ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АКТИВНЫХ СТРАТЕГИИ ОБУЧЕНИЯ НА УРОКАХ

277 
 
Во время применения различных стратегии обучения особо напрягаются эмоции 
и  мышление.  Игры  тоже  помогают  детям  стать  творческими  личностями,  учат 
творчески  относиться  к  любому  делу.  Выполняя  разные  функции  во  время  игровой 
деятельности  дети  учатся  творчески  относиться  к  делу,  таким  образом  у  них 
совершенствуются  различные  умения  и  навыки.  Игры  также  влияют  на  повышение 
внутренней мотивации, а радость за счет игр влечет за собой увлеченность. Дети всегда 
любят сочинять, выдумывать, фантазировать, изображать, перевоплощаться и взрослые 
должны  помнить  о  том,  что  если  к  ним  не  проявлять  своевременных  интересов,  то 
детское  творчество  можно  потерять.  Совместные  творческие  игры  сближают  и 
взрослых, и детей. В этом – один из главнейших принципов эффективного обучения. 
Активное обучение всегда предполагает принятия решения  -  как поступить, что 
сказать,  как  выиграть.  Она  посильна  всем.  Атмосфера  содружества,  увлечённости  и 
радости,  ощущение  посильности  заданий    -  все  это  даёт  возможность  ребятам 
преодолеть  стеснительность,  мешающую  свободно  употреблять  в  речи  слова  чужого 
языка  и  благотворно  сказывается  на  результатах  обучения.  Незаметно  усваивается 
языковой материал, а вместе с этим возникает чувство удовлетворения –  оказывается, я 
могу говорить наравне. 
Активное обучение способствуют выполнению следующих методических задач: 
        - создание психологической готовности детей к речевому общению; 
       -  обеспечение  естественной  необходимости  многократного  повторения  ими 
языкового материала;                       
         - выбор нужного речевого варианта - тренировка учащихся; 
Как  известно,  движущей  силой  говорения,  как  вида  речевой  деятельности, 
является мотив. Создание мотива говорения  -  самый важный компонент деятельности 
учителя при организации ролевых игр. 
Шестилетний  ребенок,  в  силу  функциональной  тенденции  не  может  жить  без 
активности,  без  игры.  Приостановить  игровую  деятельность  и  насильно  включить  
малыша  в  другую  -  значит  затормозить  интенсивное  развитие  и  всестороннее 
раскрытие  его  задатков.                        Таким  образом,  игру  можно  рассматривать  как 
ситуативно-вариативное  упражнение,  где  создаётся  возможность  для  многократного 
повторения  речевого  образца  в  условиях,  максимально  приближённых  к  реальному 
речевому  общению  с  присущими  ему  признаками  –  эмоциональностью, 
спонтанностью, целенаправленностью, речевого воздействия. 
В  структуре  ролевой  игры  мы  выделяем  следующие    компоненты:  роли,  
исходная  ситуация, ролевые действия. 
Я  полностью  поддерживаю  теорию  Хэтти,  2012,  где  говорится  о  том,  что 
активное  обучение  и  выявление  потребностей  отдельных  учащихся  добавляет 
сложности учителям по сравнению с традиционными формами преподаванияи учения. 
Учителя  развивают  «ситуацию  осведомленности»,  а  не  «упрощают  обучение»; 
соответствуют  компетенции  при  определении  значения,  обзоре  моделей, 
прогнозировании и принятии решений, контроле и коррекции[4.с.23] 
С появлением такого понимания каждый учитель должен уметь рефлексировать 
о  том,  на  сколько  практика  паправлена  на  результат,  насколько  эффективны  формы, 
методы  и  стратегии  обучения,  соответствуют  ли  целям  обучения,  помогают  ли 
совершенствованию умений и навыков учащихся.   
Использование различных игр на уроке русского языка способствует овладению 
языком  в  занимательной  форме,  развивает  память,  внимание,  сообразительность, 
поддерживает  интерес  к    русскому    языку.  Можно  использовать:  лексические, 
грамматические, фонетические, орфографические и творческие игры. 
Игры  лучше  всего  использовать  в  середине  или  в  конце  урока,  с  тем,  чтобы 
снять напряжение. Важно, чтобы работа с играми приносила положительные эмоции и 

278 
 
пользу,  и  кроме  того,  служила  действенным  стимулом  в  ситуации,  когда  интерес  или 
мотивация детей к изучению русского языка начинает ослабевать[2.c.34]. 
При  планировании  уроков  и  подборе  к  ним  различных  активити,  я  стараюсь 
учитывать  не  только  возрастные  категории  учащихся,  но  и  уровень  их  развития  и 
информированности,  в  некоторых  случаях  -  опору  на  использование  картинок, 
действии, в крайнем случае на родной язык.  
Использование активных стратегии обучения на уроках русского языка помогает 
учителю глубже раскрыть личностный потенциал каждого ученика, его положительные 
личные  качества  (активность,  самостоятельность,  решительность,  умение  рисковать  и 
работать в сотрудничестве и т.д.), сохранить и укрепить учебную мотивацию. 
Предлагаю  несколько  игр  по  аудированию,  то  есть  лексические  игры,  которые 
помогают  учащимся  понимать  смысл    однократных  высказываний,  посредством  чего 
учатся выделять главное в потоке информации. Не имея ни картинок, ни рисунков, ни 
заранее  приготовленных  вопросов,  ни  пунктов  текста,  можно  подбирать  слова, 
которые  с  легкостью  могут  улучшить  развитие    памяти.  Учитель  читает  текст  в 
нормальном  темпе,  играющие  слушают.  После  прослушивания  текста  учитель 
предлагает записать слова, которые каждый участник игры запомнил. Затем учитель 
читает  текст  ещё  раз  и  дает  задание  –  выписать  группы  слов  и  запомнившиеся 
фразы.  После  этого  участники  игры  восстанавливают  текст  по  памяти,  пользуясь 
своими записями. Побеждает тот, кто наиболее точно передаст содержание текста. 
Большой  эффект  в  обучении  аудированию  имеют  командные  игры,  в  которых 
после  прослушивания  текста  члены  команды  составляют  и  затем  задают  вопросы  по 
содержанию  текста.  Побеждает  та  команда,  которая  более  точно  ответит  на 
поставленные вопросы[3.c.46]. 
В ходе проведения исследования как учитель, с уверенностью могу сказать, что 
я перешагнула все свои стереотипы и получила возможность с нового фокуса взглянуть 
на  роль  учителя  в  процессе  преподавания  и  обучения.  Сменила  свою  практику  и  в 
дальнейшем смогу последовательно внедрять разные формы обучения в свою практику, 
потому что процесс обучения и преподавания стал направленным на разных учеников, 
учитывая дифференциацию учебных возможностей и потребностей. 
Ключевой  позицией  изменения  практики  к  саморегулированию  являлось 
соблюдение трех основных аспектов целей и проблем саморегуляции: 
1. Самостоятельность в достижении целей и проблем. 
2. Самостоятельность в выборе стратегии. 
3. Самонаправленность[1.c.29] 
«Ничто не изменится, пока  ты сам  это не  изменишь. Там,  где  нет перемен и 
необходимости в переменах, разум погибает» – говорил Г. Уэллс.И это правда, в этом 
стремительно  меняющемся  мире  учителя  не  должны  переставать  развиваться, 
совершенствоваться,  меняться.  В  рамках  обновления  системы  среднего  образования 
создается  новая  интерактивная  модель  образования,  которая  соответствует  запросам 
личности, программы и нашего государства.  
 
 
Список использованной литературы: 
1. Винокурова Н. К. Управление процессом развития творческих способностей  
школьников// Завуч. – 1998 -  № 4 
2.  Мынбаева А.К., Садвакасова З.М.. Инновационные методы обучения или как  
интересно преподавать. Алматы, 2009 г.  
3.  Раудович  И.Н  –  «Некоторые  приемы  работы  на  уроках    русского  языка  в 
начальнойшколе» 
4.  Руководство  для  учителя.  Второе  издание.  АОО  «Назарбаев  Интеллектуальные 
школы», 2015. 
 

279 
 
БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ЖОБАЛАУ ӘДІСТЕМЕСІН 
ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ 
 
Есмағанбетова Улбала Хамитовна, 
«Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы 
Қызылорда облысы бойынша ПҚ БАИ 
 кафедра аға оқытушысы, тренер 
 
Бастауыш сыныптарда тіл және әдебиеттік оқу сабақтарын оқытудың сапалығын 
арттыруда жобалау әдістемесін қолданудың тиімділігі қаншалықты?   
Осы  мақсатта  мұғалім,  ең  әуелі,  оқу  мен  оқытудағы  негізгі  мақсат 
коммуникативтік  дағдыларды  қалыптастыру    оқушылардың  сөйлеу  тіл  дағдыларын 
дамытуға  жұмыс  жасайды.  Тіл  дамыту  мақсатындағы  коммуникативтік  оқыту  іс-
әрекеттік  сипатта  жүреді,  оқушылар  әлеуметтік  ортада  өзара  оқып-үйрену  негізінде 
өнімді нәтижелер ала алады.  
Шын  мәнісінде  тілдік  әрекеттердің  негізгі  қозғаушысы  –  ой,  ал  тіл  болса  сол 
ойдың  құраушы-құрастырушы  құралы.  Осы  мәселелер  негізінде  әдістемелік 
қорытындылар  шығарып,  жаңа  талқылау  нысаны  ретінде  қарастыруға  болады  деп 
ойлаймын.  
Бастауыш  сынып  оқушыларын  жобалау  әрекетіне  бейімдеу  олардың  арнайы 
білік-дағдыларын,  лингвистикалық  құзырлығын  қалыптастыруды  қажет  етеді.  Бұл 
жұмыс тек теориялық дайындықпен шектелуді емес, тәжірибелік дағдыларды дамытуға 
тәуелді болады.  
Сондықтан да жобалау жұмыстарына байланысты И.С. Сергеев ұсынған «бес П» 
деп аталатын негізгі талаптарға тоқталсам деймін.  
1. Мәселе (проблема). 
2. Жобалау-жоспарлау(проектирование-планирование). 
3. Ақпарат іздеу (поиск информации). 
4. Өнім(продукт). 
5. Таныстырылым (презентация)[3]. 
Жобалау жұмысындағы алтыншы «П» портфолио болуы мүмкін.   
Тілдерді  оқыту  саласында  жобалау  әдістері  ХХ  ғасырдың  80-жылдарынан 
бастап  белсенді  қолданыла  бастаған.    Сол  кезеңдерден  бастап  АҚШ  мен  Европаның 
жетекші баспаларында басқа тілдерді оқыту әдістемесіне жобалау әдісін  пайдалануға 
байланысты    құралдар  шығарылған.    Ресей  мемлекетінің  білім  беру  салаларында  90-
жылдарда,  ал  біздің  қазақстандық  жүйеде  2000-жылдардан  бастап  кеңінен  енгізіле 
бастады.   
Тілдерді  оқыту  жобалары  басқа  да  салаларда  қолданылатын  жобалармен 
ұқсастықтары болғанымен, сонымен қатар өзінің спецификалық ерекшеліктері де бар.  
Соның ішінде: 

 
тілді барынша шынайы өмірлік жағдаяттарға сәйкес қолдану;   

 
басымдықты оқушылардың өзіндік жұмыстарына беру(топтық, жұптық, жеке); 

 
жоба 
жұмысының 
тақырыбын 
жергілікті 
жағдайларға 
және 
оқушы 
қызығушылықтарына сәйкес таңдау;   

 
тақырып пен мақсатқа сәйкес материалдар, тапсырма түрлерін, жұмыс сатылылығын 
дұрыс таңдау;   

 
нәтиженің көрнекі ұсынылуы. 
Тілдерді оқыту әдістемесінде жобалаудың үш түрі анықталған: 
1.
 
Топтық  жоба.  Зерттеу  барлық  топ  мүшелерімен  жүргізіледі,  бірақ  әрқайсысы 
таңдалған тақырыптың белгілі аспектісін зерттейді.  
2.
 
Шағын  зерттеу.  Негізгі  ерекшелігі  «жеке  социологиялық  сауалнамалар  мен 
сауалдар» көмегімен жүргізіледі.    

280 
 
3.
 
Әдебиетпен  жұмыс  негізіндегі  жоба.  «Қызықтырған  тақырып  бойынша  таңдаулы 
оқу» жеке жұмыс негізінде жүзеге асады.   
Шетелдердің  жобамен  жұмыс  жайлы  әдебиеттерде  төмендегідей  жұмыс  кезеңдері 
көрсетілген:  
1.
 
Жоба тақырыбын анықтау. 
2.
 
Жобаның мақсаты мен мәселелерін анықтау. 
3.
 
Жобаның құрылымын талқылау, жұмыс жоспарының үлгісін жасау.  
4.
 
Қажетті  тілдік  материалдардың  таныстырылымын  жасау  және  сөйлеуалды 
жаттығулар жасау.  
5.
 
Ақпарат жинау: бұрынғы білімдері мен тәжірибелерге сүйене отырып ақпараттарды 
жіктеу, жүйелеу, сақтау тәртібін жасау  
6.
 
Топтардағы жұмыс.   
7.
 
Тұрақты  кездесулер,  межелік  нәтижелерді  талқылау,  оқушыларға  өз  жұмыстары 
жайлы  түсініктемелер  беру,  тілдік  бірліктерді  қолдануда  жіберген  кемшіліктерді 
түзету, жаңа материалдар бойынша таныстырылымдар мен өңдеулер жүргізу.  
8.
 
Жинақталған ақпараттарды талдау, әртүрлі топтардың жұмыстарын үйлестіру.   
9.
 
Жобаның  тұсаукесерін  дайындау  –  көрме,  бейнефильм,  радиохабарлама, 
театраландырылған көрсетілімдер, мектеп мерекелері, және т.б.с.с.. 
10.
 
Жобаның яқталуы, нәтижелерін шығару[2, 24б].  
11.
 
Жобаны бағалау. Бұл кезең тек оқушылардың тілдік материалдарды меңгеру және 
коммуникативтік  құзырлықтарының  қалыптасуын  саралаумен  шектелмейді,  сонымен 
қатар жобаның жалпы бағасын, яғни мазмұнын, тақырыбын, соңғы нәтижесін,   барлық 
немесе кейбір оқушылардың қатысу деңгейін сараптайды.  
Осы  тәжірибені  саралай  келе,  жоба  қызметіндегі  қорытынды  тек  нәтижемен  емес, 
сонымен  қатар  болашақпен  байланысып,  алдағы  уақыттардағы  жаңа  мәселелерді 
анықтаумен аяқталатындығын көріп отырмыз.   
Жобалардың  оқу  үдерісіне  кіріктірілу  мүмкіндіктерін  қарастыра  келе,  анықталған  үш 
негізгі тәсілді қолдануға болады: 

 
Сыныптан тыс жұмыс түрінде қолдануға;  

 
Оқу курсын ұйымдастырудың балама тәсілі ретінде енгізуге;   

 
Екінші тілді оқытуда дәстүрлі білім беру жүйесіне енгізуге[1, 31б].   
   Сыныптан  тыс  жұмыс  үлгісі  ретінде  әртүрлі  сайыстарды,  викториналар,  іс-
шаралар,  клуб  жұмыстарын  ұйымдастыруға  болады.  Сынып,  мектеп,  қалаөмірінен 
алынған оқиғаларға байланысты, шығармашылық кештер, концерттер, көрмелер, басқа 
тілде өткізілетін есептік шаралар ұйымдастыруға болады.  
 Бірінші  сыныптан  бастап  жоба  жұмыстарына  тарту  ерте,  бірақ  жобалау 
элементтерін  қолдануға  болады.  Бастауыш  сыныптарда  жобалау  әдісі  толығымен 
сынақтан өткізілген емес, дегенмен аздаған ішінара тәжірибелер жоқ емес.  Соның бірі 
«оқырмандар»  немесе  «кітапқұмарлар»  жобасын  өз  тәжірибемде  қазақ  мектебінде 
оқитын сыныпта орыс тілінен өткізген болатынмын.  
 2-4 сынып межелік аралықта бір сынып ішінде жоғарыда көрсетілген тақырыпта 
жүргізілді.    Жоспары  жасалып,  ол  сынып  қабырғасынан  белгілі  орын  алып,  үнемі 
оқушы назарында болды.  
Жоспарда  тек  оқитын  кітап  тақырыбы  ғана  емес,  ол  бойынша  қандай  шара 
өтетіндігі, мерзімі, шығармашылық көрме талаптары, т.с.с. мәліметтер беріліп отырды. 
Бірақ  мерзім  мен  тақырып  ұсынылса  барлық  оқушылар  кітап  оқи  бастайды  деп  айту 
қиын.  Осы  тұрғыда  мен  арнайы  әдістеме  керектігін  ескердім.  Біріншіден  тізімдегі 
кітаптармен қамтамасыз ету жұмысы жүрді. Одан соң оларды қысқаша сабақ сайын 2-3 
минут  жарнамалау  жүргізілді.  Міндетті  түрде  сыныптан  тыс  сағаттарда 
шығармашылық  іс-шара  өткізіліп  тұрды.  Сынып  ішінде  «Одеваем  крокодила»  айдары 
жұмыс жасады, яғни әр бала күнделікті өзінің оқыған кітабы мен өзінің аты жазылған 
стикерді крокодил суретіне жапсырып отырды. Осылайша, сынып кімнің қандай және 

281 
 
қанша кітап оқып жатқандығынан ашық хабардар болып, нәтижесінде: барлық оқушы 
қызықты, бәсекелесті, ойланды, жоспарлады, қалыс қалмау жағын ойластыра бастады, 
бір-бірімен кітап алмастырды.  Осы бастаманы пайдаланып және оқушылардың таным 
әрекеттерін  құптап,  әрі  қарай  жетелеу  жолдарын  қарастырдым.  Оқушыларды  үнемі 
бақылауда  ұстай  отырып,  белсенділерді  тиянақтылыққа,  тереңдікке,  баяу  оқушыларға 
қолдау көрсетіп, енжар балаларға арнайы бағыт ұсынып отырдым. «Қалауын тапсаң қар 
жанады» демекші сыныптағы 27 оқушының барлығы қосымша кітап оқуға машықтана 
бастады.  Оның арасында мотивациялық қолдаулар, тез және мағыналы оқу негіздерін 
меңгеруге  көмектесетін  әдістемелік  жаттығулардың  кешендік  топтамасы  мақсаттарға 
сәйкес  жүйелі  қолданылды.  Барлық  баланың  оқып-үйренуіне  назар  салып,    соның 
ішінде,  өздігінен  оқу  мүмкіндіктерін  ашуға  мән  берілді.  Бірте-бірте  балалар  өздерінің 
оқыған  кітаптары  бойынша  кішкентай  кітапшалар  дайындай  бастады,  оқуға  қызығып 
кітап  оқумен  шұғылдануға  әкелді.  Нәтижесінде  оқушылардың  үлгерімі,  тәртібі, 
мәдениеті,  бір-бірімен  қарым-қатынастары  өзгере  бастады.  Апталықтарда  мектеп 
дәліздері  оқушылардың  шығармашылық  жұмыстарынан  көрінбейтін  кездер  де  аз 
болған жоқ – газеттер, сөзжұмбақтар, жұмбақтар, тақырыптық суреттер, эсселер, шағын 
кітапшалар, логикалық тапсырмалар, шығармашылық жұмыстар, т.б.с.с..  
 Осындай  мазмұндағы  жұмыстар  бастауыш  сыныптарда  бірінші  және  екінші 
тілдерге оқыту барысында да қолдануға өте тиімді, алғаш қарағанда қарапайым жұмыс 
кешені  болып  көрінгенімен,  маңыздылығы  оның  тұрақтылығында,  жүйелілігінде, 
оқушылардың  азғантай  нәтижесін  немесе  әрекетсіздікті  көре  білуде,  оны  дер  кезінде 
анықтап, тиісті қолдау көрсете алу шеберлігінде, ерік-жігермен күш сала білуде. Мінезі 
бар мұғалім ғана мінез тәрбиелейді, өзі тұлғалы ұстаз ғана тұлға тәрбиелейді демекші, 
қазіргі кезде әдіс те көп, тәсіл де көп, мұғалім де көп. Тек пән мазмұнын оқыту емес, 
оның  талаптарына  сай  тәсілдерді  таңдай  білетін,  яғни  әдістеме  мен  бағалауды 
үштұғырлы  бірлесе  қарастыра  алатын  мұғалім  ғана  кәсіпқой  болмақ.  Жаңартылған 
білім  беру  жағдайларында  ұсынылып  отырған  бағдарламалардың  мазмұны, 
тұжырымдамалық  негіздері,  әдістемелік  оқу  стратегиялары  мен  тәсілдері,  барлығы 
мұғалімнің кәсіби әлеуетімен қатар тәжірибелік дағдыларын дамытуға толығымен негіз 
бола алады.  
Тек  қана  курс  барысындағы  үйренумен  шектелмей,  бағдарлама  мазмұнын 
толығымен  тереңірек  жұмыс  жасаған  жағдайда  ғана  жаңа  идеялар  мен  жаңартылған 
әдістемелерге қол жеткізуге мүмкіндік орасан зор. Блум деңгейлерінің әрбір сатысымен 
ілгерілеуді  өздігінен  мақсат  еткен  мұғалім  жаңартылған  тәжірибесін  таратуға  дейін 
бара  алады  деп  ойлаймын.  Жабысып  айырылмай  отырған  «кім  не  береді?»,  «үлгісін 
көрсет» деп бұрынғы көзқараспен қалып қойсақ, немесе бәрін қайта дайындап беретін 
болсақ,  іздену,  өздігінен  тәжірибе  жаңарту,  сайып  келгенде,  өз  ісіне  «сарапшы  болу 
деген қағиданы тағы да жоғалту қауіпі бар деп білемін.    
Сонымен  қатар  тақырып  бойынша  жұмыс  барысында  серуендеу,  бақылау, 
арнайы экскурсиялар жүргізу, тәжірибелік өнімдерді дайындап, таныстырылым кезінде 
өздерінің  қатарлас  құрбыларын,  ата-аналар  мен  қоғамдық  ұйым  өкілдерін  шақырып 
отырса  өте  орынды  болар  еді.  Мектептерде,  кей  жағдайда,    бір  сыныптың  жұмысын 
екінші сынып та көре алмайтын жағдайлар көп кездеседі, барынша бірлескен жұмыстар 
коммуникативтік  дағдыларды  дамытумен  қатар  әлеуметтендіру  мәселесінің  оңтайлы 
шешімі  бола  алар  еді.  Пәндік,  пәнаралық,  пәннен  тыс  балалардың  жеке 
қызығушылықтарынан  тұратын  тақырыптар  бойынша  жұмыстар  жеке  дағдыларды, 
танымдық қабілеттерді, әлеуметтік қатынасты, логикалық дамуды жетілдіруде кешенді 
рөл атқарады. 
Балалар  да,  ересектер  де  өзінің  жақын  арадағы  даму  аймағынан  алыстамауы 
керек.  Жобалау  әдістері  осы  мақсатта  таным  деңгейлерін  дамытуға  мотивация  бола 
алады. Тек оқушылар  үшін орындалатын жобалар тым ұзаққа кетпейтін, барынша тез 
орындалатын, басталып орта жолда қалып қоймайтын, ең бастысы, оқушылармен бірге 

282 
 
жобалау  жұмысы  арқылы  оқу  мақсаттарына  жеткендігіне  көз  жеткізу  маңызды
. 
Жобалау  әдісімен  оқытудың  жаңа  сапаларына  қол  жеткізу  үшін  қажетті  және  тиісті 
тілдік материалдарды жинақтай отырып, тиімді тапсырмалар мен жаттығулар жүйесін 
құру мұғалімнен жоғары кәсіби біліктілікті талап етеді.   
 

жүктеу/скачать 5,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: