Nazarbayev Intellectual Schools Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «назарбаев зияткерлік мектептері»

Nazarbayev

Intellectual

Schools

441

изменения традиционной системы обучения в системе дополнительного образования. Так А.А.Андреев, 

Е.С.Полат, С.В.Богданова, В.И.Солдаткин отмечают, что существующие модели повышения квалификации 

являются  неадекватными  условиям  деятельности  современных  учителей.  В  системе  повышения 

квалификации  работников  образования  возникают  препятствия,  тормозящие  дальнейшее  развитие 

системы  в  соответствии  с  современными  требованиями:  традиционные  формы  и  модели  регулярного 

повышения квалификации являются затратными, малоэффективными, имеются сложности в организации 

переподготовки  и  повышения  квалификации  учителей  с  полным  отрывом  от  производства;  отставание 

педагогических технологий от требований современного образования; отсутствие достаточного количества 

квалифицированных кадров, способных работать в системе повышения квалификации; слабая материальная 

база для проведения обучения преподавателей, невысокая результативность образовательного процесса. 

Однако потребность педагогов в повышении квалификации сегодня остается высокой, и в перспективе 

будет лишь возрастать.

В  настоящее  время  в  Казахстане  происходит  модернизация  непрерывного  педагогического 

образования,  рассматриваются  возможности  перехода  на  многоуровневую  систему  подготовки  и 

повышения  квалификации  учителей,  воспитателей,  руководителей  и  других  педагогических  кадров 

организаций  образования.  Разрабатываются  и  внедряются  в  практику  требования  к  уровню  знаний 

слушателей, прошедших курсы повышения квалификации в учреждениях дополнительного образования. 

Предпринимаются  определенные  попытки  по  децентрализации  управления  и  финансирования  системы 

непрерывного педагогического образования. 

Быстрые  темпы  развития  современного  общества,  динамичность  и  изменчивость  делают 

необходимым  осуществлять  повышение  квалификации  педагога  практически  ежегодно.  В  связи  с  этим 

возникает проблема поиска новых форм и методов непрерывного повышения квалификации педагогов, 

интенсифицирующих процесс их профессионального роста. Одним из перспективных вариантов решения 

этой проблемы является технологический подход, в основе которого – синергизм в управлении непрерывным 

повышением  квалификации  работников  образования  с  использованием  современных  образовательных 

программ (технологий обучения). Эти технологии следует ориентировать на то, чтобы они способствовали 

расширению  деятельностных  способностей  педагога,  а  также  являлись  основой  для  их  личностной  и 

профессиональной реализации на практике через три вида технологий: информационную, мотивационно-

деятельностную, управленческую. 

Еще одной особенностью современной ситуации является то, что наиболее значимыми стали такие 

образовательные  ценности  как  самоорганизация,  саморазвитие,  самообразование,  самореализация, 

самоконтроль,  самоменеджмент.  Исследования  К.С.Кудайбергеневой  показали,  что  развитие 

компетентности заключается в поиске целесообразных путей и способов самореализации. Самое главное, 

чтобы  реализовались  личностные  особенности,  способность  к  самореализации,  его  умение  вступить  в 

контакт с обществом. Для оценивания развития компетентности ученый предлагает лонгитюдный метод, 

позволяющий  установить  основные  закономерности  в  становлении  и  развитии  педагогов  в  контексте 

личностно-ориентированного образования.

Вместе  с  тем  анализ  существующего  состояния  образования  позволяет  утверждать,  что  система 

повышения  квалификации  должна  сегодня  стать  центром  гуманитарного  образования,  центром 

распространения  психологической,  технологической,  содержательной  и  социально-психологической 

подготовки, центром общения и межпрофессиональной коммуникации. В системе повышения квалификации 

должен осуществиться переход от модели «поддерживающего образования» к модели «инновационного 

образования»,  в  том  числе,  на  основе  изучения  и  определения  перспективных  потребностей  общего 

образования.

По  мнению  исследователей  системы  повышения  квалификации  модернизация  существующей 

системы должна базироваться на следующих подходах: 

• 

демонополизации  сферы  повышения  квалификации,  расширения  перечня  организаций  и 

учреждений, участвующих в процессе повышения квалификации педагогических работников; 

442

Nazarbayev

Intellectual

Schools

• 

введения  принципа  состязательности  при  оказании  услуг  в  сфере  повышения  квалификации 

педагогических работников; 

• 

прагматической (практической) направленности дополнительных образовательных программ, их 

опоры на результативный инновационный опыт лучших педагогов и образовательных учреждений;

• 

развития  в  рамках  системы  повышения  квалификации  проектной  культуры  педагогов,  научно-

методического сопровождения проектных групп и управленческих команд;

• 

формирования  в  рамках  региональной  системы  повышения  квалификации  профессиональных 

педагогических сообществ (ассоциаций учителей-предметников и менеджеров образования, методических 

советов,  объединений,  педагогических  клубов  и  сообществ),  их  организационной,  юридической  и 

информационно-методической поддержки. 

В  условиях  информационного  общества  важнейшим  фактором  развития  системы  повышения 

квалификации педагогов выступает ее открытость и вариативность: расширение спектра образовательных 

программ, удовлетворяющих профессиональные запросы педагогов; установление сетевого взаимодействия 

между  институтами  дополнительного  профессионального  образования;  создание  накопительной 

системы  обучения,  позволяющей  каждому  педагогу  конструировать  собственную  образовательную 

траекторию. Вариативность позволяет учителю определить индивидуальный образовательный маршрут, 

включающий выбор учебного заведения и соучастие в разработке образовательной программы с учетом 

своих  профессиональных  и  личностных  потребностей,  что,  в  свою  очередь,  требует  обеспечения 

соответствующего уровня компетентности у специалиста. 

Таким  образом,  для  достижения  успеха  в  профессиональной  деятельности  главным  условием 

является  стремление  педагога  к  самосовершенствованию,  постоянная  нацеленность  на  личностное  и 

профессионального развитие. 

Литература:

1.  Андреев А.Л. Компетентностная парадигма в образовании: опыт философско-методологического 

анализа //Педагогика, 2005, №4.-С.19-27., с.82

2.  Жайтапова А.А. Научно-методическое обеспечение профессионального роста учителей на этапе 

перехода к модели образования, ориентированного на результат. – Алматы: РИПК СО, 2004. – 184 с.

3.  Кудайбергенева  К.С.  Методика  развития  профессиональной  компетентности  учителей.  //

Менеджмент в образовании, 2009 №3. с.170-173

4.  Лотова  И.П.  Психологические  условия  эффективности  профессиональной  деятельности 

работников социальных служб. – М.: Издательство МГСУ «Союз», 1999.- 127 с.

5.  Маркова А.К. Психологический анализ профессиональной компетентности учителя //Советская 

педагогика. – 1990. - № 8. – С. 82-88.

Nazarbayev

Intellectual

Schools

443

Шадиев Қ.Х.

экономика ғылымының кандидаты

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

(Қазақстан Республикасы)

АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ –

БІЛІМ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ

Бүгінгі таңда білім берудің ұлттық жүйесі өте маңызды, қарқынды өзгерістердің сатысында тұр. Қазіргі 

кезде қоғам дарынды, қабілетті адамдарды қажет етеді. Сондықтан әр мұғалімнің алдындағы мұраты, ең 

қасиетті міндеті – рухани бай, жан-жақты дамыған жеке, дарынды тұлға қалыптастыру және өз пәнінен 

білім  беріп  қана  қоймай,  әр  баланың  мүмкіндігін  ашу,  оны  шығармашылық  тұлғаға  жетелеу.  Адамзат 

баласының  өз  ұрпағын  оқыту,  тәрбиелеудегі  ең  озық,  тиімді  ізденістерін,  тәжірибелерін  жалғастырып, 

тағы да тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың озық үлгілерін жаңа заман талабына сай дамыта 

отырып еңбектену жалғаса бермек.

Бүгінгі күннің өзекті мәселесі - компьютерлік техникалық құралдарды оқыту процесінде пайдаланудың 

тұжырымдамасы, компьютермен  өткізілген  сабақтарды ақпараттандырумен  қатар,  әдістемелік құралдар 

жасау. Қазіргі кездегі компьютерлік технологияның даму деңгейі дәуірдің телекоммуникация мүмкіндіктері 

мен артықшылықтарын көрсететін, толыққанды, сапалы және бәсекеге түсуге қабілетті білімді қамтамасыз 

ететін нақты алғы шарттары болып табылады. 

ХХІ ғасырда адам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында төмендегідей міндеттерді 

шешу  көзделіп  отыр.  Олар:  білім  сапасын  көтеру,  компьютерлендіру,  Интернет,  компьютерлік  желі, 

электронды  және  телекоммуникация,  электронды  оқулықтар  даярлау.  Бұлар  білім  алушылардың  қазіргі 

заман  талабына  сай  білім  алуына,  білім  сапасын  көтеруге  әсер  етеді.  Жаңа  электронды  оқулықтардың 

дүниеге келуімен берілетін білім мазмұны да өзгеретіні сөзсіз. Болашақта әр білім алушы компьютерлік 

технология арқылы, Интернет, электронды пошта арқылы дүниежүзілік білім әлеміне еніп, онда өзінің 

қажетін өтейтін білімді толығымен алуға, қажетті ақпараттық мәліметтерді, ғылым саласына байланысты 

озық тәжірибелерді, осы мәселенің шетелдегі жағдайымен танысуына толық мүмкіндік туады. Мұның өзі 

оқыту үрдісіндегі жаңа тенденция екенін көрсетеді.

Білім  беруді  дамытудың  қазіргі  заманғы  кезеңі  –  оқытудың  дәстүрлі  түрінен  жаңа  педагогикалық 

технологияға ауысатын өтпелі кезең. Дарынымен ерекшеленген білім алушыларға неғұрлым жайлы орта 

жасайтын және әр тұлғаның даму мүмкіндігінің оқыту жүйесін құруға берік негіз болатын технологияларды 

басты тірек етіп алу керек. Сондай-ақ, жаңа педагогикалық технологияларды дамыту мен қолдану – дербес 

компьютерлер мен телебайланыс жүйелерінің мүмкіндіктерімен байланысты. Компьютерден хабары бар 

білім  алушының  логикасы  жақсы  дамиды.  Ақпараттық  технологияны  пайдалану  енді-енді  қалыптасып 

келе жатқаны рас. Компьютермен өткізілген әрбір сабақтан соң білім алушы тест, бақылау жұмыстары 

арқылы өз білімдерін бекітеді. Ол өз білімін өзі тексере алады. Бұдан соң білім алушының өз бетінше оқуға 

қызығуы артады, өз білімін көтеруге ұмтылады.

Сонымен қатар, компьютерлер арқылы түрлі суреттер, бейнекөріністер көрсетіп, дыбыс пен музыка 

тыңдауына да болады. Қазіргі ақпараттар ағыны дәуірінде оқушы одан хабардар болуы тиіс. Компьютер 

көмегімен олар электронды кітапханаларға шыға алады, электронды кітаптар оқиды, электронды беттерді 

парақтайды.

Интернеттің  кез-келген  тұтынушысы  кездестіретін  проблемалардың  бірі  –  ақпаратқа  қол  жеткізу 

проблемасы.  Ол,  ең  біріншіден,  ақпарат  көлемінің  өте  толықтығынан  көрініс  табады.  Қазіргі  уақытта 

Интернет  ресурстарын  пайдалану  оқытудың  дәстүрлі  түрінен  жаңа  педагогикалық  технологияға  ауысу 

және  технологиялық  процестерді  негізінен  өзгерту  фактісінің  бар  екенін  жоққа  шығармайды.  Жалпы 

444

Nazarbayev

Intellectual

Schools

қоғам дамуы мен жаңа технологияны енгізу сапалылығы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығы мен 

осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі. Экономикасы күшті дамыған елдердің тәжірибесі 

білім беру жүйесін ақпараттандыру экономика, ғылым және мәдениеттің қарқынды дамуының негізгі кілті 

екендігін көрсетіп отыр. Ендеше қазіргі заманның ақпараттық технологиясын игеруге міндеттіміз. Ол үшін 

білім беру жүйесінде төмендегідей жұмыстар атқарылуы тиіс [1]:

1.  Білім алушыларды ақпараттық қоғам жағдайында оқып білім алуға, өмір сүруге бейімдеу;

2.  Жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияға бейімделген білім берудің ғылыми-

әдістемелік базасын жасау;

3.  Білім саласын басқарудың жаңа формалары мен әдістерін пайдалана отырып, сапалы білім беру 

жүйесін жаңарту;

4.  Дүниежүзілік ақпараттық білім кеңістігіне білім беру жүйесін сәйкестіндіре отырып кіріктіру.

Қазіргі заман талабына сай жаңа ақпараттық технологияларды экономикалық білім беру үрдісінде 

қолданудың  басты  мақсаты  –  білім  алушылардың  пәнге  деген  қызығушылығын,  белсенділігін  арттыру 

арқылы  интеллектуалдық  қасиеттері,  экономикалық  құбылыстарды  сезіну  қабілеті,  оларды  тануы, 

экономикалық  теорияның  түсініктерін  игеруі,  оны  практика  мен  экономикалық  өмірде  бағдар  ұстана 

білуге үйрету.

Ақпараттық-коммуникациялық  технология  бойынша  білім  берудің  бірінші  принципі  –  бұл  оның 

әмбебаптылығы. Бұл жүйе оқытудың компьютерлік желілік технологиясы ретінде кең түрде қарастырады: 

біріншіден,  жүйенің  осы  қасиеті  оқушылардың  өздік  жұмысты  орындау  тиімділігін  арттырудың  және 

оған белсенділік танытудың қуатты құралы, екіншіден, кез-келген пәнді оқытуда бұл жүйенің өрісі өте 

кең болып табылады. Үшіншіден, бұл жүйе қазір бізге белгілі болып отырған кез-келген компьютерлік 

оқытудың әдістері мен технологияларды қолданудың барша мүмкіндігін береді: оқыту және аттестациялық 

тестілеу, электрондық оқулықтар, сөздіктер мен анықтамалар, виртуалды зертханалар, ассинхронды және 

синхронды қарым-қатынас құралдары [2].

Екінші  принципі  –  бұл  жүйенің  ашықтығы.  Программалау  және  басқа  да  компьютерлік 

технологиялардан  хабары  жоқ  кез-келген  білім  алушыға  кез-келген  пәндерді  оқуға  мүмкіндік  береді. 

Үшінші  принципі  –  бұл  стандартты  желі  құралдарын  қолдану  және  әмбебап  кіріктірілген  мәліметтер 

базасын  негізінде  жүйені  құрастыру  болып  табылады.  Осындай  үш  принципті  қамтитын  ақпараттық 

есептеу  техникасы  мен  компьютерлік  жүйелер  құралдарын  қолдану  арқылы  жүзеге  асатын  білім  беру 

технологиясы білім берудің ақпараттық және коммуникациялық технологиясы деп аталады. Мультимедиа 

технологиясы  компьютерді  тең  дәрежедегі  әңгіме-дүкен  құрушыға  айналдырып  қана  қойған  жоқ,  білім 

алушыға аудиториядан (үйден) шықпай-ақ үлкен ғалымдар мен педагогтердің дәрістеріне қатысуына, өткен 

және қазіргі тарихи оқиғаларға куә болуына, әлемнің ең белгілі мұражайлары мен мәдени орталықтарына, 

жер шарының ең алыс және қызық түкпірлеріне сапар шегуіне мүмкіндік жасады.

Телеканалдық  технологиялау  білім  алушылар  мен  оқытушылар  үшін  жаңа  мүмкіндіктер  ашты. 

Жүргізілген  мониторингтік  бақылаулар  бойынша,  компьютерлік  жүйемен  жұмыс  білім  алушылардың 

әлеуметтік қоғамның мүшесі болу қажеттілігін арттыра түскені, телекоммуникациялық байланыс арқылы 

білім  алушылардың  жақсарғаны,  олардың  оқуға  деген  қызығуының  артқаны,  үлгерімдерінің  біршама 

жоғарылағаны байқалады.

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың негізгі артықшылықтары мынадай:

1.  Олар білім алушыларға тақырып шеңберінде немесе белгілі бір уақыт аралығында айтылуға тиіс 

мәліметтер көлемін ұлғайтады.

2.  Білімге бір-бірінен үлкен ара қашықтықта орналасқан әр түрлі оқу орнында отырып қол жеткізуге 

болады.

3.  Оқыту  жүйесінің  көп  деңгейлі  жетілдірілуі  олардың  таралымдалуы  мен  оқу  материалының 

сапасын арттырады [3].

Оқушылар ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде көптеген пәндерді игере отырып 

жаңа  білімдерді  өздігінен  меңгереді.  Сондай-ақ,  осы  технология  бойынша  дәстүрлі  оқытудан  ерекше 

Nazarbayev

Intellectual

Schools

445

педагогикалық-үйретушілік  логика  жүзеге  асырылады,  сабақтар  жаңаша  ұйымдастырылады  және 

оқытушының қызметі мен рөлі өзгереді. Компьютер мен телекоммуникацияның көмегімен білім алушы өз 

бетінше, сондай-ақ өзге білім алушылармен топтасып бірге жұмыс істеуіне мүмкіндік алады.

Ақпарат алудың жылдам, көрнекі әрі қолайлы көзі – “медиатека”. «Медиа» – кез-келген мүмкіндікпен 

берілетін ақпарат, ал «тека» – сақтаушы деген мағынаны білдіреді. Білім беру жүйесінде жұмыс атқара 

бастаған осындай шағын «медиатека» бөлімі ақпаратты таратудың жаңа мүмкіндіктерінің басын қосушы 

болып табылады. «Медиатека» қорындағы ақпараттар төрт бөлімге топтастырылған:

1.  Қағаз бетіндегі ақпараттар (кітаптар, журналдар, оқулықтар, т.б.).

2.  Магниттік ақпараттар (бейне және үнтаспалар).

3.  Сандық (компьютерлер).

4.  Телекоммуникативтік (компьютерлік) жүйелер.

Экономикалық  модель  –  бұл  кез  келген  тұжырым,  формула  немесе  бағдарлама,  оны  қолдану 

экономикалық  құбылыстарды  түсіну  үшін  көмектеседі.  Мысалы,  сұраныс  және  ұсыныс  заңын  және 

қарапайым экономикалық модельдерді қолдану арқылы экономист белгілі тауарлардың бағасын болжауы 

мүмкін. Әсіресе экономикалық модельдеуге кең мүмкіндікті беретін компьютерлік технологиялар. Мәселен, 

«MESE-МЭМ»  («Менеджмент  және  экономикалық  модельдеу»)  ойыны  –  бұл  бәсекелестік  өмірде  бір 

саладағы кәсіпорындар қалай жұмыс жасайтынын сезінуге мүмкіндік беретін қызықты және практикалық 

маңызы зор компьютерлік модель. МЭМ өзгермелі конъюнктура (іскерлік орта) жағдайында кәсіпорынды 

басқарудың негізгі элементтері туралы түсініктер алуға көмектеседі. Мұнда білім алушылар қатаң бәсеке 

жағдайында компанияны тиімді басқара білу қабілетіне, сонымен бірге кәсіпорынның стратегиясы, өнімнің 

бағасы,  өндірісті  кеңейтуге  инвестиция,  маркетинг  және  ҒЗЖ  бойынша  шешімдерді  қабылдай  отырып, 

топтық жұмыс дағдыларына ие болады, компанияның бос ақшалай қаражаттарын есептеуді үйренеді. 

«MESE-МЭМ» компьютерлік ойынынан басқа, экономика сабағында тақырыптық жоспарға сәйкес 

«Эколандия», «Титан», «Банктер іс-әрекетінде», «RUSE» және т.б. компьютерлік модельдерді де қолдануға 

болады.  Мұндай  компьютерлік  оқыту  бағдарламалары  білім  алушылардың  экономикалық  үрдістерге 

сергек  қатысуға,  компьютердің  көмегімен  мәселенің  шешуін  іздеуге  ұмтылысын  оятады.  Сонымен 

қатар  компьютерлік  моделін  қолдану  оқытушыға  тапсырманы  түрі  жағынан  да,  мазмұны  жағынан  да 

жекелендіріп  беруге  мүмкіндік  жасайды.  Білім  алушылардың  өз  бетімен  ойлауын  дамытуға  ықпал 

етеді, оларға есепті шығару кезінде шартында көрсетілген өлшем мәндерін талдауға мүмкіндік беріледі. 

Оқытудың компьютерлік модельдері үрдіс уақытын “созуға” немесе “қысқартуға”, әрекеттің жүйелілігін, 

сондай-ақ  ұзындық  ауқымын  өзгертуге,  эксперименттік  графикамен,  мультипликациямен,  дыбыстық 

қатармен толықтыруға мүмкіндік береді.

Компьютерлер  сабақтарда  оқыту  құралы,  сабақ  берудің  бұрынғы  әдіс-тәсілдерін  толықтырушы 

рөлін атқарып тұрады. Әр түрлі сабақтарда жиі қолданылатын графикалық (сызба, кесте, диаграммалар), 

нышандық (тарих және география карталары), бейнелеу (фото, картина, сурет, кинолар), табиғи (зат пен 

құбылыстың  суретін  көрсету),  түрлі  көлемдік  көрнекіліктерді  (геометриялық  фигуралар)  компьютерде 

көрсетудің  ауқымдылығы  мен  тиімділігі  оқулық  пен  танымдық  үрдіске  жаңа  сипат  беретініне  дау  жоқ. 

Бірақ,  бұл  үнемі  компьютерді  қолдану  керек  деген  сөз  емес.  Электронды  оқулықтарды  оқыту  үрдісіне 

шығармашылықпен енгізу – уақыт талабы.

Экономика сабақтарында телекоммуникациялық технологияларды қолданудың екі жолы бар:

1.  Білім алушыларды желімен жұмыс жасауға үйретуді ұйымдастыру.

2.  Телекоммуникациялық  жобалармен  (проект)  жұмыс  жасау.  Ол  бойынша  желіде  өткізілетін  әр 

түрлі жобаларға қатысу, жарнама жасау, Web-бетін құру.

Телекоммуникациялық технологияларды қолданудың әрбір жолында оқытушыға белгілі-бір мақсаттар 

қойылады. Оларды тереңірек былай түсіндіруге болады.

1.  Білім алушыларды желімен жұмыс жасауды ұйымдастыру, ол сабақты басқару жүйесінде жаңа 

бағдарламалардың енуіне көмек көрсетеді, оқытушының қашықтықтан оқыту бағдарламаларына қатысуын 

қамтамасыз  етеді,  білім  алушылардың  өтілетін  телекоммуникациялық  жобаларға  қатысуына  мүмкіндік 

446

жүктеу/скачать 9,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: