14.Анықтауыш, түрлері Анықтауыш. Сөйлемде з.е., есімдік я заттанған басқа сөз таптарымен байланысып, олардың сынын ...... білдіретін сө мүшесі – анықтауыш. Мысал: А. қызметінде с.е., з.е., сан е., есімдіктер, есімшелер жұмсалады. Жасалуындағы осы әралуандық олардың мағыналарын да әр түрлі етеді. Сын е., сан е., есімдік, есімше және атау тұлғадағы з.е-нен жасалған А-тар өздері анықтайтын сөзбен қабыса байланысады да сапа-сынды білдіреді. Кей з.е-дер анықталушының заттық А-ы ретінде келеді де матаса байланысады. Осыған орай сапалық , меншіктік А болып 2-ге бөлінеді. Мағыналық топтарға бөлудегі өз ойым(Ағайдың ойы)..........
Сапалық А-тар с.е-нен ең өнімді шамада жасалады. Өйткені с.е-нің табиғатының өзі ..... арнайы анықтауыш болуға арналады. Пысықтауышпен синкреттігі туралы. Сапалық, қатыстық сын есімдерден еркін түрде жасала береді. Қатыстық сын есімдердің анықтауыштық тұрғысындағы бір ерекшелік – олардың анықталушы мүшемен байланысы босаң болады, сондықтан араларын басқа сапа қосып айтуға болады. Ақылды жас балаға бәрі сүйсініп қалды. Сан есімдер нақты зат атауларына А болады, абстракт затқа стильдік мақсатпен қосылады. Ғалымдар, есімдіктердің ішінде сілтеу түрін ғана көрсетеді, басқасы да А болады: Барлық адам қалаға шұбырды. Ешқандай оқиға болған жоқ. Сені сүйген қандай адам? Есімшелердің сан есімдерден айырмасы мағынасында (үдеріс). Есімшенің әр пішінінің А болу қабілеті әр түрлі шамада....... З.е-дер атау тұлғада іргелес тұрып А болады.
Меншікті анықтауыштар. Изафетті еске түсіре кету. Функционалдық тұрғыдан олардың бірдей еместігі. Меншіктік А зат е-нен я заттанған сөзден болады, ал анықталушы сөз басқа сөз таптарынан заттануы мүмкін, олардың қалып үлгілері: з.е.+з.е; з.е.+с.е.(ауылдың үлкені); з.е.+есімше (әкемнің көрсеткені); з.е.+сан е. (Кітаптың екеуі); есімдік+з.е;
Құрамына қарай: дара, күрделі, үйірлі Үйірлі А-тардың да құрамы 2 я одан көп с-дерден болады. Оның құрамындағы с-дер өзара байланысып, бірі – бастауыш, бірі баяндауыштық ыңғайда айтылады. Егер құрамы 2 с-ден көп болса, тұрлаусыз мүшелер ыңғайында талданады. Сол тізбегімен тұтас бір топ болып барып бір мүшені анықтайды. Мұның дауыс ырғағы да бір ғана әуенмен ритмикалық топ болады дейді ғалымдар.
