Төлеген ЖАНҒАЛИЕВ,
Қазақстан Жазушылар
одағының мүшесі,
Қазақстан Республикасының
мәдениет қайраткері.
Абай ауданы,
Қарауыл ауылы
(эссе)
Абай ОМАРОВ (коллаж)
www.alashainasy.kz
e-mail: info@alashainasy.kz
y
y
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
№157 (1068)
11.09.2013 жыл,
сәрсенбі
Жидебайда «Құнанбайдың құдығы», «Оспанның құдығы» аталып кеткен құдықтар
бар деседі. Ғаламтордан Құнанбай құдығы жайлы ақпарат таптым. Енді Оспан құдығы
туралы білейін деген едім.
Динара
ЕРКІНОВА, Жамбыл облысы
Абайдың «Жидеб
ай-Б
өр
ілі»
м
ем
лекетт
ік
тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық
қ о р ы қ - м ұ р ажа й ы қ ы з м ет ке р л е р і н і ң
мәліметінше, Құнанбай құдығы Абайдың
Жидебайдағы мұражай-үйінен – 120 метр
қашықтықта, ал Оспан құдығы одан әріректе,
150 метр
ж
ерде б
ол
ған. Бірақ қуғын-сүргін
жы
лд
ар
ы Абай
ды
ң
ұр
пақтары, әсіресе оның
Еркежан баққан балалары Жидебайдан
ығыстырылғандықтан, бұл құдық пайда-
ланылмай, ақыры бітелі
п
қа
лған.
Қа
зіргі
уақытта оның орналасқан жерін нақты анықтау
мүмкін болмай тұр. Құнанбай өз заманында
Жидебайды кіші ұлы Оспанға енші ретінде
бергені белгілі. Абайдың тете інісі осы жерде
қайтыс болды. Оның жесірі Еркежан Ибакқызы
әм
ең
герл
ік с
ал
ты
ме
н
Абай
ға
қосылды. Еркежан
Құ
нанб
ай
ды
, Аб
ай
м
ен
О
сп
анды, Ділда мен
Әйгерімді өз қолымен арулап, ақтық сапарға
аттандырған.
«Абай жолы» роман-эпопеясында Шыңғыстаудағы кейбір өзендер
суреттеледі. Шыңғыстаудан қандай өзендер бастау алады?
Анарбек ӘЛІМБАЕВ, Алматы облысы
Шыңғыстау – Сарыарқаның шығыс
бөлігіндегі тау жотасы. Ол солтүстік-
батыстан оңтүстік-шығысқа қарай созылып
жатыр. Тау қазіргі Шығыс Қазақстан
облысының Абай, Аягөз аудандарының
ау
ма
ғынд
а.
Шыңғыстау солтүстік-шығыста
Алтайдан Шар өзенінің аңғарымен бөлінеді,
оңтүстік-шығыста Тарбағатайға ұласады.
Таудың ең биік жері – Ақшатаудағы Қособа
тауы, ол теңіз деңгейінен 1305 метр биікте.
Шыңғыстау аумағына жылына 250 мм
шамасында жауын-шашын түседі. Әйгілі
жотаның солтүстік беткейінен Шаған және
Ащысу, оңтүстігінен Бақанас, Дағанделі,
Құ
рб
ақ
ан
ас
,
Кө
ксала
өзендері басталады.
«Абай жолында» осы Шаған, Ащысу,
Қарауыл, Бақанас өзендері суреттелетін
тұстар бар.
МЕРЕЙ
Бірден айтайық,
жоғары қызметтегі
лауазымды адамдарды
мемлекеттік
аттестацияда
н
өткізу
мәселесі ауы
лд
ағ
ы
қарапайым адамдарды да
бей-жай қалдырған жоқ.
Әсіресе бір елді басқарып
отырған аудан әкімдерінің
тағдыр
ына
кәдімгідей
қобалжып, қопақтап
қалғанымыз да рас. Несін
жасырайық, кейбір
аттестациядан өте алмай
қалған әкімдерге «Өзіне
де сол кер
ек
,
не
қ
ұд
ай
емес, не құдайдан былай
емес болып, халықты
танымай кетіп еді» деп
іштей қуанып жатқандар
да,
ке
рісінше, «Қап,
бә
рекелд
і-ай
, обал болды-
ау, біраз істей тұру керек
еді» деп шын өкініш
білдіріп қалғандар да
болды.
Қалай айтқанда д
а
қо
ға
мн
ың
с
ая
си
өмірінен қарапайым адамдардың да
қалтарыс қалмайтындығын осы сынақ
нақты дәлелдеп берді.
Қазақтың үш бірдей данышпан ұлда-
рын дүниеге әкелген қасиетті Абай елі де
өз ә
кі
мд
ер
ін бәй
ге
ге
қосып, қашан сынақ
біткенше көмбе түбінде «қиқулап» тұрған-
дай болды.
Ал ешбір көңіл жықпастыққа, атақ,
даңққа, лауазым, мансапқа, тамыр-
таныс тыққа қарамайтын қатал сынақтан
әкімдері жоғары бағамен өт
іп
к
ел
іп, қайта
сайланғанда, шыны керек,
б
үк
іл
ел
балаша қуанды. «Әкім бол, халқыңа
жақын бол» деген қанатты сөздің айтылуы
да осыдан шығар.
Бірде Алаштың арда азаматы, көрнекті
ға
лым, қоғам қайраткері Мырзатай Жол-
да
с
беко
втің
:
«А
ба
й елін
е әкім болу – әрі
бақ, әрі сор. Бақ болатын себебі – ұлылар
еліне басшы болу әркімнің пешенесіне
жазыла бермейді. Ал сор болатыны – иісі
қазақ қарап отырған елді көш соңына
қалдыруға ешкімнің қақысы жоқ», – де
-
гені бар. Шындығында
,
солай.
Атақ, даңқы алты Алашты шарлаған
Абай елінің тағдыр-талайы оп-оңай бол-
ған жоқ. Кешегі Кеңес дәуіріндегі Шәкәрім
қажы жазықсыз оққа ұшатын «Шыңғыстау
көтерілісінен» бастап, бейбіт халықты 40
жыл қы
рғ
ын
ға
ұ
шыратқан атом алапа-
тының аяқталуына дейінгі ғасырға пара-
пар аласапыран жылдарда ел не көрмеді
дейсіз?! Бәрін де көрді. Бәріне де шыдады.
Аяқ, қолы бірдей босайтын азаттықтың ақ
таңын аңсады. Қой үстіне бозторғай
жұмыртқалайтын сол з
ап
ырансыз зама
н
туғанда абыз ақсақал
ымыз
,
Халық ақ
ын
ы
Шәкір Әбеновтің тұңғыш Президентіміз
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевқа бүкіл
Алаш баласының атынан ақ бата беруі де
сондықтан шығар.
Рас, Абай елін сол Кеңес дәуірі кезінде
де
ш
ып
-ш
ыр
ға
сын
шы
ға
рмай, айрандай
ұйытып, абырой, атағын асқақтатып
ұстаған басшылар да көп болды. Әсіресе
көрнекті қоғам қайраткері, бүгінде 80-ді
алқымдап қалған аяулы ақсақалымыз
Хафиз Матаевтың басшылығы тұсында
Абай ауданы еңбект
е
де,
өн
ер
де
де,
спортта да дәуірлеп тұрды. Одан кейінгі
басшылар да жұмыс істемеді деуден
аулақпыз. Әрқайсысы әл-қадірінше елдің
әлеуметтік-экономикалық жағдайын
жақсартуға атсалысып жатты.
Рас, барды жоғалтып, жоқты таба
ал
ма
й,
тақыр
т
аза кеткен
дері де, халықтың
қарғысына ұшырап, әрең қашып құтыл-
ғандары да болып жатты.
Хакім Абайдың бүкіл Алаш баласы
болып атап өткен 150 жылдық мерекесінен
кейінгі он шақты жылда ауданда айтар-
лықтай өзгеріс бола қойған жоқ. Қайта
бары жоғалып, азы тона
лы
п,
«
ұс
та
ғанн
ың
қолында, тістегеннің аузында» кетіп жатты.
Аудан абдырап қалды.
Облыс тізгінін ұстаған Метте «ешқан-
дай өндіріс орны жоқ, қалпынша Үкімет
қарызымен отырған Абай ауданын жабу
ке
ре
к» дес
е, қашқы
н күйеу Храпунов
Абай е
ліні
ң қа
й
ба
ғытта орналасқанын да
білмей, аруақтан аттап кете барды.
Жоғары жақтан көмек көрмеген соң не
істесін, ауданның ажары қайтып, базары
тарқай бастады.
Сөйтіп, дел-сал бо
лы
п жүргенімізде
Шығыс өңіріне жаңа басшы келді. Жай
келген жоқ
,
өзі отырған ақ үйдің алдындағы
Лени
нн
ің
о
рн
ын
а
Аб
айдың
ес
ке
рткішін
қойғызып, ерлік жасап келді. «Құдай берді,
көсегеміз көгеретін болды» дедік. Солай
болды да.
Алғашқы сапарын Абай ауданынан
бастаған Бердібек Сапарбаев бала-
ша
ға
сын қосқанда 20 мыңға жетп
ей
тін
аз
ғана халқы бар, алақандай Аб
ай
е
ліні
ң
«жүдеулеу» көркін өз көзімен көріп кетті.
Іле-шала барлық аудан әкімдері бас қосқан
үлкен бір алқалы жиында «Абай – бар
қазақтың данасы. Олай болса, оның елін
жұтатып
қою
бәрімізге сы
н,
ойланыңыздар»
депт
і.
Артынша өзі Абай елін басқаруға жаңа
әкім әкелді. Туған жері Аягөз қаласы бол-
ғанымен, ата-бабасы Абай ауданының
Құндызды өңірінде жатқан әйгілі Ақтам-
берді жырау мен Ақтайлақ билердің
тұ
қы
мы
саналатын Тұрсынғазы
Жа
нтұяқ-
ұлын жұрт Семей қаласы әкімінің орын-
басары болып көп жылдар бойы қызмет
істеген білікті маман, білгір азамат ретінде
білетін. Қуана қарсы алды. Әкім бірер ай
салт келіп істеді. Жанұясы көшіп келмеді.
Бұрынғ
ы
әкім
де
р
са
лы
п
ке
ткен
Қ
ар
ауылдың
қақ ортасындағы екі қабатты зәулім кот-
тедж бос тұрды. Ел «гу» ете түсті. «Уақытша
келген ғой, біздің әкімнің орындығы да
ойнамалы жілік сияқты болып кеткен-ау,
сірә» деп келемеждеп жатқандар да болды.
Бі
ра
қ әкім кетпеді. Ауыл шетін
де
гі екі
жа
нұ
ял
ық пәтердің жартысын сат
ып
а
лы
п,
соған жанұясын көшіріп кіргізді. Коттеджді
«қонақүй» жасауға берді. Бұл да ауданның
зәру нәрсесі болатын. Жұрттың жүрегі
жылып қалды. «Алайын, тонайын» деп
келген әкім
ем
ес, «болайын, жанайын» деп
келген
ә
кі
м ек
ен
,
«қ
олда
сайық,
қор ға-
сайық» десіп, жақсы әкімді жағалай
бастады жұрт.
Содан бері де міне, үш жылдың жүзі
болыпты.
Жапырағына жан бітіп, тамырына қан
жү
гі
рг
ен
қара ағаштай биік ел
ке
лб
еті
аз
жылда ажарына қайта кіріп, оңалып,
гүлдей бастады.
Әсіресе, жыл сайын сан мыңдаған қо-
нақты құшақ жая қарсы алып, сан мың-
даған қонақты қошеметтеп шығарып сала-
тын ау
да
н
орталығы Қарауыл адам
та ны
м
ас
та
й
ке
ск
ін
-к
ел
бе
тк
е,
к
ер
емет
кейіпке оранып келеді.
Бір кездері Х.Матаев еккізген тал-
ағаштың тамырына балта шабылып,
қурағаны қурап, қурамағаны отқа
жағылып кетіп еді, енді бүгін еңсе тіктеп,
жайқала бастаған жас талдардың жап-
жасы
л
көркі көз қуантып, көңіл ө
сі
ре
ді
.
Ол-
ол ма, қайтадан қалыпқа келтіріліп, қайта-
дан гүл егіліп, шым төселген, кешкі уақытта
сан түрлі бояуға малынып, самаладай нұр
шашатын электр шамдары мен субұрқақтар
орнатылған скверлер, гүл алаңдары мәде-
ниетті
е
л ті
рліг
ін
ің
м
әй
егін
а
ңғ
артқан
дай.
Түн баласында Қарауыл бейне-бір
жұмақ төріндей көрінеді. Бұрын-соңды
болмаған аспалы шамдар бірнеше көше-
лерде бірнеше шақырымға созылып,
самаладай жарқырайды.
Бұ
ға
н әрбір мекеменің алдынд
а
мың
түрлі бояумен мың түрлі сәуле шашқан
небір әсем жарықтарды қоссаңыз, ғажа-
йып әлемінде жүр
ге
ндей боласыз
.
Жаңадан асфальтталып, ретке кел-
тірілген орталық көшелердің қиылыс-
тарында бағдаршамдар жарқырайды. Бұл
да – кейінгі жылдардың жаңалығы.
Жасырақ кезімізде «қызда болса үмітің,
ба
тылд
ау бол,
жігітім» деген ән қайыр-
масын жи
і
есту
ші
едік. Дәл осы мәтінді
әкімдерге де айтуға болатын сияқты.
Жасыратыны жоқ, қай кезде де жаңалықты
енгізуге, өзгерістер жасауға қыруар қаржы
керек. Жергілікті жердің онсыз да орта
құрсақ бюджеті м
ұн
дай істі көтере
алмайды. Ерікс
із
ж
оғ
ар
ы
жа
ққ
а
ал
ақ
ан
жаюға тура келеді. Төтесін айтқанда, сұрау
керек. Бұған көп әкімдердің батылы жете
бермейді. Бір сұрар, екі сұрар, үшінші
сұрауға жүрек дауалай қоймас. «Әй, мен
сені сол ауданға ақша сұрап беруге
ап
арға
ны
м
жо
қ,
жап ауызыңды» десе,
жата қалмайтын әкім бар ма?
Баяғыда коммунистік партияның бар
кезінде Хафиз Матаев республика басшы-
ларының өзінен ұлы Абайды арқаланып,
көптеген мәселелерді шешіп алып жатушы
еді, дәл сондай
ел
т
ірші
лі
гі
не а
уа
да
й
қажетті қомақты қаражаттарды
бізді
ң
Тұрсекең де жалтақтап, жасырынбай,
қорқақтап, қобалжымай сұрап алып
жатады.
Айталық, облыс әкімі Бердібек Мәш-
бек
ұл
ын
ың өзі бас болып, бір ғана аудан
ор
та
лығынан бі
рер жылда екі спорт залы,
екі хоккей және кіші футбол алаңдары
салынып, пайдалануға берілді.
Бердекең бастамашы болған «Туған
жерге тағзым» акциясы бойынша елдің
үлкен азаматы Шыңғыс Медғатұлы Құт-
жанов 70 милли
он
на
н
астам қа
рж
ы шы
-
ғарып, тағы да бір зәулім спорт мектебін
салып жатыр.
Дәл осындай жағдай ауданның елді
мекендерінде ойдағыдай жүзеге асуда.
Тоқырау кезеңінің толқынына ұшырап,
«ж
ек
еш
ел
ен
дірудің» жедел қимылы
желкелерінен қиып кеткен, тапа-тал түсте
талан-таражға түскен ауылдардағы мә-
дени ошақтар қайтадан қалыпқа кел тіріліп
жатыр. Мәселен, Құндызды, Қас қабұлақ,
Медеу, Көкбай ауылда
рындағы клуб
үйлері қайта ж
өн
деліп, пайда
ла
нуға
берілсе, опыры
лы
п,
о
рн
ы
ға
на қ
алған
Архат, Саржал, Тоқтамыс ауылдарындағы
клуб үйлері мен кітапханалар қайта
салынуда.
Жоғарыда жоғары жақтан жөні мен
ретін тауып сұрай білудің де үлкен өнер
екенін айттық. Мұхтар Әуезовтің 115
жылдығ
ы,
Ш
әк
әр
ім Құдайбердиевтің 155
жылдығы қарсаңында облыс әкімі
Бердібек Сапарбаев тек Абай ауданына
ғана 500 млн көлемінде қомақты қаражат
бөлсе, соның нәтижесінде аудан
орталығында жаңадан өлкетану мұражайы
ашылды. Орталы
қ
мә
дени
ет
үйі
т
ол
ық
та
й
күрделі жөндеуден өткізілді. «Жастар үйі»
бой көтерді. Үш қабатты кітапхана кірсе
шыққысыз кейіпке келді.
Абай елінің азаматы Ерлан Бәтташ-
ұлының тікелей қаражатымен қазіргі
за
ма
нға са
й
қа
йта жөнделіп, пайдалануға
берілген екі қабатты қонақ үйі – соңғы бі-
рер жылдардың тамаша жемісі.
Асылында, әр әкімн
ің
қыз
мет
іс
теу
қабілеті әртүрлі болады.
Біздіңше, Тұрсынғазы Жантұяқұлы Мү-
сә пірбеков ой мен ақылды қатар ұстайтын,
кеудесі кең сарайдай ашық, оқып-тоқы-
ғаны мол, іші мен сырты бірдей білікті
ад
ам
. Ол т
оқ
ме
йілсуд
і,
тоқыр
ап, тоқтауды
көп жақтырма
йд
ы. «
Бо
лғанның үстіне
бола түссе екен, толғанның үстіне тола
түссе екен» дейтін жан.
Қасында жүріп, бірге қызмет істемесем
де, сырттай аңысын аңдып, барысын
бақы лап жүретін жанашыр
а
ға
сы болған-
дықтан, байқаймын, ол үнемі
із
де
ні
с
үстінде отырады. Кәдімгідей шығарма-
шылықпен жұмыс істейді. Айталық, Абай
ауданының «Қаламқас» халық ансамблінің
атақ-даңқы кешегі кеңес дәуірі кезінде де,
одан бері де аспандап тұрды. Кең-байтақ
ел
ім
із
ді
б
ыл
ай
қ
ойға
нд
а,
көптеген шет
мемлекеттердің салтанатты сарайларын
әсем сазға бөледі.
Осы ансамбльдің соңғы уақытта біраз
тоқырап қалғаны да рас.
«Біздің елде ешқандай өнім өндіретін
өндіріс орыны жоқ, біздің ба
йл
ығ
ым
ыз
–
өнер мен спорт» дейді Тұрсекең. Осы сөзді
жай ғана айтып қоймай, оны ойдағыдай
жүзеге асырып отырған адам да – осы кісі.
Әнші, биші, күйші де қанатты құс
сияқты. Оларды кең даланы кездіріп, көк
ас
панды ша
рлат
ып
о
ты
рм
аса болмайды.
Құ
ра
мынд
а
70
-к
е
жу
ық ауыл өнер-
паздарын жинақтаған «Қаламқас» халық
ансамблі былтырғы облыстық өнер
байқауында бас жүлдені жеңіп алса, биыл
республикамыздың 20 жылдық торқалы
тойына орай, Астана қаласы
на
100 адам-
дық құраммен барып, ас
та
налық та
рд
ың
құрмет, қошеметіне бөленіп қайтты.
Ансамбль мүшелерін үнемі жаңа
киіммен, музыкалық аспаптармен қамта-
ма сыз етіп отыру мәселесін аудан әкімі бір
сәт те естен шығарған емес.
Қа
ша
н
көрсең
, қолында
қағаз, қалам.
«Мынаны былай істесек, мынаны өйтсек,
бүйтсек» деп ақылдастар алқасымен
әңгіме-дүкен құрып отырғаны. Бастапқы
үлгі, эскиз өзінікі. Келісе келіп, бұзылып,
өзгеріп жатуы да мүмкін. Ең бастысы, идея
бар. Үнсіз, тым-тырыс отыр
у
жо
қ.
Идея
демекші, ел көсемі әйгілі әз
Т
әу
кені
ң
өз
ін
е
серік болған Әнет бабаға, әнші жерлесіміз
марқұм Жәнібек Кәрменовке де аудан
орталығынан ескерткіш салдырған осы
адам.
Басқа жақтан бас ұрып, «ақша сұра-
ғы
ш» мамандар іздемей-ақ, жергілікті
же
р дегі
м
үс
ін
ші
-сәулетш
і,
суретші жігіт-
терді жанына жинақтап, Шәкәрім баба
ескерткішін салуға да кірісіп кетті.
Қарауылдың басты көшелеріндегі жол
жиегінде тұрған әртүрлі аңдардың әсем
мүсіндері де – әкім идеясынан туған
шаруалар.
Мына барды ұқсатып, жоқтан бар жа-
сап жатқан зымыран заманда уақыт көшіне
ілесіп, алға қарай аршындап ұм тыл масаң,
ұтыласың. Өзің ғана емес, ел басқарып
отырған соң өзгені де мұқым халықты да
«қ
ап»
де
гі
зе
сің!
Көп жылдар бойы қала әкімінің орын-
басары болып істеген, небір өндіріс орын-
дарының ашылуына да, қалыптасып
жұ
мыс істеп кетуіне де қозғаушы болғ
ан
Тұ
рс
ынғазы
Жантұяқұлын «ап» деп Аб
ай
ға
келгеннен бастап осы ой қатты мазалаған.
Оның үстіне, бүкіл республика көле-
мінде кең етек алып, өркендеп, өсіп келе
жатқан жаңа инновациялық технологияны
дамыту үрдісі бүгіннің өлшемінен асып,
ертеңгі
кү
нн
ің
м
ежесін
е
ай
налғалы қа
ша
н!
Қарауыл ауылында елді мекен тақия-
сына тар келетін шағын завод бар. Кешегі
кеңес дәуірінің келмеске кетер тұсында
салынып, бірер жылдың шама
сында
халыққа қара, қызыл тон кигізіп те үлгерген
қа
за
қ
пе
н
түріктің бір лескен за
во
ды
«Дери
кар» аталатын. Амал не, жаппай
жекешелендіру кезінде ол да қолды бола
жаздап, ел азаматы Тасболат Битеновтің
табандылығының арқасында қаз-қал-
пында сақталып қалған болатын.
Әкім болып сайланғанның ертесінде-
ақ соны ар
ал
ап к
өрге
н
әк
ім бірде
н ше
шімге
келді. «Жұмыс
іс
тету керек, малды аудан
үшін таптырмайтын орын».
Бірақ қалай?!
Бұрынғы тігін цехы бүтіндей жоқ.
Партия тараған кезде, ауданның келе-
ше
гінен үміт үзген түріктер өз қар
а-
жа
ттар
ымен әкелген барлық
ті
гі
н
машиналарын алып кеткен.
Хакім Абай бабаның 150 жылдық
мерекесіне келген 100 мыңнан астам
қонаққа арналған барлық мал осы завод
ішінде сой
ыл
ды
.
Сол
үр
діспен
ауы
л
азам
атта
ры
зав
од
ты
мал соятын арнаулы орынға айналдырғысы
да келген.
Бірақ бұдан да ештеңе шықпады.
Тұрсынғазы малды ауданның жағ-
дайын жақсы біледі. Сонау бір кездерде
Та
ск
ес
ке
н
ау
данының әкімі болып тұрғ
ан
шағында қойдан өндірілетін өнімді,
әсіресе, жүнді кәдеге жарату ісімен қатты
айналысқан.
Абай ауданының шаруашылық-
тарындағы жүн жетіп-артылады. Өткізетін
жері, сақт
ай
тын
орын
ы
бо
лм
ағ
анды
қтан,
шаруа қожалықтары қы
руар
б
айлықты
сасытып, сар далаға тастап, қайрансыз-
дықтың қамытын киіп жатқан.
Әкім завод иесі, облыстық мәслихаттың
депутаты Тасболат Битеновпен ақылдаса
от
ырып
,
жоғары жаққа хат жолда
ды
.
За
уы
ттың
б
үгіні мен келешегі жөнінде к
ең
көлемді іс-жоспар жасап, қарыз ақша
(субенция) сұрады.
Соның нәтижесінде өмірге жаңа бір
өндіріс орыны келді.
Онда қойдан алынған жүнді сұрыптау,
жуып,
ке
пт
іру, бай
лау те
хн
ол
ог
иясы
ның
барлық тәртібі сақталған, болашақта 100
кісі жұмыс істей алатын цех пайдалануға
берілді.
Бүгінде оған 35 адам жұмысқа тартыл-
ған. Дайындалған жүнді Қытай, Ресей
си
яқ
т
ы
кө
рш
ілес елдерге сату мәселесі де
қолға алынып жатыр.
Былай қараған адамға осының бәрі оп-
оңай шаруа сияқты. Ал түптеп келгенде,
қаншама ерік-жігерді, табандылықты
талап ететін жұмыстар.
Халыққ
а қызмет
е
ту
ді
ң,
сол
арқ
ыл
ы
олар ға жақындай
б
іл
удің б
ір
үлг
іс
і
де осы
шығар...
Абай елінің бар байлығы өнер екендігін
жоғарыда айттық. Бұдан 40 жыл бұрын
басталған, жыл сайын аудан орталығында
өткізіліп келе жатқан «ауыл, мекеме кү
н-
де
рі
» –
ос
ы
сөзіміздің айқын дәлелі.
Б
ай
-
қауға әр ауылдан жүзге жуық өнерпаз
қатысады. «Ел іші – өнер кеніші» демекші,
солардың ішінен оза шауып бәйге алған-
дарына, талабы тасты жарып, таныла
білгендеріне аудандық, облыстық қоры-
тынды конц
ер
тт
ер
ге жолдама б
ер
іледі. Бір
сөзбен
а
йт
қанда,
«Қа
ла
мқ
ас
» ха
лы
қ
ансамблінің жаңа резерві қалыптасып
отырады.
Әкім назарынан жергілікті шығарма-
шылық иелері де қалыс қалып көрген
емес. Мәселен, былтыр ғана аса дарынды
ақ
иы
қ ақ
ын
, жазушы марқұм Мерғ
ал
и
Ибраевтың 70 жылдық мерейтойына
байланысты облыстық ақындар мүшәй-
расы өткізілсе, биыл сол ақынның төл
шәкірті республикаға танымал ақын
Бауыржан Жақыптың 50-ге келген елеулі
мерекесін ел бол
ып
а
та
п
өтті.
Ақын шашбауын көтерісіп жүрген
қазақтың қарымды қаламгерлері Несіпбек
Айтов, Ұлықбек Есдәулетов, Рафаэль
Ниязбековтерге де лайықты құрмет,
қошемет көрсетіліп жатты.
«Ел боламын де
се
ң, бесігіңді түзе!»
дей ді Мұхтар атам
ыз
. Ал
е
лд
ік
ті
ң белгісі-
ер мен елдің арасындағы тығыз бай-
ланыстан анық аңғарылып жатады.
Жалғыз өнер емес, ауданда спорттың
бұқаралық түрлері де жалпы халықтық
сипат алып келеді. Себебі жастардың
сп
ортп
ен
а
йн
ал
ыс
уы
на толық мүмкіндік
жасалғандығын жоғарыда айттық.
Тұрғындар саны небәрі 4000-нан әрең
асатын шағын ауылға екі спорт мектебінің,
бірнеше спорт залдары мен футбол,
хоккей алаңдарының көптеу болып көрінуі
де мүмкін. Бірақ хал
ық
қа қаж
ет
ті
н
әр
сенің
қай-қайсысы да ешқашан артық болып
көрген емес.
Бұдан бірер жыл бұрын облыс әкімі
жүлдесі үшін болып жататын облыстық
спартакиадада ауданның құрама коман-
да
сы қаз
ақ
ша
к
үрестен басқа барлық
сп
ор
т
тү
рі
нен
ең
а
рт
та қалатын. Биылғы
жылы аудан жастары ортадан жоғары
орынға көтерілді. Небәрі 15 мың көле-
мінде ғана халқы бар аудан үшін бұл аз
көрсеткіш емес. Ат спортынан да, жеңіл
атлетикадан да алға басушылық байқа-
лады. Абайлық
ат
бегі азамат Аян
Жарылғаповтың ат
тары қазір
о
бл
ыс
шабандоздарын шаңға бөктіре бастады.
Бұл да болса – көңіл бөлініп, алаң дау-
шылық тудырудың арқасы.
Рас, абайлық палуандардың атақ,
даңқы бұрын да, бүгінде бүкіл Алашқа
әй
гі
лі
.
Бір кездері қазақша күрестен Орта
Азияның чемпиондары болған Нығыман
Садуақасов пен екі дүркін республиканың
түйе балуаны болған Мағау Оразбековтің
ізбасарлары қазір әлемдік деңгейде өнер
көрсетіп жүр.
Сөз жоқ, бұған
а
уд
ан
ә
кі
мі
ні
ң
ті
келе
й
басшылығымен жыл сайын аудан орталы-
ғында қазақша күрестен өткізіліп жүрген
марқұм Мағау Оразбеков пен Манарбек
Таутановтардың атындағы облыстық,
республикалық жарыстардың жасап
от
ыр
ған
ықпалы
е
ре
кш
е.
Жақында ғана абайлық балуан Айбек
Нұғымаровтың «Қазақстан барысы» ата-
нып, Елбасы сыйлығын жеңіп алуы Абай
еліндегі спорттық ахуалдың қандай дәре-
жеде екендігін көрсетсе керек. Ауданның
әлеуметтік саладағы ос
ында
й
же
тіст
ікте
рі
оның экономикалық дәрежесінің еселеп
артуына үлкен септігін тигізуде. Айталық,
ауданда 401 088 бас қой-ешкі, 50 161 бас
ірі қара, 22 578 бас жылқы, 139 бас түйе
болса, жыл сайын олардың барлығын өз
тө
лі
есе
бі
нен
үд
ем
ел
еп
өсіру жүзеге асып
ке
ле
ді
. Асылтұқымды мал өсірумен
айналысатын шаруашылық саны 37-ге
жетті.
Халықты ет, сүт, қымыз тағамдарымен
үнемі үзіліссіз қамтамасыз ету жұмысы
нақты қалыпқа келт
ір
іл
ге
н. Мәселен, бір
ғана Қарауыл ауылы
нд
а жас
кәсі
пк
ер
Е
рс
ін
Сармурзин басқаратын мал бордақылау
алаңы бар. Мұнда қысы-жазы ірілі-ұсақты
мал бордақыланады.
Керек қылған адам кез келген уақытта
тапсырыс беріп, төрт түлік малдың қай-
қа
йс
ыс
ын да қо
лм
а-
қол сойдырып ала
алады.
Алаң жанынан ашылған «Ет, сүт тағам-
дары» дүкенінде ауылшаруашылық өнім-
дерінің бәрі бар.
«Әкім бол, халыққа жақын бол» деген
сөз осындайдан айт
ыл
ға
н
шы
ғар.
Тұрсынғазы Жантұяқұлының респу
бл
и-
калық аттестациядан ойдағыдай өтіп
келуіне тілектес болып, өтіп келіп, қайта
сайланғанда да бүкіл аудан жұртшылығы
болып қуанып жатуының себебі де –
осыдан
.
Тұрс
ек
ең
б
иыл күзд
е 60 жасқа толады.
Нағыз кемеліне келіп, кең дүниеге Абай-
дың көзімен қарайтын кезі. Алда атқа-
рылмақ шаруа бастан асады. Істегенінен
істемегі көп. Ойындағысының орындал-
мағаны басым. Ендеше, адамзат ғұмы-
рының талтүсіне тақаған замандас інімізге
мол денсаулық, зор
б
ақ
ыт
т
ілей
мі
з.
Жоғарыда Мырзатай ағамыз айтқан
қасиетті елдің бағын молайтып, сорын
азайту бағытындағы байсалды қызметі-
ңізге Алла жар болсын!
Достарыңызбен бөлісу: |