Республиканское государственное казенное предприятие


ҚАЗІРГІ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН РЕФОРМАЛАУ БАРЫСЫНДА



Pdf көрінісі
бет25/43
Дата21.01.2017
өлшемі5,64 Mb.
#2321
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   43

ҚАЗІРГІ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН РЕФОРМАЛАУ БАРЫСЫНДА  
ЫБЫРАЙ АЛТЫНСАРИННІҢ АҒАРТУШЫЛЫҚ ИДЕЯЛАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 
 
Халилова А.А. 
«№19 орта мектебі» ММ 
 
Ыбырай  Алтынсарин – бар  саналы  ғұмырын  туған  халқын  өнер-білімді,  жаңа 
заманның өркениетті, мəдениетті елдерінің қатарына қосу жолына арнаған көрнекті тұлға. 
Ол  өзінің  ағартушылық,  педагогтік,  ақын-жазушылық  тарихи  қызметі  мен  зор  талантын, 
жан-жақты  терең  білімі  мен  қайрат-жігерін  елдің  "желкілдеп  өскен  көк  шөптей"  жас 
ұрпағын оқытып, тəрбиелеуге, қазақ жерінде жаңа үлгідегі мектептер ашып, оқушыларды 
өз кезінің озық ғылымымен қаруландыруға, кəсіп түрлеріне үйретуге арнаған. 
Ыбырай  бұл  жолда  сан  алуан  кедергілер  мен  қиындықтарды  жеңе  отырып,  үлкен 
жетістіктерге қол жеткізді, сөйтіп, туған халқының мақтан тұтатын ардақтысына айналды. 
Қоғамдық  ой – сананың  дамуына  өзіндік  үлес  қосқан  ұлы  тұлғалардың  қатарында 
Ыбырай Алтынсарин есімі тұрады.  
Заманымыздың заңғар жазушысы Мұқтар Омарханұлы Əуезов Ыбырай Алтынсарин 
туралы былай жазды: «Ыбырай орыстың мəдениет мектебін танымаса, Ушинский баста-
ған  педагогикалық  жаңалықтарды  білмесе,  орыстың  адамгершіл,  прогрессшіл  классика-
лық əдебиетінің нəрінен қорек алмаса, Ыбырай болмас еді… Ыбырай да сол бір бағытта 
болумен қатар, өмірі, еңбек еткен ортасы, əлеуметтік-қоғамдық қайраты, əрекеті жөнінде 
Шоқанға  да,  Абайға  да  ұқсамайды.  Ыбырай  жаңағы  екеуінің  де  ісін  өз  өмірінде  еңбегіне 
түйістіріп, қоса білді. Сөйтіп, ол екеуі де істеген тың тарихтың ұзақ өрісі бар, зор келешегі 
бар істердің үлгісін өз қолымен орнатты. Əрі ол жаңа үлгідегі ақын, əрі сол кездегі Ресейде 
батыл  жаңалық  жасап, «бұратана»  елдер  үшін  тың  үлгідегі  мектеп  ашушы.  Қазақтың  ең 
алғашқы мəдениетті мектебін жасаумен қатар, жазушылық пен оқытушылықты ол аса ше-
бер өнерлі түрде қабыстырушы». 
Ыбырай қоғамның, қазақ халқының бағына туған бірегей азамат. Ол еуразиялық ке-
ңістігі  ортақ  орыс,  қазақ,  татар,  башқұрт  ұлттары  жаңа  қарым – қатынасқа түсе бастаған 
көп ұлтты қоғамның өкілі ретінде ең алдымен қоғамдық гуманизмді дамытты. Ұлтына қара-
мастан адамды сүйді, білім мен мəдениетті бетке ұстап, мəдениетаралық қарым – қаты-
насты дамытуға, халықтардың бір – бірінен үйреніп, өзара үйлесуіне үлес қосты.  
Ыбырай өзге халықпен үйлесу үшін қажет сапалардың бірі толеранттық пен комму-
никативтіліктің  жеке  бас  үлгісін  берді.  Өз  жерінде  отырып  өзгеге  кіріптар  жағдайда  орыс 
халқымен араласудағы оның көрген ғажабы мен азабы бірдей болды. Бірақ Ыбырай тұл-
ғасына тəн ерекшеліктердің бірі – оның толеранттығы еді. Ол ерекше төзімділігі арқылы, 
ашу – ызасын ақылға жеңдірумен көп құбылыстарды реттеп, шынайы сұхбатты дамытуға 
тырысты.  
Толеранттық,  коммуникативтік,  сұхбаттылық  Ыбырай  заманындағы  құндылықтар 
болды  деуге  негіз  бар.  Сұхбаттылық  бүгінгі  білім  жүйесіндегі  педагогикалық  технология-
лардың  бірі  ретінде  орын  алып  отырғандықтан,  оның  қазақ  халқына  қатысты  тұстарына 
тоқтала кетейік.  
Сұхбат - пікір  алысу  ғана  емес,  қарым – қатынас.  М.Бубердің  айтуынша,  сұхбатты 
өмір дегеніміз – көп адаммен істес болу ғана емес, істес бола отырып, бірге болу. М.Бубер 
сұхбаттың үш түрін көрсетеді:  
1.  Шынайы сұхбат деп аталады. Ол жаныңның терең түкпіріндегі басқаға деген те-
рең  құлшынысты,  сүйіспеншілікті  (шынайы  даостық,  шынайы  махаббат,  шынайы  мəде-
ниеттілік) білдіреді.  

170 
 
2.  Техникалық сұхбат – «мен саған, сен маған» деген ұстанымға негізделген тірші-
лік ету тəсіліміз.  
3.  Сұхбат болып танылуға тырысқан монолог. Ол – бірін – бірі тыңдағансып, жайба-
рақат қана өз монологы шеңберінен аспайтын, ештеңені қабылдамайтын көпшілік құбылы-
сы. Бұл бүгінгі кейбір ұжымдарға, əлеуметтік топтарға тəн. Жалпы сұхбаттың барлық түр-
лері күнделікті өмірде кездеседі.  
Оқу-тəрбие  процесін  ұйымдастыруда  Ыбырай  Алтынсарин  дүние  жүзі  педагогика 
классиктері Ушинский, Руссо, Каменский, Толстой, т.б. гуманистік идеяларын басшылыққа 
алады. 
Ыбырай Алтынсариннің көзқарастарынан бүкілəлемдік тəлім-тəрбиенің алатын дің-
гегі гуманистік көзқарас, яғни шəкіртке жылы жүректі болу, мұғалім мен оқушы арасындағы 
ынтымақтастық  принциптерінің  көрініс  тапқанын  байқаймыз.  Мысалы,  өзінің  екі  класстық 
мектептердің меңгерушісіне жазған нұсқау хатында ол: «Егер балалар бірдемені түсінбей-
тін болса, онда оқытушы оларды кінəлауға тиіс емес, оларға түсіндіре алмаған өзін кінə-
лау тиіс. Ол балалармен сөйлескенде ашуланбай, жұмсақ сөйлесуі, шыдамдылық етуі ке-
рек,  əрбір  нəрсені  де  ықыласпен  түсінікті  етіп  түсіндіру  керек, орынсыз  терминдерді  қол-
данбау керек, мұндай сөздер оқушыларға түсініксіз болады да, жалықтырып жібереді...» 
Ы.Алтынсарин  демократиялық-ағартушылық  бағыты  оның  педагогикалық  көзқара-
сының үш бірдей саласынан көрініс тапты. Біріншіден, бүкіл өмір жолын мектеп ашуға, қа-
зақ балаларын оқуға тартуға, дүние ғылымдарын үйретуге жəне соған оқу құралдарын жа-
зып  шығаруға  арнаса,  екіншіден,  өнегелі  ұстаз  тəлімгер  даярлауға,  оларға  күнделікті  ғы-
лыми-əдістемелік басшылық жасауға көңіл бөлді. Үшіншіден, шығармаларында қазақ хал-
қының ХІХ ғасырдағы қоғамдық өмірінде болған саяси əлеуметтік мəселелерді жан-жақты 
қамтып жазуға жұмсады. Ол кез келген шығармаларында шəкірттерді адал, шыншыл, ең-
бек сүйгіш, өнерлі азамат болуға, жат мінезден бойын аулақ ұстауға шақырды. 
Қазақ  халқының  келешегі  тек  өнер-білімде  деп  түсінген  Алтынсарин  өз  ойын  іске 
асыруда түрлі тосқауыл кедергілерге кездесті, бірақ оларды табандылықпен жеңе отырып, 
өз мақсатын іске асыра білді. 
Ы.Алтынсариннің  есімімен  Қазақстанда  кəсіптік-техникалық  білім  беру  ісінің  дамуы 
байланысты.  Торғайда  кəсіптік-техникалық  училище  ашылды,  содан  кейін  Қостанайда 
ауыл  шаруашылығы  училищесін  ұйымдастырды.  Ы.Алтынсарин  өзі  оқып,  қызмет  еткен 
жылдары  Орынбор,  Қазан,  Уфа,  Петербург  қалаларындағы  сол  кездегі  Шығысты  зерт-
теуші  ғалымдар  В.В.Катаринский,  А.А.Мазахин,  уездік  қызметкерлер  Яковлев,  Караулов, 
Плотников т.б.тығыз байланыста, достық қарым-қатынаста болады. Солар арқылы белгілі 
татар ағартушылары Ш.Маржани, Қ.Насыри, С.Кукляшев, əсіресе, Петербург университе-
тінің оқытушысы, Ш.Уалихановтың досы, белгілі татар ағартушысы Хұсин Файызхановпен 
де танысып, достасады. Олармен хат алысып, хат жазысып тұрады. Оқу ағарту ісінде бұ-
лардың қайсысының болса да, Ы.Алтынсаринге көп көмегі тиген. 
Ы.Алтынсарин оқыту əдісі мəселелеріне де ерекше мəн берді. Өзінің А.А.Мазюхин, 
Ф.Д.Соколов, Ғ.Балғымбаев, т.б. мұғалімдерге жазған хаттарында балаларға тиянақты бі-
лім  беру,  оқыту  өмірімен  байланыстыру,  оқыту  əдістерін  жетілдіру  жайында  көптеген 
ақыл-кеңестер берді. 
Ы.Алтынсариннің шығармашылығына Н.Ф.Бунаков жəне Н.А.Корфтің жүйесімен Ре-
сейде  құрылған  бастауыш  халық  мектептерінің  тəжірибесінің  жемісті  ықпалы  болды. 
Ы.Алтынсарин  оқу  жоспарларын  жəне  бағдарламаларын  жасауда  оқыту  мен  тəрбиенің 
дидактикалық жəне əдістемелік тəсілдерді қолдануда оның пайдалы тəжірибелерін пайда-
ланды. 
Ы.Алтынсарин өзінің оқу құралдарын жасауда өзінің идеялық бағыттылығы жағынан 
халықтың қағидаларға қызмет етуге жəне балаларды өз Отанына сүйіспеншілік рухта тəр-
биелеуге ұмтылды. Сондықтан да орыс педагогтары мен жазушыларының шығармалары-
мен қатар ол хрестоматияға қазақ ауыз əдебиетінің үлгілерін енгізді. 
Алтынсарин орыс-қазақ мектептері үшін арнаулы оқу құралдарын шығару қажет деп 
санады. Оқыту əдістерін жаңа бағытта құрды, оқуға деген баланың ынтасы мен қызығушы-
лығын арттыруды көздеді, оқуды ана тілінде жүргізді.  
Алтынсарин жаңа дəуірдегі қазақ əдебиетінің қалыптасуына қомақты үлес қосты. Ол 
қазақ жастарын, ең алдымен, оқу, өнер-білім, техниканы меңгеруге шақырды. Оқу-білімнің 
тек ізденіс, еңбекпен табылатынына мəн берді. Бұған инемен құдық қазғандай ыждаһатты-
лық, талап пен сабырлылық қажет екенін ескертеді. Ал оқымаған надандарды ақын аз ға-
на сөзбен сынап, олардың ақ, қараны айырмайтын көрсоқыр екенін айтады. Оқу білімнің 
пайдасы  қандай,  ол  неге  керек  деген  мəселеге  келгенде,  оның  өмір  үшін,  болашақ  үшін 
қажет  екенін  талдап  көрсетеді.  Жастарды  өнер-білім,  техниканы  игеруге  үндеу  ақынның 
«Өнер-білім бар жұрттар» деген өлеңінде өз жалғасын тапқан.  

171 
 
Еңбекті  сүю  жəне  қадірлеу – Ыбырай  əңгімелерінің  негізгі  тақырыбы.  Оны  жазушы 
шағын  əңгімелерде  үгіт,  өсиет  түрінде  берсе,  кей  шығармаларында  халықтың  қоғамдық 
санасын тəрбиелейтін реалистік суреттер арқылы бейнелейді.  
Жазушының шығармаға жасы құрбы екі баланы алып, оларды бай мен кедейдің өкі-
лі  етіп  суреттеуінің  сыры  да  оның  идеясынан  айқын  көрінеді.  Жарлы  баласы  Үсен-  тұр-
мыстың тепкісін көре жүріп ысылған еңбек адамы. Ауыл көшіп, жұртта қалған екі баланың 
далада  тамақ  тауып  жеуіне,  ауыүйгіш  лдың  қалай  қарай  көшкенін  аңғартуына,  түнде  да-
лаға түнегенде ит – құстан сақтануына Үсеннің тапқырлығы мен еңбекқолығы себеп бол-
ды. Ал бай баласы Асан – өмір үшін күресудің жолын білмейтін шыдамсыз, еңбекке икемі 
жоқ жан. Кісі еңбегімен күн көріп, жаман үиренген, бейнетсіз тоғышар болып өскен бай ба-
ласының басына күн туғандағы дəрменсіздігін суреттеу арқылы жазушы келешек Үсендер 
жағында  екенін  аңғартады.  Сөйтіп,  жастарға  өмірден  еш  нəрсе  үйренбей,  жалқау  болып 
өскен бай баласындай болмай, қиыншылыққа төзімді өнерге бейім, еңбекс жарлы баласы 
Үсендей болып өсуді уағыздайды. 
Ыбырай – қазақ əдебиетіндегі тұңғыш аудармашы. Сондықтан ол аудармаға үлкен 
маңыз бере ұқыптылықпен қарайды. Бірақ ол ұқыптылық аударманың дəлме- дəлдігін сақ-
тауда емес, шығарманы өзінің ағартушылық мақсатына лайықтап ала білуінде жатыр. Сол 
шығармалар арқылы ол озық мəдениеттің алдыңғы қатарлы демократтық көзқарастарын 
əкелді, оның дамуына мүмкіндік жасады.  
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында əлем қауымдастығының басқа да елде-
ріндегідей  білім  жүйесін  жаңарту  жəне  дамыту  мақсаттарында  ұланғайыр  реформалау 
шаралары қолға алынып жатыр. Осы заманның білім жүйесін реформалаудың басты ба-
ғыттары төмендегідей:  
- білімді адамиластыру(гуманизациялау);  
- оқуды үздіксіз жүргізу бағыт-бағдары;  
-  білім  технологиясындағы  пəн  аралық  бірігім-байланыстарды  (инеграция)іске 
асыру;  
- оқу процесін компьютерлестіру жəне технологизациялау;  
- білім берудің ақпараттандыру формасынан проблемдік, ғылыми ізденіс, оқушылар-
дың өзіндік жұмыстарын кең қамтитын оқудың белсенді əдістері мен формаларына өту;  
- оқу желісінде мұғалімнің оқыту жұмыстарынан гөрі оқушылардың танымдық іс-əре-
кеттеріне көбірек мəн беру;  
- оқу-танымдық процесін ұйымдастыру мен сол процесті басқаруда жоспарлы қада-
ғалау,  қатаң  бағдарластыру  тəсілдері  орнына  оқудың  дамытушылық,  белсенділік  көтеру, 
жеделдестіру мүмкіндіктерін мейлінше тиімді пайдалану;  
-  білімнің  дамытушылық  жəне  азаматтық  баулу  қызметтерін  назарда  ұстау.  Қазақ-
стан мектебінің 2005-2010 жылдардағы даму бағдарламаларында белгіленген аса маңыз-
ды мəселе- азаматтық, дербестік, жеке жауапкершілік, қоғамға қызмет ету құндылығын тү-
сіну, демократиялық қоғам құру проблемаларын шешуде ынтымақ сезімін тəрбиелеу.  
Қазақстан  білім  кеңістігінде  қалыптасып  жатқан  осы  заман  білімін  реформалау  ба-
ғыттары жалпы əлемдік бағдармен үндес келіп, іске асырылуда.  
 
 
ИДЕИ Ы. АЛТЫНСАРИНА И СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 
 
Хасенова К.Р. 
Костанайский государственный педагогический институт 
 
Сегодня знание языков является неотъемлемой частью в процессе реформирова-
ния современного образования. В современном цивилизованном обществе молодые лю-
ди,  будущее  нашей  страны,  приобретает  знания  посредством  огромной  массы  нужной 
информации.  Внедрённая  в 2007 году,  программа  «Триединство  языков»  призвана  на-
учить новое поколение казахстанцев говорить по-казахски, по-русски и чтобы быть с ми-
ром на равных говорить по-английски. Изучая языки в школе, затем в вузе, современный 
казахстанец в дальнейшем должен говорить, понимать, изъяснятся на нескольких языках.  
Эта  проблема  ещё  зародилась  в  литературной  и  просветительско-педагогической 
деятельности великого педагога Ы. Алтынсарина.  
Историческое значение всей жизни и деятельности великого Учителя – в создании 
цельной школьной системы.  
Алтынсарину как просветителю присуще культ знания и вера в приобретение и при-
умножение  знания  для  развития  общества  и  каждой  человеческой  индивидуальности. 
Современники, следившие за литературной деятельностью Ыбрая Алтынсарина, уже при 

172 
 
его жизни смогли оценить его мысли, идеи об образовании, насколько они отвечают по-
требностям  народа.  Его  труды,  посвященные  образовательной  системе – это  составле-
ние хрестоматии на родном языке, которые назывались «Начальное руководство к обуче-
нию киргизов русскому языку» и «Киргизская хрестоматия» (1879). 
«На нашу долю, – писал он, – теперь выпало самое тяжелое, ответственное время, 
когда все надо ещё создавать, вводить эти нововведения в темную среду и освещать все, 
насколько хватит у нас сил и уменья… Вот и таскаюсь я по степям, выпрашивая деньги у 
обществ и разных общественных уездных и областных волостей». По его инициативе бы-
ло открыто 7 начальных школ, 4 двухклассных училища для детей- казахов, в том числе 
первые школы для казашек с преподаванием в них предметов на родном и русском язы-
ках. В 1883 году в Орске была открыта казахская учительская семинария. Ы.Алтынсарин 
не только создавал светские народные школы, но и научно разрабатывал для них дидак-
тические принципы обучения и воспитания детей, писал  учебные и дидактические посо-
бия. 
Прежде  всего,  Ы.  Алтынсарин  пропагандировал  значение  народного  образования, 
обращался к молодёжи с призывом приобретать знания. Самое известное стихотворение 
«Давайте, дети, учиться!» раскрывает тему пользы науки и знаний в жизни человека. 
Алтынсарин  был  убежденным  сторонником  содружества  русского  и  казахского  на-
родов. Он пропагандировал демократическую русскую литературу, использовал опыт рус-
ских педагогов-писателей К.Д. Ушинского и Л.Н. Толстого.  
Известно, что свои труды и учебники Алтынсарин писал, используя кириллицу, т.е. 
русский  алфавит.  В 1876 году  Ы.  Алтынсарин,  возвращаясь  из  Петербурга,  был  принят 
министром просвещения России Д.А.Толстым. На этой встрече были затронуты вопросы 
образования  казахов  с  помощью  алфавита,  на  основе  русской  графики,  о  будущей  учи-
тельской школе и об учреждении должности инспектора народных школ. Делопроизводст-
во, которое тогда велось на татарском языке, было согласовано вести на казахском с при-
менением русских букв. Результатом титанического труда Алтынсарина являются основы 
и современной казахской письменности, художественной прозы и поэзии.  
Не потеряли своей ценности его дидактические принципы, приемы и методы обуче-
ния детей русскому языку. В настоящее время использование этим дидактическим насле-
дием Алтынсарина является отличным методом в овладении казахским языком.  
Образование независимой Республики Казахстан, определение её государственно-
го  языка  дало  возможность  изучать и  использовать  в  делопроизводстве  и  официальной 
деятельности казахский язык. Для нынешних студентов и более ста тридцати националь-
ностей  и  этнических  групп,  проживающих  в  Казахстане,  методика  обучения  языкам 
Алтынсарина  оказалась самой востребованной. В  школах,  вузах,  предприятиях  ученики, 
студенты, взрослое население активно изучает государственный язык, и готовятся к при-
менению языка на практике, в оформлении документов, ценных бумаг.  
Год от года возрастает интерес соотечественников за рубежом к родному языку, бо-
гатейшей  истории  нашей  страны.  По  всему  миру  увеличивается  число  детей,  не  только 
изучающих  казахский  язык  в  общеобразовательных  школах,  но  и  занимающихся  само-
стоятельно,  с  использованием  электронных  учебников  и  интернет-технологий.  Учёные  и 
преподаватели обсуждают и внедряют методы изучения родного языка казахскими диас-
порами за рубежом. Новая государственная программа развития языков предусматрива-
ет действенные механизмы для более тесного сотрудничества. Для такой работы будет 
предоставлена  возможность  ознакомится  с  инновационными  технологиями  обучения, 
авторскими программами с элементами этнопедагогики. Так, например, сибирский центр 
казахской  культуры  «Мөлдір» – одно  из  первых  в  России  общественных  объединений, 
ставящий  своей  целью сохранить  родной  язык.  Казахский  язык  изучается  как  предмет  в 
семи школах Омска. В центре детского творчества «Созвездие» наряду с освоением язы-
ка, учатся искусству игры на домбре. На проводимых международных олимпиадах по ка-
захскому  языку  и  литературе  принимают  участие  старшеклассники  из  России,  Китая, 
Франции, Монголии и других стран.  
Результативность выполнения заданий ЕНТ, структура тестов ставит задачу пере-
хода  на  уровневое  овладение  языками.  В  мире  за  стандарт  взяли  шесть  уровней,  и  по-
строить структуру наших образовательных программ по этой схеме ставит во главу угла 
развитие коммукативных навыков. 
Великий педагог-просветитель Ы. Алтынсарин хорошо знал произведения не толь-
ко  русских  писателей  А.Пушкина,  Н.Гоголя,  Ю.Лермонтова,  И.  Крылова,  поэтов  Востока 
А.Фирдоуси, Г.Низами, А.Навои, но и английских знаменитостей В.Шекспира, Д.Байрона, 
а  также  немецкого  литератора  И.Гёте.  Претворение  своих  просветительских  идей 
Ы.Алтынсарин  видел  в  школе,  которую  считал  надеждой  и  будущим  своего  народа,  что 

173 
 
наряду  с  другими  знаниями  детям  необходимо  «насколько  возможно,  знание  русского 
языка и умение правильно писать», не забывая при этом обучение детей родному кАзах-
скому языку. Наряду с этим Алтынсарина можно считать и прекрасным переводчиком. В 
коротких по сюжету рассказах Ы.Алтынсарин учит своих читателей нравственности, высо-
кой  морали,  гуманности,  несколько  дидактических  рассказов  им  заимствованы  из  «Дет-
ского  мира»  К.Ушинского  и  из  книги  для  чтения  Л.Толстого.  Непревзойденным  является 
перевод басни И.Крылова «Ворона и лисица». Передача своеобразия того или иного язы-
ка – это талант переводчика. Эти мысли Учителя, характерные для его времени и эпохи, 
сейчас  имеют  продолжение  и  развитие  в  современном  веке.  Программа  «Триединство 
языков» этому направлению яркий пример. В Казахстане данная программа активно прет-
воряется при поддержке Президента Республики Н.А.Назарбаева.  
В годы активного реформирования системы (2004-2005) Министерство образования 
и науки способствовало изучение английского языка в школах и преподавание предметов 
естественно-математического цикла на английском языке. Через пару лет немногие шко-
лы остались в этом проекте. Большую роль в развитии полиязычия играет желание кол-
лектива  преподавателей  заниматься  этой  работой.  Творческая,  методически  верно 
построенная  работа  преподавателя-языковеда  предполагает  отличные  результаты  в 
овладении иностранным языком наравне с родным.  
Знание трёх языков в нашей стране является одной из наиболее престижных и вос-
требованных в условиях республики, экономика которой, её ключевые отрасли – добыча 
нефти,  выращивание  сельскохозяйственных  культур  и  другое – восстанавливается  во 
многом за счёт организации совместных казахстанско-иностранных предприятий. Послед-
ние представляют собой двуязычные производственные образования, в которых англий-
ский язык используется наряду с казахским и русским. Большинство предприятий, органи-
заций и компаний развивает отношения делового партнёрства с зарубежными государст-
венными  и  коммерческими  структурами.  В  этих  отношениях  английский  язык  часто 
используется как язык – посредник, не являющийся родным ни для одной из сторон, но 
необходимый для общения. Научное сообщество Казахстана активно сотрудничает с кол-
легами из-за рубежа; это сотрудничество осуществляется в самых различных формах  и 
существенно  упрощается  благодаря  использованию  современных  средств  электронной 
связи; однако и здесь трудно переоценить роль и значение английского языка как средст-
ва  общения.  Эти  факторы  определяют  насущную  необходимость  в качественном  обуче-
нии практическому владению английским языком на всех этапах и уровнях образования. 
Другой фактор – это потребность в ориентировании обучаемых относительно направле-
ний и возможностей его использования в будущей профессиональной деятельности. Час-
тично эту задачу призван решить элективный курс «Иностранный/английский язык».  
Целью  курса  является  формирование  системы  знаний,  навыков  и  представлений, 
необходимых  для  принятия  обучаемыми  обоснованного  решения  относительно  выбора 
будущей  профессиональной  деятельности  и  получения  соответствующего  высшего  про-
фессионального образования. 
Научно-педагогической  основой  курса  является  теория  конструктивизма,  которая 
предполагает активное вовлечение обучаемых в решение реальных личностно значимых 
деятельностных задач с целью стимулирования познавательной активности.  
Методическая  основа  курса – интерактивная  методика,  предполагающая  тесное  и 
разностороннее взаимодействие всех компонентов процесса обучения. 
В  курсе  задействованы  следующие  современные  информационно-коммуникацион-
ные технологии:  
1. текстовый редактор Microsoft Word  
2. системы резидентских словарей (ABBY Lingvo, Context, Multilex и др.)  
3. системы машинного перевода (Stylus, Socrat, Prompt и др.)  
4. электронные энциклопедии (Microsoft Encarta, Compton и др.)  
5. online (размещенные в сети Интернет)  
6. мультимедиа – презентации,  
а также ставшие традиционными аудио и видео.  
Для стимулирования познавательной активности обучаемых организуются встречи 
с профессиональными филологами, носителями языка, работающими в научно-исследо-
вательских учреждениях и на совместных предприятиях.  
Текущий контроль осуществляется на каждом занятии в форме фронтального опро-
са, беседы или тестирования, а также в форме ролевой или деловой игры; итоговый конт-
роль – в форме финальной дискуссии по итогам курса и конференции по исследовательс-
ким проектам, выполненным обучаемым.  

174 
 
В современном мире именно язык выступает как фактор, обеспечивающий стабиль-
ность в обществе. Теоретическим осмыслением уникального опыта преподавания иност-
ранных языков и культур в условиях многоязычия и поликультурной среды занимает этно-
лингводидактика.  
Этнолингводидактика призвана исследовать проблемы обучения неродным (иност-
ранным) языкам в условиях многоязычия и поликультурности, при которых сосуществова-
ли бы этнические языки и культуры. Соотнести собственную культуру с культурой народа 
изучаемого иностранного языка может лишь тот ученик или студент, который знает и лю-
бит свою национальную культуру.  
Разрабатываются  методические  пособия,  в  котором  изучение  иностранного  языка 
связано  с  использованием  регионального  и  краеведческого  материала.  Тексты  методи-
ческого  пособия – это  в  большей  части  рекламные  проспекты  о  природе,  ландшафте 
страны, о быте, нравах, обычаях её народа.  
Если Ы.Алтынсарин в своей просветительской деятельности был связан с Россией 
и русским языком, то в настоящее время лингвисты, учёные и даже туристы имеют огром-
ные возможности в изучении языков – это различные международные конференции, фо-
румы, встречи, переписки, отдых в определенной стране – которые являются получением 
интересной информации о стране изучаемого языка. В данных ситуациях происходит диа-
лог культур, у обучаемого развивается потребность в изучении культурного наследия на-
ции, родного языка, а также приобщение к своей и иной культурам.  
Алтынсарин был первым учителем, инспектором народных училищ, реформатором 
образовательной  системы.  Убежденный  сторонник  реального  образования,  он  считал 
необходимым  открывать  школы  не  только  начальные,  но  и  средние  и  высшие  учебные 
заведения.  Удивительная  прозорливость,  педагогический  талант,  титаническая  работо-
способность, умение поставить на высоту учебно-воспитательный процесс в школах, тща-
тельный отбор учебного материала по умственным и возрастным особенностям детей да-
ют  право  считать  Ы.  Алтынсарина  зачинателем  теории  обучения  и  воспитания  детей, 
основоположником педагогической мысли в Казахстане.  
Современные ученые, методисты, лингвисты являются продолжателями просвети-
тельско-педагогической  деятельности  Ы.Алтынсарина,  разработчиками  новых  идей  и 
пользователями современных инновационных технологий.  
Деятельность и идеи Алтынсарина сыграли значительную роль в реформировании 
и  современного  образования.  Опыт  передовых  учебных  заведений  нужно  распростра-
нять, приумножать и совершенствовать.  
 
ЛИТЕРАТУРА 
 
1.  Дальдинова Э.О. Г. Региональный компонент содержания обучения. Иностранные языки в 
школе. 2006, №7. 
2.  Ситдыков  А.С,  Педагогические  идеи  и  просветительская  деят-ть  И.Алтынсарина,  А-А 
1968. 
3.  Купешов Б.К. Ибрай Алтынсарин – педагог-новатор, Кустанай 1991. 
4.  Казахстанская правда, Говорить на равных, 16.04.2010. 
 
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   43




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет