Талғат сайрамбаев
Сұрау есімдікті баяндауыш
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Тал ат сайрамбаев
- Бұл бет үшін навигация:
- Өздік есімдікті баяндауыш
- Жалпылау есімдігі
| Сұрау есімдікті баяндауыш: Сіздің нөміріңіз нешінші? (С.Мұ-
қанов). Жортуылшылардың əр адымын қалт жібермей қадағалап отырған кім? (Ш.Айтматов). Бұл араның қауынының тəттілігі Шаржойдікінен қалай? (С.Мұқанов). Өздік есімдікті баяндауыш: Бұндағы жар дегенің кімің өзі (М.Əуезов). Түлкі ме, қарсақ па? Əлде тіпті қасқырдың өзі ме? (Ғ.Мүсірепов). Белгісіздік есімдікті баяндауыш: Оның келуі, келмеуі əл- деқалай (С.Мұқанов). Келетін адам ол емес, басқа біреу («Жұл- дыз»). Болымсыздық есімдігі: Бұл атақ ол үшін ештеңе емес («Со- циалистік Қазақстан»). Жалпылау есімдігі: Бұл алғысым біріңе емес, бəріңе (А.Шам- кенов). Бұған қоса есімдіктер баяндауыш қызметінде септеліп те, тəуелденіп те жəне жіктеліп те жұмсала береді: а) есімдіктердің жіктелуі арқылы: Менің айтқаныма мойынұсынғың келмейтін сен кімсің? (Б.Шаханов). Сенсің жан лəззаты! Сенсің тəн шəрбаты (Абай). Бұл өлкеге кімнің бұрын, кімнің кейін келгенін айыратын – мына сенбісің? (Қ.Жұмаділов). ə) есімдіктердің көптелуі арқылы: Бөлінейін деген оғыздар жоқ. Бөлген – сен- 517 Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері дер (О.Бодықов). Оның рас. Осы өлкеде шаруаны ұмытпаған жалғыз ауыл – солар (М.Əуезов). Балалар, не білдіңдер. Білсең айтшы, бұл кімдер? (А.Сопыбеков). Оларды орындаған кімдер? (С.Бақбергенов). б) есімдіктердің септелуі арқылы: жатыс септікті баяндауыштар: Қарттар не ойламайды, олардың өз есептері өздерінде (М.Мақатаев). Олай болса, кінə кімде, кінəрат неде? (С.Шаймерденов). Мектеп салу, медіресе-жай жасау өз алды- на, оқу құралы қайда? (С.Бақбергенов). Шығыс септікті баянда- уыштар: Мұнан 40-50 жыл бұрын қой емес пе еді, сүтке қарық қылатын: қасық тік тұратын, қатық та содан, тілді үйірген құрт та – содан, бал татыған ірімшік те – содан (О.Қанахин). -нікі, -дікі жұрнақты баяндауыштар. Еңлік жыры – сенікі (М.Əуезов). Көне -дүр қосымшасы арқылы келген баяндауыштар: Солай -дүр, – деп, Əріп сирек мұртын ширатты (Т.Əлімқұлов). Есімдіктер қатысты күрделі баяндауыштар. Көк аспан алыссың-ау, көрер көзге, Биік жоқ табиғатта сенен өзге, Байлау- сыз, бағанасыз тұрсаң-дағы, Тағдыры ай мен күннің бір өзіңде (X.Ерғалиев). Барым – бір өзің (М.Əуезов). Сенің ойың – менің ойым (Б.Майлин). жүктеу/скачать 2,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|