Гуманитарные науки

ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ  

                                                          

74 

 

жақындауға қорқады. Ӛлiп бара жатқан Әбнсалам Лейләға бақыт тiлейдi. Мәжнүнiң сенiмдi досы оған 

Лейләдан  хат  әкелiп  тапсырады.  Тазит  пен  Мәжнүн  соқыр  кейпiне  түсiп,  қайыр  тiлеп  Лейлә  туған 

шаһарына  келедi.  Лейлә  Мәжнүндi  танып  қалып,  хат  тапсырады.  Лейлә  ауыр  науқасқа  ұшырайды. 

Ӛлгеннен

 

кейiн денесiне тек қана Мәжнүннiң қолы тисiн деп ӛтiнiш айтады. Лейләнiң ӛлiмiн Тазиттен 

естiген Мәжнүн ғашығының моласының басына барып ӛледi.

 

Ӛте

 

қызғылықты  да  тартымды  әрi  ұлттық  нақышқа  құрылған  Шәкәрiмнiң  «Ләйлi

-

Мәжнүн» 

дастанын  классикалық  шығыс  сюжетiнiң  тура  тәржiмасы  деп  санауға  болмайды.  Бұл  Шәкәрiм  iзiн 

салған  қазақ  даласының  ғашықтар  туралы  дастаны  деп  қабылдау  жӛн.  Әлбетте  қазақ  ақыны  тек 

Физулидiң  бетiне  қарап  отырып  қалмаса  керек,  ол  бiрнеше  нұсқаларды  бiлген,  жинастырған  сосын 

қазақ

 

нұсқасын  келiстiрiп

 

жасап  шығарған.  Бұл  Орта  Азия  халықтарына  мәлiм  сюжет  болғандықтан 

әртүрлi  версиямен  сақталған.  Дегенмен  сонау  шыққан  түп

-

тӛркiнi,  уақиға  желiсi  сақталып  қалған. 

Ӛйткенi Ләйлi

-

Мәжнүн басқаша әуенге салу мүмкiн емес

 

Мәжнүн  жайын  Меккеге  барып  қайтқан  Шәкәрiмнiң  арабтардың  ӛз  аузынан  естуiн  де  бекерге 

шығаруға болмайды. Құрылысшылар да бес үй тұрғызса бес түрлi етiп салады. Жалпы сырт кӛрiнiсi, 

нобайы  бiр

-

бiрiне  ұқсағанмен  iшкi  құрылысы  бӛлмелердiң,  есiк,  терезелердiң,  босағалардың 

орналасуы  бес  түрлi  боп  шыға

 

келедi.  Барлығы  да  шеберлiкке  байланысты  жайлар  боп  саналады. 

Ақындар да сол сияқты бiр белгiлi әуендi мың түрлi сӛзбен шырқайды. Шығыс тiлдерi мен әдебиетiн, 

аңыздарын  жүйрiк  бiлген  Шәкәрiм  қазақ  даласына  лайықтап  жаңа  дастан  жасап  шығарады.  Бүкiл 

дастан бүтiн романтикалық рухта жырланған.

 

Қазақ

 

дастанының  кӛлемi  –

 

1700  жол  ӛлең  жолдарынан  құралады,  арасында  қосымша  қоспа 

қара сӛздерi жоқ, бастан

-

ақ қара ӛлең түрiмен жазылған. Тек қана Ләйләнiң монологi 7

-

8 буынды жыр 

үлгiсiмен  берiлген.  Дастанның  тiлi  –

 

таза  кӛсiлген  қазақтың  тiлi  араб,  парсы,  түркi  сӛздерiмен 

шұбарланбаған.  Мысалы  кейбiр  сӛздерi:  шахар,  зират,  ықтияр,  мирасқор,  рақат,  перi,  бейiт  сӛздерi 

қазақтың

 

әдеби тiлiне Абай заманында кiрiгiп кеткен едi. Дастанның тiлi сол үшiн де алашұбар емес, 

керiсiнше, сом алтынның сынығындай сараланған, салмақты сӛздер. «Тiлге жеңiл, жүрекке жылы тиiп» 

отырады.  Тау  бұлағындай  тӛменге  мiнсiз  құлап,  мың  бұратылып  мӛлдiр  толқындарымен  жүректi 

тебiрентiп, жаныңды тазартып кетедi.

 

Сӛйтiп,  Шәкәрiм  ӛз  заманының  үрдiсiне  жауап  беретiн,  қатал  ортаның  кейпiн  айнытпай  кескiн

-

деген келiмi келген кесек туындыны ӛмiрге әкеледi. Автор негiзгi сюжеттiк желiнi сақтай отырып, ХIХғ. 

қазақтан

 

жаңа сценалар, дәстүрлер, тұрмыс детальдарын енгiзедi. Бұлай етiп бейнелеуi араб аңызын 

қазақ

 

ортасына, қоғамына жақындатып, дастанды «Еңлiк

-

Кебекпен», «Қозы Кӛрпеш –

 

Баян сұлумен» 

үндестiредi. Қазақ тiрлiгiнiң сол тұстағы лағнет заңдарын сын садағына iлiктiредi. Сүйгендерiне қосыла 

алмай  қапыда  кеткен  қазақ  қыздарының  ауыр  жағдайын  тiлге  тиек  еткендей  болады.

 

 

Ақын  дастанға  қазақ  тұрмысынан  орынды  детальдарды  сыналатып  енгiзiп  отырады.  Траге

-

диялық ызғары бар қазақтың лирикалық шығармаларына «Қозы Кӛрпеш

-

Баян сұлуға», «Еңлiк

-

Кебек» 

жақындастырып  әкеледi.  Шәкәрiм  кейiпкерлерiнiң  кескiн

-

келбетiнен  гӛрi  iшкi  монологтерiне,  күйзе

-

лiстерiне  кӛп  мән  беретiн  секiлдi.  Сенiм,  мейiрiмдiлiкке,  қайырымдылыққа  қызмет  ету,  зұлымдықпен 

аяусыз күресу –

 

Шәкәрiм шығармаларының негiзгi лейтмотивi екенi анық.

 

Шәкәрiмнiң гуманизмi сенти

-

ментализмге  түсiп  кетпейдi,  бағдарлық  саналы  гуманизм  деу  керек.  Қазақтың  лиро

-

эпикалық  поэма

-

ларын  қалыптастырып  дамытуда  Шәкәрiм  қаламынан  туған  қарымды  қазына  елеулi  роль  атқарады. 

Солардың бiрi –

 

«Ләйлi

-

Мәжнүн» дастаны едi. Бұл дастанға қазақ ақыны кесек дайындықпен кiрiскен 

едi. Ол Низами, Науаи, Физули поэмаларын тәуiр тексерiп барып, ұлттық поэманың парасатын биiкке 

кӛтередi.

 

Егер  Низами  ӛз  поэмасын  соңғы  сӛзбен  бiтiрсе,  Физули  тараулармен,  ал  қазақ  шайыры  Ләйлi 

мен  Мәжнүннiң  ӛлiмiмен  аяқтайды.  Кейбiр  бӛлiмдерi  Физули,  Науаи  поэмаларымен  тұтас,  қатар 

болғанымен,  Шәкәрiм  әрi  ұзаған  сайын  дастанның  ұлттық  бояуларын  қалыңдатып  әкетедi.  Мәжнүн 

қазақ

 

ақынының суреттеуiнде тым қияли емес, жерге жақын, мейiрiмдi,  күштi әрi әлсiз жақтары бар.

  

Ләйлә 

- 

ӛз  махаббатына  берiлген,  батыл,  сұлу

 

қыз.  Бiрақ  ол  ӛз  тағдырына  қожалық  ете  алмайды, 

феодалдық  қоғамның  қоршауында  қыспақта  тұрады,  қыз  тағдыры  ақсүйектермен  дiн  иелерiнiң 

қолында.  Қазақ  ақыны  ӛз  кейiпкерлерiн  қазақ  топырағына  қондырып,  оларды  ұлттық  колоритпен 

нақыштайды. Мәжнүннiң әке

-

шешесi қазақ мiнездерiне ие болған. Олар қарапайым еңбек адамдары, 

кедейлер ұлына денсаулық, бақыт тiлейдi. Мәжнүнге отыңның басына, туған ошағыңа

 

орал деп тiлек 

бiлдiредi.

  

Сонымен  Ш.Құдайбердиев  шығыстың  әдеби  дәстүрiн  қазақтың  ұлттық  қалпында  қалыптасты

-

рып, жалғастырып қазақ Хамсасының («Бестiгiнiң») негiзiн қалады. Бес саннан тұратын қазақ поэмала

-

рының  циклiн  құрастырады.  Ақынның

 

қазақтың  қара  сӛзiн  ӛлеңге  салғанда  допша  қақпақ  қалайша 

ойната бiлетiнiне, эксперстей жылдамдығына, сӛзбен келiстi сурет

 

салатынына, ӛзiн де  оқырманына 

әлдене асықтыра түсетiнiне таң қаласыз. Сонда ежелгi араб заманының ескi аңызынан қазақы ортаға 

лайықтап  жаңа  бүтiн  мүсiндi  дүние  жасай  бiлген  Ш.Құдайбердиевтiң  ересен  еңбегiн  аударма 

деңгейiнен қарастырмай «Ләйлi

-

Мәжнүн» жайлы таза қазақ дастаны деп бағаласа орынды болмақ.

 

Ендiгi  бiр  әңгiменiң  сәтi  Хафиз  туралы  демекпiз.  Шәкәрiмнiң  қатты  ден  қойған  Шығыс 

шайырларының iрi осы Шираздан шыққан Шамсаддин Мұхаммед Хафиз едi (1325

-

1390). Тӛрт жүз он 

сегiз  ғазал  бес  iрi  панегерикалық  қасидалар,  жиырма  тоғыз  қыта,  қырық  бiр  рубай  «Жабайы  елiк», 

ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ  

                                                          

75 

 

«Сақинаме»,  «Моганнииаме»  секiлдi  үш  шағын  мәснәуи  жазған  едi  ұлы  шайыр.  Хафиздың  поэзиясы 

бүгiнде  әлемге  аян.  Кӛптен  Шығыс,  Батыс  тiлдерiне  тәржiмаланды.  «Лисанул  ғайып»  («Ғайыптан 

келген  тiл»)  деп  атанған  осы  ақынды  қазақ  поэзиясының  тарихында  тұңғыш  рет  асылнұсқасынан 

аударып әкелген Шәкәрiм қажы атамыз едi.

 

Араб,  парсы,  шағатай  тiлдерiн  жүйрiк  бiлген  Шәкәрiм  үшiн  Шығыс  шайырларының 

шығармаларына  бойлап  бару  қиынға  соқпаған  сияқты.  Қажы  атамыз  сол  шығыс  тiлдерiнде  ӛлең  де 

жазған. Шираздан шыққан атышулы ғазалшы Хафизды тура ӛз тiлiнен берi қарап қазып алған Шәкәрiм 

Құдайбердиев

 

тұңғыш тәржiмашы санатына жатады. Шәкәрiмнiң бiрiншi мектебi Абай бастаған Шығыс 

классиктерi едi, Абай үлгiсi бертiн

 

келе Фирдоуси, Низами, Сағди, Руми, Хафиз, Науаи сабақтарымен 

жалғасып, ақын жанын байытып, кемелдендiре түскен едi.

 

Осылардың  iшiнен  Шәкәрiмнiң  Хафизға  бұрылуы  тектен  тек  емес.  Шығыстың  сопылық  әлемiн 

аралап,  саралап  келген  Шәкәрiм  Хафиз  ғазалдарынан  ғажайып  ойлар  мен  сезiмдердiң  тiзiлген  мон

-

шағын табады. Хафиздың iшкi дүниесiнiң есiктерiн ашады. Қазақ даласына, баласына, данасына жаңа 

сырлас тапқандай болады, қазақтың дүниетаным ӛрiсiне жаңа бiр соқпақ салып бередi. Ол соқпақтың 

сын, сапасын, күретамырын дӛп басып табады, сопылық санқилы сезiмдердiң пернелерiн басады.

  

Хафиздың  түпнұсқасына  тiкелей  барудың  ӛзi  Шәкәрiм  қажы  үшiн  ерлiкпен  парапар  едi.  Қай 

заманда, қай ғасырда болсын Хафизге тiс батыру жеңiл жұмыс санатына жатпайды. Еуропа тiлдерiне 

тәржiмаланғанда Хафиз бiрде жетiп, бiрде жетпей жатады. Ол оңай шағылатын жаңғақ емес. «Батыс

-

Шығыс  диваны»  деп  аталатын  бүтiн  бiр  кiтабын  Шираз  бұлбұлы  Хафизге  арналған.  Немiстiң  ұлы 

ақыны Гете де Хафиз кереметiн мойындап кеткен. Шығыста Хафизды ана тiлiнде сӛйлеткен Шәкәрiм 

тәжiрибесi  әлi  талай  уақыт  талқыға  түсетiн  тың  тақырыптардың  бiрi  болса  керек.  А.Пушкиндi, 

Л.Толстойды,  А.Феттi,  С,Есениндi  табындырған  Хафиз  талантының  сәулесi  тым  биiктен  түсiп 

тамсандырады.

 

Асылы,  «Нәзира»  дәстүрiн  Абайдан  соң  қазақ  топырағына  әкелiп  орнықтырған  Шәкәрiм  деу 

орынды. Қазақ даласында Хафизбен иық түйiстiрiп жарыса алатын жалғыз Шәкәрiм едi. 

 

Қазақтың

 

кӛңiл күйiне, мiнезiне, ойына жақын жыр тiзедi. Екi мысрадан тұратын әрi бәйттi тӛрт 

жол ӛлеңге сыйғызып бередi, әрi еркiн бередi. «Кес», «Қымыз» деген сӛздердiң ӛзiне Шәкәрiм сопы

-

лық  астар  берiп  жiбередi,  ұлттық  пiшiн  тудырады.  Шәкәрiм  кiм  үшiн,  не  үшiн  аударып  отырғандығын 

алдын  ала  ӛлшеп  пiшiп  алған.  Ғазалдың  алғашқы  бәйiтi  мәтлә,  соңғы  бәйiтi  мәқта  боп,  тахаллосы 

(қосалқы  аты)  боп  келу  тәртiбiн,  ретiн  Шәкәрiм  кӛңiлiне  сақтай  бермейдi,  шумақтардың    орнын  да 

ауыстырып алады. Алайда, бұның бәрi Шәкәрiм жасаған нұсқаға зиянын тигiзбей тұтастығын, мазмұ

-

нын, iшкi салмағын сақтайды. Хафиз қазақша жатық, жүйрiк сӛйлеп кетедi. Қазақ

 

ақыны Хафиздың әр 

ӛлеңiн аударған сайын әуен

-

әуездiлiктi, үндестiк

-

үйлесiлiмдiктi сақтап, барынша қазақ ұғымына, таны

-

мына  жақын  етiп  бере  бiледi.  Сӛйтiп,  қазақ  тәржiма  тарихының  алғашқы  сындарлы  соқпағын  салып 

ӛттi. Шәкәрiм ұлы Хафиздың кӛлеңкесiнде қалып қоймай қазақ поэзиясына үлкен олжа салып кеткен.

 

Әрине, «Шәкәрiм шерткен Шығыс жырлары» деген тақырыпты тiлге тиек еткенде ақынның ӛлеңi 

мен  прозасындағы  бiрқатар  шығыстың  әуендерi,  сюжеттерi  де  есте  болуға  тиiс  дер  едiм.  Ол  ӛз 

алдына бiралуан әңгiмеге айналып кетер едi. Ақынның «Бәйшешек бақшасы», «Бiр ханның кеудесiне 

жара  шыққан»,  «Наушеруан  аңда  жүрiп  киiк  атқан»,  «Мәндi  сӛздер»  деп  аталатын  поэзиялық, 

прозалық  туындыларынан  Шығыс  классиктерiнiң  игi  әсерлерi  байқалады.  Десек  те,  Шәкәрiм  шыңы 

шырқау биiгiн, салтанатын сақтап қалған.

 

 

Әдебиеттер

: 

1. 

Шәкәрiмтану мәселелерi. Семей

-

Новосибирск, «Талер

-

Пресс», 2006.

 

2. 

«Простор» журналы. № 1

1, 1907. 

3. 

Шәкәрiм  Құдайбердиев.  Шығармалары:  ӛлеңдер,  дастандар,  проза.  Алма

-

ата,  «Жазушы», 

2008. 

4. 

Шәкәрiм Құдайбердиев. Шығармалары. Алматы, «Жазушы», 1988.

 

5. 

Шәкәрім. «Ел

-

шежіре», Алматы, 2008.

 

6. 

Абайдың қара сӛздері. «Ел» баспасы, Алматы, 1993.

 

 

 

 

УДК 070:659.4 (574.21)

 

 

АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРС РЕТІНДЕГІ АЙМАҚ ИМИДЖІН 

 

ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ

 

ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ

 

 

Қожахметова

 

Ж.  А.  –

 

А.  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  университетінің 

магистранты, Қостанай қ

-

сы.

 

Мұқатов  Н.О.    –

 

ғылыми  жетекші,  филология  ғылымдарының  кандидаты,  А.  Байтұрсынов 

атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің аға оқытушысы

 

ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ  

                                                          

76 

 

 

Мақалада  ақпараттық  ресурс  ретіндегі  аймақ  имиджі  ұғымының  ғылыми  мәні  мен  маңызы 

талданып, сараланады. Сондай

-

ақ, ӛңір имиджін қалыптастыруға тірек болатын негіздер мен де

-

ректер, оларды насихаттау құралы болып табылатын бұқаралық ақпарат құралдарының қызметі 

зерделенді.

 

В статье

 

анализируется значение имиджа региона как информационного ресурса. А так же 

исследуется  информация  и  основа,  средства  массовой  коммуникации  которая  является  источ

-

ником и основой создания имиджа региона.

 

In this article the concept of the image of the region as an information resource of scientific importance 

will be analyzed and evaluated. Also to form the image of the region the reference data were the base, and 

the media, which was studied, as a vehicle for the propaganda. 

 

Ақпараттық  қоғам  кеңістігінде  имиджелогияның  ӛзіндік  ерекше  орны  бар.  Ӛңір  имиджін  қалып

-

тастыруға байланысты қойылатын талаптар қоғамдық ӛмірдегі ақпараттық технологиялардың ӛсуімен 

байланысты. Имидж толықтай ақпараттық ӛнімге айналды. Имиджеология –

 

бұл имидждің қалыптасуы 

мен

 

оны  жүзеге  асыру  технологиялары  мәселелерін  зерттеуге  әлеуметтану,  психология,  мәдениет

-

тану,  философия және саясаттану секілді ғылымдарды тоғыстырған теория. Ол  –

 

ақпараттық қоғам

-

дағы  мәдени  шараларды  жүзеге  асырудағы  маңызды  қызмет  атқаратын  гуманитарлық  технология. 

Сондықтан  ӛңір  имиджі  түсінігі  ӛзге  ұғымдар  секілді  түрлі  аспектілер  негізінде  қарастырылады.  Ӛңір 

бейнесін  кешенді  зерттеу  барысында  имиджді  аймақ  тұрғындарының  қабылдау  деңгейі  тұрғысынан 

қарастырған  жӛн.  Сонымен  бірге,  ӛзге  ӛңірлер

 

мен  шет  ел  тұрғындарының  кӛзқарастары  тереңірек 

сарапталуы қажет. Ӛйткені, ӛңіраралық және халықаралық имидж ӛңірге инвестициялық қаржылардың 

кӛптеп  бӛлінуіне,  туризмнің  дамуына  ықпал  етіп,  іскерлік  әлем  әріптестігіне  жол  ашады.  Сонымен 

қатар туған топыраққа деген тұрғындардың мақтаныш сезімін оятып, сүйіспеншілігін жоғарылатады.

 

«Бұқаралық ақпарат құралдары –

 

ақпараттық саясат ұйымдастырудағы жергілікті билік пен ӛңір 

бейнесін  қалыптастыратын  негізгі  саяси  идеяларды  жүргізетін  маңызды  коммуникациялық  құрал» 

[1,208б.]. Бұқаралық ақпарат құралдары қоғамдық пікірді қалыптастырып, тұрғындар мен биліктегілер 

арасындағы  ӛзара  қатынастарды  реттеуге  септігін  тигізеді.  БАҚ

-

та  берілетін  ақпараттар  қоғам 

қажеттілігіне  сәйкес  дайындалуы  тиіс.  Осы  себептерге  байланысты  ақпаратты  таратушы  барлық 

хабарламаны тұрғындар  мүддесіне сәйкес дайындаулары  тиіс. Ӛңірдің  даму үдерісіне қатысты түрлі 

сараптамалық  материалдарды  зерттеу  және  жүйелеу  барысында  аймақтың  оң  имиджінің  қалыпта

-

суындағы тӛмендегідей мәселелерге

 

мән беріледі:

 

- 

жергілікті  билік  пен  басқару  жүйесіндегі,  ӛңірдің  қоғамдық  ӛмірінің  барлық  салаларындағы 

тұрақтылық;

 

- 

сыртқы инвесторларды тарту мақсатындағы ӛңірлік экономикалық жүйенің ашықтығы;

 

- 

«Мәңгілік ел»  құндылықтарына сәйкес келетін  түсініктердің  қалыптасуына ықпал ететін идео

-

логиялық қимылдар;

 

- 

қылмыстық  әлеуметтік  құбылыстың  сипаттамалық  белгілерін  жоққа  шығаратын  қоғамдағы 

жоғары білімділік, мәдени және рухани әлеуетінің басымдығы;

 

- 

Ӛзге  ӛңірлермен,  Ресейдің  кӛршілес  облыстарымен  коммуникативтік  байланыстардың 

сенімділігі  мен  тұрақтылығын  қамтамасыз  ететін  ақпараттық

-

саяси  әлеуеттің  ықпалдылығын 

қамтамасыз  ету. «Жалпы PR мен жарнама  ӛңір имиджін алға жылжыту жолында тиімді  пайдалануға 

болатын тәсілдер мен технологиялар қызметіне жатады» [1,102 б.].

 

Ӛңір

 

имиджін ақпаратпен қамтамасыз ету шеңберіндегі қызмет екі бағыт бойынша жүргізілгенін 

жӛн  санаймыз.  Біріншісі  –

 

Қостанай  облысының  басқа  ӛңірлердегі,  сонымен  қатар  шет  елдердегі 

саяси,  экономикалық,  мәдени,  гуманитарлық,  ақпараттық  сипатын  анықтау;  Екіншісі  –

 

орталық, 

шетелдік  бұқаралық  ақпарат  құралдарындағы  Қостанай  облысының  бейнесі,  оның  әлеуметтік

-

экономикалық,  мәдени

-

рухани  кӛрсеткіштерінің  толық  сипаттамалық  белгілері.  Қостанай  облысының 

бүгінгі таңдағы  негізгі міндеті серпінді экономикалық даму, тұрақтылықты сақтау арқылы саяси және 

экономикалық жаңғыруды жалғастыра дамыту болып табылады.

 

Ӛңірдің

 

саяси

-

экономикалық,  мәдени

-

рухани  дамуын  қалыптастыруда      имидж  ұғымының  мәні 

ерекше.  Имидж   

- 

ӛнер  ретінде  мақсатты  түрде  бұқаралық

 

ақпарат  құралдары  арқылы  белгілі  бір 

тұлға,  кәсіпорын,  зауыт,  фабрика,  мекеме,  аудан,  облыс,  республика,  т.б.  жӛніндегі  керек  мәліметті 

бейнелеп  кӛрсету  дегенді  білдіреді.  Оған  түрлі  жарнамалық  технологияларды  пайдалануға  болады. 

«Имидж қолданбалы

 

ӛнердің құрамдас бӛлігі және ӛзі қолданылған нысанның беделі мен абыройын 

арттыру үшін тиімді» [2]. Бүгінгі Қазақстан жаһандық бәсекелестік аясында ӛз ішіндегі әр ӛңірдің ӛзара 

бәсекелестікке  түсу  кезеңіне  жетті.  Ӛңірге  инвестициялар  тарту,  ақпараттық,  экологиялық, 

экономикалық, әлеуметтік және мәдени жобаларды жеңіп алу секілді шараларды ұйымдастыру қазіргі 

заман  талабы.  Сондықтан  ӛңіраралық  бәсекелестік  келешекте  де  күшейе  түсетіні  анық.  Ӛңірдің 

дамуына оның аймақтық ресурстарын тиімді пайдалана білу шарт. Сондықтан ӛңіраралық шарттарда 

аймақтың  дамуына  қажетті  ресурстарды  қажетті  мақсаттарға  орынды  және  дұрыс  бӛле  білудің 

маңызы  зор.  Нарықтық  қатынастардағы  бұл  түсінік  белгілі  бір  ӛңірде  ӛндірілетін  тауардың  ұтымды 

тұстарын айқындау арқылы  оның бәсекелестік бейнесін арттыруды кӛздейді.

 

жүктеу/скачать 2,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: