Талғат сайрамбаев
Сөз Фразеологиялық единица
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Тал ат сайрамбаев
| Сөз
Фразеологиялық единица 1. Сөз бір ғана сөзден, ол да түбір, туынды, қос сөз, қысқарған жəне біріккен сөзден болады. ФЕ кемінде екі сөзден болады. 2. Жеке сөздің əрқайсысының жеке лексикалық та, грамматикалық та мағынасы бар. ФЕ-ның əрбір сөзі – лексикалық немесе грамматикалық мағынасы айқын емес сөздер. 3. Сөз жеке-дара қолдана алады. ФЕ-ның əрбір сөзі жеке алынбай, сол тобымен бір-ақ жұмсалады. 4. Сөзде жеке ғана ұғым болады. ФЕ-да сол тобымен мағына тұтастығы басым. Фразеологиялық единицаның сөзден айырмашылығы тура- лы айтылғанмен, ондай категорияның сөз тіркесі мен сөйлемнен 83 Күрделі сөз тіркестері айырмашылығы тек А.И. Молотковта айтылғаны болмаса, басқа ғалымдарда тіпті сөз де болмайды. Сөз тіркесі мен фразеоло- гиялық единицаны салыстыру, көбіне, олардың жалпы ерекше- ліктерінен гөрі ішкі ерекшеліктеріне негізделу керек сияқты. А.И. Молотков, негізінде, сөз тіркесі мен фразеологияның мына- дай айырмашылығы бар деп көрсетеді. 1. Фразеологияда лексикалық мағына болса, сөз тіркесінде болмайды. 2. Сөз тіркесі сөздің лексикалық единицасы негізінде бол- са, фразеологияда сөздің жеке лексикалық единицасы жоқ деп олардың бір-бірінен екі түрлі айырмашылығын көрсетеді [82, 8]. Шынына келгенде, сөз тіркесі мен фразеологияның сырттай ұқсастығы болғанымен, ішкі мазмұны жағынан бір емес. Төменде ол екеуінің бір-бірінен айырмашылығын беріп отырмыз. р/с Сөз тіркесі Фразеология 1 Сөз тіркесіндегі əрбір сөздің өзіндік мағынасы бар. ФЕ-ға қатысты сөздердің əрқай- сысының өзіндік мағыналары айқын емес. 2 Сөз тіркесіндегі əрбір сөздің өзіндік синтаксистік қызметі болады. ФЕ-ға қатысты сөздердің əрқайсы- сының өзіндік қызметі жоқ 3 Сөз тіркесіндегі сөздің орын тəртібі еркін болады. ФЕ-ға қатысты сөздердің əрқайсы- сының орны тұрақты болады. 4 Сөз тіркесіндегі сөз меңге- ріле, т.б. байланыста келеді. Олардың іштей өзара бір-бірімен байланысу формасында келуі тұрақ- ты. 5 Сөз тіркесіндегі əрбір сөздің байланысу тəсілдері бар. Жалпы фразеологиялық единицалар əрі есімді, əрі етістікті сөз тіркестерінде де көп қолданылады. |