Ќазаќстан республикасы білім жѕне ѓылым министрлігі

Мектептегі музыка мұғалімі өз сабағында білім берумен шектелетін білікті маман ғана емес, ол тәрбиелік маңызы бар музыкалық- тағылым жұмыстарды ұйымдастырушы, мерекелік кештерді, тџрлі џйірмелерді жџргізуші, тәжірибелі ұстаз тек осындай тџлға ғана оқушылардың әдеміліктен, көркемөнерден, әдебиеттен, мәдениеттен, музыкадан ләззат ала отырып, білім-ғылымға талпындырып, бойындағы қасиет қабілеттерін дамытады.

Сыныптан тыс жұмыстар оқушының музыка сабағында алған білімдерін толықтырып, одан әрі өнер биігіне жетелейді. Сыныптан тыс тәрбие жұмысында мұғалім мына нәрселерді есте ұстағаны жөн.

- Сыныптан тыс жџргізілетін барлық музыкалық жұмыстар

оқушының эстетикалық музыкалық талғамының дұрыс бағытта қалыптасуына септігін тигізуі шарт ;

- Қолданылатын әдіс- тәсілдер баланың көркемөнерге деген құштарлығын, қиялын, шығармашылық шеберлігін жетілдіруге бағытталуы тиіс ;

- Басты мақсатты музыканы сџйетін, сол арқылы жан дџниесі тазарған, мәдениетті азамат тәрбиелеуге бағытталуы тиіс ;

Жаппай жџргізілетін музыкалық тәрбие жұмыстары балалардың біліктілігне байланысты. Арнайы дағдыны талап етпесе де, олардың музыканы білуге деген ынтасы болуы шарт. Лекция- концерт, көпшілікпен бірге театрға, музыкалық мәдени орындарға бару, тџрлі кештер ұйымдастыру, карнавал, конкурс , байқаулар, өткізу оқушылардың дџниетанымын кеңейтіп, өмірге деген көзқарасын өзгертіп адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді.

Музыканы әнді тыңдауды бала ертеден сџйеді. Ол – баланың жан дџниесі, көңіл кџйіне, көркемдік сезімдеріне зор эмоциялық әсер етеді. Џлкендер қазақтың ұлт аспабы- домбыра тартып, ән салса, џйде жџрген кішкене сәби әлі толық мағынасында сөздерді айта білмеседе, өзінше кџйдің ырғағына, әуеніне еліктеп, іштей болса да қосылып ән салғандай болады.

Қазақ халқының халық әндерімен қатар композиторлар мен ақындардың творчестволық табыстары, Абайдың, Ақан серінің, Біржанның, Жаяу Мұсаның, Құрманғазы, Тәттімбеттердің әндері мен кџйлері оқушыларға мектепке дейін- ақ таныс сџйсіне, тыңдайтын шығарамалары болып табылады. Сондықтан әрбір жанұя мен мектеп оқушының “музыкалық құлағын” (сезімін ) ертеден тәрбиелеп, олардыңжас ерекшелігін лайықты эстетикалық тәрбие беріп отыруға міндетті. Демек, оқушының алдымен жанұяда,одан мектепте әнге, музыкаға џйретудің маңызы зор. Бұл- оның сан-сезімін, қиялын, талғамын, мәденитені,адамгершілігін дамытады. Эстетика мәселесі жайында көп мұра қалдырған орыстың революционер - демократ педагогы, жазушы, сыншы Н.Г. Чернышевский. Ол музыканы тыңдап отырып, адам өз сезімін, алған әсерін сыртқа шығару џшін өзі де қосылып әндетеді деген екен.Бұл- музыканың әсері мен ықпалы кџшті екендігін дәлелдей тџсетін өте маңызыд зор пікір. Музыка өзінің жоғары саясилылығы, қоғамға, Отанға деген патриоттық сезімдерін қалыптастырады.. Сондай- ақ ол өмір құбылыстарын дұрыс тџсініп, дұрыс қабылдауға, оны жадында тоқуға жәрдемдеседі. Музыка арқылы оқушыларға берілетін эстетикалық тәрбие жанұяда, сыныптағы сабақтарда, мектептен твыс жұмыстарда беріле береді. Қандай болмасын мектептегі оқушылар колективі өміріндегі ән- музыка, би, сауық кештері џлкен орын алады. Жеке дауытса, хорда орындалатын әндер, оркестрде тартылатын инструменталдық музыкалар мазмұны жағынан мектеп оқушыларын Отанды,партияны сџюге, еңбекке, туған елдің табиғаты,көркіне деген таза сџйіспеншілігін арттыруға тәрбиелейді.

Музыканы таңдау процесінде оны тџсіне білу қаблеті артады.Тџсініп тыңдаған музыка ғана адамның қуаныш,қайғы сезіміне, көңіл кџйіне тереңәсер ете алады. Адам музыканы тыңдау,оны орындау арқылы өмір құблыстарын терең тџсінуге мџмкіндік аладыМузыкаәуені менмазмұны оқушылар тыңдағаннан кейінолардың жџрегіне жаңа,жақсысезім туғызып, эмоциялық әсер алу қаблетін ілгерідамытады.Тамаша жазушы Николай Островский бойындағы сырлы сезімдерді Чайковскийоятып жџрегіне нәзік бір ой-қиялды туғызғанын айтады, сондай-ақ бұрын ол ондайды тіптісезген де емес екенін айтқан.Шынында,музыкалық шығармаларды тџсініп тыңдай білу-адамның сана-сезіміноятады.Сонымен қатар музыканы меңгеру мектеп оқушыларын жарқын сезімге бастайды және өмір қуанышына бөлейді. Сондықтан әрбір тәрбиеші кластан тыс жұмыстарында оқушыны музыкалық шығармаларды саналы тџрде тџсініп,қызыға білуге тәрбиелеу қажет.

Тәжірибелі тәрбиешілер жұмыс жџргізген мектепте ғана оушылардың әдеміліктен, көркемөнерден, әдебиеттен, мәдениет, музыкадан ләззат алуға қабілеті оянады,сөйтіп өзінің музкадан білімін қабілетін одан әрі дамытуға, өмір құбылысын бұлжытпай тџсінуге мџмкіндік алады. Тџрлі жолдармен музыкаға қызыққан оқушылар өздерінің қабілетін дамытып, кейін белгілі бір музыкалық оқу орындарына барып тџсуге мџмкіндік алуы ықтимал.