Заимствования проникали во все сферы жизнедеятельности узбекского языка

аффикса –моқ ( пасай- моқ- опускаться, снижаться), в турецком языке при помощи аффикса -mak, 
-mek. 
Некоторые схожие с турецким языком слова арабо-персидского происхождения: китоб (ар.)- 
книга,в  турецком  kitap,  в  туркменском  языке  kitap;  шурпа(перс.)-  суп,в  турецком  çorba; 
содда(перс.  саде)-  простой,  в  турецком  Sade  ;  слово  кел-  приходи,  в  турецком  языке  означает 
лысина. Арабо-персидским заимствованием в казахском языке посвящены работы Л.З.Рустемова 
(64;65).  Автор  отмечает,  что  пополнение  казахской  лексики  арабскими  словами  происходило 
только  через  языки-посредники,  так  как  казахский  язык  в  непосредственное  отношение  с 
арабским не вступал. В целом, по мнению автора, слова арабского и персидского происхождения 
составляют в казахском словаре не более 15% активного словаря, т.е. значительно меньше, чем, 
например,  в  узбекском,  турецком  или  азербайджанском  языках.  Семантитические  изменения 
заимствований происходят по трем путям - сужение, расширение и смещение значения. Подробно 
описываются  фонетические  изменения,  результатом  которых  стало  приобретение  казахским 
языком  ранее  отсутствовавших  фонем:  h,  э,  х,  ф  (64,16).  Огромное  внимание  уделяется 
грамматическим  особенностям  заимствованных  слов:  приводятся  всевозможные  словообра-
зовательные  комбинации,  состоящие  из исконных  и  заимствованных  корневых  и  аффиксальных 
морфем,  подробно  описывается  образование  парных  словосочетаний,  включающие  в  себя  как 
исконно- казахские, так и арабо-персидские лексические элементы. 
Рассматриваются также собственные имена, имеющие арабское и персидское происхождение. 
Отмечено  и  то,  что  некоторые  заимствования  бытуют  в  казахском  языке  в  двух  фонетических 
вариантах,  значения  которых  чаще  всего  расходятся.  Кроме  того,  автор  характеризует  отличия 
заимствованных  слов  в  сравнении  с  их  грамматическими  характеристиками  в  языке-источнике, 
подчеркивая,  что  значения  категорий  рода  и  множественного  числа  при  заимствовании 
утратились. 
Л.З Рустемов также разработал словарь арабско- иранских заимствованных слов в казахском 
языке,  где  дается  арабско-  иранское  слово  с  его  значением  на  языке  источнике  и  значение  в 
казахском языке и все это описывается на русском языке, а также даются примеры использования 
арабско-персидских слов в казахском языке. Например:  
Слово Шарт [ Шәрт: условие, положение] - 1. Условие, наличие обстоятельств, предпосылок, 
способствующих  ч.-л.:  Бірақ  оның  екі  шарты  бар,  соны  білсе  екен  Абай.    2.договор,  уговор, 
контракт: Қасқыр аитқаншартта тұрмай, түйенің көз маиы мен іш майын жеп қояды. А также даёт 
словосочетания  с  этим  словом:  ақцестік  шарт-  акцессионный  договор:  Екі  жақты  шарт- 
двусторонний договор и т.д.  
Одной  из  последних  работ  по  вопросу  освоения  заимствований  в  казахском  языке  является 
исследование  С.С.Кенесбаевой  (39).  В  данной  работе  наряду  с  другими  примерами 
рассматриваются  арабские  заимствования  с  точки  зрения  фонологии.  Фонологическое  ис-
следование  предполагает  не  только  описание  фонологических  подстановок,  переносов,  но  и 
изучение  того,  как  заимствованные  элементы  подвергаются  влиянию  фонетических  законов 
заимствовующего  языка.  Автор  приводит  списки  последовательностей  фонем,  формулы 
образования  слогов,  морфем  и  слов,  сведения  о  сочетаемости  фонем,  объединяя  их  в  "свод 
фонотактических  правил"  (39,4).  Довольно  подробно  разработан  вопрос  об  арабо-персидских 
заимствованиях в татарском языкознании. Данная проблема привлекала внимание ученых еще в 
конце  прошлого  столетия.  Первые  сведения  об  арабских  словах  в  татарском  языке  имеются  у 
известного татарского ученого Каюма Насыйри в словаре татарского языка (90). Еще в начале XX 
в.  были  изданы  словари  арабских  и  персидских  заимствований  в  татарском  языке  (94,95). 
Габдрахман  Сэгьди  в  1913  г.  в  исследовании  по  морфологии  татарского  языка  (93)  предложил 
первую  классификацию  арабских  заимствований  с  точки  зрения  их  морфологических 
характеристик.  Другой  исследователь,  Джамал  Валиди,  так  же  рассматривает  вопросы 
морфологических  особенностей  арабских  слов  -  в  1912  г.  выходит  его  статья  (83),  в  которой 
автором  рассматриваются  формы  выражения  грамматического  рода  арабских  заимствований  в 
татарском языке. Этот вопрос также затронут в его учебнике татарского языка (84). Особое место 
среди работ по вопросу морфологического освоения арабских слов занимает труд Хади Максуди 

"Гарабият",  где  дается  анализ  заимствований  с  точки  зрения  арабской  грамматики  (89).  Однако 
они не исследованы в плане семантического освоения их татарским языком. 
Изучением  арабских  заимствований  в  татарском  языке  много  занимался  Ш.А.Рамазанов. 
Основное  внимание  в  его  работах  уделяется  лексическим  изменениям  заимствованных  слов.  В 
своей работе "Лексический состав современного татарского литературного языка"  (91) лингвист 
исследует вопрос количественного изменения арабской лексики в татарском языке и формулирует 
принципы замены арабизмов и персизмов татарскими, русскими и интернациональными словами. 
Кроме того, автор затрагивает вопрос о передаче в татарской фонетике некоторых специфических 
звуков  арабского  языка,  а  также  указывает  на  закономерность  оглушения  в  татарском  языке 
арабских  конечных  звонких  согласных.  В  статье  "Г.Тукай  и  современный  татарский 
литературный язык" Ш.А.Рамазанов исследует язык произведений великого поэта и в связи с этим 
анализирует  количественный  состав  арабских  заимствований  (91).  Семантический  анализ 
арабских  слов  можно  найти  в  работе  Ш.А.Рамазанова  "Каюм  Насыйри  -  основоположник 
татарского литературного языка" (86). 
Известным  татарским  фонетистом  Г.Шарафом  проделан  сравнительный  анализ  татарских  и 
арабских звуков с целью уточнения особенностей татарских фонем (75). 
В  своей  диссертаций  «Арабские  и  персидские  заимствования  в  татарских  народных 
пословицах» 2003 г., Федорова, Эльвира Николаевна рассматривает графо-фонетическое освоение 
арабских и персидских заимствований, а также рассматривает вопросы, касающиеся особенностей 
фонетического освоения арабизмов и фарсизмов в пословицах. 
          Рассмотрим как арабо-персидские звуки преобразуются в татарском языке и несколько 
слов  арабо-персидского  происхождения,  которые  упоминаются  в  данной  работе  и  сравним  их  с 
другими языками: 
Краткий  арабский  гласный  [а],  несмотря  на  неустойчивый  характер  в  языке-источнике, 
передается в заимствованиях как татарский [а] или [э]. Если в слове существуют гласные заднего 
ряда или твердые согласные ( с точки зрения арабского языка), то [а] переходит в татарский [а]: 
вакыт «время», на казахском Уақыт, [Лагагап] - зарар «вред», на казахском Зиян. 
Субституция  арабской  долгой  фонемы  [а]  схожа  с  гласной  [а].  В  большинстве  случаев  она 
замещается  гласной  [а],  что  является  закономерностью:  газап  «страдание»,  на  казахском    Азап, 
селам «привет», на казахском Сәлем 
Персидский  гласный  [о]  в  отличие  от  предыдущих  звуков  может  замещаться  несколькими 
татарскими  гласными.  В  большинстве  заимствований  он  переходит  в  татарский  [о]  и 
употребляется,  в  основном,  в  первом  слоге;  Замещение  этого  гласного  на  [у]  встречается  в 
пословицах  лишь  в  двух  примерах:  iA»i  [fioS]  -  хуш  «приятный»  [fior]  —  jсур  «фея».  Данное 
изменение является характерным для слов татарского, башкирского и отчасти чувашского языков, 
что,  видимо,  отразилось  и  в  персидских  словах  .  В  некоторых  случаях  [о]  палатализируется  и 
переходит в татарский [в]: [dorost] - дерес «правильный», на турецком dürüst, на казахском дұрыс;  
[gonâh]  —  генаЪ  «грех»,  на  турецком  günah,  на  казахском  Күнә .  В  пословицах,  хотя  и  в 
единичном  случае,  зафиксирован  переход  [о]  в  [ы],  что  проявляется  в  слове  [bolbol]  -  былбыл 
«соловей» 
на 
казахском 
Бұлбұл, 
на 
турецком 
bülbül. 
Арабский  долгий  [й]  может  передаваться  в  заимствованиях  как  [у]  или  [у],  в  зависимости  от 
окружающих  звуков:  с  твердыми  звуками  как  [у],  а  с  мягкими  как  [у]:  jjjt  [gurimm]  -  горур 
«гордый, тщеславный», на турецком Gurur, [qânûnun] - канун «закон», на турецком Kanun. 
Ар. [lakin] - лвкин «но», на турецком Lakin: "Halis bir şiir fena okunabilir lakin sahte bir şiir iyi 
okunamaz." - Y. K. Beyatlı. 
Ар. [Saífanun] - шайтан, на турецком şeytan;  
Ар. [zaimnun] - замани эпоха, время», на турецком zaman, на казахском Заман. 
Ар. [гйап] - зыян «вред», на казахском Зиян и др. 
Следует  отметить  и  то,  что  для  татарского  языка  уже  составлены  и  изданы  специальные 
словари арабских и персидских заимствованных слов. (ИЗ). 
В тюркологических исследованиях неоднократно подчеркивается, что наибольшему влиянию 
со  стороны  арабского  и  персидского  языков  из  всех  тюркских  подвергся  турецкий  язык. 

С.С.Майзель отмечал, что "если передовицы стамбульских газет содержат не менее 50% арабских 
слов, и если в разговорном языке этот процент арабских слов ниже, то зато в научной литературе 
он  поднимается  до  80%  и  выше"  (46,3).  Персидские  элементы  занимают  второе  место  после 
арабских. И хотя эти сведения относятся к уже отдаленному от нас периоду развития турецкого 
языка,  последствия  интенсивных  контактов  арабского,  персидского  и  турецкого  языков, 
достигших своего расцвета в средние века, остаются весьма существенными до сих пор. Причем, 
если  в  других  тюркских  языках  арабоперсидские  заимствования  отразились  главным  образом  в 
лексике,  то  турецкий  язык  пополнился  многочисленными  словообразовательными  аффиксами, 
многие  из  которых  относятся  к  разряду  продуктивных.  Кроме  того,  арабские  и  персидские 
заимствования  в  турецком  языке  сохранили  значение  некоторых  грамматических  категорий 
языков-источников (ломаное множественное число, двойственное число), в то время как в других 
тюркских языках значения этих категорий утратились или переосмыслились (46). Что же касается 
лексического  состава  турецкого  языка,  то  здесь  наблюдается  настоящий  сплав  арабизмов  и 
персизмов с тюркизмами. Особенно четко это прослеживается в терминологической лексике, 2/3 
которой строится на базе арабских корней (33,10). 
Еще более полным описанием арабских лексических и грамматических элементов в турецком 
языке  является  работа  С.Н.Иванова  (33),  где  излагаются  систематизированные  факты, 
касающиеся  функционирования  арабизмов  в  современном  турецком  языке,  а  также  некоторые 
закономерности, связанные с этими фактами. В данной книге автор затрагивает более обширный 
материал  по  сравнению  с  работой  своего  предшественника  С.С.Майзеля.  Так,  например, весьма 
подробно  рассматривается  соотношение  в  турецком  языке  арабских  масдаров  между  собой  и 
сложных  глагольных  образований,  в  которые  они  входят  (сложные  глаголы  с  турецким 
вспомогательным глаголом еtтек "делать"), а также соотношение причастий различных пород и 
их отношение к масдарам. Эти вопросы практически не упомянуты в книге С.С.Майзеля. Кроме 
того,  лексико-грамматические  явления,  описанные  в  работе  С.Н.Иванова,  отражают  иной  по 
сравнению с работой С.С.Майзеля, более близкий к нам период развития турецкого языка. Автор 
отмечает,  что  "благодаря  известному  обновлению  турецкого  словаря  ...  число  арабских  заим-
ствований  в  современном  турецком  языке  заметно  уменьшилось  по  сравнению  с  тем 
литературным  языком,  который  закреплен  в  турецкой  классической  литературе,  но  все  еще 
продолжает оставаться значительным" (32,5). 
 
Литература: 
1.Güncel Türkçe sözlük, TDK 
2.  Казахско-  русский  толковый  словарь  арабско-иранских  заимствованных  слов,  Рустемов 
Л.З. 
3.
 
Вайнрайх У.  Языковые  контакты:  Состояние  и  проблемы  исследования.  Киев.  1979. 
4. Грамматика турецкого языка / Кононов А.Н. 
ӘОЖ 811.512.122:004
 
 
ЭЛЕКТР ЭНЕРГЕТИКАСЫ МАМАНДЫҒЫНА БАЙЛАНЫСТЫ  
ТЕРМИН АТАУЛАРЫНЫҢ СӨЗЖАСАМДЫҚ ТӘСІЛДЕРІ 
 
Мұқат Ермаханбет Рақымұлы, Советова Зәуре Советқызы  
Алматы энергетика және байланыс университеті  
 
В  статье  рассматриваются  способы  словообразования  терминов  по  специальности 
электроэнергетики. 
 
There  in  the  article  are  considered  the  ways  of  word-formation  of  the  terms  by  the  speciality  of 
electrical energetics. 
 

Кілт  сөздер:  термин,  терминдер  қолданысы,  электр  энергетикасы,  терминжасам,  сөзжасам 
тәсілдері. 
 
Қазақ  тіл  біліміндегі  термин  мәселесінің  зерттелуі  А.Байтұрсынұлы,  Х.Досмұхамедұлы, 
М.Дулатұлы,  Қ.Жұбанов  еңбектерінен  бастау  алып,  Ә.Қайдар,  Ө.Айтбайұлы,  Б.Қалиұлы, 
Ш.Құрманбайұлы,  Е.Әбдірәсілов  т.б.  ғалымдар  еңбектерінде  ғылыми-теориялық  тұрғыда  жан-
жақты қарастырылған болатын.  
Ғылыми-теориялық,  анықтамалық  еңбектерде  терминге  бірнеше  анықтама  берілген. 
О.С.Ахманованың  «Словарь  лингвистических  терминов»  еңбегінде:  «Термин  –  бұл  арнаулы 
саладағы  білім  мен  іс-әрекетті  білдіретін  сөздер  мен  сөз  тіркестері.  Олар  жалпыхалықтық  
лексикаға    тек    қана    терминдік    жүйе    арқылы    ғана    енгізіледі.    Термин  дегеніміз  –  арнаулы 
ұғымдар  мен  арнаулы  заттарды  дәл  белгілеу  үшін  пайда  болған  тілдегі  арнаулы  (ғылыми, 
техникалық т.б.) сөздер мен сөз тіркестері» /1, 474/, - деп берілген. 
Қ.Аханов:  «Тіл-тілдің  лексикасында  ғылым  мен  техниканың  түрлі  салаларында 
қолданылатын  арнаулы  сөздер  бар.  Олар  терминдер  деп  аталады»  /2,  161/,  -  десе,  Ә.Хасенов: 
«Терминдер – тілде ғылым мен техника, мәдениеттің әр саласына қатысты белгілі бір ұғымды дәл 
білдіретін арнаулы сөздер. Терминдер – нақты бір ұғым атауы» /3, 102/, - деп тұжырымдаған.  
«Термин  –  ғылыми  немесе  өндірістік-технологиялық  ұғым  атауы  болып  табылатын  арнайы 
қолданыстағы дефинициясы (анықтамасы) бар сөз немесе сөз тіркесі» /БСЭ, т.42, с. 302/,
 
-  деген 
пікірді белгілі дәрежеде қорытынды түйін деп қарауға болады. 
Жалпы термин жөнінде ғалым Ш. Құрманбайұлы мыналарды атап айтқан болатын: 
1.
 
Терминдер негізінен сөз немесе сөз тіркестері болады. 
2.
 
Терминдер негізінен тілдік бірліктер. 
3.
 
Термин – белгілі бір терминологияның мүшесі (А.А.Реформатский). 
4.
 
Термин деген – ұғым аты. 
5.
 
Терминнің міндетті түрде дефинициясы болады. 
6.
 
Терминдердің негізгі басым бөлігі жалпы есімдер, сөз табына қатысы жағынан зат есімдер 
болады.  
7.
 
Терминдер атауыштық қызмет атқарып, негізінен ғылым тілінде, арнаулы сала шеңберінде 
қолданылады /4, 7/. 
Терминжасам тілдің сөзжасам жүйесінің бір тармағы болғандықтан, ол сөзжасамның жалпы 
заңдылықтарын сақтайды. Олай болса терминжасамда сөзжасамның тәсілдері қолданылады.  
Терминжасам мәселесін арнайы зерттеген ғалым Ш.Құрманбайұлы терминжасам тәсілдерінің 
төменде берілген түрлерін көрсетеді:  
1) синтетикалық (морфологиялық) тәсіл;  
2) аналитикалық (синтаксистік) тәсіл;  
3) терминдену (лексика-семантикалық) тәсілі;  
4) калькалау тәсілі [4, 99-165]. 
Осыған  орай  энергетика  саласына  байланысты  терминдердің  сөзжасамдық  тәсілдерін 
төмендегідей бөліп қарастырдық: 
 
Энергетика  саласына  байланысты  терминдердің  синтетикалық  тәсілі,  яғни  сөз  тудырушы 
жұрнақтар  арқылы  термин  жасау  маңызды  орын  алады.  Сол  себептен  болар  сөзжасамның  бұл 
тәсілі қазақ тіл білімінде кеңінен зерттелген.  
Электр энергетикасы саласындағы терминдерді тудырушы жұрнақтардың белсенділік деңгейі 
әртүрлі. Мәселен: 
Терминжасам 
тәсілдері 
синтетикалық 
(морфологиялық)
 
лексика-
семантикалық 
аналитикалық 
(синтаксистік) 
 

-ғыш, -гіш, -қыш, -кіш жұрнақтары арқылы көптеген терминдер қалыптасқан. Бұл жұрнақтар 
термин  жасауда  өнімді  жұрнақтардың  қатарынан  табылды.  Мысалы:  қозғалтқыш  (двигатель), 
ажыратқыш  (выключатель),  сақтандырғыш  (предохранитель),  араластырғыш  (смеситель), 
қыздырғыш  (нагреватель,)  түзеткіш  (выпрямитель),  дірілдеткіш  (вибратор),  оқшаулатқыш 
(изолятор)  т.б.  Атаулы  жұрнақтардың  көмегімен  жасалған  терминдер  жоғарыда  келтірілген 
мысалдардан орыс тіліндегі  -тель суффиксімен жасалған қосымшаларға сәйкес келетінін байқау 
қиын  емес.  Ғалым  Ш.Құрманбайұлының  сөзімен  айтқанда,  «...Біріншіден,  мұнда  бірізділік  бар. 
Екіншіден,  тіларалық  сәйкестік  сақталған.  Орыс  тіліндегі  құрал-саймандар  мен  жабдықтардың, 
механизмдердің атауын жасауда жиі  қолданылатын суффикс арқылы жасалған терминдер біздің 
тілімізде  дәл  сондай  мағына  беретін  жұрнақ  арқылы  туындаған.  Үшіншіден,  бұл  көмекші 
морфема  арқылы  жасалған  терминдердің  ықшамдылығымен,  қолдануға  қолайлылығымен  де 
ерекшеленетіндігін айту керек» /4, 128/.  
-ғы,  -гі,  -қы,  -кі  жұрнақтары  да  термин  сөздер  жасауға  қатысады.  Мысалы:  сүзгі  (фильтр), 
сорғы  (насос),  құрылғы  (устройство),  қондырғы  (установка)  т.б.  терминдер  қолданысы  соның 
дәлелі. Мысалдардан жұрнақтардың  етістік тұлғалы сөздерге жалғанып, зат  есім тудыратын бұл 
жұрнақтардың энергетика саласында негізінен құрал, құрылғы немесе жабдық атауы мағынасына 
жұмсалатын термин атауларын қалыптасқанын байқаймыз.  
-лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік жұрнақтары арқылы жиілік (частота), беріктік (прочность), 
кернеулік  (напряженность)  т.б.  терминдер  қалыптасқан.  Бұл  жұрнақтар  зат  есім,  сын  есім 
тұлғалы сөздерге жалғану арқылы жаңа термин атауы жасалып тұр.  
-ым, -ім, -м жұрнақтары арқылы төсем (настил), өлшем (мера), орам (виток) т.б. терминдер 
қолданысқа  енген.  Етістік  тұлғалы  сөздерге  жалғанып,  зат  есім  тудыратын  бұл  жұрнақтардан 
энергетика саласында ұғым, зат атауларын білдіретін термин атаулары қалыптасқан.  
-ыс,  -іс,  -с  жұрнақтары  арқылы  тербеліс  (колебание),  үйкеліс  (трение)
 
т.б.  терминдер 
жасалған.  Атаулы  жұрнақтар  етістікке  жалғанып,  өзінің  зат  есім  тудырғыш  қызметін  атқарып 
тұрғанын көреміз. 
-уыш,  -уіш  жұрнақтары  арқылы  реттеуіш  (регулятор),  өлшеуіш  (измеритель),  дәнекерлеуіш 
(паяльник) т.б. терминдер жасалған. Атаулы жұрнақтардан ұғым атауларын білдіретін терминдер 
қалыптасқан.  
Белгілі бір кәсіби салада қалыптасып, сол салада қолданылатын термин сөздердің шығу тегі 
екіге  бөлінеді.  Олар:  сол  тілдің  лексикалық  қоры  негізінде  жасалған  ішкі  терминдер  мен  өзге 
тілден сөз қабылдау арқылы қалыптасатын кірме атаулар. Яғни кез келген тілдің терминдері төл 
сөздерден  де,  кірме  сөздерден  де  жасалады.  Төл  сөздерден  термин  жасау  үшін,  сол  тілдің  сөз 
тудырушы  тәсілдерінің  барлығы  да  қолданылады.  Сондай  тәсілдердің  бірі  –  көне  замандарда 
белсенді  қолданылған,  аффиксация  тәсіліне  дейін  өнімді  қызмет  атқарған  деп  бағаланатын 
лексика-семантикалық тәсіл. Аталған тәсіл жөнінде академик Ө.Айтбайұлы былай деген болатын: 
«Семантикалық  тәсіл  –  терминжасамның  негізгі  тәсілдерінің  бірі  ретінде  терминологиялық 
лексика  қабатының  толыға,  байи  түсуіне  үлкен  септік  жасайтын  негізгі  амалдың  бірі  болып 
табылады» /5, 162/. 
Лексика-семантикалық тәсілде сөздің құрамы, тұлғасы ешбір  өзгеріске түспейді, өзгеріс тек 
сөздің  мағынасында  ғана  болады.  Сөз  дыбыстық,  морфемдік  құрамын  сақтай  отырып,  тілдегі 
бұрынғы  қолданылып  жүрген  мағынасының  үстіне  жаңа  мағына  қосып  алады,  тілде  жаңа 
мағынасында  да  қолданыла  бастайды.  Сөздің  тек  мағынасында  өзгеріс  болғандықтан,  бұл  тәсіл 
лексика-семантикалық тәсіл аталған. Мысалы, энергетика саласындағы өріс, көз, желі, қор, торап 
т.б. терминдердің мағыналары тілдегі түрлі қолданыста қалыптасқан. Әр мағынасында олар бір-
бірімен омоним жасаған. 
Терминологиядағы  семантикалық  тәсілдің  жалпы  тілдегіден  тағы  бір  айырмашылығы  – 
жалпы  әдеби  тілде  сөз  мағынасының  алмасуы  арқылы  жаңа  сөздің  жасалуы  жалпы  лексикалық 
өріс  ішінде,  яғни  тілдің  үлкен  жүйесінің  шеңберінде  болып  жататын  процесс  болса, 
терминологияда  бұл  процесс  тілдің  екі  жүйесінің  арасында  немесе  терминологиялық  өрістер 
арасында жүріп жатады /4, 141/. 

Сөзжасамның аналитикалық тәсілі, яғни сөздердің тіркесуі, бірігуі, қосарлануы, қысқартылуы 
арқылы термин атауын жасау терминологияда өнімді тәсілдердің бірі болып табылады. 
Энергетика  саласына  байланысты  терминдердің  аналитикалық  тәсілі  тірек-сызба  негізінде 
берілді.  
 
 
Ойымызды  қорытындылай  келе,  электр  энергетикасы  мамандығына  байланысты  термин 
атауларында  сөзжасамдық  тәсілдердің  бәрі  қолданылған.  Дегенмен  аталған  тәсілдердің 
терминжасамдағы үлесі әртүрлі екендігін байқадық.  
 
Әдебиеттер: 
1 Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. -М., 1966.  
2 Аханов Қ. Тіл білімінің негіздері. -Алматы: Санат, 1993.  
3 Хасенов Ә. Тіл білімі. -Алматы: Санат, 1996.  
4  Құрманбайұлы  Ш.  Терминқор  қалыптастыру  көздері  мен  терминжасам  тәсілдері  (Барлық 
сала мамандарына арналған әдістемелік құрал). -Алматы: Сөздік-Словарь, 2005.               
5 Айбайұлы Ө. Қазақ сөзі (қазақ терминологиясының негіздері). -Алматы: Рауан, 1997.  
6 Қазақ грамматикасы. Фонетика, сөзжасам, морфология, синтаксис. -Астана, 2002.               
7
 
Насыритдинова  Ә.  Ғылыми-техникалық  аударманың  терминологиялық  аспектісі: 
Филология
 
ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның 
авторефераты. -Алматы, 2010. 
 
8  Қазақша-орысша,  орысша-қазақша  терминологиялық  сөздік:  Энергетика  /  жалпы 
редакциясын  басқарған  п.ғ.д.,  профессор  Құсайынов  А.  -Алматы:  Республикалық  мемлекеттік 
Рауан баспасы, 2000.  
 

жүктеу/скачать 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: