П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет91/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ЖУАН ЕРІНДІК ДЫБЫСТАР

дауы с-
тылар
аты
қатаң-
дар
аты
ұяң-
дар
аты
үңді-
лер
аты
1
Ұ ұ
Ұ
2
0 о
о
3
П п
пұ
4
Т т
тұ
5
Қ к
кұ
6
С с
сұ
7
Ш ш
шұ
8
Б б
бұ
9
Д д
дұ
10
Ғ ғ
ғұ
11
3 з
зұ
12
Ж ж
жұ
13
М м
мұ
14
Н н
нұ
15
Ң ң
ұң
16
Р р
ҰР
17
Л л
ұл
18
Й й
Ұй
19
У у
ҰУ
2 3 - к е с т е . Ж у а н е р ін д ік д ы б ы с т а р д ы ң к ү р а м ы


64
ФОНЕТИКА
Қ азақ тілінің дыбыс қүрамын талдаудың әр 
ны саны на л ай ы қ өзіндік ұғымдар мен атаулар 
ж ү й е с і қ а л ы п т а с т ы (о л а р д ы б ір - б ір ім е н
араластыруға болмайды).
Т е о р и я л ы қ ф о н ети к ан ы ң даму бары сы 
жазуды жетілдіріп отыру қажеттігі мен оқу- 
әдістеме зәруін отеу қазақ тілінің дыбыс құрамы 
мен оның жүйесін үзбей зерттеп-талдап отыруды 
талап етеді.
Үндесім фонологиясының (сингармоническая 
фонология) жетістіктері дыбыс, дыбыс түрленімі, 
ды бы с құрам ы (сан ы ), ды бы сты ң ж асалы м
сипаттамасы тәрізді т.б. мәселелерге бірш ама 
өзгерістер енгізді.
Ж ІҢІШ КЕ ЕРІНДІК ДЫБЫСТАР

дауы с-
аты
қатаң-
аты
ұяң- аты
үнді- аты
тылар
дар
дар
лер
2
3
4
5
6
7
8
9
10 
11 
12
13
14
15
16
17
18
19
Ү ү 
Ө о
П п 
Т т 
К к 
С с 
Ш ш
пү
тү
кү
сү
шү
Б б
Д д 
Г г 
3 з 
Ж ж
б ү 
дү 
гү
зү
жү
М м 
Н н 
Н н 
Р р
Л л 
Й й 
У у
м Ү 
нү 
үң 
ҮР 
үл 
үй 
ҮУ
2 4 - к е с т е . Ж ің іш к е еріндік ды бы стар ды ң қ ү р а м ы
Ж азу д ы 'ж етілдіру үш ін қ а з а қ т ы ң тол 
дыбыстарының әліпби саны тиянақталды.
Ең бастысы, қазақ созінің әдеби үлгісін 
сақтап, оны жас ұрпақ санасына сіңіріп отыру 
үшін қазақ дыбыстары ның жасалым, айтылым 
және естілім табиғаты н нақты сипаттап, оқу- 
құралдар мен оқу-әдістеме жұмыстарына негіз 
болатын нәтижелер алынды.
2 5 - с у р е т . Қ азақ тілі ды бы стары ны ң
ү н д е с ім м о д е л і (ү л г іс і)
ӘЛШБИ-ДЫБЫСТАР
2 6 - к е с т е . Ә л іп би-ды бы старды ң
ж иьш ты қ ж асалы м ж іктелім і


ДЫБЫСТАР ТІРКЕСІ
65
(
п б м т д н
к г ң с з р ш
ж
а
й у
)
2 7 - к е с т е . Ү ндесім ды бы старды ң ж иы нты қ ж іктелім і
2. ДЫБЫСТАР ТІРКЕСІ
Д ыбыстар созді, сөздер сөз тіркесін, соз 
тіркестері сөйлемдерді құрайды. Осылар арқы - 
лы ойды білдіретін болсақ, ондасойлеудегеніміз 
дыбыстардың ұзы ннан-ұзақ тіркесі болып шы- 
ғады. Бірақ олар тұтас тіркес емес, түйдек-түйдек 
тіркес. Жазуда сол түйдектер создің ы ңғайы на 
қарай іштей болшектеніп кетеді. Әр түйдектегі 
көрші дыбыстар өзара үндесіп, үйлесіп, кірігіп, 
тұтасып тұрады. Яғни дыбыстардың қатар тұру- 
ында тарихи қалыптасқан тәртіп, жүйе, заңды- 
л ы қ бар деген сез. Бұдан 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет