Шерхан Мұртаза Қызыл жебе бірінші кітап алматы, 2021
жүктеу/скачать 1,34 Mb. Pdf көрінісі
|
1. Қызыл жебе - I кітап Шерхан Мұртаза (8 сынып)
| Қызыл жебе
Айтылған хикаяның бәрін Бронниковке орысшалап отырған Тұрар көзі кілмиіп, ұйқы тығылып отырғаны рас еді. Бронников Тұрардың киіздей қалың қара шашын жалпақ алақанымен ұйпалақтап, баланы өзіне тартып, бауырына қысты. Рысқұл мұнысын аса ұнатпағандай ажырая бір қарап, ірге жаққа аунап түсті. – Ұйықта, Тұрар! – Иә, ұйықта, бауырым. Біз ерігіп жатқан адамбыз. Сенің жұмысың көп. Ерте тұрасың, ұйықта, – деді Бронников те. Екі үлкеннің ортасында жатып, бала балбырап ұйықтап кетті. Түсінде аспанның көк күмбезіне шаншылған асқар-асқар тауларды көрді. Қабат-қабат сол сеңгірлердің табанында жалғыз өзі. Арт жағына қараса – шыңырау құз. Алды жап-жалтыр, аспанға шапшыған тау. Өрмелеп соған шықпақшы болады. Тырнақ ілінер бұдыр жоқ. Тайғанап төмен сырғып түсе береді, түсе береді. Алқынып алға қайта ұмтылады. Мұның өнімсіз қыбыр-жыбырына ашуы келген ақбас шың үйдей бір тасты биіктен домалатып жібереді. Үйдей тас тура Тұрарға қарай өңмендеп, өкіре құлап келе жатады. Бір кезде әлгі үйдей тас жолында басқа бір үйдей тасқа соқтығысып күл-талқаны шығып, ұсақ-ұсақ кесекке айналып, Тұрардың табанының астында құм болып төгіле берді... Бронников бүйірін жылытып жатқан баланың үстін қымтап қойып, шалқасынан түсіп көпке дейін ояу жатты. Теріс қарап жатып, Рысқұл да ұйықтап қалды. Бронниковтен ұйқы қашты. Ақылы – айран, ойы – ойран. Мынау қаһарлы қазақ түрмеден екінші рет қашып шығуды армандайды. Бұл түрменің сыртында, ішіне мың-миллион адам сыйған тағы бір түрме тұрғанымен ісі аз. Сол үлкен түрме қайтсе құлайды? Қандай амал? Үлкен түрме тіршілігінен хабарсыз қалды. Не болып жатыр? «Қанды жексенбіден» кейін халық тұяқ серпуге жарады ма? * * * Таудан асып күн батқан. Қызылы қылаң жадау кеш. Қарағайлы, шыршалы қырқалардың иығынан асылып, қылтиып үшкір шыңдар көрінеді. Ол шыңның басында тұрсаң әлі күнді көрер едің. Ол шыңдар тым биік. Бірақ қазір онысы аса білінбейді. 70 Қызыл жебе Аласалау таулар биігін қалқалап, көрсеткісі келмегендей, көлденең тұрады. Тұрар сайдың қабағындағы жабайы алма ағаштың ашасына мініп отырған. Бұталмаған жабайы алма ағаш балақтап, бұтағы есіріп кеткен. Ашада отырған бала көрінбес. Әкесі кеткелі Тұрар бала болып көп ойнамайды, өзге балалардан бөлініп, саяқтана береді. Ылғи да осы ашаға шығып алып, ұзақ отырады. Әлдекімді, әлденені күткендей. Әлденені қарауылдағандай. Қарауылдайтыны – әкесінің жолы еді. Әкесінен қалған Шолақ Шабдар еді. Сайдың табанына түсіріп, кісендеп қояды да, қабақтан қарап отырады. Шолақты біреу әкетіп қалса, ертең көкем келгенде: «Әй, Тұрар-ай, жалғыз атқа да ие болмадың ба?» – деп айтады-ау деген уайымы да бар. Уайымдауды жөргегінен үйренген сияқты. Қазір бала болса, лезде ересек мінез танытады. Ерте есейткен күндер еді ол. Аз ғана ауыл апақ-сапақта абыр-сабыр, жоқ-жұқана, жұтаң тірліктің қамында: лағы бақырып, бұзауы мөңіреп, қатындары бажылдасып, қарттары: «Әй, қайыр бері!» – деп қақырынып қойып, күңгір-күңгір сөйлескендері кешкі тау ішінде үңгірден шыққан үндей күңіреніп тұрады. Шешесінің қолы тимей жүргенде, емшек іздеп жылаған бала, күңгірттеніп, бейтаныстау болып бара жатқан жастарға жатырқай қарап үрген иттер. Шыңдардан да биікте бірер қанар ақ мақта шашылып қалғандай екен. Күннің қызылы соны шалды. Талғардың басындағы бұлт бір кезде созбалақтап барып, қызыл бояуға малынған бойы, бір сәтке ұшып бара жатқан шыраққа ұқсап қалды. – О, Қызыл Жебе! – Тұрар ашадан көтеріле беріп. – О, Қызыл Жебе! Жұрт оны жоғалды деп жүр. Жұрт оны сойылды деп жүр. Сөйтсе, шыңға шығып кеткен екен ғой. Бірақ енді бір сәтте пырақ бейне түтілген жүндей ыдырап, бояуы қайтып, ылайсаңданып бара жатты. Тұрардың өрекпіген өкпесі солықсып, дүрс-дүрс соққан жүрегі су сепкендей басылды. – О, Қызыл Жебе! – деп сыбырлады. |