Синтаксис және зерттеу нысандары, салалары Синтаксис



бет14/60
Дата27.09.2023
өлшемі438,86 Kb.
#110770
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   60
14.Анықтауыш, түрлері
Анықтауыш. Сөйлемде з.е., есімдік я заттанған басқа сөз таптарымен байланысып, олардың сынын ...... білдіретін сө мүшесі – анықтауыш. Мысал: А. қызметінде с.е., з.е., сан е., есімдіктер, есімшелер жұмсалады. Жасалуындағы осы әралуандық олардың мағыналарын да әр түрлі етеді. Сын е., сан е., есімдік, есімше және атау тұлғадағы з.е-нен жасалған А-тар өздері анықтайтын сөзбен қабыса байланысады да сапа-сынды білдіреді. Кей з.е-дер анықталушының заттық А-ы ретінде келеді де матаса байланысады. Осыған орай сапалық , меншіктік А болып 2-ге бөлінеді. Мағыналық топтарға бөлудегі өз ойым(Ағайдың ойы)..........


Сапалық А-тар с.е-нен ең өнімді шамада жасалады. Өйткені с.е-нің табиғатының өзі ..... арнайы анықтауыш болуға арналады. Пысықтауышпен синкреттігі туралы. Сапалық, қатыстық сын есімдерден еркін түрде жасала береді. Қатыстық сын есімдердің анықтауыштық тұрғысындағы бір ерекшелік – олардың анықталушы мүшемен байланысы босаң болады, сондықтан араларын басқа сапа қосып айтуға болады. Ақылды жас балаға бәрі сүйсініп қалды. Сан есімдер нақты зат атауларына А болады, абстракт затқа стильдік мақсатпен қосылады. Ғалымдар, есімдіктердің ішінде сілтеу түрін ғана көрсетеді, басқасы да А болады: Барлық адам қалаға шұбырды. Ешқандай оқиға болған жоқ. Сені сүйген қандай адам? Есімшелердің сан есімдерден айырмасы мағынасында (үдеріс). Есімшенің әр пішінінің А болу қабілеті әр түрлі шамада....... З.е-дер атау тұлғада іргелес тұрып А болады.

Меншікті анықтауыштар. Изафетті еске түсіре кету. Функционалдық тұрғыдан олардың бірдей еместігі. Меншіктік А зат е-нен я заттанған сөзден болады, ал анықталушы сөз басқа сөз таптарынан заттануы мүмкін, олардың қалып үлгілері: з.е.+з.е; з.е.+с.е.(ауылдың үлкені); з.е.+есімше (әкемнің көрсеткені); з.е.+сан е. (Кітаптың екеуі); есімдік+з.е;

Құрамына қарай: дара, күрделі, үйірлі
Үйірлі А-тардың да құрамы 2 я одан көп с-дерден болады. Оның құрамындағы с-дер өзара байланысып, бірі – бастауыш, бірі баяндауыштық ыңғайда айтылады. Егер құрамы 2 с-ден көп болса, тұрлаусыз мүшелер ыңғайында талданады. Сол тізбегімен тұтас бір топ болып барып бір мүшені анықтайды. Мұның дауыс ырғағы да бір ғана әуенмен ритмикалық топ болады дейді ғалымдар.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   60




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет