Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің
жүктеу/скачать 15,32 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Сурет-46. Рельефтің тектік тҥрлері (генетические типы рельефа) - белгілі бір табиғат әрекетінен пайда болған, қҧрылымы және сыртқы бейнесі жағынан ҧқсас жер беті пішіндерінің заңды тҥрде ҥйлескен табиғат қҧрылыстары. Мысалы, жел әрекетінен пайда болған рельефтің эолдық пішіндері, мҧздық әрекетінен қалыптасқан биік таудағы рельефтің мҧздык пішіндері және т.б. Рельефтің элементтері мен пішіндерін зерттеп білу олардың негізгі белгілерін, яғни морфометриясын, морфографиясын, калыптасу тегін және кӛнелігін (мезгілін) аныктауға мҥмкіндік береді. Белгілі бір аумақтың рельефін зерттеу ҥшін ең алдымен оның морфографиялық және морфометриялық сипатын білу кажет. Сурет-47. 92 Морфография - (гр. morphe -пішін+graphy - бейнелеу, суреттеу) рельефтің сыртқы бейнесін, оның пішінін бейнелеу. Морфометрия (гр. morphe -пішін+метрио -ӛлшеу) рельефке сандық сипаттама беру, морфометриялық тәсілмен белгілі геоморфология аймақтарының рельеф пішіндерін ӛлшеу; олардың ҧзындығын, енін, биіктігін, тереңдігін және рельефтің тілімделу жиілігін аныктау арқылы жҧзеге асады. Морфометриялық мәліметтер кӛбіне топографиялық және әуе-ғарыш материалдарын талдау нәтижесінде алынады. Жҥргізілген ӛлшеулер мен есептеулер негізінде арнайы морфометриялық карталар жасалынады. Морфометриялық мәліметтер әсіресе жол қҧрылыстарын жобалауға, эрозияға қарсы кҥрес шараларын белгілеуге, мҧнайлы- газды тектоникалық қҥрылымдарды іздестіруге қажет. Рельеф пішіндері ӛздерінің мӛлшеріне қарай тӛмендегідей топтарға бӛлінеді: а) рельефтің планеталык пішіндері, 6) мегапішіндер, в) макропішіндер, г) мезопішіндер, д) микропішіндер, е) нанопішіндер Планеталык пішіндер жер бетінің жҥздеген мың, тіпті миллиондаған шаршы километр ауқымын қамтиды. Буларга мынадай планеталық пішіндер жатады: 1) материктер; 2) геосинклинальды белдеулер; 3) мұхит тҧбі (тӛсеніші); 4) орта мұхитгық жоталар. Материктер - жер бетінің ең ірі дӛңес пішіндері. Бҧлар жер қыртысының материктік тҥрінен қҧралады және олар қҧрлық аймағының кӛп бӛлігін қамтиды. жүктеу/скачать 15,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|