Іс-әрекеттегі тәжірибені зерттеу (action research) Іс-әрекеттегі тәжірибенізерттеу. Ерекшеліктері. Кезеңдері. Зерттеу саласынанықтау. Зерттеу жобасын әзірлеу. Іс-әрекеттегі зерттеу- мұғалім-практиктің зерттеу формасы ретінде
жүктеу/скачать 261,92 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Іс-әрекеттегі зерттеу - бұл
|
ACTION RESEARCH мен Lesson study ІС-ӘРЕКЕТТЕГІ ТӘЖІРИБЕНІ ЗЕРТТЕУ (ACTION RESEARCH) Іс-әрекеттегі тәжірибенізерттеу. Ерекшеліктері. Кезеңдері. Зерттеу саласынанықтау.Зерттеу жобасын әзірлеу. Іс-әрекеттегі зерттеу- мұғалім-практиктің зерттеу формасы ретінде Іс-әрекеттегі зерттеудің - басты мақсаты жаңа білімдер алу, болжамдарды растау, эмпирикалық фактілерді жинау емес, ұйымда - мектепте, колледжде, бизнес-ұйымда, отбасыда және т.б. жағдайды жақсартумен байланысты тәжірибелік міндетті шешу болып табылатын зерттеу болып табылады. Бұл әдетте антропологияда, этнографияда, эвристикада, эпистемологияда қолданылатын әдістерді еске түсіреді, өйткені негізгібөлік, шешім қабылдаудың топтық процесі болып табылады. Іс-әрекетті зерттеу ғылым мүмкіндіктерін кеңейтеді, себебі қатысушылардан жоғары біліктілікті, математикалық статистиканы, далалық тәжірибені және т.б. меңгеруді талап етпейді.Негізінде бұл стратегияны тәжірибелік қызметкерлер өз іс-әрекеттерін жақсарту, проблеманы шешу, педагогикалық инновациялар мен т.б. тиімділігін анықтау үшін іс-қимыл бағдарламасын іске асыру барысында пайдаланады. Ғылыми зерттеудің басқа түрлерінен Іс-әрекетті зерттеу бірқатар маңызды қасиеттерге ие: ғалымның зерттеу барысына белсенді араласуымен, түзетумен, басқарумен, бастауына қайта оралумен, жекелеген кезеңдерді алып тастаумен, сана-сезімге әсер етумен, респонденттердің мінез-құлқымен және уәждеуімен; сауалнамаға респонденттердің (сыналушылардың, қатысушылардың) барынша толық және белсенді қатысуы, онда олар өз мақсаттарына қол жеткізу құралын жиі көреді; респонденттер белсенді ұстанымды ұстана отырып, ғалымдар мен тапсырыс берушілер үшін тең зерттеу субъектілеріне айналады; зерттеу барысында респонденттер қайтадан зерттеуге инвестициялайтын, одан да жоғары нәтижелерге қол жеткізе отырып, оқыту, білім мен біліктіліктің өсуі орын алады; әлеуметтік контекст: Іс-әрекетті зерттеу дәлме-дәл жағдайда жүзеге асырылады және эксперименттік емес, нақты проблемаларды шешуге бағытталған. Іс-әрекетті зерттеу әдіснамасы зерттеу-ендірудің мақсаттары мен міндеттеріне байланысты, қалыптасқан жағдайға, әдістердің өзінің тиімділігіне байланысты бір ғана емес, бірнеше әдістерді қолдануды талап етеді (кейбіреулерден іс барысында бас тартуға және басқа рәсімдерге жүгінуге тура келеді). Бұл әдіснама мультивариативті деп аталады. Іс-әрекетті зерттеу жүргізу процесінде сандық және сапалық әдістер бірдей тиімді пайдаланылуы мүмкін: оқушылардың зияткерлігінің, кәсіби дағдыларының, қабілеттерінің стандартталған тестілері (хат жазуға, тапсырмаларды шешуге, сөйлей білуге); оқушылардың бастапқы құндылықтарын, ұстанымдарын және уәждемесін, сондай-ақ соңғы, форумдық нәтижелерді анықтауға мүмкіндік беретін сұхбат және сауалнама жүргізу; араласуға ұшыраған эксперименталды топты және салыстыру эталонымен қызмет ететін бақылау тобын құруды болжайтын эксперимент; терең сұхбат, өмірбаяндық әдіс және өмір тарихы, отбасылық хроника, кейс-стади, фокус-топтар; үдерістің динамикасын бақылауға мүмкіндік беретін бақылау, мысалы, жаңашылдықтан кейін мұғалімнің қызметін жақсарту, оқушылардың көңіл-күйін өзгерту және т. б.; құжаттарды талдау, педагогикалық қызмет өнімдерін талдау, мысалы, рефлексивтік журналдар, рефлексивтік есептер, оқушылар күнделіктері, сынып журналы, бейне және аудиоматериалдар, мектеп шығармалары немесе арнайы (ғалымдардың тапсырмасы бойынша) жазылған эссе, портфолио және т.б.; зерттеу конференциялары. Зерттеу-енгізу нәтижелері қолмен және компьютердің көмегімен өңделеді (Hyper RESEARCH, SPSS сияқты бағдарламалар жиі қолданылады). Деректерді талдау кезінде шикі материал, мысалы, сұхбатты жазу кодтауға ұшырайды,содан кейін оған қатысты логикалық талдау, контент-талдау, тұжырымдамалық карталау, кестелер мен сызбаларды қоса алғанда, статистикалық рәсімдер пайдаланылады. Деректерді сандық талдау, әдетте, бағалау интерпретациясы, теориялық іріктеу, деконструкция, герменевтика сияқты сапалық әдістермен қатар қолданылады. Мектеп базасындағы іс-әрекеттерді зерттеутәжірибе мамандары мектеп проблемаларын талқылайтын және шешетін тәсіл болып табылады. Зерттеудің бұл түрі білім беру «ішінде» және «туралы» емес, «сол» үшін ұйымдастырылады. Осыған орай, мұғалімнің мақсаты өз тәжірибесін түсіну және жетілдіру үшін өзіндік рефлексияға негізделген зерттеу процесіне кірісу болып табылады. Іс-әрекетті зерттеуге қатысушылардың күш-жігері оқу бағдарламасын өзгертуге, мектеп тәжірибесіндегі проблемаларды шешуге және проблемаларды үздіксіз қою, деректерді жинау, талдау және осы талдаудың нәтижелері негізінде кейінгі іс-қимыл арқылы әлеуметтік өзгерістерге қол жеткізу жұмысына бағытталған. Осы стратегияның негізінде әрбір мұғалім өз білімін жүзеге асырады және білім беру ұйымдарының кәсіби қауымдастығының сәйкесінше шарттары шеңберінде инновациялық бағыттағыпедагогикалық шеберлік деңгейін арттырады. Іс-әрекетті зерттеу оқытудың және тәжірибелік зерттеудің тиісті әдістері мен стратегияларын пайдалана отырып, оқыту және оқу процестерін үнемі жетілдіру мақсатында мұғалімдер мен оқушылар кездесетін күнделікті тәжірибелікпроблемаларға арналған. Бұл тәсілдің негізгі элементі-барлық мұғалімдердің кәсіби проблемаларды талдауға және шешуге дайын екені. Мұғалімдер үшін іс-әрекетті зерттеу үздіксіз кәсіби даму мен практикалық тәжірибе негізінде оқытудың тиімді тәсілі болып табылады. Осы позицияларданІс-әрекеттегі зерттеу- бұл: тәжірибелікіс-әрекеттер мен олардыңсалдарынжүйелізерттеуменбіргеоқыту мен оқытудыжетілдірумақсатындаіс-әрекеттердіорындаупроцесі; зерттеубарысындазерттеушібелсендііскеқосылғанқолданбалызерттеудіңтүрі, олүшінтәжірибелікқызметтіжақсартумақсатында осы зерттеужүргізіледі. Кеммисөзініңзерттеуінде (Kemmis S., 2007) осы идеяныңдамуынжалғастырадыжәне оны жетілдіреді, іс-әрекеттердізерттеуадамдардыңтәжірибесін, олардыпрактиканыңмәнінжәне оны іскеасырушарттарынтүсінудіөзгертеді; «сөйлеу», «практика»ұғымдарыныңмазмұнынөзгертеді, өмірдіңжаңабағыттарыменкелісілгенинновациялықмодельдердіқалыптастыраотырып, нәтижесіндебасқапрактикалардыөзгертетінметапрактиканыбілдіреді. Метапрактика, өзкезегінде, басқатәжірибелердіқалыптастыратынпікірлерді, әрекеттердіжәнебайланыстардыөзгертеді. Басқашаайтқанда, практиканыңөзгеруііс-әрекеттердің, түсінудің, ойлардың, іс-әрекетжағдайларыныңжәне, сайыпкелгенде-бір-біріменөзарақарым-қатынастардыңөзгеруінбілдіреді. жүктеу/скачать 261,92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|