ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

I Қазақстандық философиялық Конгресс 

372 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

и  в  специалистах,  и  в  необходимой  научно-исследовательской 

базе,  находила  поддержку  в  своих  усилиях,  то,  с  точки  зрения 

идеологической,  стимулов  к  ее  поддержанию  и  полноценному 

развитию  не  было.  Так,  объективно  развивалось  противоречие 

между  потребностями  науки  и  идеологическим  давлением.  На 

этой основе вырастала профессиональная казахстанская история 

философии. 

Первоначально  изучение  историко-философского  процесса 

было вплетено в контекст решения общефилософских проблем, 

возникавших при решении конкретно-исторических задач, сто-

явших перед философской наукой Казахстана. Во многом исто-

рико-философские  исследования  носили  «вспомогательный» 

характер, играя демонстративную роль, показывающую, каким 

образом историко-философские идеи подготавливали марксист-

ско-ленинскую  философию.  Работ,  посвященных  собственно 

истории философии, ее предмету, методологии историко-фило-

софского процесса, тем или иным периодам или философским 

системам, было не так много, скорее, единицы. Однако конста-

тация данного факта не означает, что в философской науке Ка-

захстана напрочь отсутствовали зрелые в научно-теоретическом 

отношении историко-философские исследования. 

Обремененная привязанностью к идеологическому противо-

стоянию и нетерпимости к инакомыслию, казахстанская история 

философии постепенно начинает высвобождаться из оков догма-

тизма, шаблонов и стереотипов. Немаловажную роль в развитии 

этого  процесса  сыграли  работы  по  диалектической  логике,  ко-

торые делали своим предметом историко-философское обосно-

вание идей диалектической логики. В этих работах был сделан 

серьезный шаг вперед по сравнению с предыдущим развитием 

профессиональной казахстанской философии. Он заключался в 

том, что еще сохранявшийся в них пиетет по отношению к марк-

систско-ленинской философии не принимал форму догматизма, 

как это было во многих других идеолого-пропагандистских ра-

ботах, а подвергался действительно профессиональному изуче-

нию на основе широкой базы достижений мировой философии. 

Особый предмет озабоченности, осознания неполноты и от-

сутствия глубины в изучении историко-философского процесса 

I Казахстанский философский Конгресс 

373 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

вызывало находящееся на тот период на периферии науки иссле-

дование казахской философии и, как уже отмечалось, ее истори-

ческой предтечи – тюркской философии. Изучение последнего 

вообще отсутствовало в советской философской науке, а казах-

ская философия изучалась не как полнокровная и полноценная 

часть  многообразного  историко-философского  процесса,  а  как 

только лишь некая предтеча философии. 

Не  стоит  думать,  что  такое  положение  дел  было  объяснимо 

лишь  только  боязнью  быть  обвиненным  в  националистических 

приоритетах и идеализацией, как тогда говорили, феодально-па-

триархальных пережитков, но и научными дискуссиями, продол-

жающимися и по настоящее время и заключающимися в том, что-

бы выяснить вопрос о сущности и предмета философии вообще, и 

истории философии, в частности. Речь идет о выяснении того, что 

следует понимать под предметом философии и что есть ее сущ-

ность? Понимать ли феномен философии как универсальный, а, 

следовательно, как наднациональный, или же считать, что фило-

софии присуще «национальное лицо»? Тогда преобладала точка 

зрения, что в казахской культуре не было феномена философии, 

была  лишь  некая  форма  философствования,  предшествовавшая 

собственно  философии  и  получившая  название  «общественная 

мысль». И если в 60-е годы ХХ века общественная мысль Казах-

стана активно изучалась казахстанскими философами под углом 

зрения классового подхода и реализации принципа партийности в 

философии, то в 70-е и 80-е годы интенсивно возрастает интерес 

к проблемам мировой философии, к изучению тех или иных пе-

риодов всемирного историко-философского процесса. 

Освобождение  от  сдерживающих  рамок  догматизированной 

философии стало возможным в 90-е годы ХХ века под влиянием 

процессов перестройки, но подлинное раскрепощение от сковы-

вающих  развитие  философии  уз  произошло  под  воздействием 

обретенного Казахстаном суверенитета. Мощный импульс, полу-

ченный от исторически свершившегося акта, к которому издавна 

были устремлены мечты и чаяния казахского народа, пробудил 

творческие силы, длительное время вынужденные находиться в 

состоянии интеллектуального застоя. Этот процесс значительно 

расширил исследовательское поле казахстанской историко-фило-

I Қазақстандық философиялық Конгресс 

374 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

софской науки, в горизонт которой интенсивным потоком вошли 

работы  по  истории  казахской  философии,  исламской  филосо-

фии,  евразийства,  появились  компаративистские  исследования, 

а также прежде интенсивно не изучавшиеся темы, персоналии, 

школы и направления в истории мировой философии. Поэтому 

характерным для современного этапа развития историко-фило-

софской науки в Казахстане стало, прежде всего, многообразие. 

Многообразие  исследовательских  тем  стало  условием  и  ос-

нованием,  взбудоражившим  философское  творчество,  способ-

ствовало  росту  молодых  исследователей,  смело  берущихся  за 

самую разнообразную тематику. Однако в недрах развившегося 

многообразия  проглядывается  тенденция  проявления  многоте-

мья,  плюралистической  многозначности,  при  которых  трудно 

ориентироваться  в  методологических  подходах,  принципах  ис-

следования  и  т.  д.  Ложно  понятый  плюрализм  во  многом  спо-

собствует «растеканию» мысли, скольжению ее по поверхности, 

превращению знания «во все» и в то же время «ни во что». Дума-

ется, казахстанская историко-философская наука не даст взрасти 

зернам этой тенденции и преодолеет ее негативные последствия. 

Развивающаяся  в  условиях  независимости  история  фило-

софии  имеет  ряд  отличий  от  предшествующего  этапа  своего 

развития. В отличие от советского периода развития историко-

философской  науки,  в  исследовательский  фокус  казахстанской 

истории философии, прежде всего, попала казахская философия. 

Другим отличием от советского периода развития истории фило-

софии стало более интенсивное обращение к восточной филосо-

фии – китайской и индийской, философии Ближнего и Среднего 

Востока.  Философы  стали  исследовать  историко-философскую 

проблематику в свете диалога культур Востока и Запада. К этому 

следует добавить и возросший интерес ученых к русской фило-

софии, к сравнительному анализу проблем русской философии и 

казахской философии, а также к современной западной филосо-

фии, ее неклассическому и постнеклассическому периодам. 

Еще  одна  особенность  историко-философских  исследований, 

последовавших  после  обретения  независимости,  состоит  в  том, 

что значительно возросло количество работ, написанных на госу-

дарственном языке. Своим важным результатом они имели серьез-

ные позитивные сдвиги в сторону упрочения казахского языка в 

I Казахстанский философский Конгресс 

375 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

качестве языка науки и культуры, в выработке языка категориаль-

ного аппарата философии, в совершенствовании терминологии и 

языковых средств передачи историко-философского текста. 

В чем видится нам новизна современных работ по истории фи-

лософии? Прежде всего, в том, что история казахской философии 

подверглась тотальному научному пересмотру. На равноправных 

условиях  с  историей  мировой  философии  она  вошла  в  орбиту 

научного поиска. Серьезному пересмотру подверглось само он-

тологическое основание казахской философии, ибо ранее отсут-

ствовало  понятие  «казахская  философия».  Практически  заново 

исследуются ее духовные источники, в научный оборот вводятся 

новые исторические персоналии и произведения, дискутируются 

проблемы ее мировоззренческих универсалий и сущности, теоре-

тико-методологических  оснований,  категориального  аппарата  и 

философского языка казахской культуры, и многое другое. 

Другим  аспектом  новизны  историко-философских  исследо-

ваний можно считать отход от тотального атеизма и начавший-

ся  процесс  объективного  изучения  религиозной  философии,  а 

также периодов в истории философии, прошедших под эгидой 

религиозного мировоззрения – христианского, исламского, буд-

дистского  и  т.  д.  Ведь  атеизм  составлял  лишь  очень  короткий 

по меркам истории отрезок в историко-философском процессе, 

в то время как религии – длительный и значительный. Поэтому 

фундаментальная проблема соотношения философии и религии, 

веры и знания вновь актуализируется в историко-философской 

науке  Казахстана  и  позволяет  по-новому  представить  взгляды 

того или иного мыслителя, учения, системы, направления. 

И, наконец, совершенно по-новому зазвучали идеи современ-

ной западной философии в казахстанской историко-философской 

науке. Это связано не только с тем, что отход от догматизма по-

зволил непредвзято изучать историко-философское наследие За-

пада, в особенности ХХ–XXI веков, но и с тем, что современный 

Казахстан вступил на путь демократических и рыночных преоб-

разований. Философское осмысление рыночных отношений, су-

ществования человека в их условиях, его ценностное отношение 

к миру, самому себе и обществу, отраженное в современной за-

падной философии, в многообразном спектре его течений и на-

правлений, актуально для модернизирующегося Казахстана. 

I Қазақстандық философиялық Конгресс 

376 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

Было  бы  ошибочным  и  непродуктивным  изолироваться  от 

мирового  культурного  процесса  в  целом,  и  историко-философ-

ского – в частности. Достижения экзистенциализма, неопозити-

визма,  структурализма  и  других  направлений  западной  мысли 

– весомы. Отражая реалии постиндустриального общества, они 

оказывают влияние на развитие индивидуального и обществен-

ного сознания. Сознательно обедняя общественное сознание Ка-

захстана  достижениями  мировой  философской  культуры,  мож-

но получить негативные плоды замкнутой и не теряющей своих 

корней,  но  лишенной  перспектив  развития  культуры.  Поэтому 

современная культура Казахстана, бережно сохраняя националь-

ные духовно-культурные корни, открывает себя новым веяниям 

и горизонтам философской мысли, выражающим иную культуру 

и иную философскую традицию, но такую культуру и такую тра-

дицию, которые становятся настоящим Казахстана. 

Ответ на современный запрос – научный, культурный, исто-

рический, духовный – в развитии именно казахстанского обще-

ства ставится во главу угла при изучении историко-философско-

го достояния Запада. В этом, на наш взгляд, видится та «золотая 

середина», которая не позволяет забыть истоки духовной культу-

ры современного Казахстана, с одной стороны, и не замкнуться в 

культурной самоизоляции – с другой. 

Таким образом, уже в этом абрисе развития историко-фило-

софских исследований в Казахстане можно увидеть, насколько 

тесно  они  сплелись  со  временем,  их  породившим,  историей  и 

культурой той страны, в которой они развивались, психологией и 

нравами людей, среди которых они распространялись. Поскольку 

история философии – это путь постижения духа народа, культу-

ры как души народа, мысли как квинтэссенции эпохи, постольку 

можно понять, какое место занимали и будут занимать истори-

ко-философские исследования в духовной жизни казахстанского 

общества  и  интеллектуального  сообщества.  Нет  философских 

работ, где бы ни встречалась современность с прошлым, где бы 

ни спорили друг с другом Восток и Запад, где бы ни старались 

понять друг друга представители единых и разных школ, где бы 

ни творился диалог и полилог. 

I Казахстанский философский Конгресс 

377 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ – ҚАЗАҚ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ӨЗЕГІ

Назыркуль МҰСАЕВА

(Шымкент)

Тәуелсіздіктің  сүбелі  жеңісінің  бірі  және  бірегейі  –  қазақ 

философиясы  феноменінің  дербес  ғылыми  бағытқа  айналып, 

айрықша зерттеле бастауы. 

Бұрын  қоғамдық  өмір  перифериясында  елеусіз  қалып, 

енді  бас  көтерген  тың  сала  болғанына  қарамастан  әлемдік 

философиялық ойлау мәдениетінің бір тетігі, қыры ретінде оған 

бет  бұру  қиындық  тудырмаған  сияқты.  Өйткені,  ойлау  –  күллі 

адам баласын біріктіретін құдырет-кие, жоғарғы күштердің оған 

дарытқан несібесі.

Бұл  мағыналы,  кешенді  бұрылыс  жаһандану  мен  ұлттық 

бірегейлену  үдерісінің  бетпе-бет  ұшырасып,  жалқы  мен 

жалпының, көпшілік пен жеке адамның табиғи, тарихи, мәдени, 

рухани  үндестігінің  тігісі  сөгіліп,  жігі  ажырап,  бұрын-соңды 

болмаған тың қайшылықтар пісіп жетілген уақытқа дөп келді.

ХІХ ғасырдың аяғында ХХ ғасырдың бас кезінде Ф. Ницше 

«Құдай өлді» деп налыса, ХХ ғасырдың аяғында М. Фуко «адам 

өлді» деп жар салды.

Жаңа  ғасыр  жүрек  түбінде  жылу  беріп  тұратын  «жарқын 

болашақ»  туралы  мифті  де  жоққа  шығарды.  Жер-жерде  бұрқ 

ете  қалған  террорлық  әрекеттер,  экологиялық  апаттар,  әлемдік 

экономикалық  дағдарыс  адамды  қатты  ойландырып,  одан  өз 

істері үшін жауапкершілікті тереңдетуді қажет етуде. Болу, бол-

мау туралы Гамлеттік сұраққа әруақытта ерекше мағына беретін 

философия қоғамның рухани шамшырағы, жарығы болып келді. 

Алайда  соңғы  кешенді  өзгерістер  философияны  да  елеусіз 

қалдырған жоқ. Адам болмысының таптырмас, қайталанбас ру-

хани тәжірибесі ретінде философияның өзі де күрделі өзгеріске 

ұшырады. Жаңа заман өлшемдеріне сәйкес болу үшін жаңа тіл, 

жаңа мүмкіндіктер іздестіруі қажет болды.

Бір  ұғымнан  екінші  ұғым,  одан  белгілі  бір  заңдылықтар 

туындап  отыратын,  ішкі  бірлігі  мен  байланысы  бір  тұтас 

I Қазақстандық философиялық Конгресс 

378 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

кешенді  жүйелер  жасаудың  орнына  жаңа  саналы  тәжірибенің 

пісіп-жетілуін  қамтамасыз  ететін  күй,  жағдайды  сипаттайтын 

философиялық жүйелердің шоғыры пайда болды. Қазіргі фило-

софияны  көркем  және  ғылыми  шығармашылықтан  бөле  жара 

қарастыру өте қиын.

Бұған  себеп  –  философияның  қоғамдағы  рөлінің  өзгеруі. 

Ал  мұның  өзі  қоғамдық  қатынастардың  да  кешенді  өзгеріс-

терге  ұшырағандығын  көрсетеді.  Болмысты,  оның  терең  заң-

дылықтарын  ойланатын  тұлғаны  бәріне  үлкен  жеңілдікпен 

қарайтын,  ертеңді  ойламай,  бүгінгімен  өмір  сүретін  тобыр 

ығыстырды. Көпшілікті философиялық мағынадағы сұрақ-тар 

қызықтырмайды.  Бұл  жағдайды  М.  Мамардашвили  «антро-

пологиялық  апат»,  ал  М.  Хайдеггер  адамның  «өз  үйінен  өзі 

безіп,  жетімдікке  ұшырауы»  деп  атады.  Бірақ  жаппай  рухани 

күйреу жағдайында да адам өзінің табиғи – тарихи болмысы-

на  ұмтылмай  тұра  алмайды,  оған  әруақытта  өзін-өзі  сақтап 

қалуына мүмкіндік бар. Өйткені кез келген тобырдың арасынан 

тобырлық  санамен  келіспейтін,  біреудің  айтқанымен  жүруге 

мүлдем қарсы, өзін-өзі сыйлайтын, еркіндікті қалайтын адам-

дар  бөлініп  шығады.  Бұлар  –  ізденімпаз,  өзіндік  әрекеттерге 

қабілетті,  яғни  өмірге,  айналадағы  тіршілік  ағымына  өзіндік 

философия тұрғысынан қарайтын белсенді адамдар.

Бүгінгі күн талаптарын сараптай отырып, оны философиялық 

рефлексиядан өткізетін болсақ, онда асқақ рух пен ақыл-ой өзара 

кіріккен,  яғни  иррационалдық  бастаулармен  біте  қайнасқан 

рационалдық философия қажеттігі туындады деп ойлауға толық 

негіз  бар.  Дәл  осы  ракурста  қазақ  философиясының  тамыры 

терең  және  құнарлы  тәжірибесі  бар.  Өйткені,  ешбір  басқару 

құрылымдары болмаған  иен  далада, аңыздаған жел өтінде, ап-

тап  ыстықта,  үскірік  аязда  қазақтың  арғы  атасы  табиғат  пен 

қауымдық  ортада  өзіндік  жарастықпен,  ішкі  үйлесімділікпен 

тіршілік  етті,  жаратылыстың  тылсым  қасиеттеріне  үңілді. 

«Күлдір-күлдір кісінейтін күреңді мінген», «мен, мен едім, мен 

едім»  [1,  40–54  б.]  деп  еңіреген,  сонда  да  ешқашан  мойымай 

«алаң да алаң, алаң жұрт», оқалы ордан қойған жұрт, тоғай, тоғай 

су,  тоғай  қондым  өкінбей»,  қоғалы  көлдер,  қом  сулар,  ағынды 

сулар, аймақ көліне» ризашылық білдіре отырып, қазақ ешкімге 

I Казахстанский философский Конгресс 

379 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

ұқсамайтын  ерекше  сарындағы  рух  философиясын  жасады. 

Рухының  мықты  болғандығы  соншалық  жаулаушылардың  уы-

сынан ұдайы сырғып кете берген.

Материалдық  және  рухани  құндылықтардың  қазіргі  қақты-

ғысында  жеңіліске  ұшырап,  өзіндік  «менін»,  «менікі»  деген 

ұсақтыққа  айырбастаған,  не  болса  соны  таңсық  көрген  көрсе-

қызар,  дүниеқоңыз,  «мүсәпір»  адамдар  әлемінде  өмір  сүріп 

жатқан қазаққа өзінің түпнегіз рухына қайтадан оралу – тарихи 

қажеттілік.

Қазақтың өр, қайсар рухының иесі – өрелі сөзі мен әдемі әні, 

оған  сыймаған  көңіл-күйін  беретін  күйі.  Осы  құндылықтарды 

жырлаған, баяндаған, суреттеген ұлттық философияны одан әрі 

тереңдету – біздің борышымыз.

Қазақтың өзін-өзі танып, алдыңғы қатарлы елдер қатарында 

сезінуіне жол ашатын бір фактор – қазақ философиясының әлі 

де  ашылмаған,  арнайы  зерттелмеген,  көпшілікке  ұсынылмаған 

қабаттарын сараптап, талдап, ғылыми айналымға енгізу.

Осы уақытқа дейін қазақ халқының философиялық мұрасы-

ның  жиырма  томдығы,  Әл-Фараби  шығармаларының  он  том-

дығы  жарық  көрді.  Қазақ  философиясының  тарихын  зерттеу 

біршама  жүйеленді,  оның  әртүрлі  кезеңіне  арналған  ондаған 

кандидаттық,  докторлық  диссертациялар  қорғалды.  Әрине, 

мұның  бәрі  игілікті  істер.  Жүргізілген  зерттеулердің  алғашқы 

қорытындыларын  жүйелеп,  талдап,  бұдан  былайғы  ғылыми 

зерттеулер үдерісін анықтауымыз қажет.

Біріншіден,  белгілі  бір  методологиялық  өлшем,  ұстаным 

тұрғысынан,  бірыңғай,  біртұтас  қазақ  философиясының  та-

рихы  әлі  жазылған  жоқ.  Жиырма  томдық  басылым  негізінен 

ақпараттық  сипатта  орындалған.  Онда  тарихи  көздер  мен 

ғылыми мақалалар бірге жарияланған. Ғылыми мақалалар баян-

дау әдісімен тарихи көздерге анықтама береді. Олардың сарап-

тау,  талдау  деңгейі  онша  жоғары  емес.  Бірақ  мұның  өзі  үлкен 

жетістік, өйткені жарық көрген мәтіндер болашақ зерттеулерге 

негіз, арқау болады.

Қазақ ойлау мәдениетінің қай дәуірінде қандай философия-

лық ұғым пайда болып, негіздік рөл атқарды деген сұраққа жауап 

іздестіруіміз – ғылыми зерттеулердің өрісін кеңейтеді. Мұндай 

I Қазақстандық философиялық Конгресс 

380 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

сауалдың  жауабын  табу  мақсатында  салыстырмалы  талдаудың 

қатары көбейеді. Бұл тарихи – мәдени, әлеуметтік тұрғыдан өте 

пайдалы. 

Екіншіден,  қазақ  философиясында  философиялық  таным-

ның  қандай  салалары  дамуда.  Бұған  да  дәл  қазір  нақты  жауап 

беру өте қиын. Қазақ халқы сөзді қатты қадірлеген, бір сөз ұшін 

жауласып,  бір  сөз  үшін  достасқан.  Яғни,  тіл  философиясының 

тарихи тамыры, терең дәстүрі бар. Өкінішке орай қазақ тілінен 

теориялық жұмыстар жазған А. Байтұрсынов шығармашылығы 

философиялық тұрғыдан әлі талданған жоқ. Әдеби сыншылар өз 

деңгейінде  талдау  жасады,  бірақ  ол  дүниетанымдық  тұрғыдан 

жеткіліксіз.

Тіл философиясын зерттеу – болашағы мол бағыт. Халықтың 

ауыз әдебиетінен бастап, бүгінгі әдеби үдеріске дейін тіл тура-

лы,  оның  танымдық,  аксиологиялық,  эвристикалық  мүмкіндігі 

туралы мол материалдарды сараптауға болады. Сонымен қатар, 

саясаттану,  әлеуметтану  ғылымдарынан  теориялық  мағынасы 

жан-жақты  ашылған,  ұғымдық  қабатты  мол  тың  оқулықтар 

жазу  бірден-бір  қажеттілік.  Қолданыста  жүрген  қазақ  тіліндегі 

оқулықтарда  тарихи  материалдар  басымырақ,  қазіргі  саяси, 

әлеуметтік, рухани болмысты түсіндіру жағы жетіспейді.

Үшіншіден,  қазақ  философиясын  зерттеудің  өңірлік,  аймақ-

тық  ерекшеліктері.  Кең  байтақ  қазақ  жерінің  әрбір  өңірінің 

өзіндік келбеті мен бетпердесі бар. Мысалы, Оңтүстік өлкесін со-

нау орта ғасыр тарихшысы М.Х. Дулати шығармашылығында су-

реттелген Қаратаусыз елестету мүмкін емес. Ал Қаратау – сөздің 

құдіреті мен қасиетін білетін әрбір қазақ үшін өте қымбат, киелі 

өлке. Өйткені, мұнда қазақ сөзінің нәзік білгірі Тәкен Әлімқұлов 

дүниеге  келген.  Қаратаудың  қазақ  мәдениеті,  өркениеті  үшін 

қаншалықты  маңызды  екенін  жүрек  түбіне  жеткізіп  түсіндіру 

мақсатында  мынадай  бір  ой-тұжырымын  келтірсек  артық  бол-

майтыны сөзсіз. «Тәкен өскен орта – қарт Қаратаудың теріскейі – 

ән мен жырдың бесігі, қобыз бен домбыраның мекені. Бұл өзі та-

рих – тағдыры мейлінше қызық өлке. Бұл өңірде ауыз әдебиетінің 

небір  тамаша  үлгілері  тараған,  өлең-жыр,  ән  мен  күй  елдің 

қалыпты тіршілігіне қан бөп сіңіп, тамыр-тамырына тыныс бөп 

кеткен. Бұл өңірде қара қобыздың иесі – Ықылас, Қызылкүрең 

I Казахстанский философский Конгресс 

жүктеу/скачать 3,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: