларды  өз  елін  сүйетін,  өз  Отанын  қастерлейтін,  өз  халқын 
мақтан ететін, Қазақстандық оқушы-жастарды отаншыл, мемлекетшіл қасиеттерге баулып, жақсыдан үйренуге, 
жаманнан  жиренуге,  «Менің  Отаным»  деген  мақтанышты  сезімге  тәрбиелеуге  тағылымды  үлес  қосу  әрбір 
Қазақстан азаматының міндеті. 
Қорытындалай  келе,  отансүйгіштік  рух  –  қазақ  елінің  әлемдік  өркениетті  елдер  көшіне  қосылып, 
дүниежүзілік  қауымдастықтан  лайықты  орын  алуына  мүмкіндік  беретін  бірден-бір  күш  екендігі  мәлім.  Қазақ 
ойшылдарының  мұраларында  отансүйгіштік  идеяларын  өскелең  ұрпақтың  бойында  ізгілікті,  адамгершілік, 
патриотттық  құндылықтарын  дамытуға  қосар  үлесі  бар  екендігін,  оқыту  үдерісінде,  сыныпта,  мектептен  тыс 
тәрбиелік  жұмыстарда  ата-бабаларымыздың  асыл  құнды  айтылған  ой-пікірлерін  қолданып,  одан  әрі  дамыту 
қажет деп ойлаймыз. 
 
Әдебиеттер тізімі: 
1.Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Әлеуметтік экономикалық жаңғырту – Қазақстан 
дамуының басты бағыты» Қазақстан халқына Жолдауы. Астана, 2012.  
2.  Көшімбетова С. А. Оқу-тәрбие  үдерісінде  оқытудың  инновациялық  әдіс-тәсілдерін  пайдаланудың 
педагогикалық шарттары. — Алматы, 2004.  
 
 
ЖАСТАРҒА ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУ МӘСЕЛЕСІ 
 
Жумагалиева А.С., Байбориева Ж.К., 
 «М.Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы»  
АҚ Ақтөбе көлік және коммуникациялар колледжі оқытушылары 
 
«Қазақстан – 2030» стратегиялық бағдарламасында Республика Президенті еліміздің ұлттық қауіпсіздігін, 
тәуелсіздік пен егемендігін танытатын мемлекетіміздің ұзақ уақытты дамуын анықтады. Білім беру мен тәрбиенің 
негізгі міндеті  -  өз  елінің азаматы, патриотын тәрбиелеу  болса, осыған сәйкес  «қазақстандық  патриотизм мен 
ұлттық  патриотизм»  студенттердің  тәрбиелік  деңгейін  бағалудағы  көрсеткіш  болып  қарастырылады. 
Республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдетуге, қоғамның саяси және рухани өмірі саласындағы 
міндеттерді  қайта  жаңартуға  бағытталған  идеялық-тәрбие  жұмыстары  мемлекеттің  стратегиялық  бағдарымен 
анықталды. Еліміздің тәуелсіздік алып, егемендікке жетуі қазақ халқының және республикада тұратын басқа да 
халықтардың  ұлттық  дүние  танымының  өсуіне  жағдай  жасады.  Қазақстанның  жоғарғы  оқу  орындарында 
студенттерге қазақ халқының этностық ерекшеліктерін, тарихы мен мәдениетін, сондай-ақ халықтың батыр ұл-
қыздарының ерлік істерін дәріптеу жастарға патриоттық тәрбие берудің және оны қазіргі жағдайда зерттеудің 
қажеттілігін арттыра түседі.  
Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2005-2010  жылдарға  арналған  Мемлекеттік 
бағдарламасының  негізгі  міндеттерінің  бірі  қазақстандық  патриотизмге,  төзушілікке,  биік  мәдениетке,  адам 

92 
 
құқықтары  мен  бостандықтарын  құрметтеуге  тәрбиелеу  болып  табылады.  Бұл  жастарға  этнопедагогикалық 
негізде білім беріп, патриоттыққа тәрбиелеу ісіне нұсқау әрі оның қажеттілігін айқындайтын бағдарлама деуге 
болады.  Соңғы  жылдары  қалыптасқан  тәрбие  жүйесі  көпшілік  жағдайда  сөз,  ұран,  мәліметтік  сипатта  болып, 
жоғары  оқу  орындарындағы  студенттердің  міндетті  түрде  қоғамдық  пайдалы  іс-әрекетке  қатысуын 
қарастырмады, оларға патриоттық тәрбие беру бағытын дамытуды қиындатты. Мұның өзі қазіргі кезде жоғары 
оқу орындарында тәрбие беру мәселесіне жаңаша көқарас тұрғысынан қарауды және студенттердің патриоттық 
сана-сезімін,  сапаларын,  мінез-құлқын  қалыптастыруды  көздейтін  тәрбиенің  формалары  мен  әдістерін 
жетілдіруді талап етеді. Бұл бүгінде байсалдылық, табандылық, батылдылық, батырлық, қайсарлық туралы білім 
ғана емес, өнегелік көрсету қажет болып отырғаны аса маңызды.  
Қазіргі уақытта «Қазақстандық керемет» деген ұғым пайда болды. Ол тек бастамасы. Оған нағыз сай болу 
үшін жан-жақты дамуымыз керек. Қазақ – құдыреттілігі, имандылығы, адамгершілігі көзінен, жүрегінен көрініп 
тұрған, патриоттығы ішінде ұйып жатқан кең халық. Бүкіл білім беру жүйесі арқылы осыларды сыртқа шығару, 
жоғарғы дәрежеге көтеру қажет, ол үшін сапалы патриоттық тәрбие керек. Бұл - сырттан ғана келетін әсер емес, 
ол іштен шығатын, дамитын, қалыптасатын ерекше қасиет. Ол - қазақ менталитетінің ғасырлар бойы қалыптасып 
келе жатқан халыққа тән санамен келген ойлау нәтижесі. Қайта жаңғырған ұлттық тәрбиенің маңызды бір бөлігі 
рухани  мұрадағы  тәлім-тәрбиелік  ой  пікірлер,  патриоттық  сана-сезім,  оған  деген  ғылыми  көзқарас  болып 
табылады.  
Қазіргі заманда біздің халқымыздың патриотизмі экономиканы қайта құруда, қоғамды рухани жаңартып 
демократияландыруда,  плюрализм  пікірін  бекітуде  және  әлеуметтік  орта  мен  идеологиядағы  сол  бір  тоқырау 
кезеңдерінің әсерінен туған жікшілдік пен бұрмалаушылықты жоюдағы күреске бар күшті ынталандыру болып 
табылады.  Мұның  бәрі  келешек  жас  ұрпақты  патриоттық  және  интернационалдық  рухта  тәрбиелеудің 
қажеттілігін қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасында білім беру саласы бойынша қоғамның бүгінгі күнгі 
талабы әрбір адамды Отанын сүюге, туған жерін құрметтеуге, ата-бабаның озық салт-дәстүрлерінің құндылығын 
мақтаныш тұтуға, әлемде халықтар арасындағы бейбітшілік үшін достықты нығайтуға бағыт беруде талмай еңбек 
етуді  қажет  санайды.  Сондықтан  болашақ  мамандардың  патриоттық  тәрбиесіне  ерекше  мән  беру,  олардың 
бойында  патриотизмі  қалыптастыру  қоғам  болашағының  өркендеуін,  елімізде  тыныштық  пе  бейбітшіліктің 
мәңгілік қанат жаюын қамтамасыз ететіні анық. Өйткені патриотизм әлемдегі бейбітшілік үшін күреспен, адамзат 
өміріне  қауіп  төндіретін  термоядролық,  экологиялық  және  террорлық  апаттың  алдын  алумен,  халықаралық 
қатынастарды  құрумен  және  әлемдегі  жаңа  тәртіптерді  бекітумен,  өзара  түсіністікті  негізге  алумен,  тәуелсіз 
елдермен және басқа да мемлекеттермен көршілік татуластықпен, іскерлік ынтымақтастықпен тығыз байланыста 
болумен өлшенеді.  
Қазіргі кезде қоғамдық-гуманитарлық ғылымдар саласында зерттеу жүргізуші ғалымдар халқымыздың сан 
ғасырлардағы  рухани  мұрасын,  әсіресе  оқу,  тәлім-тәрбие  мәселесін  философия,  психология,  педагогика 
ғылымдарының  зор  жетістіктерін  пайдаланып,  асыл  қазыналарын  жоғары  теориялық  биіктен  талдап,  ғылыми 
көзін ашуда.  
Адам  баласының  әрқайсының  өз  өмір  жолы  болатыны  тәрізді,  кез-келген  халықтың,  қоғам  мен 
мемлекеттің  өз  тарихи  ғұмыры  бар.  Ол  көне  тіршілік  көшінде  сан  алуан  кейіпте  көрініп  келе  жатқан  күрделі 
процесс.  Әр  ұрпақ  өзінің  бұрынғы  ұрпақтың  жалғасы  болғанынан,  өз  дәуірінің  шыңырауына  үн  қосып,  өз 
соқпағын  іздейді.  Әлем  тарихында  патриоттық  тәрбие  және  әскери  патриоттық  туралы  білім  ғасырларға 
тамырымен  терең  кеткен.  Тәуелсіз  Қазақстан  жағдайында  біз  патриоттық  тәрбие  беруді  ұлттық  тәрбие  беру 
негізінде қарастыруды тиімді деп есептейміз. Өйткені жалпы тәрбиелеу процесі тек қана батыс европалық және 
американдық үлгіні қабылдап бара жатқанға ұқсайды. Ал Қазақстан - әрі батыс, әрі шығыс елі, ерекше ортада 
тұрған  көп  ұлтты  мемлекет.  Оның  өзіне  тән  ұлттық,  қоғамдық  еркешеліктері  бар.  Сондықтан  халықтық 
педагогика негізінде студенттердің бойына патриоттық сезімді қалыптастыратын болсақ, Қазақстаннның даму 
жолында өзінің сара жолы бар.  
Ғылыми  зерттеулерді  оқып-зерделеп  талдағанда  және  педагогикалық  тәлім-тәрбиені  ұйымдастырғанда 
студенттерге  патриоттық тәрбие  берудің ғылыми  теориясы  өз  алдына  дербес  проблема  ретінде анықталғанын 
және  ол  үнемі  зерттеп  отыруды  қажет  ететіндігін  көруге  мүмкіндік  берді.  Қазақы  дүниетаным,  ақыл-ой, 
тағылымдық ұлағат ғасырлар бойы шыңдалып қалыптасты. Сан ғасырлық ұлттық тәрбиенің этнопсихологиялық 
негіздерін бір арнаға түсіріп, қазақ ойшылдары мен ағартушыларының, қоғам қайраткерлерінің еңбектеріндегі 
ұлттық  тұлға  тәрбиесі  туралы  ой-пікірлердің  дамуын,  халқымыздың  шынайы  ұлттық  тұлғасы  болған  ақын-
жазушы,  ғалым  және  қоғам  қайраткерлерінің  үлгі-өнегесін  тәрбие  мәселесінде  пайдалану  да  қарастырылып 
келеді.  Біз  жұмысымызда  егемендікпен  қоса  келген  «қазақстандық  патриотизм»,  «ұлттық  патриотизм» 
ұғымдарымен байланысты «қазақстандық патриотизм ерекшеліктері» мен «ұлттық патриотизм ерекшеліктерін» 
анықтап,  жоғарғы  оқу  орындары  студенттеріне  патриоттық  тәрбие  берудің  мазмұны  мен  бағыттарын 
айқындадық.  Ұлттық  және  жалпы  қазақстандық  намысты  ояту  мәселесіне  келгенде,  қазіргі  қоғамда 
демократиялық өзгерістерге орай жаңаша патриоттық беруде ұлттық патриотизм студенттердің рухани азығына 
айналып отыр.  
Студенттер бойында патриоттық сананы қалыптастыру тек қана жиын өткізумен шектеліп қалмауы тиіс. 
Бұл  бағытта  атқарылатын  жұмыс  жоғары  оқу  орындарында  оқу-тәрбие  процесінің  ең  өзектісі,  ең  маңыздысы 
болып  белгіленуі  қажет.  Қазақстанда  патриоттық  тәрбиенің  біртұтас  жүйесі  жасалып,  әсіресе  қазақстандық 
патриотизмді  қалыптастырудағы  рөлі  шынайы  бағалануы  тиіс.  Сондықтан  да  үкімет  тарапынан  арнайы 
бағдарламалар  қабылдануы  тиіс.  Олар  мерзімді  баспасөздерде  толығымен  жарияланып,  сол  қабылданған 

93 
 
бағдарламалардың  жүзеге  асырылуының  нәтижелері  басылым  беттерінен  көрініс  тауып  жатса,  жастардың 
бойында қазақстандық патриотизм қалыптастыруда оң шешім болар еді. Қазақстандық патриотизмді еліміздің 
әрбір азаматтарының санасына сіңіру - кезек күттірмейтін мәселе. Сондықтан біз патриотизм, әскери патриотизм, 
ұлтаралық  қатынас  мәдениеті  тұрғысынан  интгеративті  құрылым  ретінде  қазақстандық  патриотизмнің  мәнін 
ашып көрсеттік . 
Әрбір  халықтың  тарихи  өмірінде  қол  жеткізген  ең  құнды  дүниелері  –  рухани  және  адами  қасиеттері, 
құлықтылық (моральдық нормалар) үлгілері бар. Сондықтан  да әрбір жаңа  ұрпақ  үшін мәнді тәрбие  -  ұлттық 
тұрғыдағы тәрбие үлгісі болып табылады. Өйткені, мұнда тәрбиенің негізін замандар бойы қалыптасып келген 
асыл  рухани  құндылықтар  және  биік  ізеттілік  пен  құлықтылық  тұрғысындағы  ұрпақтан-ұрпаққа  жалғасып 
жататын,  адамның  адамдық  қасиетін  нығайтып,  әрі  асылдандыра  түсетін,  халықтың  даналық  өмір–салтынан 
туындап отыратын бұлжымас ережелер мен қағидалар құрайды. Ұлттық тәрбие – адам өмірінің алтын арқауы. 
Ұлттық тәрбие жалпыадамзаттық рухани құндылықтарды жоққа шығармайды, қайта солармен үндесіп жатады. 
Бұлар  бір-бірін  байытып,  құнарландырып  отырады.  Ұлттық  тәрбиеден  тереңдеп  нәр  алған  адам  –  рухани  бай 
адам.  Ондай  адам  жалпыадамзаттық  тұрғыдан  мәдени  және  рухани  құндылықтарды  бойына  тезірек  сіңіреді, 
сөйтіп, толық әрі кәміл адам дәрежесіне тезірек жетеді.  
Ұлттық менталитет – тұнып тұрған рухани қазына. Халықтың тілі мен мәдениеті болсын, салт-дәстүрі мен 
наным-сенімі болсын – мұның бәрі де әрбір халық үшін асыл да қымбатты рухани дүниелер. Әсіресе, наным-
сенімнің әрбір халықтың өмірінде алатын орны өзгеше. Ұлттық тәлім-тәрбиенің дамуы мен қалыптасуына үлкен 
үлес қосқан қазақтың көптеген зиялы оқымыстылары жеке басқа табынудың құрбаны болды, қудалауға  түсті. 
Мұның өзі ұлт мәдениетінің өсуін үлкен тежелуге әкеліп соқтырды.  Оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар 
орыс  тілінің  аудармасы  негізінде  пайдаланылып,  қазақ  халқының  ұлттық  ерекшеліктері  ескерілмеді. 
Студенттерге жан-жақты тәрбие беруде үлкен жауапкершілікті мойындарына алған студент жастар ұйымдары 
негізінен  коммунистік  тәрбие  принциптеріне  сүйенді.  Жоғарғы  оқу  орындары  оқу-тәрбие  жұмысының 
бағдарламалары, әдістемелік нұсқаулар ұлттық тәлім-тәрбиенің ерекшеліктерімен санаспады.  
Сонымен, қорытындылай келе жас ұрпақты тәрбиелеу жұмысы қазіргі білім жүйесінің қажетті компоненті 
болып табылады. Тәрбиенің күрделі процесінің маңызды бір қыры студенттердің патриоттылыққа бағдарланған 
тұлғасын  тәрбиелеу  болуы  тиіс.  Жастарды  патриоттық  рухта  тәрбиелеу  тек  қоғам  мен  мемлекеттің 
сұраныстарына ғана емес, әрбір студенттің дара тұлғалық дамуына бағытталған. Өйткені отанға сүйіспеншілік 
адамның өзін тұлға ретінде сезінуіне, өз елін мақтан тұтуына әсер етеді. 
 

жүктеу/скачать 3,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: