П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет89/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ФОНЕТИКА
Мұның өзі дауыссыз дыбыстар құрамындағы 
ұндесім құбылысының орнықты екенін көрсетеді.
1 .5 . Қ А ЗА Қ Т ІЛ І Д Ы Б Ы С Т А Р Ы Н Ы Ң
Қ Ұ Р А М Ы М Е Н Ж Ү Й Е С І
(қорытынды орнына)
Әліпби-дыбыстар
Қазақ тілі дыбыстарының құрамы осы күнге 
дейін екі түрлі тұрғы дан қарасты ры лы п келді. 
Д а у ы с т ы д ы б ы с т а р ү н д е с ім т ұ р ғ ы с ы н а н
талданы п, оларды ң әрбір үндесім варианты 
(аллоф оны ) бір дыбыс ретінде тіркеледі. Ал 
дауыссыз дыбыстар болса, керісінше, бейүндесім 
тұрғы сы нан талданып, бір дауыссыз бір дыбыс 
ретінде тіркеледі. С оны м ен, қазақ тілінде 9 
д а у ы с ты , 17 д а у ы ссы з (К , Г д ы б ы с та р ы н
қосқанда - 19) бар, барлы ғы - 26 (немесе 28) 
дыбыс деген пікір қалыптасты. Қазіргі қазақ 
әліпбиі осы негізде түзілген (20-кесте).
Жуан езулік дыбыстар
Ж у а н е з у л ік д ы б ы с т а р қ а з а қ т іл і 
д ы б ы с т а р ы н ы ң н егізгі ү н д есім в а р и а н т ы
(аллофоны) ретінде кездеседі. Құрамы - 2 жуан 
езулік дауысты мен 16 жуан езулік дауыссыз. 
Барлығы - 18 жуан езулік үндесім дыбыс(21 - кесте) 
бар.
Жіңішке езулік дыбыстар
Ж ің іш к е е з у л ік д ы б ы с т а р қ а з а қ тілі 
дыбыстары ның үндесім варианты (аллофоны) 
ретінде кездеседі. Құрамы - 3 ж іңіш ке езулік 
дауы сты мен 16 ж ің іш ке езулік дауы ссы з. 
Барлығы - 19 жіңішке езулік үндесім дыбыс (22- 
кесте).
Жуан еріндік дыбыстар
Ж у а н е р ін д ік д ы б ы с т а р қ а з а қ т іл і 
ды бы стары ны ң үндесім варианты (аллофоны) 
ретінде кездеседі. Құрамы - 2 жуан еріндік 
дауысты мен 17 жуан еріндік дауыссыз. Барлығы
- 19 жуан еріндік үндесім дыбыс (23- кесте).
Жіңішке еріндік дыбыстар
Ж ің іш к е е р ін д ік д ы б ы с та р қ а з а қ тілі 
дыбыстарының жіңішке еріндік үндесім варианты 
(аллофоны) ретінде кездеседі. Құрамы - 2 жіңішке 
еріндік дауысты мен 17 жіңішке еріндікдауыссыз. 
Барлы ғы - 19 ж іңіш ке еріндік үндесім дыбыс 
(24 кесте).
Қ азақ тілінің дыбыс құрамы мен жүйесі 
күрделі. Олар төрт үндесім топқа жіктеледі. Әр 
топтың құрам ы ндағы дыбыстардың жасалым, 
айтылым және естілім сапасы әр түрлі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет